Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat ve Bireysel Başvuru
İÇİNDEKİLER İçindekiler Beşinci Baskıya Önsöz 5 Dördüncü Baskıya Önsöz 7 Üçüncü Baskıya Önsöz 9 İkinci Baskıya Önsöz 11 Önsöz 13 Kısaltmalar Cetveli 25 1. Bölüm KAVRAM VE ORTAK ÖZELLİKLER § 1. KAVRAM 29 I. Terim, Tanım 29 § 2. KORUMA TEDBİRLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ 30 I. Yasal Düzenleme Mecburiyeti 31 II. Suç Şüphelerinin Belli Bir Yoğunlukta Olması 32 A. Şüphe 32 B. Çeşitleri 34 1. Basit Şüphe, Başlangıç Şüphesi 34 2. Yoğun Şüphe 34 a. Yeterli Şüphe 35 b. Kuvvetli Şüphe 35 III. Hükümden Önce Temel Bir Hakkı Sınırlaması 36 IV. Geçici Olması 36 V. Muhakemenin Yapılabilmesini Sağlamak ve/veya Verilecek Kararın Kâğıt Üzerinde Kalmasını Önlemek ve/veya Delil Temin veya Muhafaza Etmek Amacının Bulunması 37 VI. Gecikmede Sakınca Bulunması 37 VII. Hâkim, Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerde, Savcı Kararı Bulunması 38 VIII. Oranlılık (Ölçülülük İlkesi) Bulunması 39 2. Bölüm GELENEKSEL KORUMA TEDBİRLERİ § 1. YAKALAMA VE GÖZALTINA ALMA 41 I. Tanım, Amacı ve Hukuksal Niteliği 41 II. Yakalamanın Koşulları 47 A. Herkes Tarafından Yapılan Yakalamanın Koşulları 47 B. Kolluk Görevlileri Tarafından Yapılan Yakalamanın Koşulları 53 III. Şikayete Bağlı Suçlarda Yakalama 57 IV. Yakalanan Kişi Hakkında Yapılacak İşlemler 57 A. Yakalanan Kişiye Yasal Haklarının Bildirilmesi 57 B. Yakalanan Kişinin Durumunun Yakınlarına Bildirilmesi 59 C. Yakalanan Kişinin Durumunun Cumhuriyet Savcısına Bildirilmesi 60 D. Yakalanan Kişi İle İlgili Alınacak Önlemler 62 E. Yakalama Tutanağı Düzenlenmesi 64 F. Yakalanan Kişinin Gözaltına Alınması 64 1. Genel Olarak 64 2. Koşulları 65 3. Kararı Verecek Makam 66 4. Gözaltı Süresi 68 5. Yakalama ve Gözaltı Kararının ve İşlemlerinin Denetimi 72 6. Yeniden Yakalama Yasağı 73 7. Yakalama Emrine Dayanarak Yakalama 74 § 2. TUTUKLAMA 76 I. Tedbirin Tanımı, Hukuksal Niteliği, Amacı, Tarihçesi 76 II. Koşulları 79 A. Şüpheli veya Sanığın Huzurda Olması 80 B. Kuvvetli Suç Şüphesinin Varlığını Gösteren Somut Delillerin Bulunması 81 C. Tutuklama Nedenlerinden En Az Birinin Var Olması 83 1. Kaçma, Saklanma ve Kaçma Şüphesini Uyandıran Somut Olguların Varlığı 83 2. Delilleri Karartma Tehlikesi 85 3. Tutuklama Nedenlerinin Varsayılması 86 D. Oranlılık (Ölçülülük) 88 1. Genel Olarak 88 2. Tutuklama Yasakları 88 E. Muhakeme Koşullarının Gerçekleşmesi 89 F. Adli Kontrol Tedbirlerinden Birine Hükmedilmesinin Mümkün Bulunmaması 89 III. Tutuklama Kararı 90 IV. Tutuklama Süresi 93 V. Tutuklama Usulü 99 VI. Tutuklama Kararının Gözden Geçirilmesi 100 VII. Tutuklama Kararına İtiraz 101 VIII. Tutuklanan Kişinin Durumu 103 IX. Tutuklananın Durumunun Yakınlarına Bildirilmesi 103 X. Kaçaklar Hakkında Tutuklama ve Güvence (Teminat) Belgesi 104 XI. Tutuklama Kararının Yerine Getirilmesi 105 XII. Tutukluların Hakları 106 A. Müdafi Yardımından Yararlanma Hakkı 106 B. Ziyaretçi Kabul Hakkı 108 C. Haberleşme Hakkı 108 D. Çalışma Hakkı 108 E. İzin Hakkı 108 XIII. Tutukluların Yükümlülükleri 109 § 3. ADLİ KONTROL 110 I. Adli Kontrolün Tanımı, Amacı 110 II. Adli Kontrolle Bağlantılı Yükümlülükler 113 III. Adli Kontrolün Uygulanma Koşulları 117 IV. Adli Kontrol Kararı 118 V. Adli Kontrolün Sona Ermesi ve Mahsup 120 VI. Adli Kontrol Kararlarına Uyulmaması 123 VII. Adli Kontrole Hukuka Aykırı Olarak Başvurulması 125 § 4. ZORLA GETİRME 125 I. Şüpheli ve Sanığın Zorla Getirilmesi 126 II. Tanık ve Bilirkişilerin Zorla Getirilmesi 127 § 5. ARAMA 129 I. Tanım 129 II. Önleme Araması 131 III. Adli Arama 140 IV. Aramanın Hukuki Niteliği 141 V. Aramanın Koşulları 143 A. Makul Şüphe 145 B. Hâkim Kararı veya Yetkili Merciin Yazılı Emri 147 C. Aramaya Maruz Kalan Kişiye İlişkin Koşullar 153 1. Şüpheli veya Sanık Hakkında Yapılan Arama 153 2. Diğer Kişiler Hakkında Yapılan Arama 154 D. Aramanın Zamanına İlişkin Koşullar 154 E. Arama Yapılacak Yere İlişkin Koşullar 155 1. Üst Arama 155 2. Eşyada Arama 157 3. Konutta Arama 157 4. İşyerinde Arama 158 5. Araçta Arama 162 VI. Arama Kararı veya Emri 162 VII. Aramanın Yerine Getirilmesi ve Aramada Hazır Bulunacak Kişiler 164 VIII. Bilgisayarlarda, Program ve Kütüklerinde Arama 168 IX. İşlemin Denetimi–Kanun Yolu 170 § 6. ELKOYMA 171 I. Tanım 171 II. Amaç ve Hukuksal Nitelik 174 III. Elkoyma Tedbirinin Uygulama Koşulları 175 A. Elkoymanın Çeşitleri 176 B. Basit Elkoyma 179 1. Kapsam 179 2. Kişi Bakımından Aranan Koşullar 182 3. Madde Bakımından Aranan Koşullar 182 a. Şüphe 182 b. Elkoyma Kararı 184 4. Denetim 187 a. Hâkim Tarafından Verilen Elkoyma Kararının Denetimi 187 b. Cumhuriyet savcısı ya da Adli Kolluk Amiri Tarafından Elkoyma Kararı Verilmesi Durumunda Denetim 187 5. Elkoyma Tedbirinin Uygulanması 188 6. İstenen Eşyayı Vermeyenler Hakkında Yapılacak İşlem 190 7. Elkonulan Eşyanın Muhafazası veya Elden Çıkarılması 192 8. Sona Ermesi 193 C. Postada Elkoyma 195 D. Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma 200 1. Genel Olarak 200 2. Benzer Kavramlarla Karşılaştırma 201 3. Uygulama Koşulları 201 a. Şüphe Bakımından 201 b. Kişi Bakımından 202 c. Konu Bakımından 203 d. Karar Verecek Merci Bakımından 203 e. Suç Bakımından 206 4. Tedbirin Uygulanması 209 a. Avukat Bürolarında Elkoyma 210 b. Şirket Yönetimine Kayyım Atanması 211 ba. Genel Olarak 211 bb. Uygulama Koşulları 212 bc. Tedbirin Uygulanması 214 c. Bilgisayarlara Elkoyma 216 ca. Genel Olarak 216 cb. Uygulama Koşulları 218 d. Kaçaklara İlişkin Elkoyma 223 E. Tazminat 227 3. Bölüm MODERN KORUMA TEDBİRLERİ § 1. BEDEN MUAYENESİ VE BEDENDEN ÖRNEK ALINMASI 229 I. Tanım 229 II. Amaç 231 III. Hukuksal Nitelik 234 IV. Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi 235 A. Genel Olarak 235 B. Dış Beden Muayenesi 235 1. Uygulanma Koşulları 240 a. Bir Suça İlişkin Delil Elde Etme Amacı Olması 240 b. Şüpheli veya Sanık Olmak 241 c. Herhangi Bir Suçun İşlenmiş Olması 241 d. Talep veya Karar Bulunması 241 e. Muayenenin Tabip veya Sağlık Mesleği Mensubu Diğer Bir Kişi Tarafından Yapılması 242 f. Muayenenin Kişinin Sağlığına Açıkça ve Öngörülebilir Zarar Verme Tehlikesinin Bulunmaması 244 C. Oran Bulunması 244 D. İç Beden Muayenesi 245 1. Uygulanma Koşulları 245 a. Üst Sınırı 2 Yıl veya Daha Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Bir Suçun İşlendiği Şüphesi 245 b. Delil Elde Etmek İçin Zorunlu Olması (Oranlılık İlkesi) 247 c. Hâkim veya Mahkeme, Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerde Cumhuriyet Savcısının Kararı 248 d. Müdahalenin, Kişinin Sağlığına Zarar Verme Tehlikesinin Bulunmaması 250 e. Özel Kanunlarda Alkol Muayenesine ve Kan Örneği Alınmasına İlişkin Bir Hüküm Bulunmaması 251 2. Tedbirin Uygulanması 251 3. Elde Edilen Bilgilerin Değerlendirilmesi 253 4. Denetim Muhakemesi 254 V. Şüpheli veya Sanık Dışındaki Kişilerin Beden Muayenesi 254 A. Diğer Kişiler Kavramı 254 B. Tedbirin Uygulama Koşulları 255 1. Tedbire Karar Verme Yetkisi 255 2. Sağlığa Zarar Verme Tehlikesinin Bulunmaması 257 3. Cerrahi Müdahalede Bulunulmaması (Cerrahi Müdahale Yasağı) 257 4. Müdahalenin Bir Hekim Tarafından Gerçekleştirilmesi 258 C. Beden Muayenesi ve Örnek Almadan Kaçınma Hakkı 259 D. CMK m. 75 ve m. 76 Uyarınca Elde Edilen Verilerin Akıbeti 260 § 2. MOLEKÜLER GENETİK İNCELEMELER 260 I. Tanım 260 II. Hukuki Nitelik 263 III. Tedbirin Amacı 265 IV. Tedbirin Uygulanma Koşulları 267 A. Şüphe Bakımından 267 B. Kişi Bakımından 269 C. İncelemeyi Yapacak Bilirkişi 271 D. Elde Edilen Verilerin Değerlendirilmesi ve Akıbeti 272 § 3. FİZİK KİMLİĞİN TESPİTİ 275 I. Tanım 275 II. Tedbirin Uygulama Koşulları 276 A. Bir Suç İşlendiği Şüphesi 277 B. Üst Sınırı İki Yıl veya Daha Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Bir Suçun Varlığı 277 C. Ferden Belli Sanık ya da Şüpheli Hakkında Başvurulabilmesi 277 D. Gereklilik Koşulunun Gerçekleşmesi 278 E. Cumhuriyet Savcısının Kararı 279 F. Fizik Kimliğin Tespiti Kararının Yerine Getirilmesi 279 III. Kaydedilen Verilerin Akıbeti – Yok Edilmesi 280 § 5. TELEKOMÜNİKASYON YOLUYLA YAPILAN İLETİŞİMİN DENETLENMESİ 281 I. Kavram 281 II. Tedbirin İçeriği ve Kapsamı 285 III. Tedbirin Uygulanması 287 IV. Tedbirin Uygulanmasına İlişkin Şartlar 289 A. Delil Elde Etme Amacının Bulunması 289 B. Somut Delillere Dayanan Kuvvetli Şüphe Sebeplerinin Varlığı 290 C. Başka Suretle Delil Elde Edilmesi Olanağının Bulunmaması 292 D. Hâkim Kararının Bulunması 294 E. Tedbir Uygulanabilecek Kişiler 297 V. Tedbir Kararının İçeriği 301 VI. Tedbirin Süresi 302 VII. Mobil Telefonun Yerinin Tespiti 303 VIII. Gizlilik Şartına Uyulması 305 IX. Tedbirin Uygulama Alanı 305 X. Müdafiin Bürosu, Konutu ve Yerleşim Yerindeki Telekomünikasyon Araçlarının Denetimi Sorunu 309 XI. Tedbirin İcrası 310 XII. Tedbire Son Verilmesi 311 XIII. Elde Edilen Bilgilerin Yok Edilmesi 313 XIV. İlgilinin Bilgilendirilmesi 315 XV. Tesadüfen Elde Edilen Delillerin Durumu 316 XVI. Hukuka Aykırı Denetim ve Tazminat 319 XVII. İletişimin Önleme ve İstihbarat Amaçlı Denetimi 322 A. Genel Olarak 322 B. 2559 Sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanununa Göre Önleme Amaçlı Denetim 323 C. 2803 Sayılı Jandarma Teşkilat Görev ve Yetkileri Kanununda Önleyici Denetim 326 D. 2937 Sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanununda Önleyici Denetim 328 E. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunda Önleyici Denetim 330 § 6. GİZLİ SORUŞTURMACI GÖREVLENDİRİLMESİ 332 I. Kavram 332 II. Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinin Amacı 333 III. Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinin Koşulları 334 IV. Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesine İlişkin Karar 335 V. Tedbirin Süresi 337 VI. Gizli Soruşturmacının Temel Özellikleri ve Benzer Kavramlardan Farkı 338 VII. Gizli Soruşturmacının Suç İşlemesi Sorunu 343 VIII. Tedbire Konu Olabilecek Suçlar 345 IX. Tedbirin Uygulanması Sonucunda Elde Edilen Deliller 347 § 7. TEKNİK ARAÇLARLA İZLEME 349 I. Kavram 349 II. Şüphe Derecesi 353 III. Teknik İzlemeye Konu Olabilecek Alanlar 353 IV. Teknik İzlemeye Konu Olabilecek Suçlar 354 V. Teknik İzleme Kararı 356 VI. Tedbirin Süresi 359 VII. Teknik İzleme Sonucunda Elde Edilecek Delillerin Durumu ve Tesadüfen Elde Edilen Deliller Sorunu 360 VIII. Tedbire Son Verilmesi 362 IX. Kanun Yolu 363 § 8. SPORDA ŞİDDET VE DÜZENSİZLİĞİN ÖNLENMESİNE ÇARE OLARAK SEYİRDEN YASAKLANMA 363 I. Kavram 365 A. Terim 365 B. Tanım 365 II. Niteliği 366 III. Seyirden Yasaklamanın Çeşitleri ve Uygulanma Koşulları 366 A. Önleyici Tedbir Olarak Seyirden Yasaklama (Önleme Yasaklanması) 366 1. Genel Olarak 366 2. Koşulları 366 B. Özgün Bir Koruma Tedbiri Olarak Seyirden Yasaklanma 367 1. Genel Olarak 367 2. Şartları 368 a. Suç Şüphesinin Bulunması 368 b. Soruşturmanın Başlamış Olması 369 c. Savcı veya Hakim Kararının Bulunması 369 d. Tedbirin Sona Ermesi 370 e. Denetim 370 C. Adli Kontrol Benzeri Bir Tedbir Olarak Seyirden Yasaklanma 370 D. Güvenlik Tedbiri Olarak Seyirden Yasaklanma 371 IV. Kayıt 372 4. Bölüm KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE TAZMİNAT VE BİREYSEL BAŞVURU § 1. KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE TAZMİNAT 373 I. Kavram 373 II. Tazmin Edilecek Zararlar 377 III. Tazminat İstenebilen Haller 380 A. Kanunlarda Belirtilen Koşullar Dışında Yakalanma, Tutuklanma veya Tutukluluğun Devamına Karar Verilme 383 B. Kanunî Gözaltı Süresi İçinde Hâkim Önüne Çıkarılmama 383 C. Kanuni Hakları Hatırlatılmadan veya Hatırlatılan Haklardan Yararlandırılma İsteği Yerine Getirilmeden Tutuklanma 384 D. Kanuna Uygun Tutuklanıp Makul Sürede Yargılama Mercii Huzuruna Çıkarılmama ve Bu Süre İçinde Hakkında Hüküm Verilmeme 386 E. Kanuna Uygun Olarak Yakalandıktan veya Tutuklandıktan Sonra Hakkında Kovuşturmaya Yer Olmadığına veya Beraate Karar Verilme 387 F. Mahkumiyet Halinde Tazminat 388 G. Yakalama ve Tutuklama Nedenleri ve Haklarındaki Suçlamaların Kendilerine Açıklanmaması 389 H. Yakalama ve Tutuklamanın Yakınlara Bildirilmemesi 390 I. Arama Kararının Ölçüsüz Bir Şekilde Gerçekleştirilmesi 391 J. Koşulları Oluşmadığı Halde Elkoyma Kararı Verilmesi, Elkonulan Eşyanın Korunması İçin Gerekli Tedbirlerin Alınmaması, Eşyanın veya Malvarlığı Değerlerinin Amaç Dışı Kullanılması veya Zamanında Geri Verilmemesi 391 K. Yakalama veya Tutuklama İşlemine Karşı Kanunda Öngörülen Başvuru İmkânlarından Yararlandırılmamak 394 L. CMK m. 323/3’te Düzenlenen Tazminat Nedeni 395 IV. İlgiliyi Uyarma Yükümlülüğü 395 V. Tazminat İsteminin Şartları 396 A. Süre 396 B. Tazminat Talebinde Bulunmaya Yetkili Kişiler 397 C. Tazminat Talebinin Yapılacağı Merci 399 D. Tazminat Başvurusunun Şekli ve Yargılama Usulü 399 E. Tazminatın Geri Alınması ve Rücu 402 F. Tazminat İsteyemeyecek Kişiler 403 § 2. BİREYSEL BAŞVURU 405 I. Genel Olarak 405 II. Başvuruda Bulunabilecek Kişiler 406 III. Bireysel Başvuru Usulü 407 IV. Bireysel Başvurunun Süresi 408 V. Bireysel Başvuruların Kabul Edilebilirlik Şartları ve İncelenmesi 409 VI. Esas Hakkındaki İnceleme 411 VII. Bireysel Başvuru Sonucunda Verilebilecek Kararlar 414 VIII. Başvuru Hakkının Kötüye Kullanılması 415 Kaynakça 417 Kavram Dizini 437
