Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdurun Beden Muayenesi Ve Örnek Alınmasının Tıp Hukukundaki Yansımaları
Dr. Necip SARI
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 3
İÇİNDEKİLER.5
KISALTMALAR LİSTESİ.13
GİRİŞ.19
BİRİNCİ BÖLÜM
MAĞDURUN BEDEN MUAYENESİNİN HUKUKİ
NİTELİĞİ KAVRAMLAR
MAĞDURUN BEDEN MUAYENESİ .29
1.1. İç Beden Muayenesi 33
1.2. Dış Beden Muayenesi35
1.3. Muayenede Hazır Bulunacak Olanlar39
1.4. Cinsel Suç Mağdurunun veya Mağdur Kadının
Muayenesi.41
1.5. Çocuğun Adli Muayene Süreci48
1.6. Ölü Muayenesi ve Otopsi 51
MAĞDURUN VÜCUDUNDAN ÖRNEK ALINMASI.53
DİĞER KİŞİLER.58
TANIKLIKTAN ÇEKİNEBİLECEKLERİN BEDEN
MUAYENESİ VE ÖRNEK ALINMASI61
BEDEN MUAYENESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİNE
İLİŞKİN GÖRÜŞLER.67
5.1. Beden Muayenesi ve Arama İlişkisi75
5.2. Beden Muayenesinin Koruma Tedbiri Niteliği .78
İKİNCİ BÖLÜM
TEDBİR İLE İLGİLİ TIP HUKUKU VE DİĞER
BELİRLEYİCİ İLKELER
TIP HUKUKU İLKELERİ.85
1.1. Tıbbi Müdahalenin Rızaya Bağlı Olması85
1.2. İnsan Onuru .96
1.3. Mahremiyet İlkesi99
1.4. Mahremiyetin Beden Muayenesi Açısından Sorun
Teşkil Etme Durumu 100
1.5. Mahremiyetin İhlalinden Doğan Hukuki Sorumluluk.103
TIBBİ DEONTOLOJİ VE ETİK İLKELERİ 105
2.1. Tıbbi Deontoloji Nedir? 107
2.1.1. Tıbbi Deontoloji ve Etik İlkeler Türleri108
2.1.1.1. Yararlılık 108
2.1.1.2. Zarar Vermeme 110
2.1.1.3. Özerkliğe Saygı110
2.1.1.4. Adalet.113
2.1.1.5. Gizlilik .114
2.1.1.6. Sadakat.114
2.1.1.7. Dürüstlük115
2.2. Tıbbi Deontoloji ve Hukuk Arasındaki İlişki115
BEDEN MUAYENESİ VE VÜCUTTAN ÖRNEK
ALINMASI İLE İLGİLİ CEZA MUHAKEMESİ
HUKUKU İLKELERİ.118
3.1. Hukuk Devleti İlkesi .118
3.2. İnsan Onuruna Saygı İlkesi .119
3.3. Özel Hayatın Gizliliği İlkesi122
3.4. Ölçülülük İlkesi .123
3.5. Beden Muayenesi ve Örnek Alınmasında Kişisel
Verilerin Korunmasını İsteme Hakkı .126
3.5.1. Kişisel Veri .126
3.5.2. Kişisel Veri Çeşitleri.127
3.5.3. Mevzuatımızda Kişisel Veriye İlişkin Düzenlemeler.129
3.5.4. Tıp Uygulamalarında Kişisel Verilerin
Kaydedilmesi 132
3.5.5. Kişisel Verilere İlişkin Sonuç Değerlendirme 139
MUKAYESELİ HUKUK BAKIMINDAN İNCELEME140
4.1. Alman Ceza Muhakemesi Açısından 140
4.2. İngiliz Ceza Muhakemesi Yönünden 145
4.3. İtalyan Ceza Muhakemesi Yönünden147
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TEDBİRİN ADLİ TIP UYGULAMALARI YÖNÜNDEN
DEĞERLENDİRİLMESİ, UYGULANMA ŞARTLARI VE
DENETİMİ
TIBBİ YÖNÜYLE MUAYENE VE ÖRNEK ALMA.151
1.1. Muayene 154
1.2. Muayene Zamanı .155
1.3. Muayene Koşulları 156
1.3.1. Dış Beden Muayenesi Yapılması156
1.3.2. Dış Beden Muayenesinin Şartları .161
1.3.2.1. Delil Elde Etme Amacı 161
1.3.2.2. Mağdur, Şüpheli veya Sanık Olma 162
1.3.2.3. Bir Suçun Varlığı .164
1.3.2.4. Talep veya Karar165
1.3.2.5. Tabip veya Sağlık Mesleği Mensubu Tarafından
Yapılma.166
1.3.2.6. İlgili Kişinin Rızası167
1.3.3. İç Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Almanın
Şartları 168
1.3.3.1. Ölçülülük İlkesi168
1.3.3.2. Hâkim Kararı170
1.3.3.3. Kişinin Sağlığına Zarar Verme Tehlikesinin
Bulunmaması 172
1.3.3.4. Cerrahi Bir Müdahalede Bulunmama 175
1.3.3.5. Tabip veya Sağlık Mesleği Mensubu Diğer Bir
Kişi Tarafından Yapılması176
1.3.3.6. Üst Sınırı İki Yıl ya da Daha Fazla Hapis
Cezasını Öngören Bir Suçun Bulunması (Şüpheli veya
Sanık Beden Muayenesi Açısından).179
1.4. Dış Beden Muayenesinin Yerine Getirilmesi181
1.4.1. Fiziki Muayene .184
1.4.2. Örnek Alma (Örnek – Biyolojik Materyal)185
1.4.3. Örnek Alma Çeşitleri ve Analize Uygun Şekilde
Alınma Yöntemleri.187
1.4.4. Vücudun Dışından Alınabilen Örnekler (Vücuda
Müdahale Niteliğinde Sayılmayanlar)188
1.4.5. İnvaziv Yöntemlerle Alınabilen Örnekler189
1.4.6. Koruma Yöntemleri-Laboratuara Sevk 189
1.4.7. Kimyasal Analizler.190
1.4.8. Moleküler Genetik İnceleme (DNA Analizi) .191
1.4.9. Moleküler Genetik İncelemelerin Gizliliği ve
Sonuçların İmhası.194
ÇOCUĞUN SOY BAĞININ ARAŞTIRILMASI
DURUMU196
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TEDBİRİN UYGULANMASINDA KARŞILAŞILAN
ZORLUKLAR VE MAĞDURUN RIZASI
GENEL AÇIKLAMALAR201
1.1. Rıza Nedir? 201
1.2. Rızanın Özel Hukuk ve Ceza Hukuku Bağlamında Ele
Alınması205
1.3. Hukuka Uygunluk Sebebi “Rıza”205
RIZANIN HUKUKİ NİTELİĞİ, RIZAYA EHLİYET,
RIZANIN ŞEKLİ, AYDINLATILMIŞ RIZA VE
VARSAYILAN RIZA 208
2.1. Rızanın Hukuki Niteliği.208
2.2. Rızaya Ehliyet212
2.2.1. Rızanın Konusu.212
2.2.2. Çocuklar Açısından Rıza Ehliyeti.215
2.2.3. Akıl Hastaları veya Diğer Kısıtlılar Açısından Rıza
Ehliyeti219
2.3. Rızanın Alınma Şekli.221
2.4. Aydınlatma Yükümlüğü 224
2.5. Rıza İradesinin Sıhhatli Olması.229
2.6. Varsayılan Rıza230
2.7. Zımni Rıza ve Rızadan Vazgeçme 236
MAĞDURUN RIZASININ ALINAMAMASI VE
HEKİMİN MUAYENEDEN KAÇINMASI 237
3.1. Mağdurun “Beden Muayenesine ve Vücuttan Örnek
Alınmasına” Rıza Göstermemesi .237
3.2. Hekimin Muayeneden Kaçınması .244
HUKUKA AYKIRI BEDEN MUAYENESİ VE ÖRNEK
ALMA KARARINA KARŞI KANUN YOLLARI VE
HUKUKİ SONUÇLARI246
4.1. İtiraz.246
4.2. İşlemin Hukuka Aykırı Olmasının Hukuki Sonuçları.249
4.2.1. Elde Edilen Delilin Kullanılamaması.249
4.2.2. Ceza Sorumluluğu 250
4.2.3. Hukuki Sorumluluk 255
BEŞİNCİ BÖLÜM
VAKA İNCELEMELERİ
HÂKİM KARARINA RAĞMEN ADLİ TIP
HEKİMİNİN MUAYENEDEN KAÇINMASI VE
SONRASINDA HEKİM HAKKINDA UYGULANAN
HUKUKİ SÜREÇ 257
1.1. Cumhuriyet Savcısının İddiası (İddianame)257
1.2. Deliller.260
1.3. Mahkeme Kararı (Beraat)260
1.4. Yargıtay Kararı (Bozma).260
1.5. Değerlendirme .261
CİNSEL İSTİSMAR SUÇUNDA MAĞDURUN BEDEN
MUAYENESİNDEN KAÇINMASI VE OLAY İLE
İLGİLİ YAPILAN YARGILAMA.262
2.1. Cumhuriyet Savcısının İddiası (İddianame)262
2.2. Şüphelinin Cumhuriyet Başsavcılığında Savunması.264
2.3. Yargılama Aşamasında Katılan Sıfatıyla Mağdurun
Beyanı.265
2.4. Sanığın Mahkemede Alınan Savunması266
2.5. Deliller.267
2.5.1. Yazılı Deliller267
2.5.2. Sözlü Deliller268
2.6. Cumhuriyet Savcısının Yargılama Sonunda Alınan
Mütalaası 269
2.7. Delillerin Tartışılması, Değerlendirilmesi ve Mahkeme
Kanaati269
2.8. Değerlendirme .272
MAĞDURUN KANUNİ TEMSİLCİSİNİN İÇ BEDEN
MUAYENESİNE RIZA GÖSTERMEMESİ.272
3.1. Cumhuriyet Savcısının İddiası (İddianame)272
3.2. Beden Muayenesine Dair Ağır Ceza Mahkemesi Kararı 273
3.3. Adli Tıp Kurumu Cevabı.273
3.4. Mağdurun Beyanı 275
3.5. Sanık Savunması276
3.6. Deliller.277
3.7. Değerlendirme .277
MAĞDURUN BEDEN MUAYENESİNE GELMEMESİ
VE ADLİ TIP GÖRÜŞÜ (DEVAM EDEN YARGILAMA
DOSYASI).278
4.1. Soruşturma Konusu Olay.278
4.2. Hâkim Kararı .278
4.3. Adli Tıp Görüşü.279
4.4. İddianame 279
4.5. Değerlendirme .280
SOY BAĞININ TESPİTİ İÇİN VÜCUTTAN ÖRNEK
ALINMASINA İLİŞKİN HEKİM HAKKINDA
ÇEKİNME NEDENİYLE AÇILAN KAMU DAVASI.281
5.1. İddianame 281
5.2. Sanık Savunması .281
5.3. Mahkeme Kararı281
5.4. Yargıtay Kararı282
5.5. Değerlendirme .284
SONUÇ285
KAYNAKÇA295
