Doğa Bilimlerinin Hukuk Felsefesine Etkisi: Modern ve Postmodern Paradigma Ekseninde Bir Değerlendirme

Dr. Öğr. Üyesi Dilara Buket DİDİN

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR 

5

İÇİNDEKİLER 

7

ŞEKİLLERİN LİSTESİ 

11

KISALTMALAR 

13

1. GİRİŞ 

15

2. MODERN PARADİGMADA BİLİM VE HUKUK: MONİZM, ÜSTÜNLÜK,

POZİTİVİZM, BELİRLİLİK VE OTONOMİ 

23

2.1. Modern Bilim 

23

2.1.1. Modern Bilimin Geometrik Yöntem ile Mekanik Felsefeye

Sadakati 

30

2.1.1.1. Öklid’in Penceresinden Geometrik Yöntem 

32

2.1.1.2. Mekanik Felsefe 

35

2.1.1.2.1. Novum Organum ve Doğaya Galebe Çalan

Bilim: Bacon 

37

2.1.1.2.2. Kartezyen Koordinat Sistemi ve Kartezyen

Felsefe: Descartes 

41

2.1.1.2.3. Tanrı “Newton Doğsun” Dedi ve Her Şey

Aydınlandı 

48

2.1.2. Modern Bilimin Temel Nitelikleri/Varsayımları 

53

2.1.2.1. Monizm ve Doğa Bilimlerinin Üstünlüğü 

53

2.1.2.2. Pozitivizm, Doğrulanabilirlik ve Determinizm

Üçlüsünün Ürünü Olarak Belirlilik 

56

2.1.2.3. Otonom Bir Bilim ve Bilim İnsanı Kabulü 

60

2.2. Modern Bilime Öykünen Hukuk 

63

2.2.1. Modern Hukukun Kaynağı Olarak Yeryüzü Cenneti: Modern

Devlet 

65

2.2.1.1. Vestfalya Söylencesi: Hristiyan Barışı Sağlansın! 

70

2.2.1.2. Modern Devletin Gerçek Kökeni: Bodin ve Fransa

Pratiği 

76

2.2.2. Modern Hukukun Temel Nitelikleri/Varsayımları 

81

2.2.2.1. Modern Devletten Miras: Monizm ve Hukuki Üstünlük 

81

2.2.2.1.1. “Hukuk, Egemen Güç Tarafından Konulan

veya Benimsenen ve Egemen Gücün Etkinlik

Alanındaki Kişilerin Davranışlarını

Düzenleyen Kurallar Bütünüdür”: Bentham 

84

2.2.2.1.2. “Hukuk, Egemenin Yaptırım Tehdidi İçeren

Emridir”: Austin 

86

2.2.2.2. Monizm İlkesinin Yansıması Olarak Pozitivizm ve

Hukuki Belirlilik 

89

2.2.2.3. Otonom Hukuk ve Yargıç Varsayımı: Kelsen’in Saf

Hukuk Kuramı 

93

2.2.2.4. Hukuki Bilgiye Ulaşmada Yöntem ve Topluma Galebe

Çalan Hukuk 

98

2.2.2.5. Soyut Bir Kavram Olarak “Birey”in Öne Çıkışı ve Buna

Bağlı Gelişen Şekli Hukuki Eşitlik ile Biçimsel Adalet 

103

3. POSTMODERN PARADİGMADA BİLİM VE HUKUK: POZİTİVİZM, ÜSTÜNLÜK

VE OTONOMİNİN REDDİ, PLURALİZM, BELİRSİZLİK 

109

3.1. Kuantum Pusunun Ardından Postmodern Bilim 

109

3.1.1. Terminoloji ve Anlam Sorunsalı: Postmodern Bilim 

110

3.1.2. Öklitçi Geometriden Hiperbolik ve Eliptik Geometrilere 

113

3.1.3. Mekanik Fiziğe Kuantum İtirazı 

117

3.1.4. Modern Bilimin Felsefi Sorgusundan Postmodern Bilimin

Doğuşu 

129

3.1.4.1. Monizmin ve Bilimin Üstünlüğünün Aşınması 

130

3.1.4.2. Pozitivizm, Doğrulanabilirlik ve Determinizm Eleştirisi

ile Belirsizliğe Ulaşılması 

132

Hakimiyetinin Sorgulanması 

135

3.2. Moderne ve Modern Hukuka Övgünün Sonu: Postmodern Hukuk 

139

3.2.1. Terminoloji ve Anlam Sorunsalı: Postmodern Hukuk 

141

3.2.2. Devlet Algısında Yaşanan Dönüşüm ve Monizmin Kırılması 

142

3.2.3. Modern Hukuktan Postmoderne 

148

3.2.3.1. Pozitivist Geleneğe Belirsizlik Tohumları Atılıyor: Hart 

148

3.2.3.1.1. Şüphenin Gölgesinde: Açık Doku/Gölge Alan

ve Yargıcın Takdir Yetkisi 

161

3.2.3.1.2. Hukuk ve Ahlakın Tesadüfi Birliği: Doğal

Hukukun Asgari İçeriği 

163

3.2.3.2. Otonomiden Mutualizme 

167

3.2.3.2.1. Otonom Hukuk Varsayımının Kısmen Kabulü

veya Tamamen Reddi 

168

3.2.3.2.2. Otonom Yargıç Varsayımının Reddi 

172

3.2.3.3. Şekli ve Biçimselden Maddi ve Somuta: Eşitlik ve

Adalet 

174

3.2.3.3.1. Rawls ve Hakkaniyet Olarak Adalet 

177

3.2.3.3.2. Bir Komüniteryen Olarak Walzer ve

Kompleks Eşitlik Olarak Adalet 

181

4. SONUÇ 

187

KAYNAKÇA 

191