TSK Personeli Disiplin ve Ceza Hukuku

Avukat Cengiz Demirtaş

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ  

İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ  iii

ÜÇÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ . iv

BİRİNCİ KISIM

TEMEL KAVRAMLAR

1. HUKUK 1
2. HUKUK DALLARI 1
3. HUKUKUN KAYNAKLARI . 1

3.1.  Mevzuat  1

3.2.  Mahkeme Kararları (İçtihad)  4

3.3.  Bilimsel Eserler (Doktrin)  4

4. TÜRKİYE’DE YARGI TEŞKİLATI . 4

4.1.  Anayasa Yargısı . 5

4.2.  Adli Yargı . 5

4.3.  İdari Yargı  5

4.4.  Askerî Yargı . 5

4.5.  Disiplin Mahkemeleri . 6

5. DİSİPLİN 7
6. SİLAHLI KUVVETLERDE HUKUK DANIŞMANLIĞI

HİZMETLERİ. 8

7. TEMEL HUKUKSAL KAVRAMLAR 10

İKİNCİ KISIM

TSK PERSONELİNİN TABİ OLDUĞU CEZA YARGISI

BİRİNCİ BÖLÜM

TSK’DA GÖREVLİ SUBAY, ASTSUBAY, UZMAN ERBAŞ, SÖZLEŞMELİ

ERBAŞ-ER, ERBAŞ-ER VE ASKERÎ ÖĞRENCİLERİN İŞLEDİKLERİ

ASKERÎ SUÇLARDA SORUŞTURMA

1. SORUŞTURMA İZNİ VERECEK MAKAM 15
2. SORUŞTURMA İZNİNE TABİ SUÇLAR 18
3. ÖN İNCELEME YAPILMASI VEYA İHBAR VEYA ŞİKAYETİN

İŞLEME KONULMAMASI KARARLARI . 26

4. ÖN İNCELEMENİN YAPILMASI 32

4.1.  Ön İnceleme Emri ve Ön İncelemeci Görevlendirilmesi 32

vi İçindekiler 

4.2.  Ön İncelemecilerin Yetkileri ve Çalışma Usulü . 33

4.3.  Ön İnceleme Raporu  40

5. SORUŞTURMA İZNİ VERİLMESİ. 43
6. SORUŞTURMA İZNİ VERİLMEMESİ . 47
7. SORUŞTURMA İZNİ İŞLEMLERİNDE KARARLARIN TEBLİĞİ . 49
8. SORUŞTURMA İZNİ VERİLEN SUÇLARIN SORUŞTURMA VE

KOVUŞTURMASI . 55

9. SORUŞTURMA İZNİNE TABİ SUÇLARDA HAREKET TARZI 55

9.1.  İhbar veya Şikayetin Cumhuriyet Başsavcılığına Yapılması veya

Cumhuriyet Başsavcılığınca Askeri Bir Suç İşlenildiğinin Öğrenilmesi . 56

9.2.  İhbar veya Şikayetin Soruşturma İzni Vermeye Yetkili Olmayan Amirlere

Yapılması veya Bu Makamlarca Askeri Bir Suç İşlendiğinin Öğrenilmesi58

9.3.  İhbar veya Şikayetin Soruşturma İzni Vermekle Görevli ve Yetkili

Komutanlığa veya Kurum Amirliğine Yapılması veya Bu Makamlarca

Askeri Bir Suç İşlendiğinin Öğrenilmesi . 59

İKİNCİ BÖLÜM

MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI KADRO VE KURULUŞUNDA GÖREVLİ

DEVLET MEMURLARININ GÖREVLERİ SEBEBİYLE İŞLEDİKLERİ

SUÇLARDA SORUŞTURMA

1. SORUŞTURMA İZNİNE TABİ SUÇLAR 68
2. SORUŞTURMA İZNİ VERECEK MAKAM . 69

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TSK PERSONELİNİN İŞLEDİĞİ (ÖZEL BİR SORUŞTURMA USULÜ

GEREKTİRMEYEN) DİĞER SUÇLARDA SORUŞTURMA

TSK PERSONELİNİN İŞLEDİĞİ (ÖZEL BİR SORUŞTURMA USULÜ

GEREKTİRMEYEN) DİĞER SUÇLARDA SORUŞTURMA . 70

ÜÇÜNCÜ KISIM

TSK PERSONELİNİN TABİ OLDUĞU DİSİPLİN HUKUKU

BİRİNCİ BÖLÜM

TSK’DA GÖREVLİ SUBAY, ASTSUBAY, UZMAN ERBAŞ, SÖZLEŞMELİ

ERBAŞ-ER, ERBAŞ-ER VE ASKERİ ÖĞRENCİLERİN DİSİPLİN

HUKUKU

BİRİNCİ ALT BÖLÜM

TSK DİSİPLİN KANUNUNUN GENEL TEORİSİ  VE ÖZELLİKLERİ

1. CEZA VE DİSİPLİN HUKUKU SİSTEMİNİN BİRBİRİNDEN AYRI

VE BAĞIMSIZ OLUŞU . 74

İçindekiler vii

2. TSK DİSİPLİN KANUNUNUN KAPSAMI 85
3. DİSİPLİN AMİRİ . 86
4. ÜST DİSİPLİN AMİRİ . 87
5. DİSİPLİN KURULU 89
6. DİSİPLİNSİZLİKLERİN SAYMA SURETİYLE BELİRLENMESİ 90
7. BİR FİİLE TEK BİR CEZA VERİLMESİ . 91
8. DİSİPLİNSİZLİKLERİN KASTEN YA DA TAKSİRLE

İŞLENEBİLMESİ . 93

İKİNCİ ALT BÖLÜM

TSK DİSİPLİN KANUNUNDA ÖNGÖRÜLEN DİSİPLİNSİZLİKLER VE

DİSİPLİN CEZALARI

1. SUBAY ASTSUBAY, UZMAN ERBAŞLAR ILE SÖZLEŞMELI

ERBAŞ VE ERLERE VERİLEBİLECEK DİSİPLİN CEZALARI . 95

1.1.  Uyarma Cezası . 95

1.2.  Kınama Cezası 100

1.3.  Hizmete Kısmi Süreli Devam Cezası . 101

1.4.  Aylıktan Kesme Cezası  103

1.5.  Hizmet Yerini Terk Etmeme Cezası . 120

1.6.  Oda Hapsi Cezası . 145

1.7.  TSK’dan Ayırma Cezası  146

1.7.1.  Disiplinsizlik Teşkil Eden Bir Eylem Nedeniyle Silahlı

Kuvvetlerden Ayırma Cezası Verilmesi  146

1.7.2.  Disiplin Ceza Puanı veya Disiplinsizliklerin Belli Bir Sayıya

Ulaşması Nedeniyle Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası

Verilmesi  170

1.7.3.  Ayırma Cezasının Verilme Usulü  170

1.7.4.  Ayırma Cezası Verilmesinin Sonuçları  172

2. ASKERİ ÖĞRENCİLERE VERİLEBİLECEK DİSİPLİN CEZALARI . 172
3. ASKERLİK HİZMETİ YÜKÜMLÜSÜ ERBAŞ VE ERLERE

VERİLEBİLECEK DİSİPLİN CEZALARI . 174

3.1.  İzinsizlik Cezası . 174

3.2.  İlave Hizmet Yükleme Cezası  174

3.3.  Hizmetten Men Cezası . 174

ÜÇÜNCÜ ALT BÖLÜM

TSK DİSİPLİN KANUNUNUN UYGULANMASI

1. DİSİPLİNSİZLİK TEŞKİL EDEBİLECEK EYLEMİN

ÖĞRENİLMESİ VE DİSİPLİN SORUŞTURMASI  176

viii İçindekiler 

2. DİSİPLİN SORUŞTURMASI . 196
3. SAVUNMA ALMA 200
4. SORUŞTURMA SONUCU 211

4.1.  Ceza Verilmemesi  212

4.2.  Ceza Verilmesi . 213

4.3.  Disiplin Amirinin Değişmesi . 218

4.4.  Yükümlü Erbaş ve Erler Haricindeki Personele Disiplin Amirlerince

Disiplin Cezası Verilmesi. 218

4.5.  Yükümlü Erbaş ve Erlere Disiplin Amirlerince Ceza Verilmesi  219

4.6.  Disiplin Kuruluna Sevk Edilme . 219

4.6.1.  Yükümlü Erbaş ve Erler Haricindeki Personelin Disiplin

Kuruluna Sevk Edilmesi  220

4.6.2.  Yükümlü Erbaş ve Erlerin Disiplin Kurulu’na Sevk

Edilmesi . 220

5. DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI İTİRAZ . 221

5.1.  Disiplin Amirleri Tarafından Verilen Disiplin Cezalarına İtiraz  221

5.2.  Disiplin Kurulları Tarafından Verilen Disiplin Cezalarına İtiraz . 222

6. DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI YARGI DENETİMİ . 224
7. ZAMANAŞIMI . 237

DÖRDÜNCÜ ALT BÖLÜM

DİSİPLİN CEZALARI DIŞINDAKİ İDARİ YAPTIRIMLAR

1. GEÇİCİ OLARAK KONTROL ALTINA ALMA TEDBİRİ . 246
2. GEÇİCİ OLARAK GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA TEDBİRİ 247
3. GÖREV YERİNİ DEĞİŞTİRME TEDBİRİ . 253

İKİNCİ BÖLÜM

MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI KADRO VE KURULUŞUNDA GÖREVLİ

DEVLET MEMURLARININ TABİ OLDUĞU  DİSİPLİN HUKUKU

1. DEVLET MEMURLARINA VERİLEBİLECEK DİSİPLİN

CEZALARI . 256

1.1.  Uyarma Disiplin Cezası . 259

1.2.  Kınama Disiplin Cezası  269

1.3.  Aylıktan Kesme Disiplin Cezası  282

1.4.  Kademe İlerlemesinin Durdurulması . 288

1.5.  Devlet Memurluğundan Çıkarma . 301

2. DİSİPLİN SORUŞTURMASI . 314

2.1.  Soruşturma Usulü . 314

İçindekiler ix

2.2.  Savunma Hakkı  320

2.3.  Disiplin Soruşturması Sonucu  327

2.4.  Disiplin Soruşturma Raporuna Göre İşlem Yapılması . 328

2.4.1.  Tevhiden Ceza Verilmesi . 333

2.4.2.  Bir Derece Hafif Ceza Verilmesi . 337

2.4.3.  Tekerrür Uygulaması . 339

2.5.  Disiplin Cezalarına Karşı İtiraz ve Yargı Denetimi . 341

3. DİSİPLİN KURULLARI 342
4. ZAMANAŞIMI. 342

DÖRDÜNCÜ KISIM

TSK’DA SUÇ YA DA DİSİPLİNSİZLİK 

TEŞKİL EDEBİLECEK BAZI EYLEMLER 

1. FİRAR/İZİN TECAVÜZÜ EYLEMLERİ 347

1.1.  Firar  348

1.2.  İzin Tecavüzü . 358

1.3.  Mehil İçi Firar ve Mehil İçi İzin Tecavüzü  371

1.4.  Yabancı Memlekete Firar . 373

1.5.  Sözleşerek Firar  375

2. EMRE İTAATSİZLİK EYLEMLERİ 377

2.1.  İçtima ve Diğer Günlük Faaliyetlere Katılmaya Yönelik Emirler  380

2.2.  Amir Sıfatını Haiz Olmayan Üstler Tarafından Verilen Emirler . 385

2.3.  Emre İtaatsizlik Konusu Olabilecek Diğer Emirler  392

3. BİRLİK İÇERİSİNE İÇKİ SOKULMASI, KULLANIMI VE

SARHOŞLUK EYLEMLERİ . 408

3.1.  Birlik İçerisine İçki Sokulması, Birlik İçerisinde İçki Bulundurulması ve

Kullanılması . 408

3.2.  Görevdeyken İçki İçmek ve Sarhoşluk . 413

4. YARALAMA/MÜESSİR FİİL /TAARRUZ EYLEMLERİ 414

4.1.  Aynı Rütbedeki Asker Kişilere Yönelik Yaralama Eylemleri  414

4.2.  Amir veya Üstün Asta Yönelik Müessir Fiil Eylemleri . 415

4.3.  Astın Üste Yönelik Taarruz Eylemleri . 421

4.4.  Taksirle Yaralama Eylemleri  429

5. HAKARET EYLEMLERİ 431

5.1.  Aynı Rütbedeki Asker Kişilere Yönelik Hakaret Eylemleri  431

5.2.  Üstün Asta Yönelik Hakaret Eylemleri  431

5.3.  Astın Üste/Amire Yönelik Hakaret Eylemleri  432

x İçindekiler 

6. TEHDİT EYLEMLERİ . 440

6.1.  Aynı Rütbedeki Asker Kişilere Yönelik Tehdit Eylemleri  441

6.2.  Üstün Asta Yönelik Tehdit Eylemleri  441

6.3.  Astın Amire veya Üste Yönelik Tehdit Eylemleri . 441

6.4.  Saygısızlık Eylemleri . 446

7. ASKERİ EŞYALARA VE KİŞİLERE-KURUMLARA AİT

EŞYALARA KARŞI GERÇEKLEŞTİRİLEBİLECEK EYLEMLER . 447

7.1.  Askeri Eşyayı Çalma, Satma Eylemleri . 447

7.2.  Askeri Eşyayı Zimmete Geçirme Eylemleri . 450

7.3.  Askeri Eşyaların Kaybedilmesi Eylemleri . 454

7.4.  Askeri Kantinlerde, Askeri Gazino ve Orduevleri ile Benzer Yerlerde

Meydana Gelebilecek Kamu Zararları . 462

7.5.  Askeri Eşyaya Zarar Verme Eylemleri  466

7.6.  Askerî Araç Kazaları  472

7.7.  Askeri Eşyayı Hususi Menfaatte Kullanmak Eylemleri . 479

7.8.  Kurumlara ve Sivil Kişilere Yönelik Çalma Eylemleri  483

7.9.  Asker Kişilere Yönelik Çalma Eylemleri . 483

8. UYUŞTURUCU MADDE BULUNDURMA VE KULLANMA

EYLEMLERİ  487

8.1.  Yükümlü Erbaş ve Erler Tarafından Gerçekleştirilen Uyuşturucu Madde

Bulundurma ve Kullanma Eylemlerine Disiplin Hukuku Kapsamında İşlem

Yapılması . 489

8.2.  Yükümlü Erbaş ve Erler Haricindeki Personel Tarafından Gerçekleştirilen

Uyuşturucu Madde Bulundurma ve Kullanma Ceylemlerine Disiplin

Hukuku Kapsamında İşlem Yapılması . 490

9. RESMİ BELGELER ÜZERİNDE GERÇEKLEŞTİRİLEN

EYLEMLER  490

9.1.  Resmi Belgelerin Tahrip Edilmesi, Yok Edilmesi Eylemleri . 490

9.2.  Resmi Belgeler Üzerinde Sahtecilik Eylemleri  491

10. MAKAM VE MEMURİYET NÜFUZUNU KÖTÜYE KULLANMAK

EYLEMLERİ  505

10.1.  Astına Suç Yapmak İçin Emir Vermek  505

10.2.  Astının Şikayetini Saklamak veya Geri Aldırmak . 507

10.3.  Hak Edilmemiş veya Müsaade Olunmamış Disiplin Cezası Vermek  509

10.4.  Askerleri Kanuna Muhalif Olarak Hizmetçiliğe Vermek . 510

10.5.  Memuriyet Nüfuzunu Sair Suretle Kötüye Kullanmak  512

11. MEMURİYET GÖREVİNİ KÖTÜYE KULLANMAK EYLEMLERİ . 519

11.1.  Memuriyet Görevini Kötüye Kullanmak Suçu . 519

11.2.  İhmal Suretiyle Memuriyet Görevini Kötüye Kullanmak Suçu . 523

İçindekiler xi

12. ASKERLİKTEN KISMEN VEYA TAMAMEN KURTULMAK İÇİN

GERÇEKLEŞTİRİLEN EYLEMLER  527

12.1.  Askerlikten Kurtulmak İçin Hile Yapmak  527

12.2.  Kendini Askerliğe Yaramayacak Hale Getirmek . 531

13. NÖBET HİZMETİ İLE İLGİLİ EYLEMLER 538

13.1.  Nöbet Hizmetine Hiç Başlamamak  538

13.2.  Nöbet Mahallinden Ayrılmak, Nöbet İçin Belirlenmiş Kurallara Aykırı

Hareket Etmek  541

14. USULSÜZ MÜRACAAT/ŞİKAYET VE YALAN YERE ŞİKAYET

EYLEMLERİ  551

14.1.  Müracaat . 557

14.2.  Şikayet  557

14.3.  Usulsüz Müracaat veya Şikayet Disiplinsizliği  557

14.4.  Yalan Yere Şikayet Suçu  558

BEŞİNCİ KISIM

SIKLIKLA KARŞILAŞILAN DURUMLAR/KONULAR

1. İDARİ TAHKİKAT - DİSİPLİN SORUŞTURMASI - ÖN İNCELEME 559
2. ZİMMET DEVİR TESLİMİ . 564
3. YOL SÜRESİ 570

3.1.  Hava Değişimi, İstirahat ve Sıhhi İzin Süresi Sonunda Yol süresi  570

3.2.  Hastane-Görev Dönüşünde Yol süresi . 571

3.3.  Yükümlü Erbaş ve Erler Haricindeki Personele Yıllık İzinlerinde Yol

Süresi Verilmesi . 572

3.4.  Yükümlü Erbaş ve Erlere Yol Süresi Verilmesi . 572

4. GEÇİCİ GÖREVLENDİRMELER 574
5. YARGI MERCİLERİNİN TALEPLERİNİN KARŞILANMASI 583
6. ASKER KİŞİLERİN YAKALANMASI VE GÖZALTINA ALINMASI 584
7. ASKERÎ MAHALLERDE YAPILACAK ARAMA 585

7.1.  Askerî Mahal Kavramı . 585

7.2.  Adli Arama . 586

7.3.  Önleme Araması . 589

7.4.  Askerî Mahale İlişkin Arama Kararı/Emrinin Uygulanması  591

7.5.  Kıta, Karargah ve Kurumlara Giriş-Çıkışlarda Kontrol . 591

8. TSK PERSONELİNİN SOSYAL MEDYA PAYLAŞIMLARI . 592

xii İçindekiler 

ALTINCI KISIM

DİSİPLİN HUKUKUNA VE ADLİ İŞLEMLERE İLİŞKİN 

ÖRNEK BELGELER

1. DİSİPLİNSİZLİK/SUÇ/ OLAY TESPİT TUTANAĞI 595
2. DİSİPLİNSİZLİGİN ÖĞRENİLMESİNE İLİŞKİN TUTANAK . 596
3. DİSİPLİN SORUŞTURMACISI GÖREVLENDİRME YAZISI . 597
4. DİSİPLİN SORUŞTURMASI TANIK BİLGİ ALMA TUTANAĞI . 598
5. HAKKINDA DİSİPLİN SORUŞTURMASI YAPILAN PERSONELE

AİT BİLGİ TESPİT ETME TUTANAĞI . 599

6. DİSİPLİN SORUŞTURMASI BİLGİ-BELGE TALEP YAZISI . 600
7. DİSİPLİN SORUŞTURMASI TANIK BİLGİ ALMA İSTEM YAZISI 601
8. SAVUNMA İSTEM YAZISI (DİSİPLİN SORUŞTURMACISI

TARAFINDAN)  602

9. SAVUNMA İSTEM YAZISI (DİSİPLİN AMİRİ TARAFINDAN) 603
10. DİSİPLİN SORUŞTURMA RAPORU . 604
11. DİSİPLİN KURULUNA SEVK YAZISI 605
12. VAKA KANAAT RAPORU 606
13. DİSİPLİN CEZA KARARI . 607
14. DİSİPLİNSİZLİĞİN OLUŞMAMASI SEBEBİYLE DİSİPLİN CEZA

VERİLMEMESİNE DAİR KARAR . 609

15. TAKDİREN DİSİPLİN CEZASI VERİLMEMESİNE DAİR KARAR . 610
16. DİSİPLİN CEZA KARARINA İTİRAZ DİLEKÇESİ . 612
17. DİSİPLİN CEZASINA KARŞI YAPILAN İTİRAZIN ÜST DİSİPLİN

AMİRİNCE REDDEDİLMESİNE DAİR KARAR  613

18. DİSİPLİN CEZASINA KARŞI YAPILAN İTİRAZIN ÜST DİSİPLİN

AMİRİNCE KABULÜNE DAİR KARAR . 614

19. DİSİPLİN CEZASINA KARŞI YAPILAN İTİRAZ NETİCESİNDE

DİSİPLİN CEZASININ ÜST DİSİPLİN AMİRİNCE

HAFİFLETİLMESİNE DAİR KARAR  615

20. SORUŞTURMA İZNİ VERMEYE YETKİLİ MERCİYE AST BİRLİK

KOMUTANLIĞINCA YAPILACAK SUÇ İHBARI . 617

21. İHBAR VEYA ŞİKAYETİN İŞLEME KONULMAMA KARARI . 618
22. İŞLEME KONULMAMA KARARININ AST BİRLİK

KOMUTANLIĞINA GÖNDERİLMESİNE İLİŞKİN YAZI . 619

23. ÖN İNCELEME EMRİ . 620

İçindekiler xiii

24. ÖN İNCELEMEDE YEMİNLİ KÂTİP ATAMA VE YEMİN

TUTANAĞI  621

25. ÖN İNCELEME ŞÜPHELİ İFADE TUTANAĞI 622
26. ÖN İNCELEME TANIK İFADE TUTANAĞI 623
27. ÖN İNCELEME ŞİKAYETÇİ İFADE TUTANAĞI . 624
28. ÖN İNCELEME İFADE TESPİTİ İSTEM YAZISI (Askeri Birlikten) . 625
29. ÖN İNCELEME SONUÇ RAPORU 626
30. YETKİLİ MERCİ TARAFINDAN SORUŞTURMA İZNİ

VERİLMESİNE VEYA VERİLMEMESİNE İLİŞKİN KARAR  628

31. SORUŞTURMA İZNİ VE ÖN İNCELEME DOSYASININ

CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA GÖNDERİLMESİNE İLİŞKİN

YAZI . 629

32. SORUŞTURMA İZNİ VERİLMESİNDEN SONRA BİRLİK

KOMUTANLIĞINA GÖNDERİLEN YAZI (SIRF ASKERİ SUÇLAR

İÇİN) . 630

33. SORUŞTURMA İZNİ VERİLMESİNDEN SONRA BİRLİK

KOMUTANLIĞINA GÖNDERİLEN YAZI (SIRF ASKERİ SUÇLAR

HARİCİNDEKİ SUÇLAR İÇİN) . 631

34. TEBLİĞ MAZBATASI (Tebligat Yönetmeliği m. 35, Örnek No:3) . 632
35. SORUŞTURMA İZNİ İŞLEMLERİ KAPSAMINDA

DÜZENLENEBİLECEK KESİNLEŞME TUTANAĞI . 634

36. DEVLET MEMURLARI DİSİPLİN SORUŞTURMASI SAVUNMA

BİLGİ ALMA TUTANAĞI 635

37. DEVLET MEMURLARI DİSİPLİN SORUŞTURMASI SAVUNMA

İSTEM YAZISI  636