Ceza Muhakemesi Hukuku'nda Arama ve Elkoyma
Hakan Serdar ÇÖPOĞLU
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR . 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR CETVELİ . 15
GİRİŞ .19
BİRİNCİ BÖLÜM
ARAMA VE ELKOYMA TEDBİRLERİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE
SINIRLANDIRDIĞI TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER
KORUMA TEDBİRLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ 21
KORUMA TEDBİRİ KAVRAMI VE KORUMA TEDBİRLERİNİN AMACI. 21
KORUMA TEDBİRLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ . 22
Temel Hak ve Hürriyetleri Sınırlandırma 22
Kanunilik. 23
Kanunilik İlkesi, İlkenin Önemi ve Kapsamı 23
Kanunilik İlkesi ve Anayasa’da Yer Alan Diğer İlkeler Bağlamında
Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği İle Suç Eşyası
Yönetmeliği’nin Değerlendirilmesi 25
Ölçülülük 27
Suç Şüphesinin Varlığı 28
Görünüşte Haklılık 29
Geçicilik 30
Araç Olma. 30
Zorlayıcılık 31
Gecikmede Tehlike Bulunması . 32
Bir Karara Dayanma 32
İNSAN HAKLARI KAVRAMI VE TEDBİRLERİN SINIRLANDIRDIĞI TEMEL
HAK VE HÜRRİYETLER32
İNSAN HAKLARI . 32
Temel Kavramlar 33
İnsan Haklarının Tarihi Gelişimi 34
Hak ve Hürriyetlerin Sınırları 35
8 İçindekiler
Hürriyet Karinesi ve Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması 35
1982 Anayasasına Göre Olağan Dönemlerde Temel Hak ve
Hürriyetlerin Sınırlanması 36
1982 Anayasasına Göre Olağanüstü Hallerde Temel Hak ve
Hürriyetlerin Sınırlanması ve Durdurulması.38
Hak ve Hürriyetlerin Korunması39
TEDBİRLERİN SINIRLANDIRDIĞI BAŞLICA HAK VE HÜRRİYETLER42
Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkı .42
Özel Hayat Kavramı, İçeriği ve Korunması43
Konut Dokunulmazlığı 44
Sınırlama Nedenleri44
Kanunla Öngörülmüş Olma .46
Meşru Amaç 46
Demokratik Toplumda Gereklilik.47
Özel Hayata Saygı Hakkı ve Arama Tedbiri.48
Mülkiyet Hakkı 50
Mülkiyet Kavramı ve Korunması .52
Üç Kural Yaklaşımı ve Hukuki Önemi54
Mülkiyet Hakkı ve Elkoyma Tedbiri 56
İKİNCİ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU’NDA ARAMA TEDBİRİ
ARAMA KAVRAMI VE ARAMA TEDBİRİNİN AMAÇLARI59
ARAMA KAVRAMI VE ÖNLEME ARAMASI59
Arama Kavramı59
Adli Arama ve Önleme Araması Ayrımı.62
ARAMANIN AMAÇLARI 64
Yakalama Amaçlı Arama65
Yakalama Amacıyla Arama Tedbirine Başvurulması.65
Arama Tedbiri Sonrasında Yapılan Yakalamanın Sonuçları ve
Gözaltı Süresi66
Elkoyma Amaçlı Arama .66
ARAMANIN ŞARTLARI68
MAKUL ŞÜPHE .70
Makul Şüphe Kavramı .72
İçindekiler 9
Makul Şüphenin Ortaya Konulması 75
AİHM Kararlarında Makul Şüphe Kavramı. 75
Makul Şüphenin Delillerle Ortaya Konulması 76
YETKİLİ MAKAMCA VERİLEN ARAMA KARARI VEYA EMRİ. 79
Karar Alma Usulü ve Hak ve Hürriyetlerin Korunması 80
Arama Kararı veya Emrinin İçeriği 81
Arama Kararı veya Emrinin Belirli Olması 81
Arama Kararı veya Emrinde Yer Alacak Hususlar 83
Hâkim Kararıyla Arama. 86
Cumhuriyet Savcısının veya Kolluk Amirinin Yazılı Emriyle Arama. 88
Arama Emri Yazılı Olmalıdır . 90
Gecikmesinde Sakınca Bulunan Bir Hal Bulunmalıdır 93
Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hal Kavramı 93
Gecikmede Sakınca Bulunduğunun Objektif Olarak
Ortaya Konulması . 95
Arama Emrinin Hâkim Onayına Sunulması 96
Kolluğun Resen Arama Yapması. 98
Adli ve Önleme Arama Yönetmeliğinde Yer Alan Düzenleme . 98
Düzenlemenin Anayasa’ya Uygunluğunun Değerlendirilmesi. 100
ARAMAYA MARUZ KALACAK KİŞİLER 100
Şüpheli veya Sanık 100
Şüpheli ve Sanık Dışındaki Kişiler . 101
Belirli Sıfattaki Kişilerin Aranması. 103
Cumhurbaşkanı, Yardımcıları ve Bakanlar . 103
Milletvekilleri. 104
Diplomasi Temsilcileri 104
Hâkim ve Savcılar. 105
Avukatlar . 106
Noterler . 108
Tüzel Kişiler 108
ARAMANIN YAPILACAĞI ZAMAN 109
Aramanın Gündüz Yapılması Kuralı 109
Gece Vakti Arama Yapılması. 109
ARAMANIN YAPILACAĞI YER. 111
10 İçindekiler
Konutta Yapılan Arama .111
Konut Kavramı111
Konut Kavramının Unsurları .112
Eklenti Kavramı.114
Konutta Arama Yapılması114
İşyerinde Yapılan Arama .117
İşyeri ve Eklentisi Kavramı117
İşyerinde Arama Yapılması .118
Diğer Yerlerde Yapılan Arama .118
Eşya Araması .119
Eşya Kavramı ve Arama İşleminin Yapılması 119
Araçta Yapılan Arama.119
Üst Araması.121
Üst Araması Kavramı ve Arama İşleminin Yapılması 121
Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması 123
Kaba Üst Araması 123
Dış Beden Muayenesi 123
Askeri Mahallerde Arama Tedbirine Başvurulması.125
Avukat Bürolarında Arama125
Ölçülülük İlkesine Uyulması125
Avukatlık Kanunu Kapsamında Arama Yapılması .126
Avukatların Ceza İnfaz Kurumlarında Aranması .129
CMK Kapsamında Arama Tedbirine Başvurulması .129
III. ARAMA KARARININ YERİNE GETİRİLMESİ.131
ARAMA YAPMA YETKİSİ VE KATLANMA YÜKÜMÜLÜĞÜ .131
ARAMAYA MARUZ KALACAK KİŞİYLE İLETİŞİME GEÇİLMESİ VE KİŞİYE
BİLGİ VERİLMESİ.131
ARAMADA HAZIR BULUNABİLECEK KİŞİLER VE ARAMA TANIĞI 133
Aramada Hazır Bulunabilecek Kişiler 133
Arama Tanığı Bulundurulması.136
Kişinin Avukatının Aramada Hazır Bulunması .138
ARAMAYA MARUZ KALACAK KİŞİYE VERİLECEK BELGE139
BELGE VE KÂĞITLARI İNCELEME YETKİSİ140
TESADÜFEN ELDE EDİLEN DELİLLER .142
İçindekiler 11
ARAMANIN SONA ERMESİ. 144
ARAMA İŞLEMİNİN DENETİMİ 144
BAŞVURULABİLECEK KANUN YOLLARI 145
BİREYSEL BAŞVURU . 147
HUKUKA AYKIRI OLARAK YERİNE GETİRİLEN ARAMANIN YAPTIRIMLARI. 148
CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARI . 148
Haksız Arama Suçu . 148
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçu 153
TAZMİNAT HUKUKU YAPTIRIMLARI 154
Arama Tedbiri Sebebiyle Tazminat Talebi 154
Tazminat Başvurusu ve Yargılama Usulü 156
DELİL HUKUKU YAPTIRIMLARI. 157
Hukuka Aykırı Delil ve Hukuka Aykırı Delillerin Uzak Etkisi Kavramı 157
Hukuka Aykırı Delillerin Kullanılması ve Değerlendirilmesi Yasağı. 158
Arama Tedbiri Bakımından Hukuka Aykırı Delillerin Kullanılması
ve Değerlendirilmesi Yasağı 162
Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuruya İlişkin Kararlarında
Konuya Yaklaşımı 164
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU’NDA ELKOYMA
ELKOYMA KAVRAMI VE ELKOYMANIN AMACI 167
ELKOYMA KAVRAMI VE BENZER KAVRAMLAR 167
Elkoyma Kavramı 167
Benzer Kavramlar . 170
Muhafaza Atına Alma 171
Koruma Altına Alma ve Alıkoyma 172
Müsadere 173
Malvarlığının Dondurulması 175
ELKOYMANIN AMACI 176
ELKOYMANIN ŞARTLARI 176
ŞÜPHE . 177
YETKİLİ MAKAMCA VERİLEN ELKOYMA KARARI VEYA EMRİ . 178
Hâkim Kararı veya Cumhuriyet Savcısının veya Kolluk Amirinin
Yazılı Emriyle Elkoyma 178
12 İçindekiler
Cumhuriyet Savcısı ve Kolluk Amirinin Yazılı Emrinin Hâkim
Onayına Sunulması178
Elkoyma Kararının İçeriği.179
ELKOYMAYA KONU OLABİLECEK EŞYANIN BULUNMASI180
Delil Niteliğindeki Eşya180
Müsadereye Tabi Eşya 181
ELKOYMA YASAĞININ BULUNMAMASI181
İçeriği Devlet Sırrı Niteliğinde Olan Belgeler .182
Devlet Sırrı Kavramı182
Devlet Sırrı Niteliğindeki Belgelerin İncelenmesi .184
Tanıklıktan Çekinebilecekler Arasındaki Mektup ve Belgeler .185
Mektup ve Belge Kavramıı .187
Nezdinde Bulunma Şartı.187
Basın Araçları189
Şüpheli ve Sanık ile Müdafii Arasındaki Yazışmalar189
ELKOYMAYA MARUZ KALABİLECEK KİŞİLER 189
III. ELKOYMANIN ÇEŞİTLERİ.190
BASİT ELKOYMA .190
ÖZEL ELKOYMA 190
Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma 190
Tedbire Başvurmanın Şartları, Tedbirin Uygulanması ve Sona
Ermesi.191
Katalogda Yer Alan Bazı Suçlar Bakımından Tedbire
Başvurulmasının Mülkiyet Hakkı Bağlamında Değerlendirilmesi195
Postada Elkoyma.196
Tedbire Başvurmanın Şartları.196
Tedbirin Uygulanması ve Sona Ermesi .199
Avukatın Bürosunda ve Postasına Elkoyma 201
Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini 202
Tedbirin Amacı, Konusu ve Şartları 202
Şirket Yönetiminin Kayyıma Devri 205
Tedbirin Sona Ermesi208
Zorlama Amaçlı Elkoyma.209
Tedbire Başvurmanın Şartları.209
Tedbirin Uygulanması ve Sona Ermesi .211
Basılmış Eserlere Elkoyma.211
İçindekiler 13
ELKOYMANIN YERİNE GETİRİLMESİ 212
ELKOYMA KARARININ İCRASI 212
İSTENİLEN EŞYAYI VERMEYENLER HAKKINDA DİSİPLİN HAPSİ
UYGULANMASI 214
ELKONULAN EŞYANIN MUHAFAZASI. 215
Muhafaza İşleminin Yapılması 215
Eşyanın Muhafaza Edilmek Üzere Teslimi. 215
Eşyanın Rayiç Değer Karşılığında Teslimi 216
ELKONULAN EŞYANIN ELDEN ÇIKARILMASI 216
ELKOYMANIN MAĞDURA BİLDİRİLMESİ 217
ASKERİ MAHALLERDE ELKOYMA . 217
TESADÜFEN ELDE EDİLEN DELİLLER 218
ULUSLARARASI ELKOYMA KARARLARININ TANINMASI VE
UYGULANMASI 218
ELKONULAN EŞYANIN İADESİ VEYA MÜSADERESİ 219
ELKOYMA İŞLEMİNİN DENETİMİ. 220
BAŞVURULABİLECEK KANUN YOLLARI 221
BİREYSEL BAŞVURU . 222
VII. HUKUKA AYKIRI OLARAK YERİNE GETİRİLEN ELKOYMANIN
YAPTIRIMLARI . 222
CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARI . 222
TAZMİNAT HUKUKU YAPTIRIMLARI 222
Koşullar Oluşmadan Elkoyma Yapılması. 223
Elkonulan Eşyanın Korunması için Gerekli Tedbirlerin Alınmaması . 223
Elkonulan Eşyanın Amaç Dışı Kullanılması 224
Elkonulan Eşyanın Zamanında Geri Verilmemesi . 224
DELİL HUKUKU YAPTIRIMLARI. 225
SONUÇ 227
KAYNAKÇA 233
