Cezaevindeki Hükümlülerin Hakları ve Hakların Kullanımı

Av. Arb. Onur SEZEN

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 

5

İÇİNDEKİLER 

7

KISALTMALAR 

13

GİRİŞ 

15

BİRİNCİ BÖLÜM

CEZANIN İNFAZININ TANIMI, AMACI, HAPİSHANENİN GELİŞİM TARİHÇESİ VE MODERN CEZALANDIRMA AMACI OLARAK İYİLEŞTİRME

1. CEZANIN TANIMI VE CEZALANDIRMA DÜŞÜNCESİNİN GELİŞİMİ ÜZERİNE

DEĞERLENDİRMELER 

18

1.1. Ceza Kavramı 

18

1.2. Cezalandırma Kavramının Gelişimi 

19

2. CEZALANDIRMANIN AMACINA DAİR GÖRÜŞLER 

22

2.1. Kefaret Yoğunluklu Görüş 

22

2.2. Islah Yoğunluklu Görüş 

23

2.3. Karma Görüş 

24

3. CEZANIN İNFAZINDA AMAÇ 

25

3.1. Kefaret/ Ödetme 

26

3.2. Önleme 

28

3.2.1. Genel Önleme 

29

3.2.2. Özel Önleme 

29

3.3. Topluma Yeniden Kazandırma 

30

4. HAPSETMENİN BİR CEZA İNFAZI OLARAK GELİŞİM TARİHÇESİ 

33

4.1. Antik Dönem 

33

4.1.1. Antik Yunan 

33

4.1.2. Roma 

34

4.2. Ortaçağ 

34

4.2.1. Kilise Hukuku 

34

4.2.2. İslam Devleti Uygulaması 

35

4.3. Ülkemizde Cezaevi Kavramının Gelişimi 

35

4.4. 16. yy ’da Cezaevi Kavramının Doğuşu 

36

4.5. Reform Uygulamaları Dönemi 

39

4.5.1. Pensilvanya (Hücre) Sistemi 

41

4.5.2. Auburn Sistemi 

44

4.5.3. Dereceli Sistem (İrlanda veya Britanya Sistemi) 

45

4.5.4. Fransa’da Reform Denemeleri 

47

4.6. Modern Ceza İnfaz Sistemi 

47

5. YAPTIRIMLARIN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 

49

6. YENİDEN SOSYALLEŞTİRMEDE KULLANILAN ARAÇLAR 

53

6.1. Psiko– Sosyal Hizmet ve Danışmanlık 

55

6.2. Eğitim– Öğretim 

56

6.3. Çalışma 

58

6.4. Kültürel ve Sportif Faaliyetler 

60

6.5. Kurum Dışı ile İletişim ve Ödüllendirme 

61

İKİNCİ BÖLÜM

ULUSAL VE ULUSLARARASI MEVZUAT UYARINCA CEZAEVİNDEKİ HÜKÜMLÜLERİN HAKLARI

1. GENEL OLARAK 

63

2. DIŞ DÜNYA İLE İLETİŞİM KURMA HAKKI 

65

2.1. Avukatla ve Noterle Görüşme Hakkı 

66

2.1.2. Uluslararası Mevzuat 

68

2.1.2. Ulusal Mevzuat 

69

2.2. Ziyaretçi Kabul Etme Hakkı 

74

2.2.1. Kurum İçerisinde Ziyaret 

75

2.2.1.1. Yetişkin Hükümlüler İçin Kapalı Görüş 

76

2.2.1.1.1. Uluslararası Mevzuat 

76

2.2.1.1.2. Ulusal Mevzuat 

78

2.2.1.2. Yetişkin Hükümlüler İçin Açık Görüş 

83

2.2.2. Kurum Dışında (Tedavi Yerinde) Ziyaret 

84

2.2.3. Çocuk Hükümlüler İçin Görüş 

85

2.2.3.1. Uluslararası Mevzuat 

85

2.2.3.2. Ulusal Mevzuat 

86

2.2.4. Akıllı Teknoloji ile Görüş (E–Görüş) 

87

2.3. Telefon ile Haberleşme Hakkı 

88

2.3.1. Yetişkin Hükümlülerin Telefon ile Haberleşme Hakkı 

88

2.3.1.1. Uluslararası Mevzuat 

88

2.3.1.2. Ulusal Mevzuat 

89

2.3.2. Çocuk Hükümlülerin Telefon ile Haberleşme Hakkı 

90

2.3.2.1. Uluslararası Mevzuat 

90

2.3.2.2. Ulusal Mevzuat 

90

2.3.3. Telefon ile Haberleşme Hakkına Dair Uygulamada Bildirilen

Sorunlar 

91

2.4. Radyo, Televizyon Yayınları ile İnternet Olanaklarından Yararlanma

Hakkı 

92

2.4.1. Uluslararası Mevzuat 

93

2.4.2. Ulusal Mevzuat 

96

2.5. Mektup, Faks ve Telgrafları Alma ve Gönderme Hakkı 

98

2.5.1. Ulusal Mevzuat 

99

2.5.2. Mektup, Faks ve Telgraf Alma ve Gönderme Hakkına Dair

Uygulamada Bildirilen Sorunlar 

101

2.6. Gönderilen Hediyeleri Kabul Etme Hakkı 

102

2.7. Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Dışına Çıkma Hâli Olarak İzinler 

104

2.7.1. Mazeret İzni 

105

2.7.2. Özel İzin 

107

2.7.3. İş Arama İzni 

107

3. HÜKÜMLÜNÜN YAŞAMSAL FAALİYETLERİNİN DEVAMINA DAİR HAKLARI 

108

3.1. Barınma Hakkı 

108

3.1.1. Ceza İnfaz Kurumu Türleri 

110

3.1.2. Uluslararası Mevzuat 

113

3.1.3. Ulusal Mevzuat 

115

3.1.4. Barınma Hakkına Dair Uygulamada Bildirilen Sorunlar 

120

3.2. Besin ve Temiz Suya Erişim Hakkı 

123

3.2.1. Uluslararası Mevzuat 

123

3.2.2. Ulusal Mevzuat 

124

3.2.3. Besin ve Temiz Suya Erişim Hakkına Dair Uygulamada Bildirilen

Sorunlar 

125

3.3. Sağlığa Erişim Hakkı 

127

3.3.1. Uluslararası Mevzuat 

129

3.3.2. Ulusal Mevzuat 

133

3.3.2.1. Kurum İçi ve Kurum Dışı Tedaviye Erişim Hakkı 

134

3.3.2.2. Psikolojik Tedaviye Erişim Hakkı 

137

3.3.2.3. Bulaşıcı Hastalıklar ve Zührevi Hastalık Halinde

Tedaviye Erişim Hakkı 

139

3.3.2.4. Ağır Hastalık Durumunda İnfazın Ertelenmesini Talep

Hakkı 

140

3.3.3. Sağlığa Erişim Hakkına Dair Uygulamada Bildirilen Sorunlar 

143

4. HÜKÜMLÜNÜN SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLAR KAPSAMINDAKİ HAKLARI 

149

4.1. Kitap ve Basılı Kaynaklara Erişim Hakkı 

149

4.1.1. Uluslararası Mevzuat 

150

4.1.2. Ulusal Mevzuat 

150

4.1.3. Süreli veya Süresiz Yayınlardan Yararlanma Hakkına Dair

Uygulamada Bildirilen Sorunlar 

153

4.2. Eğitim Hakkı 

154

4.2.1. Uluslararası Mevzuat 

155

4.2.2. Ulusal Mevzuat 

157

4.3. Etkinliklere Katılma Hakkı 

163

4.3.1. Uluslararası Mevzuat 

163

4.3.2. Ulusal Mevzuat 

164

4.3.3. Kültürel, Sanatsal ve Sportif Faaliyetlere ve Eğitim

Programlarına Katılma Haklarına Dair Uygulamada Bildirilen

Sorunlar 

167

4.4. İnancını Yaşama Hakkı 

168

4.4.1. Uluslararası Mevzuat 

169

4.4.2. Ulusal Mevzuat 

170

5. HÜKÜMLÜNÜN DİLEKÇE HAKKI 

171

5.1. Şikayet Mekanizmaları 

173

5.2. Disiplin Cezalarına Karşı Başvuru Hakkı 

176

5.3. Dilekçe Hakkına Dair Uluslararası Mevzuat 

178

5.4. Dilekçe Hakkına Dair Uygulamada Bildirilen Sorunlar 

179

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

CEZAEVİNDEKİ HÜKÜMLÜLERİN HAKLARININ ETKİN KULLANIMININ DENETLENMESİ

1. İNFAZ ŞARTLARININ DENETLENMESİ 

183

2. DENETLEME MEKANİZMALARI 

186

2.1. Uluslararası Denetim Mekanizmaları 

186

2.1.1. Siyasi Denetim Mekanizmaları 

186

2.1.1.1. Birleşmiş Milletlerin Hükümlülerin Ceza İnfaz Koşulları

ve Haklarına Dair Denetim Faaliyetleri 

187

Hükümlülerin Ceza İnfaz Koşulları ve Haklarına Dair

Denetim Faaliyetleri 

192

2.1.2. Yargısal Denetim Mekanizması 

195

2.1.3. Gönüllü Denetim Mekanizmaları 

199

2.2. Ulusal Denetim Mekanizmaları 

202

2.2.1. Siyasi Denetim Mekanizması 

203

2.2.2. İdari Denetim Mekanizmaları 

207

2.2.2.1. Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları 

208

2.2.2.2. İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları 

209

2.2.2.3. Kamu Denetçiliği Kurumu 

211

2.2.2.4. Ulusal Önleme Mekanizması Olarak Türkiye İnsan

Hakları ve Eşitlik Kurumu 

212

2.2.3. Yargısal Denetim Mekanizmaları 

217

2.2.3.1. İnfaz Hakimliği 

217

2.2.3.2. Anayasa Mahkemesi 

218

2.2.4. Gönüllü Denetim Mekanizmaları 

222

2.2.4.1. Kamusal Niteliği Olan Gönüllü Denetim Mekanizmaları 

222

2.2.4.1.1. Türk Tabipleri Birliği 

222

2.2.4.1.2. İl Tabip Odaları 

223

2.2.4.1.3. Türkiye Barolar Birliği 

224

2.2.4.1.4. İl Baroları 

225

2.2.4.2. Kamusal Niteliği Olmayan Gönüllü Denetim

Mekanizmaları 

227

SONUÇ 

233

KAYNAKÇA 

247