Ceza Hukuku Genel Hükümler Temel Bilgiler

Mustafa ÖZEN

 

İÇİNDEKİLER

BEŞİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 5

İÇİNDEKİLER7

BİRİNCİ BÖLÜM

CEZA HUKUKUNDA KAVRAMLAR, CEZA HUKUKUNUN AMACI,

GÖREVİ, KAYNAKLARI, YORUM

TANIMLAR 47

Ceza Hukuku Teriminin Tanımı 47

Suç Teriminin Tanımı .48

Ceza Normu (Ceza Kuralı) 48

Bağımsız - Bağımlı Ceza Normları.48

Tam Ceza Normu – Eksik Ceza Normu – Açık Ceza

Normu49

Davranış Normları (Davranış Kuralları) 49

Ceza Teriminin Tanımı .50

CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ (İŞLEVİ) VE AMACI. 51

III. TÜRK CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ . 51

Genel Olarak 51

Osmanlı Devleti Dönemi 52

Cumhuriyet Dönemi.52

CEZA HUKUKUNDA KAYNAKLAR . 53

Asli Kaynaklar.53

Anayasa53

Kanun.53

Uluslar arası Sözleşmeler .53

Ceza Hukukunun Tamamlayıcı Kaynakları .54

Gelenek (Örf ve Adet) Kuralları54

 

8 İçindekiler

Ahlak Kuralları .55

Din Kuralları .55

Mahkeme İçtihatları 55

Öğreti.56

Hukukun Genel İlkeleri 56

CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ YORUMU . 56

Yorum Yöntemleri .56

Lâfzî Yorum / Sözel Yorum / Gramatik Yorum Yöntemi.57

Mantıki Yorum Yöntemi.57

Sistematik Yorum Yöntemi 57

Kanun Hükmünün Konulma Nedenini Belirleme

Yöntemi .58

Amaçsal Yorum Yöntemi .58

a) Kanunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü

(Objektif)58

b) Kanun Koyucunun Amacının Esas Alınması Gerektiği

Görüşü (Sübjektif):.58

c) Birleştirici Görüş: .58

Tarihsel Yorum Yöntemi 59

Hukukun Genel İlkeleri 59

Karşılaştırmalı Hukuk .59

Yorum Çeşitleri 60

Yapana Göre Yorum Çeşitleri.60

a) Yasama Yorumu.60

b) Yargı Yorumu .60

c) Öğreti Yorumu .60

Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri .61

a) Daraltıcı Yorum61

b) Genişletici Yorum.61

c) İlerletici Yorum 63

d) Düzeltici Yorum .63

 

İçindekiler 9

CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ 63

Anayasa Hukuku 63

Devletler Hukuku .64

Ceza Muhakemesi Hukuku 64

İnfaz Hukuku 64

Kriminoloji .65

İdare Hukuku .65

Ticaret Hukuku.65

Disiplin Hukuku65

 

İKİNCİ BÖLÜM

TEMEL İLKELER VE CEZAİ SORUMLULUK

 

VII. CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ VE SORUMLULUĞUN ESASI . 69

Ceza Hukukunun Temel İlkeleri .69

Hukuk Devleti İlkesi69

İnsanilik İlkesi.69

Kusur İlkesi.69

Kanunilik İlkesi (Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi

/Ceza Hukukunun Güvence İşlevi) .71

a) İlkenin Anlamı 71

b) İlkenin Tarihçesi .73

c) Kanunilik İlkesinin Sonuçları.73

(1) Suç ve Cezaların Kanun ile Konulması73

(2) Kıyas Yasağı74

(3) Aleyhte Kanunun Geçmişe Etkili

Olmaması/Geçmişe Yürüme Yasağı (Lex Pravia)75

(4) Lehe Hükmün geçmişe yürümesi ilkesi76

(5) Suçta ve Cezada Belirlilik İlkesi (Lex Certa) 76

(6) Örf ve Adet Kuralları İle Suç ve Ceza

Oluşturulamaması .77

(7) Kanunilik İlkesi ve İdarenin Düzenleyici

İşlemleriyle Suç Oluşturması79

 

10 İçindekiler

d) Orantılılık İlkesi 79

e) Kanun Önünde Eşitlik İlkesi79

f) Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi.80

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

CEZA HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI

 

VIII. CEZA KANUNLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI . 81

Genel Olarak81

Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Kalkması81

Yürürlülük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları 83

Ceza Kanununun Zaman Bakımından Uygulanması 83

Zaman Bakımından Uygulanmaya İlişkin İlkeler 83

a) Derhal Uygulanma (Hemen Uygulanma) İlkesi83

b) Aleyhe Hükmün Geriye Yürümemesi İlkesi85

c) Lehe Hükmün Geriye Yürümesi İlkesi 86

d) İnfaz Hükümleri ve Lehe Kanun Uygulaması88

e) Güvenlik Tedbirleri ve Lehe Kanun Uygulaması.89

Kanunların İleriye Yürümesi.89

Suçun İşlendiği Zaman .90

a) Hareket Görüşü .91

b) Netice Görüşü91

c) Karma Görüş91

Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi Bakımından Suç

Türleri 92

a) Ani Suçlar.92

b) Sırf Hareket Suçları 92

c) Neticeli Suçlar92

d) İhmali Suçlar 93

e) Kesintisiz Suçlar .93

f) Zincirleme Suçlar .93

g) İtiyadi Suçlar 94

h) Teşebbüs Aşamasında Kalan Hareketler94

 

İçindekiler 11

i) İştirak Halinde İşlenen Suçlar.94

CEZA KANUNLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 95

Suçun İşlendiği Yerin Tespitine İlişki Görüşler95

Hareket Görüşü96

Netice Görüşü 97

Karma Görüş 97

Türk Hukukunda Kabul Edilen Görüş .98

Suç Türleri Bakımından Suçun İşlendiği Yer .98

Ani Suçlar .98

Mesafeli/Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suçlarda

Suçun İşlendiği Yer.99

Kesintisiz Suç99

İtiyadi Suç.99

İştirak Halinde İşlenen Suçlar.99

Zincirleme Suç100

Teşebbüs Aşamasında Kalan Suç .100

Sınır Aşan (Transit) Suç 100

Bilişim Suçları.100

Objektif Cezalandırılma Koşulu Olan Suç .101

Seçimlik Hareketli Suç101

TCK’nın Suçun İşlendiği Yere İlişkin Kabul Ettiği İlkeler101

Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi (TCK m. 8, 9). 102

Şahsilik (Kişisellik) İlkesi .104

a) Faile Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 10, 11)105

(1) Türkiye Cumhuriyeti Adına Belirli Görevlere

Sahip Türk Vatandaşlarının Yurt Dışındaki

İşledikleri Suçlar (Görev Suçları) 105

(a) Bu Fıkranın Uygulama Koşulları 105

(b) TCK m. 11’da Düzenlenen Faile Göre

Şahsilik İlkesinin Koşulları .106

(i) TCK m. 11/1’in Uygulama Koşulları.107

(ii) (TCK m. 11/2’in Uygulama Koşulları107

b) Mağdura Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 12/1-2)108

 

12 İçindekiler

Koruma (Gerçeklik) İlkesi (TCK m. 13/1-b).110

Evrensellik (Adalet) İlkesi (TCK m. 12/3 / TCK m. 13/1-a

/ TCK m. 13/1-c,d,e,f,g,ı)111

a) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesi 112

(1) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesinin

Uygulanma Koşulları112

b) TCK m. 13/1-a’ya Göre Evrensellik İlkesi .113

(1) TCK m. 13/1-a’ya Göre Evrensellik İlkesinin

Uygulanma Koşulları113

c) TCK m. 13/1-c,d,e,f,g,h,ı’ya Göre Evrensellik İlkesi114

(1) TCK m. 13/1 – c,d,e,f,g,ı’ya Göre Evrensellik

İlkesinin Uygulanma Koşulları114

Faile ve Mağdura Göre Şahsilik İlkesi Kapsamında Suçların

Seçimlik Ceza Gerektirmesi Durumunda Soruşturma115

Yabancı Ülkede İşlenen Suçların Türkiye’de Yargılanması

İçin Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması 115

Yabancı Ülkede Geçirilen Hürriyetten Yoksunluk Hallerinin

Türkiye’deki Yargılama Sonucu Verilen Mahkûmiyet

Hükmünden Mahsup Edilmesi.115

Yabancı Ülkede Verilen Mahkeme Kararlarının TCK’daki Hak

Yoksunluklarına Etkisi115

SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ 117

Genel Olarak117

Geri Vermenin Sınır Dışı Etmeden Farkları 118

Geri Verme Kurumunun Kaynakları.119

Geri Vermeye Neden Olan Suçların Belirlenmesi

Bakımından Kabul Edilen Sistemler .120

Geri Vermenin Koşulları 120

6706 sayılı Kanuna Göre Geri Vermenin Koşulları .120

a) Yabancı Bir Ülkede Yabancı Ülke Vatandaşı Hakkında

Ceza Soruşturması veya Kovuşturması Başlatılmış ya

da Mahkûmiyet Kararı Verilmiş Olmalıdır120

 

İçindekiler 13

b) Geri Vermeye Konu Suçun Cezasının Üst Sınırı, Bir

Yıl veya Daha Fazla Hürriyeti Bağlayıcı Cezayı

Gerektirmeli.121

c) Mahkûmiyetin İnfazı Bakımından Hükmolunan

Cezanın En Az Dört Ay Hürriyeti Bağlayıcı Ceza

Olmalıdır 121

d) Geri Vermeye Konu Fiilin Her İki Devletin (Talep

Eden Devlet ile Türkiye’nin) Kanunlarına Göre De

Suç Olmalıdır121

6706 Sayılı Kanuna Göre Geri Vermemenin Koşulları122

a) Yabancı Bir Ülkede İşlenen Suçun Düşünce Suçu,

Siyasî Suç veya Siyasî Suçla Bağlantılı Bir Suç

Niteliğinde Olması122

(1) Düşünce Suçu 123

(2) Siyasi Suç .123

(a) Siyasi Suçu Tanımlayan Kuramlar .123

aa) Nesnel (Objektif) Kuram .123

bb) Öznel (Sübjektif) Kuram 124

cc) Üstünlük Kuramı .124

(b) Siyasi Suçun İstisnaları124

aa) Belçika Kuralı.124

bb) Terör Suçu.125

cc) Uluslararası Suçlar.125

(c) Siyasi Suç Çeşitleri 125

aa) Tam siyasi suç .125

bb) Nisbi siyasi suç 126

b) Sırf Askerî Suç Niteliğinde Olması 127

c) Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye

Devletinin veya Bir Türk Vatandaşının Ya Da Türk

Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel Kişinin

Zararına İşlenmesi128

d) Türkiye’nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olması128

e) Zamanaşımına veya Affa Uğramış Olması128

f) İadesi Talep Edilen Kişinin Türk Vatandaşı Olması .130

 

14 İçindekiler

 

g) İadesi Talep Edilen Kişinin Kanunda Belirtilen

Nedenlere Dayalı Olarak Soruşturma Veya

Kovuşturmaya Maruz Bırakılacağına Veya

Cezalandırılacağına ya da İşkence veya Kötü

Muameleye Maruz Kalacağına Dair Kuvvetli Şüphe

Sebeplerinin Bulunması.130

h) İadesi Talep Edilen Kişi Hakkında, Talebe Konu Fiil

Nedeniyle Daha Önce Türkiye’de Beraat veya

Mahkûmiyet Kararı Verilmiş Olması 131

i) İade Talebinin, Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile

Bağdaşmayan Bir Ceza Gerektiren Suçlara İlişkin

Olması132

(1) 6706 sayılı Kanunda Açıkça Düzenlenmeyen ve

Fakat Geri Vermeme Kapsamı Dışında Tutulan

Diğer Suçlar (Geri Vermeye Tabi Suçlar)132

(a) Uçak Kaçırma Suçları 132

(b) Diplomatlara ve Uluslararası Korunan

Kişilere Karşı İşlenen Suçlar 132

(c) Terörün Finansmanı .132

(d) Mali Suçlar133

Geri Vermenin Takdire Bağlı Olduğu Durum .133

Geri Vermede Özellik Kuralı = İadede Hususilik İlkesi133

Geri Vermede Özellik İlkesinin İstisnaları 135

Geri Vermede Görev ve Yetki (Usul)135

Aynı Kişi Hakkında Birden Fazla Devlet Tarafından İade

Talebinde Bulunulmasında Usul 136

İ. Geri Verme Sürecinde Tutuklama İşlemleri.137

Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (Yabancı

Ülke Ceza Kanunun Değeri) .137

CEZA KANUNUNUN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI139

Genel Olarak139

Türk Ceza Kanunu’nun İç Hukuk Bakımından

Uygulanmasında İstisnalar.139

Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu .139

 

İçindekiler 15

 

a) Cumhurbaşkanının Kişisel Suçlarından Dolayı

Sorumluluğu.140

b) Cumhurbaşkanının Görevi ile İlgili İşlediği Suçlardan

Sorumluluğu.140

Yasama Sorumsuzluğu .142

a) Sorumsuzluk (Mutlak Dokunulmazlık) .142

(1) Anayasa m. 83/1’e Göre Sorumsuzluğun

Koşulları .143

(2) Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları.143

b) Geçici Dokunulmazlık (Kovuşturma Yasağı) .144

(1) Kovuşturma Yasağının İstisnaları .145

(2) Sorumsuzluk İle Dokunulmazlık Arasındaki

Farklar145

(3) Dokunulmazlık Kapsamındaki Suçlarda

Zamanaşımı Sorunu .146

 

Ceza Kanunun Devletler Hukuku Bakımından

Uygulanmasında İstisnalar.146

Diplomatlar 146

a) Dokunulmazlığın Kabul Edildiği Durumlar147

b) Diplomat Dokunulmazlığı ile Konsolosların

Dokunulmazlığı Farklıdır 147

Yabancı Askerler 148

a) Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler .148

b) Yargı Yetkisi149

(1) Mutlak (Kesin) Yargı Yetkisi .149

(2) Öncelikli Yargı Yetkisi.149

c) Gönderen Devletin Yargı Yetkisi 149

(1) Gönderen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi149

(2) Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi149

d) Gönderilen (Kabul eden) Devletin Yargı Yetkisi .150

(1) Gönderilen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 150

(2) Gönderilen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi150

 

16 İçindekiler

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN UNSURLARI

 

XII. SUÇ KURAMI .151

XIII. SUÇUN UNSURLARI .151

Genel Olarak151

Tipiklik (Suçun Yasallık Unsuru) .152

Tipiklik ve Hukuka Aykırılık 154

Tipiklik ve Hukuki Hata 154

Tipiklik ve Hayal (Mefruz/Varsayılan/Sözde) Suç.155

Tipiklik ve Kuruntu Suç 155

Tipiklik ve İşlenemez Suç .156

Tipiklikte Yer Alan Unsurlar .156

Tipikliğin Maddi Unsurları157

a) Hareket 159

(1) Ceza Hukuku Bakımından Hareket Sayılmayan

Durumlar .161

(2) Hareketin Sayısına Göre Suçların

Sınıflandırılması163

(a) Tek Hareketli Suçlar163

(b) Birden Çok Hareketli Suçlar163

aa) Birleşmiş Hareketli Suçlar .163

bb) Bölünebilen veya Kesintili

Suçlar/Amaç Suç–Araç Suç .164

cc) Seçimlik Hareketli Suçlar 164

dd) İtiyadi Suçlar 165

(c) Geçitli Suçlar.166

(3) Hareketin Şekline Göre Suçların Sınıflandırılması166

(a) İcrai (Etken Hareketle İşlenen) Suçlar.166

(b) İhmali (Edilgen hareketle işlenen suçlar)

Suçlar167

(4) Hareketin Önemine Göre Suçlar172

(a) Serbest Hareketli Suçlar .172

(b) Bağlı Hareketli Suçlar172

(5) Hareketin Devamının Gerekip Gerekmediğine

Göre Suçların Sınıflandırılması172

 

İçindekiler 17

(a) Ani Suç 172

(b) Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar 173

(6) Hareketin Aşamasına Göre Suçların

Sınıflandırılması .176

(a) Kalkışma Suçları 176

Netice.177

a) Neticeye Göre Suçların Tasnifi .178

(1) Neticesi harekete bitişik suçlar (Neticesiz

suçlar, Şekli suçlar, Sırf Hareket Suçları) –

Neticeli suçlar (Maddi neticeli suçlar)178

(a) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz

Suçlar/Sırf Hareket Suçları/Soyut Neticeli

Suçlar).178

(b) Neticeli Suçlar (Maddi neticeli suçlar) 179

(c) Seçimlik Neticeli Suçlar – Tek Neticeli Suçlar .180

Nedensellik Bağı.181

a) Koşul Kuramı (Şart Teorisi) = Tabii Nedensellik

Düşüncesi = Eşdeğerlik Kuramı = Koşulların Eşitliği .182

b) Uygun Sebep Kuramı182

c) Etkin Sebep Kuramı183

d) En Etkin Sebep Kuramı.183

e) Son Koşul Kuramı (Son Şart Teorisi).183

f) Beşeri Nedensellik Kuramı .183

g) Objektif Yüklenebilirlilik (İsnadiyet) Kuramı.184

h) Bazı Nedensellik Durumları185

(1) Normal Nedensellik (Tek Hareket, Tek Netice)185

(2) Çifte Nedensellik (Birden Çok Hareket, Tek

Netice) .185

(3) Tamamlayan (Atipik/Toplam) Nedensellik 187

(4) Hareketten Önce Var Olan Nedenin Eklenmesi.187

(5) Hareketten Sonra Meydana Gelen Bir Nedenin

Eklenmesi.188

(6) Hareketten Sonra Meydana Gelen ve

Mağdurun Kusuru İle Bir Nedenin Eklenmesi .188

 

18 İçindekiler

(7) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Durumlar189

(8) Sollayan Nedensellik (Öne Geçen Nedensellik/

Nedensellik Bağının Kesilmesi) 189

(9) Varsayılan Nedensellik 190

(10) Kişinin Kendisini Tehlikeye Atması.190

(11) Neticenin Kişinin Egemenlik Alanı Dışında

Olması 191

(12) Sosyal Nedensellik .191

(13) Risk Azalması191

(14) Normun Koruma Alanı İçinde Olmaması192

(15) Rücu Yasağı 192

(16) Kişinin Üzerine Düşen Dikkat ve Özen

Yükümlülüğüne Uymasına Rağmen Neticenin

Gerçekleşmesi193

(17) İhmali Hareketle İşlenen Suçlarda Nedensellik193

Fail .194

a) Özgü Suç 195

b) Tüzel Kişilerin Suçun Faili Olup Olamayacağı Sorunu 197

(1) Tüzel Kişilik Kavramı 197

(2) Tüzel Kişiliğin Esasını Açıklayan Kuramlar197

(a) Farazilik Kuramı 197

(b) Gerçeklik Kuramı 197

(c) Karma Kuram197

(3) TCK Açısından Tüzel Kişilerin Cezai

Sorumluluğu ve Faillik Durumu 198

(4) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Yaptırım198

Mağdur 198

Suçun Konusu 201

a) Suçun Maddi Konusu .201

b) Suçun Hukuki Konusu 202

c) Suçun Konusuna Göre Suçların Sınıflandırılması .203

(1) Zarar Suçu – Tehlike Suçu Ayrımı 203

(a) Zarar Suçu.203

 

İçindekiler 19

(b) Tehlike Suçu203

(i) Somut Tehlike Suçu.204

(ii) Soyut Tehlike Suçu205

Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsurları.206

Genel Olarak 206

a) Suçun Manevi Unsuru, Kusurluluk ve Kusur

Kavramları Arasındaki İlişki 206

b) Hareket Yeteneği İle Kusur Yeteneği Kavramları

Arasındaki İlişki 207

c) Suçun Manevi Unsuru İle Kast ve Taksir Kelimeleri .207

Kast 208

a) Kastı Açıklayan Kuramlar208

(1) Tasavvur Kuramı 208

(2) Bilinç ve İrade Kuramı208

b) Kastın Unsurları208

(1) Kastın Bilme Unsuru 208

(2) Kastın İsteme Unsuru 211

(a) Doğrudan Kast (Birinci Dereceden Kast).211

(b) Doğrudan Kast (İkinci Dereceden Kast) 212

(c) Olası Kast 213

(i) Olası Kastı Belirlemek İçin Ortaya

Atılan Kuramlar .213

(ii) Olası Kastta Kusurluluğun Derecesi

veya Yoğunluğu.214

(iii) Olası Kastta Sorumluluk 214

(3) Kastın Aranacağı Zaman 215

(a) Başlangıç kastı 215

(b) Eş zamanlı Kast .215

(c) Eklenen Kast .215

(4) Kastın Türleri216

(a) Genel Kast (Doğrudan Kast/Dolus

Directus) .216

(b) Doğrudan Kast (Dolus Directus)216

 

20 İçindekiler

(c) Olası Kast (Dolus Eventualis) 217

(d) Özel Kast.217

(e) Ani Kast 217

(f) Tasarlama (Taammüt) Kastı218

Taksir .219

a) Genel Olarak 219

b) Taksirin Unsurları.219

(1) Hareketin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması .220

(2) Hareketin İradiliği 220

(3) Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık .221

(4) Neticenin Öngörülebilir Olması .222

(5) Neticenin İstenmemiş Olması222

(6) Hareket İle Netice Arasında Nedensellik

Bağının Bulunması 223

C) Taksirli Suçlarda Kişilerin Cezai Sorumluluğu.223

(1) Üçüncü Kişinin Hareketi 223

(a) Üçüncü kişinin hareketi kusursuzdur. 223

(b) Üçüncü kişinin hareketi kusurludur224

(i) Üçüncü kişi kasten kusurludur224

(ii) Üçüncü Kişi Taksirle Kusurludur224

(c) Üçüncü Kişi Tamamen Kusurludur. 225

(2) Mağdurun Hareketi .225

(a) Mağdurun Hareketi Kusurlu Değildir225

(b) Mağdurun Hareketi Normal Değil Ancak

Kusurlu ve Hukuka Aykırı da Değildir.225

(c) Mağdurun Hareketi Kusurludur. 225

(i) Meydana Gelen Netice Tamamen

Mağdurun Kusurlu Hareketinden

Meydana Gelmiştir. 225

(ii) Meydana Gelen Netice Bakımından

Hem Fail Hem de Mağdur Kusurludur. .226

d) Taksirin Gerçekleştirilme Şekilleri (Taksir Kalıpları/

Taksirin Görünüş şekilleri) .226

 

İçindekiler 21

(1) Dikkatsizlik .226

(2) Özensizlik (Tedbirsizlik)227

e) Taksirin Derecelendirilmesi227

f) Taksir Türleri (Çeşitleri)227

(1) Bilinçsiz Taksir (Basit Taksir/Tam Taksir)=Niteliksiz

Taksir .228

(2) Bilinçli Taksir (Öngörülü/Şuurlu

Taksir)=Nitelikli Taksir228

(3) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımı.228

(4) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımının Hukuki

Sonuçları 229

g) Olası Kast/ Bilinçli Taksir Ayrımı.229

h) Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi Olarak ve

Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep230

i) Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi .230

j) Taksir ve Teşebbüs.231

k) Taksir ve İştirak 231

l) Taksir ve Hata 231

m) Taksir ve Kabahat.232

n) Taksir ve Kusur.232

o) Taksir ve Kusursuz Sorumluluk.232

Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 233

(1) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçun Oluşum

Şekilleri 234

(2) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç Şekilleri 234

(a) Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç.234

(b) Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice

Sebebiyle Ağırlaşan Suç 235

(3) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda

Kast/Taksir Bileşimi (Kombinasyonu) 235

(4) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Teşebbüs236

(5) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda İştirak .237

 

22 İçindekiler

(6) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç ve Kusursuz

Sorumluluk 237

 

Hukuka Aykırılığın Bulunması/Hukuka Uygunluk

Nedenlerinin Bulunmaması .238

Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Ortak Özellikleri 240

Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin

Sınıflandırılması Sorunu.242

Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenleri 243

Kanun Hükmünü Yerine Getirme/Görevi İfa .243

a) Kanun Teriminin Anlamı 243

b) Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 244

(1) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Kapsamı .245

(2) Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları 245

(a) İhtar245

(b) Bedeni Kuvvet Kullanma.245

(c) Maddi Güç Kullanma 245

(d) Silah Kullanma 245

(3) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Orantılılık

İlkesi 247

(4) Zor Kullanma Yetkisinde Takdir Yetkisi247

c) Müdafilik Görevinin Yerine Getirilmesi248

Meşru Savunma.248

a) Meşru Savunmanın Hukuki Niteliği .248

b) Meşru Savunmanın Koşulları .249

(1) Saldırıya İlişkin Koşullar .249

(a) Bir Saldırı Olmalıdır.249

(b) Bu Saldırı Haksız Olmalıdır250

(c) Bu Saldırı Gerçekleşmiş veya Gerçekleşmesi

veya Tekrarı Muhakkak Olmalıdır.251

(d) Saldırı Herhangi Bir Hakka Yönelmiş

Olmalıdır.252

(e) Saldırı, Meşru Savunmada Bulunana Karşı

Olabileceği Gibi, Üçüncü Bir Kişiye De

Yönelebilir 253

 

İçindekiler 23

 

(f) Saldırı Mutlaka Bir İnsandan

Kaynaklanmalıdır 253

(2) Savunmaya İlişkin Koşullar.254

(a) Savunmada Zorunluluk Olmalıdır .254

(b) Savunma İle Haksız Saldırı Arasında Oran

Bulunmalıdır .255

(i) Konu Bakımından Orantı/Haklar

Arasında Orantı.255

(ii) Araç Bakımından Orantı255

(c) Savunma, Mutlaka Haksız Saldırıda

Bulunan Kişiye Karşı Yapılmalıdır256

c) Üçüncü Kişi Lehine Meşru Savunma 256

d) Haksız Saldırı Başlamadan Önce Alınan ve

Kendiliğinden Harekete Geçen Önlem/Offendicula.257

e) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması 257

(1) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması Mazur

Görülebilecek Bir Heyecan, Korku veya Telaş

ile Aşılması.258

(2) Meşru savunmada Oranın/Sınırın Kast

Olmaksızın Aşılması (Taksir ile Aşılması).258

(3) Meşru Savunmada Sınırın Kast (Doğrudan veya

Olası Kast) ile Aşılması .258

(4) Meşru Savunmada Sınırın Kusursuz Olarak

Aşılması259

f) Meşru Savunma Halinde Üçüncü Kişilerin Zarar

Görmesi259

g) Meşru Savunma – Haksız Tahrik ilişkisi259

Hakkın Kullanılması260

a) Hakların Çatışması ve Neminem Laedere İlkesi .260

b) Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Bazı Önemli Hakkın

Kullanılması Durumları.260

(1) Hekimlik Mesleğinin İcrası/Tıbbi Müdahale 261

(a) Hekimlik Mesleğini İcra Edecek Kişinin

Yetkili Kişi Olması Gerekir 262

 

24 İçindekiler

(b) Hastanın Tıbbi Müdahalenin İçeriği ve

Muhtemel Sonuçları Bakımından

Aydınlatılmış Olması Gerekir 262

(c) Hastanın Rızasının

Bulunması/Aydınlatılmış veya

Bilgilendirilmiş Onam–Hastanın Hukuken

Geçerli Rızası 263

(d) Tıbbi Müdahalenin Zorunluluğu

(Endikasyon).264

(e) Hekimlik Mesleğinin Mesleğin Gereklerine

Uygun İcra Edilmiş Olması/Hekimlik

Mesleğinin (Tıbbi Müdahalenin) Kanunda

Öngörülen Usullere Uygun Bir şekilde İcra

Edilmiş Olunması Gerekir .264

(f) Tıbbi Müdahalenin Teşhis ve Tedavi Amacı

İle Yapılmış Olması .265

(2) Düşünce Özgürlüğü ve Eleştiri Hakkı .265

(3) Bir İş, Meslek, Sanat veya Bilimin İcrası.265

(4) Ticari ve Sınaî Faaliyetlerin İcrası.266

(5) Haber Verme ve Haberleşme Hakkının

İcrası/Gazetecilik Mesleğinin İcrası .266

(6) İddia ve Savunma Hakkının Kullanılması .266

(7) Spor Faaliyetleri.267

(8) Tedip Hakkı267

(9) İhbar ve Şikâyet Hakkı .267

(10) Organ ve Doku Nakli268

İlgilinin Rızası .269

a) Rızanın Suç Genel Kuramı İçindeki Yeri270

(1) Tipikliği Kaldıran Rıza.270

(2) Hukuka Aykırılığı Kaldıran Rıza 270

b) Rızanın Hukuki Esası 271

c) Rızanın Hukuka Uygunluk Nedeni Sayılabilmesi İçin

Gereken Koşullar .272

 

İçindekiler 25

(1) Kişinin Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta

Bulunabileceği Bir Hakkın Bulunması 272

(a) Kişilere Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 80 - 169)272

(i) Hayata Karşı Suçlar (TCK m. 81 – 85) 272

(ii) Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar

(TCK m. 86 – 96)273

(iii) Çocuk Düşürtme, Düşürme veya

Kısırlaştırma (TCK m. 99 – 101) 273

(iv) Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar

(TCK m. 102 – 105)274

(v) Hürriyete Karşı Suçlar (TCK m. 106 –

124).274

(vi) Şerefe Karşı Suçlar (TCK m. 115 - 131) 274

(vii) Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına

Karşı Suçlar (TCK m. 131 - 140) 274

(viii)Malvarlığına Karşı Suçlar (TCK m. 141

- 169).275

(2) Rızaya Ehliyet.275

(3) Rıza Açıklaması 276

TCK’da Yer Almayan Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak

Yükümlülüklerin Çatışması.277

a) Yükümlülüklerin Çatışmasının Gerçekleşebileceği

Şekiller .277

(1) İki Eşit Değerin Korunması Aşamasında

Yükümlülüklerin Çatışması.277

b) Eşit Olmayan İki Değerin Korunması Aşamasında

Yükümlülüklerin Çatışması.278

İ. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması.278

Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kasten Aşılması .279

Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Taksir ile

Aşılması279

Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Korku, Panik

veya Heyecan ile Aşılması 279

 

26 İçindekiler

Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kusursuz Olarak

Aşılması280

XIV. KUSURLULUK.281

Haksızlık ve Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki.281

Kusurluluk ile Kusur Kavramları Arasındaki İlişki .282

Kusurluluğu Açıklayan Kuramlar282

Psikolojik Kuram 282

Normatif Kuram.283

Kusurluluğun Kapsamı .283

Fiil Kusuru 283

Fail Kusuru .283

Kusurluluk ile Kast ve Taksir Kavramları Arasındaki İlişki 284

Taksir ile Kusursuz Sorumluluk Kavramları Arasındaki İlişki 284

Kusurluluğun Unsurları284

Kusur Yeteneğine Sahip Olmak284

a) Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman .285

b) Kusur Yeteneği İle Kusurluluğu Etkileyen Haller

Kavramları Arasındaki İlişki286

Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerden Birinin

Bulunmaması.286

a) Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller287

(1) Yaş Küçüklüğü287

(a) 0 – 12 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK

31/1)287

(b) 13 – 15 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK

31/2)288

(c) 16 – 18 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK m.

31/3).288

(d) Kusur Yeteneği Bulunmayan Çocuklara

Uygulanacak Hükümler .289

(e) Kusur Yeteneği Bulunan Yaş Sınıfında Olan

Çocuklara İlişkin TCK ve CMK’da

Öngörülen Özel Düzenlemeler .289

 

İçindekiler 27

(2) Sağır – Dilsizlik=(TCK m. 33).291

(3) Akıl Hastalığı=(TCK m. 32)291

(a) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi

Bakımından Kabul Gören Sistemler 291

(i) Biyolojik Sistem.291

(ii) Psikolojik Sistem .291

(iii) Karma Sistem 291

(b) Akıl Hastalığının Kişinin Kusur Yeteneğine

Etki Eden Durumları292

(4) Geçici (Arızi) Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu

Madde Etkisinde Olma (TCK m. 34) .293

(a) Geçici Nedenler 293

(b) Alkol veya Uyuşturucu Madde Alma 294

(i) İstemeyerek (İrade Dışı) Alkol veya

Uyuşturucu Madde Alma 294

(ii) İsteyerek (İrade İle) Alkol veya

Uyuşturucu Madde Alma 295

Kusurluluğu Kaldıran Haller (Nedenler) .297

Yetkili Amirin Emrini İfa .297

a) Yetkili Amirin Emrini İfasının Uygulanma Koşulları 298

(1) Bir Emir Bulunmalıdır.298

(2) Emir Hukuka Uygun (Meşru) Olmalıdır298

(a) Şekli Anlamda Hukuka Uygunluk 298

(i) Emri Verenin Hukuken Emir Vermeye

Yetkili Olması 298

(ii) Emri Yerine Getirenin Hukuken Emri

Yerine Getirme Yükümlülüğü İçinde

Olması .299

(iii) Emrin Kanunun Öngördüğü Bütün

Şekil Kurallarına Uygun Olması .299

(b) Maddi Anlamda Hukuka Uygunluk .299

(i) Emrin Konusu Hukuka Uygundur 299

(ii) Emrin Konusu Hukuka Aykırıdır 300

(iii) Emrin Konusu Suçtur.301

 

28 İçindekiler

(3) Emri Veren Emri Vermeye Yetkili Olmalıdır.301

(4) Emrin Yerine Getirilmesi Zorunlu Olmalıdır

(Emir Bağlayıcı Olmalıdır) .302

Zorunluluk Hali 302

a) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği .302

(1) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği Açıklayan

Kuramlar302

(a) Koruma İçgüdüsü Kuramı .302

(b) Manevi Cebir Kuramı302

(c) Saiklerin Sosyalliği Kuramı303

(d) Amaç Kuramı 303

(e) Hakların Çatışması Kuramı303

(2) Zorunluluk Halinin Sınıflandırılmasına İlişkin

Kuramlar303

(a) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk

Sebebi Olduğu Kuramı303

(b) Zorunluluk Halinin Mazeret Sebebi

(Kusurluluğu Kaldıran) Olduğu Kuramı .304

(c) Fark Gözetme Kuramı.304

(3) TCK Bakımından Zorunluluk Halinin Hukuki

Niteliği .305

(4) Zorunluluk Halinin Kusurluluğu Kaldıran Bir

Neden Olması Nedeniyle Hukuka Uygunluk

Sebebi ile Kusurluluğu Kaldıran Sebep

Arasındaki Farklar305

b) Zorunluluk Halinin Koşulları.306

(1) Tehlikeye İlişkin Koşullar .306

(a) Bir Tehlike Bulunmalıdır .306

(b) Bu Tehlike Ağır ve Muhakkak Olmalıdır .306

(c) Tehlike Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır.307

(d) Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemiş

Olunmalıdır.307

(2) Korunmaya İlişkin Koşullar 308

(a) Tehlikeden Başka Türlü Korunma

İmkânının Bulunmaması308

 

İçindekiler 29

 

(b) Tehlike İle Korunmaya Yönelik

Gerçekleştirilen Hareket Arasında

Nedensellik Bağının Bulunması.309

(c) Tehlike İle Korunmaya Yönelik

Gerçekleştirilen Hareket Arasında Orantı

Bulunması.309

(d) Tehlikeye Karşı Koyma Yükümlülüğünün

Bulunmaması310

 

c) Zorunluluk Hali İle Meşru Savunmanın

Karşılaştırılması 311

Cebir ve Şiddet.312

Korkutma veya Tehdit313

Hata (Yanılma) .315

a) Hata Kavramı .315

b) Suçun Maddi Unsurlarında Hata: (Fiili/Maddi

Hata/Unsur Yanılgısı) .316

(1) Suçun Konusunda Hata318

(2) Şahısta Hata (Mağdurda Hata) 319

(3) Nedensellik Bağında Hata321

(4) Hedefte Sapma 321

c) Suçun Nitelikli Unsurlarında/Hallerinde Hata 323

(1) Cezayı Artıran Nitelikli Unsurlarda Hata 323

(2) Cezayı Azaltan Nitelikli Unsurlarda Hata .324

(3) Şahsa, Fiile ve Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli

Haller ve Bu Hallerde Hata.325

(a) Failin Şahsına Bağlı (Failin Şahsından

Kaynaklanan) Nitelikli Haller325

(b) Fiilin İşlenişine Bağlı Nitelikli Haller 326

(c) Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller326

d) Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere

Ait Koşulların Gerçekleştiği Hususunda Hata .327

(1) Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata 327

(2) Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde

Hata .327

 

30 İçindekiler

e) Hukuki Hata (Haksızlık Bilincinde Hata, Yasaklık

Hatası, Tipiklik Hatası) .329

Kaza ve Tesadüf (Öngörememe/Beklenememe).331

Mücbir Sebep (Kaçınamama/Karşı koyamama).332

İ. Kusurluluğu Azaltan Haller 334

Haksız Tahrik334

a) Genel Olarak 334

b) Haksız Tahrik Durumlarında Daha Az Ceza

Verilmesinin Hukuki Sebebi / Haksız Tahrik

Kurumunun Hukuki Niteliği .334

(1) Öznel (Sübjektif) Görüş .334

(2) Nesnel (Objektif) Görüş.335

(3) Karma Görüş.335

c) Haksız Tahrik Kurumunun Düzenlenişi Bakımından

ETCK ile TCK Arasındaki Farklar .335

d) Haksız Tahrikin Koşulları 336

(1) Tahrik Oluşturan Bir Hareket Bulunmalıdır .336

(2) Hareket Haksız Olmalıdır .337

(3) Haksız Hareket Sonucunda Failde Sinirlenme,

Acı Duyma, Öfkelenme (Hiddet veya Şiddetli

Elem) Meydana Gelmelidir338

(4) Suç, Haksız Hareketin Doğurduğu Sinirlenme,

Acı Duyma, Öfkelenmenin Etkisiyle İşlenmelidir

(Nedensellik Bağı)338

(5) Karşı Hareket Mutlaka Haksız Hareketin

Kaynağına Yönelmiş Olmalıdır.339

e) Haksız Tahrik İle Bazı Ceza Hukuku Kurumları

Arasındaki İlişki 339

(1) Haksız Tahrik İle Tasarlama Arasındaki İlişki339

(2) Haksız Tahrik İle Taksirli Suç Arasındaki ilişki 340

(3) Haksız Tahrik İle Kan Gütme Saiki/Özel Kast

Arasındaki İlişki340

(4) Haksız Tahrik İle Meşru Savunma Arasındaki

ilişki340

 

İçindekiler 31

(5) Haksız Tahrik İle Hata Arasındaki İlişki.341

(6) Haksız Tahrik İle Takdiri Hafifletici Nedenler

Arasındaki İlişki 341

(7) Haksız Tahrik İle İştirak Arasındaki ilişki.342

SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ . 343

Nitelikli Hallerin Sınıflandırılması.343

Cezayı Artıran ve Azaltan Nitelikli Haller343

Şahsa, Fiile ve Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller .344

a) Şahsa Bağlı Nitelikli Haller344

(1) Failin Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller 344

(2) Mağdurun Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller344

(3) Fail İle Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından

Nitelikli Haller 344

(4) Failin Amaç ve Saiki Bakımından Nitelikli Haller 344

b) Fiile Bağlı Nitelikli Haller 345

(1) Fiilin İşleniş Şekline Göre Nitelikli Haller345

(2) Fiilin İşlendiği Yer ve Zaman Bakımından

Nitelikli Haller 345

c) Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller 345

XVI. SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN HUSUSLAR . 346

Nesnel (Objektif) Cezalandırılma Koşulları 346

Ön Koşullar 348

Ceza Muhakemesi Koşulları .349

Şahsi Cezasızlık Sebepleri.350

TCK’daki Şahsi Cezasızlık Sebepleri: .351

TCK’daki Cezada Şahsi İndirim Nedenleri: .352

TCK’daki Hem Şahsi Cezasızlık Hem De Cezada Şahsi

İndirim Nedenleri.352

Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler/Cezayı Azaltan veya Kaldıran

Şahsi Sebep Olarak Etkin Pişmanlık .352

 

32 İçindekiler

 

BEŞİNCİ BÖLÜM

SUÇUN ÖZEL ŞEKİLLERİ

 

XVII. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ .353

TEŞEBBÜS 353

Kavram.353

ETCK İle TCK’nın Karşılaştırılması.353

Teşebbüsün Cezalandırılma Sebebi .354

a) Öznel (Sübjektif) Görüş354

b) Nesnel (Objektif) Görüş .354

c) Etki Görüşü 355

d) Karma Görüş355

Teşebbüsün Hukuki Niteliği .355

Teşebbüsün Koşulları/Unsurları 356

a) Suç İşleme Kastının Varlığı Bulunmalıdır356

b) İşlenmek İstenen Suç Ancak Kasten İşlenebilen Bir

Suç Olmalıdır357

c) Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan

Doğruya Başlamak .358

(1) Elverişli Hareketin Anlamı .358

(2) Doğrudan Doğruya İcraya Başlama .359

d) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra

Hareketinin Tamamlanamaması veya Neticenin

Gerçekleştirilememesi.361

(1) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra

Hareketinin Tamamlanamaması .361

(2) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Neticenin

Gerçekleştirilememesi.362

Gönüllü Vazgeçme.362

a) Gönüllü Vazgeçmenin Hukuki Niteliği363

b) Gönüllü Vazgeçmenin Uygulanma Aşamaları363

c) Gönüllü Vazgeçmenin Tespiti 364

d) İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme

ve Şeriklere Etkisi.365

 

İçindekiler 33

e) Gönüllü Vazgeçme ile Teşebbüs Arasındaki İlişki.366

Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık .367

İşlenemez Suç/Elverişsiz Teşebbüs 368

Teşebbüs Bakımından Bazı Özel Durumlar 369

a) Ceza Hukukunda Bazı Suçlarda Teşebbüsün

Mümkün Olup Olmadığı Tartışmalıdır. Bu Nedenle,

Teşebbüs Bu Suçlarda Özellik Göstermektedir.

Burada, Bu Durumlara Değinilecektir. .369

Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi.371

XVIII. İŞTİRAK . 372

Genel Olarak 372

İştirakın Hukuki Esası .374

İştirake Suç Sayısı.374

Suç Birliği Görüşü.374

Suç Ayrılığı Görüşü .375

İştirakın Hukuki Niteliği375

İştirakte Suça Katılanların Cezai Sorumluluğu Konusunda

Kabul Edilen Sistemler .375

Eşitlik (Teklik) Sistemi.375

İkilik Sistemi .376

Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi376

İştirak Şekilleri/Türleri .376

Faillik377

a) Müstakil (Tek Başına Faillik/Doğrudan Faillik) .378

b) Müşterek Faillik378

(1) Müşterek Failliğin Unsurları.378

(a) Suçun İşlenişi Üzerinde Müşterek

Hâkimiyet Kurma/Hareketin Birlikte İcra

Edilmesi 378

(b) Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması .380

(2) Özgü Suçlarda Müşterek Faillik381

(3) İhmali Suçlarda Müşterek Faillik381

(4) Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik.381

 

34 İçindekiler

(5) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Müşterek

Faillik .382

c) Dolaylı Faillik382

Şeriklik (Suç Ortaklığı/Suça İştirak Şekilleri).387

Suça İştirakın (Suç Ortaklığı/İştirak/Şerikliğin) Koşulları 387

a) Birden Çok Failin Birden Çok Hareketinin Bulunması 387

b) Her Bir Failin Suça Katılma (İştirak İradesi) Kastının

Bulunması 388

c) İşlenmek İstenen Ortak Suçun En Azından Teşebbüs

Aşamasına Varmış Olması (İcra Hareketlerine

Başlanmış Olunması) .390

d) İşlenen Suçun Bütün Şerikler İçin Aynı Olması.391

e) Hareketlerin Nedensel Değerinin Bulunması.393

Şeriklik Şekilleri394

a) Müşterek Faillik .394

b) Azmettirme394

c) Yardım etme 397

(1) Yardım Etme Şekilleri 399

Cezayı Artıran veya Azaltan Nedenlerin Şeriklere

Yansıması (Sirayeti)401

a) Cezayı Artıran Nedenlerin Şeriklere Yansıması401

(1) Cezayı Artıran Şahsi Nedenler .401

(2) Cezayı Artıran Fiili Nedenler 402

b) Cezayı Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması .402

c) Cezayı Kaldıran Nedenlerin Şeriklere Uygulanması .402

Gönüllü Vazgeçme.403

XIX. SUÇLARIN İÇTİMAI.406

Genel Olarak406

Bileşik Suç 407

Genel Olarak407

Bileşik Suçun Oluşum Şekilleri .407

a) Tam (Gerçek) Bileşik Suç407

b) Görünüşte (Şekli/Eksik) Bileşik Suç 407

 

İçindekiler 35

Bileşik Suçta Manevi Unsur408

Bileşik Suçta Zamanaşımı.408

Bileşik Suçta İştirak 408

Bileşik Suçta Uzlaştırma .408

Bileşik Suçta Teşebbüs .409

Bileşik Suçta Gönüllü Vazgeçme 409

Bileşik Suçun Bölünmezliği İlkesi410

Zincirleme Suç (Müteselsil Suç) .410

Genel Olarak 410

Zincirleme Suçun Hukuki Esasını/Niteliğini Açıklayan

Görüşler .411

a) Tek Suçun Varlığı Görüşü .411

b) Çok Suçun Varlığı Görüşü.411

Zincirleme Suçun Koşulları.411

a) Suç İşleme Kararında Birlik.412

b) Aynı Olan Birden Çok Suçun İşlenmesi.413

c) Suçların Farklı Zamanlarda İşlenmesi.416

d) Mağdurun Aynı Olması 416

Zincirleme Suçta Yaptırım 417

Fikri İçtima .418

Fikri İçtimanın Hukuki Esasını Açıklayan Görüşler419

a) Suç Tekliği Görüşü419

b) Suç Çokluğu Görüşü .419

Fikri İçtimanın Koşulları420

a) Tek Fiilin Bulunması .420

(1) Fiil Kelimesinden Hareket Anlayan Görüş420

(2) Fiil Kelimesinden Netice Anlayan Görüş 421

b) Birden Fazla Farklı Suçun İşlenmesi .422

Fikri İçtimada Uygulanacak Cezanın Belirlenmesi422

Fikri İçtima İle İlgili Bazı Özel Durumlar423

a) Maddi Unsur 423

b) Manevi Unsur.423

 

36 İçindekiler

c) Teşebbüs423

d) İştirak.423

e) Zamanaşımı, Af, Şikâyet, Uzlaşma, Dava ve Ceza

İlişkisini Düşüren Nedenler 424

f) Non Bis İn İdem İlkesi ve Fikri İçtima .424

XXX. GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA (KANUNLARIN İÇTİMAI/YASALARIN

TEKLİĞİ).425

Normların Görünüşte İçtimaı Şekilleri ve Bu Durumlarda

Tek Bir Normun Uygulanmasının Gerekçeleri .425

Özel Norm – Genel Norm İlişkisi425

Asli Norm - Tali (İkincil) Norm İlişkisi / Asli Normun

Önceliği - Yardımcı Normun Sonralığı İlkesi.426

Tüketen Norm – Tüketilen Norm İlişkisi 427

 

ALTINCI BÖLÜM

CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIM VE TÜRLERİ

 

XXXI. YAPTIRIM KURAMI 429

Genel Olarak429

TCK’da Öngörülen Yaptırım Şekilleri429

Ceza .429

a) Cezanın Amaçları .429

(1) Mutlak Görüşler 430

aa) Cezanın Ödetme/Kefaret Amacı.430

bb) Cezanın Adalet Amacı.430

(2) Nisbi Görüşler430

aa) Özel Önleme.431

bb) Genel Önleme 431

(3) Karma/Uzlaştırıcı/Birleştirici Görüş .431

Cezanın Özellikleri/Nitelikleri 432

Cezanın Türleri.433

a) Hapis Cezası .433

(1) Müebbet Hapis Cezası.433

 

İçindekiler 37

(2) Süreli Hapis Cezası .433

b) Süreli Hapis Cezalarına İlişkin Öngörülen Seçenek

İmkânlar.434

(1) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar.434

(a) Hukuki Nitelik .434

(b) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek

Yaptırımların Uygulanma Koşulları 434

aa) Nesnel (Objektif) Koşullar .434

bb) Öznel (Sübjektif) Koşul:.435

(c) TCK m. 50/1’de Öngörülen Seçenek

Yaptırımlar 435

(d) Suç Tanımında Hapis Cezası İle Adlî Para

Cezasının Seçenek Olarak Öngörüldüğü

Hâllerde, Hapis Cezasına Hükmedilmişse;

Bu Ceza Artık Adlî Para Cezasına

Çevrilmez. (TCK m. 50/2) 437

(e) Daha Önce Hapis Cezasına Mahkûm

Edilmemiş Olmak Koşuluyla, Mahkûm

Olunan Otuz Gün ve Daha Az Süreli Hapis

Cezası ile Fiili İşlediği Tarihte Onsekiz

Yaşını Doldurmamış veya Altmışbeş Yaşını

Bitirmiş Bulunanların Mahkûm Edildiği Bir

Yıl veya Daha Az Süreli Hapis Cezası,

Birinci Fıkrada Yazılı Seçenek

Yaptırımlardan Birine Çevrilir. (TCK m.

50/3). 438

(f) Taksirli Suçlardan Dolayı Hükmolunan

Hapis Cezası Uzun Süreli De Olsa; Bu Ceza,

Diğer Koşulların Varlığı Hâlinde, Birinci

Fıkranın (A) Bendine Göre Adlî Para

Cezasına Çevrilebilir. Ancak, Bu Hüküm,

Bilinçli Taksir Hâlinde Uygulanmaz. (TCK

50/4). .439

(g) Uygulamada Asıl Mahkûmiyet, Bu Madde

Hükümlerine Göre Çevrilen Adlî Para

Cezası veya Tedbirdir. (TCK m. 50/5)439

 

38 İçindekiler

(h) Hüküm kesinleştikten sonra Cumhuriyet

savcılığınca yapılan tebligata rağmen otuz

gün içinde seçenek tedbirin gereklerinin

yerine getirilmesine başlanmaması veya

başlanıp da devam edilmemesi halinde,

infaz hâkimliği (14/4/2020 tarihli ve 7242

sayılı Kanun) kısa süreli hapis cezasının

tamamen veya kısmen infazına karar verir

ve bu karar derhal infaz edilir. Bu

durumda, beşinci fıkra hükmü

uygulanmaz. (TCK m. 50/6). .440

(i) Hükmedilen Seçenek Tedbirin

Hükümlünün Elinde Olmayan Nedenlerle

Yerine Getirilememesi Durumunda,

Hükmü Veren infaz hâkimliğince Tedbir

Değiştirilir .440

(2) Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi .440

(a) Genel Olarak.440

(b) Ertelemenin Hukuki Niteliği441

(c) Ertelemenin Koşulları .441

aa) Nesnel/Objektif) Koşul (TCK m. 51/1).441

bb) Öznel/Sübjektif Koşul (TCK m. 51/1-b)

Mahkûmun Suçu İşledikten Sonra

Yargılama Sürecinde Gösterdiği

Pişmanlık Dolayısıyla Tekrar Suç

İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede

Bir Kanaatin Oluşması.444

cc) Erteleme kararı verilebilmesi için ek

seçimlik koşullar Erteleme Kararının

Mağdurun veya Kamunun Uğradığı

Zararların Giderilmesi Koşuluna

Bağlanması (TCK m. 51/2).445

(d) Erteleme Kararı 446

(e) Denetim Süresi (TCK m. 51/3). .446

(f) Erteleme Süresi İçinde Mahkûmun

Yükümlülükleri .446

 

İçindekiler 39

 

(g) Denetim Süresi İçinde Hükümlünün

Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi447

(h) Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesi,

Kasıtlı Bir Suç İşlenmemesi veya

Yükümlülüklere Uyulması .448

c) Adli Para Cezası448

(1) Adli Para Cezasının Belirlenmesi Bakımından

Kabul Edilen Sistemler 449

(a) Klasik Sistem .449

(b) Gün Para Cezası Sistemi449

(c) TCK m. 52’de Öngörülen Adli Para Cezası

Sistemi 450

(i) Gün Para Cezasının Belirlenmesi.450

(ii) Belirlenen Adli Para Cezasının

Uygulanması .452

(iii) Belirlenen Adli Para Cezasının Yerine

Getirilmemesi .452

(iv) Adli Para Cezasında Erteleme,

Zamanaşımı.453

Güvenlik Tedbirleri.453

a) Genel Olarak 453

b) Güvenlik Tedbirinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli

Olan Koşullar453

c) Güvenlik Tedbirinin Hukuki Niteliği454

d) Güvenlik Tedbirinin Amacı .454

e) Güvenlik Tedbiri İle Ceza Yaptırımı Arasındaki

Farklar 454

f) Güvenlik Tedbiri İle Ceza Yaptırımı Arasındaki Ortak

Noktalar .455

g) TCK’da Öngörülen Güvenlik Tedbiri Türleri456

(1) Belli Haklardan Yoksun Bırakılma 456

(a) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma

Güvenlik Tedbirinin Uygulanma Koşulları.456

 

40 İçindekiler

 

(b) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma

Güvenlik Tedbirinin Uygulanma Süresi.457

(c) Hak Yoksunluğunun İnfaz Süresinden

Sonra Belirli Bir Süre Devam Edeceği

Durum 458

(d) TCK m. 53/1’de Yer Alan Hak Yoksunlukları .458

(e) TCK m. 53/6’da Yer Alan Hak Yoksunlukları .459

(2) Müsadere 459

(a) Genel Olarak.459

(b) Müsaderenin Hukuki Niteliği459

(c) Müsadere Türleri460

i) Eşya Müsaderesi.460

ii) Kazanç Müsaderesi.463

(3) Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 465

(4) Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri .465

(5) Alkol Veya Uyuşturucu Bağımlısı Kişiler

Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri.466

(6) Sınır Dışı Etme Güvenlik Tedbiri 466

(7) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik

Tedbirleri .466

(a) TCK m. 60’ta Yer Alan Güvenlik

Tedbirlerinin Uygulanma Koşulları .467

(i) Bir Kamu Kurumunun Verdiği İzne

Dayalı Olarak Faaliyette Bulunan Bir

Özel Hukuk Tüzel Kişisi Bulunmalıdır 467

(ii) Özel Hukuk Tüzel Kişisinin Organ veya

Temsilcilerinin İştirakiyle ve Bu İznin

Verdiği Yetkinin Kötüye Kullanılması

Suretiyle Kasten Bir Suç İşlenmelidir. .467

(iii) Kasten İşlenen Bu Suç Özel Hukuk

Tüzel Kişisinin Yararına İşlenmelidir467

(iv) Kanunda İlgili Suç Tipine İlişkin Olarak

Güvenlik Tedbirinin Uygulanacağına

Yönelik Açık Hüküm Bulunmalıdır.468

 

İçindekiler 41

 

(b) Hâkim veya Mahkemenin Takdir

Yetkisi/Orantılılık İlkesi .468

(c) Uygulanacak Tedbirler468

(i) İznin iptali, 2) Müsadere .468

XXXII. SUÇ İŞLEMEDE TEKERRÜR . 469

Genel Olarak 469

Tekerrürün Hukuki Niteliği.469

Tekerrür Türleri .470

Tekerrüre İlişkin Hükümlerin Uygulanma Koşulları .472

Daha Önce Bir Suç İşlenmiş ve Bu Suçtan Dolayı Verilen

Mahkûmiyet Kararı Kesinleşmiş Olmalı .472

Yeni Bir Suçun İşlenmesi 473

Tekerrür Süresi.474

Tekerrür yasakları 475

Tekerrürün Sonuçları .475

 

YEDİNCİ BÖLÜM

 

CEZANIN BELİRLENMESİ, MAHSUP, SANIĞIN VE

HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ, AF, ZAMANAŞIMI, ŞİKÂYET, ÖNÖDEME

XXXIII. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ . 477

Genel Olarak 477

Temel Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirleme Yapılırken Esas

Alınan Ölçütler .478

Suçun Olası Kast veya Bilinçli Taksirle İşlenmesi479

Mükerrer (Çifte) Değerlendirme Yasağı.479

Suçun Nitelikli Unsurlarının Cezanın Belirlenmesinde

Uygulanması 480

Cezayı Artıran Nitelikli Haller .480

Cezayı Azaltan Nitelikli Haller 481

Sonuç Cezanın Belirlenmesi ve Bu belirlemede Uyulacak

Usuller481

Takdiri İndirim Nedenleri .482

 

42 İçindekiler

a) TCK’da Öngörülen Takdir İndirim Nedenleri482

b) TCK m. 62/2’de Öngörülen Takdiri İndirim Nedenleri .484

Cezanın hesaplanması .484

Hapis Cezasının Hesaplanması.484

Adli Para Cezasının Hesaplanması .484

Cezaların İçtimaı 486

Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırının Aşılmaması 486

İ. Mahsup487

Mahsubun Uygulanma Koşulları487

a) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Mahkûm Olmalıdır 487

b) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Dolayı Hüküm

Kesinleşmeden Önce Hürriyetinden Yoksun Kalmış

Olmalıdır 488

c) Mahsup İçin Hükümlünün Talebi Gerekmemektedir.488

d) Mahsup Kararını Yargılamayı Yapan Mahkeme

Vermelidir488

SEKİZİNCİ BÖLÜM

 

DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN NEDENLER

XXXIV. GENEL OLARAK489

XXXV. SANIĞIN ÖLÜMÜ .489

XXXVI. HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ 490

XXXVII. AF491

Genel Olarak491

Affın Türleri .491

Genel Af.491

Özel Af .492

 

İçindekiler 43

XXXVIII. ZAMANAŞIMI  494

Genel Olarak 494

Dava Zamanaşımı.494

Dava Zamanaşımı ile Benzerlik Gösteren Kurumlar.494

Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar .496

Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar 496

a) Dava Zamanaşımının Kabul Edildiği Suçlarda Süre.496

(1) Yaş Küçüklüğü İçinde Olanlar Bakımından Dava

Zamanaşımı Süresi.496

b) Dava Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuktaki Etkisi 497

c) Dava Zamanaşımının Süresinin Belirlenmesinde Esas

Alınacak Ceza .497

(1) Seçimlik Cezayı Gerektiren Suçlarda Dava

Zamanaşımının Belirlenmesi497

d) Dava Zamanaşımında Sürenin İşlemeye Başladığı

Anın Tespiti 498

(1) Aynı Fiilden Dolayı Tekrar Yargılamayı

Gerektiren Haller Bakımından .498

(2) Bazı Suç Türleri, Suçun Özel Görünüş Şekilleri

ve Mağdurun Yaşı Bakımından .498

(a) Tamamlanmış Suç.498

(b) Teşebbüs Halinde Kalan Suç .498

(c) Kesintisiz Suç 499

(d) Zincirleme Suç 499

(e) Çocuklara Karşı İşlenen Suç 499

(f) İştirak Halinde İşlenen Suç499

e) Dava Zamanaşımın Durması ve Kesilmesi499

(1) Dava Zamanaşımın Durması 499

(a) İzin 500

(b) Karar .500

(c) Bekletici Meselenin Çözümü 501

(d) Kaçak Kararı 501

(2) Dava Zamanaşımın Kesilmesi.502

 

44 İçindekiler

(a) Dava zamanaşımının kesilme nedenleri: 502

(i) Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı

Huzurunda İfadesinin Alınması veya

Sorguya Çekilmesi.502

(ii) Şüpheli veya Sanıklardan Biri

Hakkında Tutuklama Kararının

Verilmesi.503

(iii) Suçla İlgili Olarak İddianame

Düzenlenmesi .504

(iv) Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında Da

Olsa, Mahkûmiyet Kararı Verilmesi 504

(b) Dava Zamanaşımının Kesilmesi Üzerine

Dava Zamanaşımının Uzaması.505

Ceza Zamanaşımı.505

Ceza Zamanaşımında Öngörülen Süreler.506

a) Yaş Küçükleri Bakımından Sürenin Kısaltılması506

Ceza Zamanaşımında Sürenin Başlama Anı .506

Ceza Zamanaşımının Durması507

a) Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 507

Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkisi508

Ceza Zamanaşımının Sonuçları 509

Ceza Zamanaşımının Hak Yoksunluklarına (Güvenlik

Tedbirlerine) Etkisi.509

Müsaderede Zamanaşımı 509

Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması 509

XXXIX. ŞİKÂYET510

Tanım.510

Şikâyet Kurumunun Hukuki Niteliği.510

Şikâyetin Koşulları .510

Şikâyete Tabi Bir Suçun İşlenmiş Olması Gerekir.510

Şikâyet Hakkına Sahip Olan Kişi veya Kişilerin Şikâyet

Hakkını Kullanması Gerekir511

Şikâyet hakkının Kanunda Öngörülen Süre İçinde

Yapılmış Olması Gerekir.511

 

İçindekiler 45

Şikâyet Hakkının İlgili Mercilere Yapılması Gerekir511

Şikâyet Yazılı veya Sözlü Olarak Yapılması Gerekir 512

Şikâyet İle İlgili Bazı Özel Durumlar512

Şikâyet Hakkının Kullanılmasından Feragat (Vazgeçme)512

Yapılan Şikâyetin Geri Alınması512

Şikâyette Sirayet 513

a) Şikâyetin Hakkının Kullanılmasında Sirayet513

b) Şikâyetin Geri Alınmasında Sirayet 513

ÖNÖDEME 515

Koşulları .515

Önödeme Kapsamına Giren Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır .515

a) Hapis Cezası İle Adli Para Cezası Seçimlik Olarak

Öngörülmüş Olabilir.515

b) Hapis Cezası İle Adli Para Cezası Birlikte Öngörülmüş

Olabilir. 516

Belli Bir Miktar Paranın Devlet Hazinesine Ödenmesi .516

a) Ödenmesi Gereken Miktar Adli Para Cezasıdır 516

b) Ödenmesi Gereken Miktar Hapis Cezasıdır516

c) Ödenmesi Gereken Hapis ve Adli Para Cezasıdır .516

Önödeme Usulü ve Sonuçları.517

a) Soruşturma Evresi Bakımından 517

b) Kovuşturma Evresi Bakımından .517

Önödeme Kabul Edilmeyen Suçlar.518

Önödemenin Sonuçları 518

Önödemenin Etkileri518

KAYNAKÇA521