Ceza Muhakemesi Hukukunda Yüzleşme Hakkı

Derya TEKİN

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. 7

İÇİNDEKİLER  9

KISALTMALAR . 15

İNGİLİZCE-TÜRKÇE ÇEVİRİLER . 17

GİRİŞ . 21

BİRİNCİ BÖLÜM

YÜZLEŞME HAKKI

HAKKIN TARİHSEL GELİŞİMİ 25

HAKKIN AMACI, İÇERİĞİ VE KAPSAMI . 32

Amerikan Ceza Muhakemesi Hukukunda Tanık ve Tanıklık 36

Tanık Türleri 37

Tanıklıkta Usul 41

(1) Tanıkların Çağrılması 41

(2) Tanıkların Yemin Etmesi  43

(3) Tanıklıktan Çekinme. 45

Genel Olarak . 45

Nemo Tenetur Nedeniyle Çekinme . 46

iii. Devlet Sırrı Nedeniyle Çekinme  49

(4) Tanıkların Duruşmada Dinlenmesi. 50

(5) Tehlike Altındaki Tanıkların ve Kırılgan Mağdurların Dinlenmesi  53

Genel Olarak . 53

Tanığın Kimliğinin Sanıktan Gizlenmesi ve Yüzleşme Hakkı 58

iii. Tanığın Görünümünün Değiştirilmesi ve Yüzleşme Hakkı. 63

Amerikan Ceza Muhakemesi Hukukunda Çapraz Sorgu . 69

Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi İçtihatlarında Yüzleşme Hakkı . 78

Birleşik Devletler Yüksek Mahkemesi. 78

Hearsay Kuralı 81

Ohio v. Roberts. 83

Crawford v. Washington. 88

Davis v. Washington . 93

10 İÇİNDEKİLER

Bilirkişi Raporları ve Yüzleşme Hakkı İlişkisine Dair Birleşik Devletler

Yüksek Mahkemesi İçtihatları . 98

(1) Melendez-Diaz v. Massachusetts . 99

(2) Bullcoming v. New Mexico . 101

(3) Williams v. Illinois. 102

(4) Smith v. Arizona . 106

(5) Ara Değerlendirme. 108

III. HAKTANFERAGAT EDİLMESİ VEHAKKINKAYBEDİLMESİ .112

Yüzleşme Hakkından Feragat. 112

Sanığın Hazır Bulunma Hakkı ve Yüzleşme Hakkı 113

Hazır Bulunma Hakkından Feragat Edilmesi . 115

Şüphelinin/Sanığın Video Konferans Yoluyla Hazır Bulunması . 118

Yüzleşme Hakkının Kaybedilmesi. 119

TANIĞIN DİNLENMESİNDE ALTERNATİF YÖNTEMLER VE YÜZLEŞME HAKKI 122

Tanığın Duruşmadan Önce Dinlenmesi: Duruşma Öncesi Yeminli İfade

(Deposition) . 122

Çocuk Tanıkların Tanıklığında Usul 124

Yasal Çerçeve 125

Yüzleşme Hakkına İlişkin İçtihatlar 130

(1) Coy v. Iowa . 130

(2) Maryland v. Craig . 132

Yetişkin Tanıkların Ses ve Görüntü Aktarımı Yoluyla Dinlenmesi 137

Yasal Çerçeve 137

Yüzleşme Hakkına İlişkin Yaklaşımlar 139

(1) İstisnai Durumlar Testi: United States v. Gigante. 140

(2) Craig Testi: United States v. Yates 144

(3) Yüksek Mahkeme’nin Crawford İçtihadı Sonrası Durum 149

HAKKIN YORUMLANMASI VE KONUMLANDIRILMASI158

İspat Hukukunun Bir Parçası Olarak Yüzleşme Hakkı. 158

Hükümeti Sınırlama Aracı Olarak Yüzleşme Hakkı. 160

Sanığa Tanınan Bir Usul Hakkı Olarak Yüzleşme Hakkı 162

Tanıklara Getirilen Bir Yükümlülük Olarak Yüzleşme Hakkı . 164

Türk Hukukunda Yüzleşme Hakkının Konumu . 165

İÇİNDEKİLER 11

İKİNCİ BÖLÜM

TÜRK CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA

YÜZLEŞME HAKKININ GÖRÜNÜMLERİ

YÜZLEŞME HAKKININ TÜRK HUKUKUNDAKİ YÜZLEŞME BENZERİ

UYGULAMALARDAN FARKI  177

Yüzleştirme 177

Yetkili Merci 177

Yüzleştirme İşleminde Amaç ve Uygulama Koşulları 178

Yüzleştirme İşlemi ve Yüzleşme Hakkı 183

(1) Soruşturma Evresinde Şüpheli-Tanık Yüzleşmesi ve Yüzleşme

Hakkı  183

(2) Kovuşturma Evresinde Şüpheli-Tanık Yüzleşmesi ve Yüzleşme

Hakkı  188

Teşhis. 194

Yetkili Merci 196

Teşhis İşleminde Amaç ve Uygulama Koşulları. 197

Teşhis İşleminde Müdafiin Konumu . 198

Teşhis İşlemi ve Yüzleşme Hakkı. 202

TÜRK CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA TANIK VE TANIKLIK. 205

Tanık Türleri 205

Genel Kabul 205

Tanık-Bilirkişi Ayrımı . 207

Yüzleşme Hakkı Bağlamında Türk Hukukunda Tanık 211

Tanıklıkta Usul . 214

Tanıkların Çağrılması 214

Tanıkların Yemin Etmesi . 216

Tanıklıktan Çekinme . 217

(1) Genel Olarak  217

(2) Nemo Tenetur Nedeniyle Kısmi Çekinme  219

(3) Devlet Sırrı Nedeniyle Çekinme . 219

Tanıkların Dinlenmesi: Dinlemeye Yetkili Merci ve Dinleme Öncesi

İşlemler. 223

Tanığın Dinlenmesinde Alternatif Yöntemler . 229

(1) Tanığın Erken Dinlenmesi  230

Keşif Sırasında Dinleme. 230

Naip Hâkim veya İstinabe Yoluyla Dinleme. 236

iii. Erken Dinleme ve Yüzleşme Hakkı  238

12 İÇİNDEKİLER

Tanığın Önceki İfadesinin Okunması ve Tek Delil Sorunu 240

(2) Aynı Anda Görüntülü ve Sesli İletişim Tekniğinin Kullanılması

Suretiyle Dinleme . 243

(3) Bazı Çocukların ve Yetişkin Mağdurların Dinlenmesinde Usul . 245

(4) Tehlike Altındaki Tanıkların Dinlenmesinde Usul . 255

(5) Tanığın Dinlenilmesinden Vazgeçilmesi ve Tek Delil Sorunu 265

(6) AİHM’in Üç Aşamalı Testi Işığında Ara Değerlendirme  267

Ölüm Nedeniyle Duruşmada Dinlenemeyen Tanıklar:

Al-Khawaja Başvurusu. 274

Korku Nedeniyle Duruşmada Dinlenemeyen Tanıklar:

Tahery Başvurusu  276

iii. Sanığın Yüzleştirme Talebinin Reddedilmesi ve İstinabe

Yolunun Tercih Edilmesi Nedeniyle Duruşmada

Dinlenemeyen Tanıklar: Faysal Pamuk Başvurusu  280

AİHM’in İzinde AYM ve Yargıtay Uygulaması 288

Tanığa Soru Sorulması. 293

III. TÜRK CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA YÜZLEŞME HAKKI İLE BAĞLANTILI

SANIK HAKLARI296

Sanığın Delilden Haberdar Edilmesi. 296

Sanığın Hazır Bulunması. 299

Hazır Bulunma “Yükümlülüğünü” Esneten Haller . 303

(1) Hazır Bulunma Yükümlülüğünün Yargılamanın Tamamı İçin

Esnetilmesi . 304

Sanık Hakkında Verilecek Hükmün Niteliği Nedeniyle

Yükümlülüğün Esnetilmesi  304

Sanığa Uygulanacak Yaptırımın Niteliği Nedeniyle

Yükümlülüğün Esnetilmesi  305

iii. Basit Yargılama Usulü  306

(2) Hazır Bulunma Yükümlülüğünün Sorgu Sırasında Esnetilmesi . 309

Gelmeyen Sanık Hakkında Delillerin Ortaya Konulması 310

Sanığın Sorgusunun İstinabe Suretiyle Gerçekleştirilmesi. 312

(3) Hazır Bulunma Yükümlülüğünün Sorgu Sonrasında Esnetilmesi315

Sanığın Mahkemeden Uzaklaşması . 315

Sanığın Duruşmadan Bağışık Tutulması. 316

(4) Sanığın Duruşmada Hazır Bulunma Yükümlülüğünü Esneten

Tüm Hallere İlişkin Tablo  321

Hazır Bulunma “Hakkına” İstisnalar 323

İÇİNDEKİLER 13

(1) Aynı Anda Görüntülü ve Sesli İletişim Tekniğinin Kullanılması

Suretiyle Sorgu ve Duruşmalara Katılım  324

Yasal Çerçeve ve Amaç 324

AİHM Uygulaması 329

iii. AİHM’in İzinde AYM ve Yargıtay Uygulaması 331

(2) Hastalık veya Disiplin Önlemi ya da Zorunlu Diğer Nedenlerle

Yargılamanın Yapıldığı Yargı Çevresi Dışındaki Bir Hastahane

veya Tutukevine Nakledilmiş Olan Sanığın Duruşmaya

Getirilmemesi  342

(3) Sanığın Suç Ortağı ya da Tanığın Dinlenmesi Sırasında

Mahkeme Salonundan Çıkarılması  348

(4) Sanığın Davranışları Nedeniyle Duruşma Salonundan

Çıkarılması 350

(5) Sanığın Duruşmada Fiziken Hazır Bulunma Hakkına İstisna

Teşkil Eden Tüm Hallere İlişkin Tablo. 352

Sanığın Soru Sorması. 353

DEĞERLENDİRMELER VE SONUÇ. 363

DEĞERLENDİRMELER . 363

Genel Değerlendirme 363

Sanık-Tanık Yüzleşmesine Atfedilen Anlam Bağlamında Değerlendirme 367

Tanık ve Tanıklık Kavramlarının Kapsamı Bağlamında Değerlendirme . 370

Tanığın Dinlenmesinde Kabul Edilen Alternatif Yöntemler Bağlamında

Değerlendirme  372

Sanığın Duruşmada Hazır Bulunma Hakkı Bağlamında Değerlendirme 376

SONUÇ 380

KAYNAKÇA  385

BASILI ESERLER  385

MEVZUAT VE İLİŞKİLİ BELGELER  393

İÇTİHATLAR . 394

TÜRK MAHKEMELERİNİN İÇTİHATLARI  394

AMERİKAN MAHKEMELERİNİN İÇTİHATLARI . 397

AİHM İÇTİHATLARI. 398

ELEKTRONİK KAYNAKLAR. 400