Taşınmaz Malikinin Sorumluluğu (TMK m.730)

Derya Gülsüm BÜTÜN YILMAZ

İÇİNDEKİLER

TAKDİM. 7

TAKDİM. 9

TEŞEKKÜR 11

İÇİNDEKİLER  13

KISALTMALAR . 19

GİRİŞ . 21

KONUNUN TAKDİMİ VE SINIRLANDIRILMASI 21

TERMİNOLOJİ SORUNU . 21

III. İNCELEME PLANI . 23

BİRİNCİ BÖLÜM

TAŞINMAZ MALİKİNİN SORUMLULUĞUNA GENEL BAKIŞ,

SORUMLULUĞUN UYGULAMA ALANI

1. SORUMLULUĞA GENEL BAKIŞ . 25

Sorumluluğun Gelişimi . 25

Roma Hukuku 25

Cermen Hukuku. 30

Modern Hukuk Düzenleri 31

Alman Hukuku 31

Fransız Hukuku . 37

İsviçre Hukuku 38

Türk Hukuku . 42

Sorumluluğun Hukuki Niteliği 45

Öğretide İleri Sürülen Görüşler . 45

Değerlendirme 49

2. SORUMLULUĞUN UYGULAMA ALANI VE KOMŞULUK HUKUKU İLE İLİŞKİSİ . 50

Sorumluluğun Uygulama Alanı. 50

TMK m.730’un Mehazı ZGB Art.679’un Uygulama Alanı. 50

TMK m.730’un Uygulama Alanına Dair Türk Hukukundaki Görüşler 51

Değerlendirme 54

Sorumluluğun Uygulama Alanı Olarak Komşuluk Hukuku . 55

Komşuluk Hukuku Kavramı 55

Komşuluk Hukukunun Amacı. 62

14 İçindekiler

Komşuluk Hukukunun Hukuk Dalları Arasındaki Yeri. 64

Mukayeseli Hukukta Komşuluk Hukuku Düzenlemeleri 65

Alman Hukukunda. 65

İsviçre Hukukunda. 73

Fransız Hukukunda 75

Türk Hukukunda 76

Komşuluk Hukukuna Dair Özel Hukuk Düzenlemeleri76

Medeni Kanun’dan Önceki Düzenlemeler .76

743 sayılı Medeni Kanun Zamanındaki Düzenlemeler. 79

4721 sayılı Türk Medeni Kanunundaki Düzenlemeler . 80

Komşuluk Hukukuna Dair Kamu Hukuku Düzenlemeleri81

Değerlendirme 82

Komşuluk Hukuku ile Mülkiyet Hakkının Sınırlandırılması

Arasındaki İlişki  83

İKİNCİ BÖLÜM

TAŞINMAZ MALİKİNİN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI

3. TAŞINMAZ MÜLKİYETİNDEN DOĞAN ÖDEVLERİN İHLALİ HALİNDE DOĞAN

HUKUKİ SORUMLULUĞUN ŞARTLARI.85

Genel Olarak . 85

Taşınmaz Mülkiyetinden Doğan Ödevlere Aykırı Kullanım (Aşkın

Kullanım). 89

Aşkın Kullanım Kavramı 93

Taşınmaz Mülkiyetinden Doğan Ödevler. 96

Taşkınlıktan Kaçınma Ödevi (TMK m.737). 96

Müdahale Kavramı . 99

Olumlu Müdahaleler 106

Olumsuz Müdahaleler . 109

Manevi Müdahaleler . 113

Taşkınlık Kavramı 115

Zarar Verici Kazı ve Yapı Yapmama Ödevi (TMK m.738) . 118

Komşu Araziye Taşan Ağaç ve Dal ile Köklerin Durumu

(TMK m.740) . 120

Doğal Olarak Akan Suların Akışına Engel Olmama Ödevi (TMK

m.742-743) 122

Komşu Kaynakları Kesmeme ve Kirletmekten Kaçınma Ödevi

(TMK m.757-758)  124

Zorunlu İrtifak Kurma Yükümlülüğü (TMK m.744, TMK m.747,

TMK m.761). 126

Genel Olarak Aşkın Kullanım Hallerinin Değerlendirilmesi 130

İçindekiler 15

III. Zarar veya Zarar Tehlikesinin Varlığı  131

Zarar Kavramı ve Kapsamı . 132

Zarar Tehlikesi Kavramı . 138

Zarar ile Aşkın Kullanımı Oluşturan Fiil Arasında Uygun İlliyet Bağının

Varlığı . 138

4. HUKUKA UYGUN VE KAÇINILMAZ MÜDAHALEDEN DOĞAN SORUMLULUK

VE ŞARTLARI. 141

Genel Olarak. 141

Hukuka Uygun ve Kaçınılmaz Müdahaleden Doğan Sorumluluğun

Şartları 147

Hukuka (Yerel Adete) Uygunluk 147

Hukuka Uygunluk Sebepleri Bakımından Bir Değerlendirme . 147

Yerel Adete Uygunluk İfadesinin Değerlendirilmesi . 148

Kaçınılmazlık 150

Zarar ve Uygun İlliyet Bağının Varlığı. 152

III. Başvurulabilecek Hukuki İmkanlar . 154

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TAŞINMAZ MALİKİNİN SORUMLULUĞUNUN KONUSU, TARAFLARI VE

SORUMLULUĞUN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI

5. SORUMLULUĞUN KONUSU VE TAŞINIRLAR BAKIMINDAN SORUMLULUK. 155

6. SORUMLULUĞUN TARAFLARI . 160

Aşkın Kullanımdan Etkilenen Olarak “Komşu” Kavramı . 160

Genel Olarak 160

Taşınmaz Maliki. 162

Sınırlı Ayni Hak Sahipleri 165

Kişisel Hak Sahipleri. 166

Diğer Kişiler . 168

Sorumlu Olabilecek Kişilerin Kapsamı 169

Genel Olarak 169

Taşınmaz Maliki. 170

Sınırlı Ayni Hak Sahipleri 174

Kişisel Hak Sahipleri. 175

7. TAŞINMAZ MALİKİNİN SORUMLULUĞUNUN BENZER HUKUKİ

KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI . 181

Yapı Malikinin Sorumluluğu (TBK m. 69) ile Karşılaştırılması . 181

Genel Olarak 181

Sorumluluklar Arasındaki Farklılıklar. 182

16 İçindekiler

Sorumluluğun Konusu Bakımından Farklılıklar 183

Sorumluluğun Dayandığı Olgular Bakımından Farklılıklar . 184

Sorumluluğun Tarafları Bakımından Farklılıklar 184

Sorumluluğun Doğmasına Sebep Olan Davranışlar Bakımından

Farklılıklar 185

Sorumluluk Halinde Doğan Hukuki İmkânlar Bakımından

Farklılıklar 186

İki Sorumluluğun Yarışması 186

Çevreyi Kirletenin Hukuki Sorumluluğu (ÇK m. 28) ile Karşılaştırılması 189

III. Hakkın Kötüye Kullanılması ile Karşılaştırılması 194

Tehlike Sorumluluğu (TBK m. 71) ile Karşılaştırılması. 198

Taşınmaz Malikinin Sorumluluğunun Diğer Sorumluluk Halleri ile

Yarışması. 203

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TAŞINMAZ MALİKİNİN SORUMLULUĞU HALİNDE

BAŞVURULABİLECEK HUKUKİ İMKÂNLAR

8. TMK M.730/I’DEN DOĞAN HUKUKİ İMKÂNLAR207

Aşkın Kullanımın Sona Erdirilmesi Davası . 208

Terminoloji Sorunu 208

Doktrin ve Uygulamadaki Durum 208

İsviçre Hukukundaki Durum 212

Değerlendirme 213

Davanın Hukuki Niteliği 215

Davanın Şartları 216

Davada İleri Sürülen Talepler. 217

Davanın Tarafları 219

Davanın Süreye Tabi Olmaması . 220

Tehlikenin Giderilmesi Davası. 221

III. Tazminat Davası 226

Genel Olarak 226

Tazminatın Belirlenmesi. 228

Tazminat ve Zarar Arasındaki İlişki 228

Tazminat Miktarının Belirlenmesinde Dikkate Alınması

Gereken Unsurlar  230

Kusurun Ağırlığı ve Durumun Gereği 230

TBK m.52’de Yer Alan İndirim Sebepleri. 231

İçindekiler 17

Tazminatın Şekli 232

İspat ve Zamanaşımı 233

Tespit Davası 234

TMK m.730/I’den Doğan Hukuki İmkanların Diğer Benzer Davalarla

Karşılaştırılması  237

Elatmanın Önlenmesi Davası. 237

Genel Olarak . 237

Elatmanın Önlenmesi Davasının TMK m.730’dan Doğan

Davalarla Olan İlişkisi  238

Elatmanın Önlenmesi Davasının Aşkın Kullanımın Sona

Erdirilmesi ve Tehlikenin Giderilmesi Davası ile İlişkisi  238

Aralarındaki Farklılıklar . 238

Müdahale Kavramı Bakımından Farklılık 239

Korudukları Hukuki Değer Bakımından Farklılık . 241

iii. Zarar Unsuru Bakımından Farklılık . 241

Davanın Tarafları Bakımından Farklılık . 243

Davalar Arasındaki İlişkiye Dair Görüşler 243

Değerlendirme 245

Elatanın Tazminat Sorumluluğu ile TMK m.730’dan

Kaynaklanan Tazminat Sorumluluğu Arasındaki İlişki 245

Zilyetliği Koruyucu Davalar 246

KMK m.18’in ihlali ve KMK m.33’e göre Hakimin Müdahalesi 249

TMK m.730 Kapsamında Dava Şartı Olarak Arabuluculuk 255

TMK m.730’dan Doğan Davalar Bakımından Arabuluculuğun Dava

Şartı Olup Olmadığı . 255

TMK m.730’dan Kaynaklanan Davalara İlişkin Dava Şartı olarak

Arabuluculuk . 257

9. TMK M.730/II’DEN DOĞAN HUKUKİ İMKÂN OLARAK FEDAKARLIĞIN

DENKLEŞTİRİLMESİ TALEBİ  258

10. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME. 259

SONUÇ  261

KAYNAKÇA  273