Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

 Dr. Rabia ÖZSOY

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 

5

İÇİNDEKİLER 

7

KISALTMALAR CETVELİ 

17

GİRİŞ 

21

1. Konunun Takdimi 

21

1. Konunun Sınırlandırılması 

23

BİRİNCİ BÖLÜM

DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER, DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ VE TAZMİNATININ ÖZELLİKLERİ İLE HUKUKİ TEMELLERİ

• 1. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 

25

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Müessesesinin Tarihçesi 

25

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatına İlişkin Temel Kavramlar 

29

1. Destek Kavramı 

29

1. Gerçek Destek 

37

2. Farazi Destek 

38

3. Kanuni Destek 

41

1. Destek Gören Kavramı 

42

1. Destekten Yoksun Kalma Zararı ve Destekten Yoksun Kalma

Tazminatı Kavramı 

44

1. Kıta Avrupası Hukuk Sistemi 

48

1. İsviçre–Türk Hukuku 

48

2. Almanya–Avusturya Hukuku 

51

1. Anglo–Sakson Hukuk Sistemi (Common Law) 

62

• 2. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ VE DESTEKTEN YOKSUN

KALMA TAZMİNATININ ÖZELLİKLERİ 

65

1. Destekten Yoksun Kalma Zararının Özellikleri 

65

1. Maddi Bir Zarar Olması 

65

1. Yansıma Yoluyla Uğranılan Bir Zarar Olması 

68

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Kapsamı 

74

1. Tazminatın Zarara Uğrayanlar Bakımından Kapsamı 

74

2. Tazminatın Zarar Açısından Kapsamı 

75

1. Malvarlığı Zararı 

75

1. Tazminatın Kapsamına Dahil Olmayan Zararlar 

76

1. Manevi Zarar 

76

1. Şok Zarar 

77

1. Diğer Zararlar 

78

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Özellikleri 

79

1. Bağımsız Bir Tazminat Olması 

79

1. Genel Olarak 

79

2. Tazminat Talebinin Bağımsızlığından Çıkarılan Sonuçlar 

83

1. Ölenin Ölmeden Önce Tazminat Sorumlusu ile Tazminata

İlişkin Yaptığı Anlaşma ve Tasarrufların Etkisi 

83

1. Desteğin Rızası veya Kabul Ettiği Sorumsuzluk Kaydının

Etkisi 

86

1. Taleplerin Bağlı Olduğu Zamanaşımı Sürelerinin

Bağımsızlığı 

87

1. Tazminat Talebinin Her Bir Destek Gören Açısından

Bağımsız Olması 

88

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatından Veraset İntikal

Vergisi Alınmaması 

89

1. Desteğin Vergi Borcundan Dolayı Tazminata Haciz

Konulamaması 

90

1. Tazminat Talebinin İstisnai Olması 

90

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Haczedilemez Olması 

93

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Nafaka Borcu Olmaması 

94

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Devri ve Mirasçılara

İntikali 

96

1. Tazminat Talebinin Devri 

96

2. Tazminat Talebinin İntikali 

97

1. Tazminat Alacağının Takası 

99

• 3. ÖLÜM SEBEBİYLE DOĞAN ZARARLAR 

100

1. Genel Olarak 

100

1. Cenaze Giderleri (Defin Masrafları) 

102

III. Tedavi Giderleri ve Çalışamamaktan Doğan Zarar 

105

1. Destekten Yoksun Kalma Zararı 

106

1. Manevi Zarar 

106

• 4. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ HUKUKİ TEMELLERİ 

108

1. Haksız Fiiller ve Diğer Akit Dışı Sorumluluk Sebepleri 

108

1. Haksız Fiiller 

108

1. Diğer Akit Dışı Sorumluluk Sebepleri 

108

1. Sözleşmeden Doğan Sorumluluk Sebepleri 

110

1. Genel Olarak 

110

1. Taşıma Sözleşmesinden Doğan Sorumluluk 

112

1. Tıbbi Müdahaleden Doğan Sorumluluk 

114

1. Hizmet Sözleşmesinden Doğan Sorumluluk 

116

III. Vekaletsiz İş Görmeden Doğan Sorumluluk 

118

İKİNCİ BÖLÜM

DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ ŞARTLARI VE DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ HESAPLANMASI

• 5. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ ŞARTLARI 

121

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Genel Şartları 

121

1. Hukuka Aykırı Bir Fiilin Bulunması 

122

1. Hukuka Aykırı Fiilden Bir Zarar Doğması 

124

1. Hukuka Aykırı Fiille Desteğin Ölümüne Sebep Olanın Kusurlu

Olması 

127

1. Hukuka Aykırı Fiille Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması 

129

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Özel Şartları 

134

1. Destek Bakımından 

135

1. Ölen Kişinin Destek Sayılması 

135

2. Hukuka Aykırı Fiil Sebebiyle Desteğin Ölümü 

136

3. Bakma Unsuru 

139

1. Genel Olarak 

139

1. Bakmanın Sürekli ve Düzenli Olması 

142

1. Bakmanın Karşılıksız Olması 

146

1. Bakmanın Ekonomik Bir Değer İfade Etmesi 

147

1. Ölenin Bakım Gücüne Sahip Olması 

150

1. Bakmanın Ahlaka Aykırı Bir Amaç Taşımaması 

153

4. Destek Tipleri 

154

1. Genel Olarak 

154

1. Eşlerin Birbirine Destekliği 

155

1. Resmi Nikahsız Karı Koca Hayatını Yaşayanların

Birbirlerine Destekliği 

162

1. Ana ve Babaların Çocuklarına Destekliği 

169

1. Çocukların Ana Babalarına Destekliği 

177

1. Kardeşlerin Birbirine Destekliği 

186

1. Nişanlıların Birbirlerine Destekliği 

190

ğ. Diğer Kimselerin Destekliği 

193

1. Destek Gören Bakımından 

194

1. Hayatta Kalanın Destek Gören Sayılması 

194

2. Bakım İhtiyacı 

195

1. Genel Olarak 

195

1. Davacının Ölenden Başka Kişilere Karşı İleri Sürebileceği

Nafaka Talep Hakkının Bakım İhtiyacına Etkisi 

203

• 6. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ HESAPLANMASI 

207

1. Genel Olarak 

207

1. Desteğin Geliri 

210

1. Desteğin Gelirinin Tespiti 

212

1. Gerçek Desteğin Geliri 

221

1. Ücretliler Yönünden 

221

1. Serbest Çalışanlar Yönünden 

226

2. Farazi Desteğin Geliri 

229

1. Desteğin Elde Ettiği Diğer Ekonomik İmkânlar 

233

1. Desteğin Gelirinde ve Elde Ettiği Diğer Ekonomik İmkânlarda

Meydana Gelebilecek Değişiklikler 

234

1. Desteğin Gelirinin Netleştirilmesi 

238

III. Ayni Yardım ve Hizmet Ediminin Karşılığının Tespiti 

244

1. Desteğin Gelirinden Destek Görenlere Düşecek Payın Belirlenmesi 

255

1. Genel Olarak 

255

1. Destek Payının Belirlenmesinde Yargıtay Hukuk Daireleri

Arasındaki Fark 

260

1. Destek Payı İstemeye Birden Fazla Kişinin Hakkı Olması 

263

1. Eşe Ayrılacak Destek Payı 

270

2. Çocuklara Ayrılacak Destek Payı 

275

3. Ana Babaya Ayrılacak Destek Payı 

278

4. Kardeşler veya Diğer Hak Sahiplerinin Destek Payı 

281

1. Destekten Yoksun Kalma Zararının Hesaplanmasında Esas Alınacak

Süre 

282

1. Genel Olarak 

282

1. Muhtemel Destek Süresi 

286

1. Bakım Gücünün Devam Edeceği Süre 

286

1. Gerçek Destek Bakımından 

286

1. Farazi Destek Bakımından 

296

2. Bakım İhtiyacının Devam Edeceği Süre 

298

1. Sağ Kalan Eşin Bakım İhtiyacının Süresi 

301

1. Sağ Kalan Eşin Yeniden Evlenmesi ve Yeniden

Evlenme İhtimali 

301

1. Sağ Kalan Eşin Çalışması veya Çalışmaya

Başlamasının Beklenmesi 

305

1. Sağ Kalan Eşin Boşanması 

310

1. Çocukların Bakım İhtiyacının Süresi 

311

1. Ana ve Babanın Bakım İhtiyacının Süresi 

322

1. Kardeşlerin Bakım İhtiyacının Süresi 

325

1. Nişanlıların Bakım İhtiyacının Süresi 

326

1. Resmi Nikahsız Karı Koca Hayatını Yaşayan Partnerlerin

Bakım İhtiyacının Süresi 

327

1. Diğer Destek Görenlerin Bakım İhtiyacının Süresi 

328

3. Fiili Destek İlişkisinin Devam Edeceği Süre 

328

1. Destekten Yoksun Kalma Zararının Hesaplanmasında Zararı Azaltan

Haller 

330

1. Genel Olarak 

330

1. Destek Görenlerin Ölüm Sonrası Elde Ettikleri Menfaatlerin

Zararla Denkleştirilmesi 

330

1. Denkleştirme Kavramı 

330

2. Denkleştirmeye Tabi Menfaatler 

334

1. Miras ve Miras Geliri 

335

1. Miras ve/veya Miras Gelirinin Zarardan İndirilip

İndirilmeyeceği Meselesi 

335

1. Mirasın Reddi veya Mirastan Feragat Meselesi 

343

1. Denkleştirme Kuralına Göre Mi Denkleştirme

Uygulanmadan Mı Zararın Belirleneceği Meselesi 

344

1. Üçüncü Kişilerden İntikal Eden Miras 

345

1. Mal Rejimi Sebebiyle Elde Edilecek Yararlar 

346

1. Sigorta Tazminatlarının Zarardan İndirilmesi 

348

1. Sosyal Güvenlik Kurumu Tarafından Yapılan Ödemeler 

348

Görüşler 

350

bbb. TBK m. 55 Hükmüne Göre Sosyal Güvenlik

Ödemeleri 

354

aaaa. Genel Olarak 

354

bbbb. Sosyal Güvenlik Ödemeleri 

355

1. Özel Sigortalar 

363

aaa. Hayat Sigortaları 

363

bbb. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası 

369

1. Ölüm Sebebiyle Tasarruf Edilen Masraflar 

374

1. İfa Amacı Taşımayan Ödemeler 

382

1. Tazminat Alacakları 

385

1. Hayatta Kalan Eşin Kazanç Getirici İşte Çalışması 

388

1. Hayatta Kalanın Yeniden Evlenme İhtimali 

390

1. Hayatta Kalan Eşin Yeniden Evlenme İhtimali 

392

1. Dul Kalan Kadının Yeniden Evlenme İhtimali 

392

1. Dul Kalan Erkeğin Yeniden Evlenme İhtimali 

406

1. Nişanlının Yeniden Evlenme İhtimali 

409

2. Hayatta Kalanın Evlenme İhtimalinin Tazminata Etkisi 

409

1. İndirim Sırası 

412

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ HESAPLANMASI

• 7. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATININ HESAPLANMASI 

417

1. Tazminat Hesabında Dikkate Alınması Gereken İlkeler 

417

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Hesabı Yapılırken İzlenmesi Gereken Yol 

419

III. Bakiye Yaşam Süresi ve Hesaplamada Dikkate Alınacak Yaşam (Mortality) Tabloları 

421

1. Bakiye Yaşam Süresi 

421

1. Yaşam Tabloları 

422

1. PMF 1931 Yaşam Tablosu 

423

2. CSO 1980 Yaşam Tablosu 

423

3. TRH 2010 Yaşam Tablosu 

424

1. Tazminat Hesaplama Yöntemleri 

427

1. Progresif Rant Yöntemi 

427

1. Aktüeryal Yöntem 

430

1. Tazminat Hesabında Dikkate Alınan Dönemler 

433

1. Aktif Dönem 

433

1. İşlemiş (Bilinen) Aktif Dönem 

436

2. İşleyecek (Bilinmeyen) Aktif Dönem 

438

1. Pasif Dönem 

438

1. Tazminatın Hesaplanmasında Dikkate Alınacak Tarih 

439

VII. Tazminatın Belirlenmesinde Göz Önünde Bulundurulacak Hususlar 

443

1. Genel Olarak 

443

1. Tazminattan İndirim Sebepleri 

445

1. Zarar Verenin Kusurunun Ağırlığı– Hafifliği 

446

1. Kusur Sorumluluğunda 

446

1. Kusursuz Sorumluluk Hallerinde 

449

2. Zarar Görenin Ortak (Müterafik) veya Kişisel Kusuru 

450

1. Genel Olarak 

450

1. Desteğin Kusuru 

455

1. Genel Olarak 

455

1. Desteğin Kusurunun Münferit Görünüm Biçimleri 

464

aaa. Zarar Görenin Zararın Doğmasına veya Artmasına Sebep Olması 

464

bbb. Zarar Görenin Tehlike Riskini Göze Alması 

469

ccc. Zarar Görenin Zarara Rıza Göstermesi 

472

1. Destekten Yoksun Kalanların Kusuru 

477

3. Tazminatın Ödenmesinin Zarar Verenin Mali Durumunu

Kötüleştirmesi 

479

4. Üçüncü Kişinin Kusuru 

483

5. Diğer İndirim Sebepleri 

484

1. Beklenmedik Hâl (Umulmayan Hâl) 

484

1. Zarar Görenin Yapısal Yatkınlığı (Bünyevi İstidatı) 

487

1. Zayıf (Uzak) İlliyet Bağı 

489

1. Zarar Görenin Çok Yüksek Bir Gelire Sahip Olması 

490

1. Zarar Miktarının Çok Büyük Olması 

491

1. Hatır İşleri 

492

1. İktisadi Hayattaki Gelişmelere Engel Olunmama İlkesi 

500

1. Resmi Nikahsız Partner Olmaktan Kaynaklanan İndirim 

501

6. Tazminatta Hakkaniyete Dayalı İndirim veya Artış Yapma Yasağı 

502

1. Destekten Yoksun Kalma Zararından Birden Fazla Kimsenin Sorumlu Olması Halinde Tazminatın Belirlenmesi 

507

1. Genel Olarak 

507

2. Müteselsil Sorumluluğu Doğuran Sebepler 

508

1. Birden Fazla Kişinin Aynı Zarara Birlikte Sebep

Olmalarından Doğan Müteselsil Sorumluluk 

508

1. Birden Fazla Kişinin Aynı Zarardan Çeşitli Sebeplerden

Dolayı Sorumlu Olması 

510

3. Müteselsil Sorumluluğun Hüküm ve Sonuçları 

511

1. Genel Olarak 

511

1. Dış İlişki 

511

1. Zarar Görenin Sorumlu Kişilere Karşı Durumu 

511

1. Sorumlu Kişilerin Zarar Gören Karşısındaki

Durumları 

512

1. İç İlişki (Rücû Düzeni) 

518

4. Birden Fazla İşletenin Sorumluluklarının Çatışması 

521

VIII. Tazminatın Şekli 

523

1. İrat Şeklinde Tazminat 

526

1. Genel Olarak 

526

2. İratların Süresi ve Türleri 

528

3. İrat Şeklinde Tazminatın Faydaları ve Sakıncaları 

530

1. Sermaye Şeklinde Tazminat 

535

1. İratların Sermayeye Çevrilmesi 

536

1. İratların Sermayeye Çevrilmesinde Esas Olan Tarih 

540

1. Sermayenin İşletilmesinden Doğacak Menfaat Karşılığının

İndirilmesi 

542

1. Tazminata Uygulanacak Faiz 

545

1. Faizin İşlemeye Başlayacağı Tarih 

545

1. Destekten Yoksun Kalma Tazminatına Uygulanacak Faizin Niteliği ve Miktarı 

550

1. Geçici Ödemeler 

553

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATINDA USULE İLİŞKİN HÜKÜMLER

• 8. DESTEKTEN YOKSUN KALMA ZARARININ İSPATI 

563

1. Genel Olarak 

563

1. Bakım Gücü ve Bakım İhtiyacı Kavramlarının İspat Edilmesi 

566

1. Ölenin Bakım Yükümlülüğünün Olması 

568

1. Ölenin Bakım Yükümlülüğünün Bulunmaması 

570

III. Destek İlişkisinin İspatı 

570

1. Eşler Arasındaki Destek İlişkisinin İspatı 

570

1. Resmi Nikahsız Karı Koca Hayatını Yaşayan Partnerler Arasındaki

Destek İlişkisinin İspatı 

572

1. Anne –Baba ile Çocuk Arasındaki Destek İlişkisinin İspatı 

574

1. Nişanlılar Arasındaki Destek İlişkisinin İspatı 

576

1. Çocuklar ile Anne Babaları Arasındaki Destek İlişkisinin İspatı 

577

1. Kardeşler Arasındaki Destek İlişkisinin İspatı 

578

1. Diğer Hallerde Destek İlişkisinin İspatı 

581

1. Zararın İspatı 

581

• 9. ZAMANAŞIMI 

586

• 10. DESTEKTEN YOKSUN KALMA TAZMİNATI ÖDEME BORCUNUN SONA

ERMESİ 

604

1. Genel Olarak 

604

1. İbra Yoluyla Borcun Sona Ermesi 

604

III. Takas Yoluyla Borcun Sona Ermesi 

609

• 11. SORUMLULUĞU KALDIRAN VEYA AZALTAN BİR ANLAŞMA YAPILMASI 

610

• 12. DAVADA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 

613

1. Görevli Mahkeme 

613

3. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun İptal Edilen 3. Maddesi ile TBK m. 55/II Arasındaki İlişki 

613

1. Çeşitli Uyuşmazlıklarda Görevli Mahkeme 

615

1. Yetkili Mahkeme 

625

SONUÇ 

629

KAYNAKÇA 

643