Dünya Ticaret Örgütü Kuralları Açısından Uluslararası Ticaret Engelleri ve İhlalleri

Alper Utaş

Uluslararası ticaret ile ilgili olarak devletlerce Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kuralları bağlamında oluşturulmuş çatı, küresel ölçekte geçerli niteliktedir. Uluslararası ticaretin işleyişinde kilit rol oynayan ve uluslararası ticaret hukukunun da belkemiğini oluşturan DTÖ kuralları, pek çok dünya devletinin iç hukukunda da yer almaktadır. Uluslararası ticaret uygulamalarına, engellerine ve tedbirlerine yönelik pek çok düzenleme getirmekte olan bu kurallara yönelik olarak pek çok uyuşmazlık söz konusu olmuştur. Bu uyuşmazlıklar neticesinde DTÖ makamlarınca detaylı içtihatlar oluşturulmuş ve ihlal tespitleri yapılmıştır. Bu eser, ilk bölümünde DTÖ'ye, sistemine ve andlaşmalarına genel bir bakış sunacaktır. İkinci bölümde uluslararası ticarete ilişkin temel prensipler ve genel kurallara değinildikten sonra uluslararası ticaret engelleri ve bu engellerin tabi olduğu hukuki düzen irdelenecektir. Üçüncü bölümde ise DTÖ panellerinin ve temyiz merciinin raporları ışığında uyuşmazlıklar ve uluslararası ticaret kurallarının ihlalleri incelenecektir.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
Birinci Bölüm
Dünya Ticaret Örgütü'ne, Sistemine ve Andlaşmalarına Genel Bakış
1. Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)
2. DTÖ Andlaşmaları
2.1. DTÖ Kuruluş Andlaşması ve DTÖ'nün Kurumsal Yapısına Genel Bakış
2.2. GATT 1994 (Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Andlaşması)
2.3. GATT 1994'ü Tamamlayıcı Andlaşmalar
2.4. GATS (Hizmet Ticareti Genel Andlaşması)
2.5. TRIPS (Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Andlaşması)
2.6. DSU (Anlaşmazlıkların Halli Kural ve Yöntemleri Hakkındaki Mutabakat Metni)
2.7. TPRM (Ticaret Politikalarını Gözden Geçirme Mekanizması)
2.8. Diğer Çok Taraflı Andlaşmalar
İkinci Bölüm
DTÖ Andlaşmaları Tahtında Uluslararası Ticarete İlişkin Temel Prensipler, Genel Kurallar, Uluslararası Ticaret Engelleri ve Bu Engellerin Tabi Olduğu Hukuki Düzen
1. DTÖ Andlaşmalarına İlişkin Temel Prensipler
1.1. Ayrım Yapmama Prensibi
1.2. Ticaretin Serbestleştirilmesi Prensibi
1.3. Öngörülebilirlik Prensibi
1.4. Rekabetçilik Prensibi
1.5. Kalkınmacılık Prensibi
2. DTÖ Andlaşmalarına İlişkin Genel Kurallar
2.1. En Çok Gözetilen Ulus (MFN) Muamelesi (Most Favored Nation Treatment)
2.2. Ulusal muamele (National Treatment)
2.3. Listeler (Schedules)
2.4. Nicel Kısıtlamalar (Quantitative Restrictions)
2.5. Şeffaflık (Transparency)
2.6. Diğer Kurallar
2.7. İstisnalar
3. DTÖ Andlaşmaları Tahtında Uluslararası Serbest Ticaret Engelleri ve Bu Engellerin Tabi Olduğu Hukuki Düzen
3.1. Tarifeler (Tariffs)
3.2. DTÖ Andlaşmaları Tahtında Tarife Dışı Tedbirler / Engeller (Non-Tariff Measures / Non-Tariff Barriers)
4. Ticaretin Kolaylaştırılması Andlaşması (TFA)
Üçüncü Bölüm
DTÖ Panel ve Temyiz Mercii Raporları Işığında Uluslararası Ticaret İhlalleri
1. DTÖ Uyuşmazlık Çözüm Sistemi, Kuralları ve Süreçleri
1.1. DTÖ Nezdindeki Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk Kuralları
1.2. Dava/Şikayet Ehliyeti
1.3. Şikayet Türleri
1.4. DTÖ Uyuşmazlık Çözüm Mercileri
1.5. Uyuşmazlık Çözüm Süreci
1.6. Uyuşmazlık Çözüm Kararının Bağlayıcılığı ve Karar Sonrası Süreç
2. Uyuşmazlık Konuları, İlgili Sektörler ve Ülkesel Veriler
3. DTÖ İçtihatları Işığında Uluslararası Ticaretin ve DTÖ Andlaşmaları'nın İhlalleri, İhlallerin Dayandığı Hukuki Gerekçeler ve İhlal Teşkil Eden Uygulamalar
3.1. GATT 1994
3.2. GATT 1994'ün Tamamlayıcı Andlaşmaları
3.3. GATS
3.4. TRIPS
3.5. Diğer Andlaşmalar
SONUÇ
KAYNAKÇA