Kredi Kartını Kullanan Tüketicinin Hukuki Durumu Türk,isviçre Ve Avrupa Birliği Hukukunda

KREDİ KARTINI KULLANAN TÜKETİCİNİN HUKUKİ DURUMU TÜRK,İSVİÇRE VE AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA



Yrd.Doç.Dr.Ebru CEYLAN



İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR........................................................................................................XIII

BİBLİYOGRAFYA.....................................................................................................XV

GİRİŞ...............................................................................................................................1

BİRİNCİ BÖLÜM

KREDİ KARTI SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ

I. Genel Olarak ..........................................................................................................5

II. Kredi Kartının Tarihi Gelişimi.............................................................................6

A. Dünyada ve Avrupa Birliği’nde.........................................................................6

B. Türkiye’de..........................................................................................................7

C. İsviçre’de .........................................................................................................10

III. Kredi Kartıyla İlgili Mevzuat .............................................................................10

A. Avrupa Birliği Hukuku’nda .............................................................................10

B. Türk Hukuku’nda ............................................................................................16

1. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’daki Düzenleme .....................16

2. Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’ndaki Düzenleme ....................17

C. İsviçre Hukuku’nda .........................................................................................20

IV. Kredi Kartı İşleyiş Şekilleri ................................................................................23

A. İki Taraflı Sistem .............................................................................................23

B. Üç Taraflı Sistem .............................................................................................23

C. Karma Sistem ..................................................................................................25

V. Kredi Kartı Kavramı ve Çeşitleri.......................................................................25

A. Kredi Kartının Tanımı......................................................................................25

B. Kredi Kartının Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması.....................................26

C. Kredi Kartının Çeşitleri ..................................................................................27

1. Kart Hamiline Sunulan Edime Göre..........................................................27

a. Gezi ve Dinlence Kartları ......................................................................27

b. Evrensel Kredi Kartları..........................................................................27

2. Kartın Sağladığı Hizmete Göre..................................................................27

a. Kredi Kullanma İmkânı Sağlayan Kart .................................................27VIII

b. Ödeme Kolaylığı Sağlayan Kart............................................................28

3. Kartın Sözleşmeden Doğan Sorumluluğuna Göre.....................................28

a. Bireysel-Firma Kredi Kartı ....................................................................28

b. Asıl Kart- Ek Kart..................................................................................29

4. Kredi Kartını Çıkaran Kuruluşa Göre........................................................29

a. Mal Satan veya Hizmet Sunan İşletmenin Çıkardığı Kart ....................29

b. Kredi Kartı Kurumlarının Çıkardığı Kart..............................................29

5. Kredi Kartının Geçerli Olduğu Alana Göre...............................................30

a. Yurtiçi Kredi Kartı..................................................................................30

b. Yurtdışı Kredi Kartı................................................................................30

c. Uluslararası Kredi Kartı.........................................................................30

VI. Kredi Kartının Hukuki Niteliği ..........................................................................30

A. Tüketici Hukuku Bakımından .........................................................................30

1. TKHK.’da Değişiklik Yapan 4822 sayılı Yasadan Önce ...........................31

2. TKHK.’da Değişiklik Yapan 4822 sayılı Yasadan Sonra ..........................32

3. 5464 sayılı BKKKK.’dan Sonra ................................................................36

B. Banka Hukuku Bakımından ............................................................................36

C. Kıymetli Evrak Hukuku Bakımından..............................................................37

VII.Kredi Kartının Olumlu ve Olumsuz Etkileri ....................................................38

A. Kart Hamili Yönünden ....................................................................................38

B. Üye İşyeri Yönünden.......................................................................................41

C. Kart Çıkaran Kuruluş Yönünden.....................................................................42

D. Ekonomi Yönünden .........................................................................................43

VIII. Tüketicinin Kredi Kartları Uygulamasında Korunmasını Gerektiren

Sebepler .....................................................................................................................44

A. Tüketicinin Zayıf Konumu ve Sözleşme Dengesizliği ...................................44

B. Tüketicinin Ekonomik Çıkarlarının Korunması..............................................46

C. Tüketim Toplumundaki Gelişmeler .................................................................46

IX. Kredi Kartı Sisteminin Önemli Tanımları.........................................................49

A. Kredi Kartı.......................................................................................................49

B. Kart Hamili......................................................................................................50

C. Kart Çıkaran Kuruluş.......................................................................................53

D. Kartlı Sistem Kuruluşu ....................................................................................53

E. Üye İşyeri ........................................................................................................53

F. Üye İşyeri Anlaşması Yapan Kuruluş..............................................................53

G. Harcama Belgesi..............................................................................................54

H. Nakit Ödeme Belgesi.......................................................................................54

I. Alacak Belgesi.................................................................................................54IX

İKİNCİ BÖLÜM

KREDİ KARTI SİSTEMİNDEKİ HUKUKİ İLİŞKİLER

Birinci Ayırım

KREDİ KARTI ÇIKARAN KURULUŞ İLE ÜYE İŞYERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ:

ÜYE İŞYERİ SÖZLEŞMESİ

I. Kredi Kartı Uygulamasında Üye İşyeri Sözleşmesi..........................................57

A. Üye İşyeri Sözleşmesinin Hukuki Niteliği......................................................57

B. Üye İşyeri Sözleşmesinin Tanımı ve Unsurları...............................................66

1. Üye İşyerinin Kredi Kartını Nakitsiz Ödeme Aracı Olarak Kabul Etmesi......67

2. Kart Çıkaran Kuruluşun Harcama Belgesi Tutarlarını Üye İşyerine

Ödemesi .....................................................................................................68

3. Tarafların Anlaşması ..................................................................................69

C. Üye İşyeri Sözleşmesinin Tarafları..................................................................69

D. Üye İşyeri Sözleşmesinin Konusu...................................................................70

E. Üye İşyeri Sözleşmesinin Şekli.......................................................................70

II. Üye İşyeri Sözleşmesinin Kurulması..................................................................70

III. Üye İşyeri Sözleşmesinin Hükümleri .................................................................71

A. Kart Çıkaran Kuruluşun Borçları ....................................................................71

1. Harcama Belgesi Tutarlarını Ödemek........................................................71

2. Kredi Kartının Kullanımı İçin Gerekli Sistemi Kurmak ...........................73

3. Kullanımı Yasaklanan Kredi Kartlarını Bildirmek ....................................74

4. Diğer Borçları ............................................................................................75

B. Üye İşyerinin Borçları .....................................................................................76

1. Kredi Kartını Kabul Etmek........................................................................76

2. Kredi Kartının Geçerliliğini Kontrol Etmek..............................................77

3. Tanıtım İşareti Bulundurmak .....................................................................79

4. Bilgileri Saklamak .....................................................................................80

5. Harcama Belgesi Düzenlemek...................................................................81

6. Komisyon Ödemek ...................................................................................83

7. Diğer Borçları ............................................................................................83

İkinci Ayırım

KREDİ KARTI ÇIKARAN KURULUŞ İLE KART HAMİLİ ARASINDAKİ İLİŞKİ:

KREDİ KARTI SÖZLEŞMESİ

I. Kredi Kartı Uygulamasında Kredi Kartı Sözleşmesi.......................................85

A. Kredi Kartı Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ....................................................85

B. Kredi Kartı Sözleşmesinin Tanımı ve Unsurları .............................................90

1. Nakit Ödemeksizin Alışveriş İmkânı Sağlamak ........................................91

2. Harcamaların Tutarını Ödemek..................................................................92

3. Tarafların Anlaşması ..................................................................................92X

C. Kredi Kartı Sözleşmesinin Tarafları................................................................93

D. Kredi Kartı Sözleşmesinin Konusu .................................................................94

E. Kredi Kartı Sözleşmesinde Genel İşlem Şartları.............................................94

1. TKHK. Hükümlerine Göre Genel İşlem Şartlarına Karşı Kredi Kartı

Hamilini Koruma .......................................................................................94

2. BKKKK.’na Göre Genel İşlem Şartlarına Karşı Kredi Kartı Hamilini

Koruma.....................................................................................................102

3. Türk Borçlar Kanunu Tasarısına Göre Genel İşlem Şartları Düzenlemesi....106

F. Kredi Kartı Sözleşmesinin Şekli ...................................................................109

1. Genel Olarak ............................................................................................109

2. Sözleşme Değişiklikleri............................................................................111

a. Faiz Dışı Değişiklikler .........................................................................111

b. Faiz Oranının Artırılmasına İlişkin Değişiklikler ................................114

c. Faizin Hesaplanması ............................................................................114

d. Asgari Ödeme Tutarının Vadesinde Ödenmemesi ...............................117

II. Kredi Kartı Sözleşmesinin Kurulması .............................................................117

III. Kredi Kartı Sözleşmesinin Hükümleri.............................................................118

A. Kredi Kartı Çıkaran Kuruluşun Borçları .......................................................118

1. Kredi Kartı Çıkarmak...............................................................................118

2. Kart Hamiline Nakit Ödemeksizin Alışveriş İmkânı Sağlamak..............121

3. Harcama Belgesi Tutarlarını Üye İşyerine Ödemek................................122

4. Kredi Kartının Kullanımını Yasaklamak ve Üye İşyerlerine Bildirmek....123

5. Güvenlik Sistemi Kurmak .......................................................................125

6. Kredi Kartı Limiti Belirlemek .................................................................127

7. Kart Hamilini Sözleşmenin İşleyişi Hakkında Bilgilendirmek ...............130

8. Hesap Özeti Düzenlemek ve Kart Hamiline Göndermek........................133

B. Kart Hamilinin Borçları.................................................................................134

1. Harcama Belgesi Tutarlarını ve Faizi Ödemek........................................134

a. Kart Hamilinin Sorumluluğu ...............................................................134

aa. TKHK. Kapsamında.......................................................................134

bb. BKKKK. Kapsamında...................................................................139

aaa. Genel Olarak..........................................................................139

bbb. Faiz Çeşitlerinin Uygulanması..............................................146

aaaa. Anapara (Kapital) Faizinin Uygulanması ....................146

bbbb.Temerrüt Faizinin Uygulanması ..................................147

cccc. Bileşik Faizin Uygulanması.........................................149

cc. Geçmiş Borçların Yeniden Yapılandırılması..................................149

b. Ek Kart Hamilinin Sorumluluğu..........................................................161

c. Kart Hamiline Şahsi Teminat Verenlerin Sorumluluğu .......................164

aa. Kredi Kartı Sözleşmesindeki Şahsi Teminatın Belirlenmesi.........164

bb. Kefilin Sorumluluğu......................................................................168

cc. Garanti Verenin Sorumluluğu ........................................................172XI

2. Giriş Aidatı ve Yıllık Aidat Ödemek.........................................................176

3. Bildirimde Bulunmak ................................................................................181

4. Diğer Borçları............................................................................................185

Üçüncü Ayırım

KART HAMİLİ İLE ÜYE İŞYERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

I. Kredi Kartı Uygulamasında Kart Hamili ile Üye İşyeri Arasındaki Sözleşme ..187

A. Sözleşmenin Hukuki Niteliği.........................................................................187

B. Sözleşmenin Tanımı ve Unsurları..................................................................187

1. Nakit Ödemeksizin Alışveriş İmkânı Sağlamak ......................................187

2. Harcamaların Tutarını Ödemek................................................................187

3. Tarafların Anlaşması ................................................................................188

II. Kart Hamili ile Üye İşyeri Arasındaki Sözleşmenin Kurulması ...................188

III. Kart Hamili ile Üye İşyeri Arasındaki Sözleşmenin Hükümleri...................188

A. Üye İşyerinin Borçları ...................................................................................188

1. Kredi Kartını Kontrol ve Kabul Etmek ...................................................188

2. Diğer Yükümlülükleri ..............................................................................190

B. Kart Hamilinin Borçları.................................................................................191

1. Kredi Kartını İbraz Etmek .......................................................................191

2. Harcama Belgesini İmzalamak ................................................................191

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KREDİ KARTININ HUKUKA AYKIRI KULLANILMASINDAN DOĞAN

HUKUKİ SORUMLULUK

I. Genel Olarak ......................................................................................................195

II. Kredi Kartının Hukuka Aykırı Kullanılmaması için Tarafların Özen Borcu...196

A. Genel Olarak Özen Borcu .............................................................................196

B. Kart Çıkaran Kuruluşun Özen Borcu ............................................................197

1. Kart Hamilinin Seçiminde Özen Borcu...................................................198

2. Üye İşyerinin Seçiminde Özen Borcu .....................................................200

3. Bilgilendirme Sistemi ..............................................................................200

4. Kartların Güvenli Kullanılması................................................................201

5. Harcama Belgelerinin Kontrol Edilmesi..................................................203

C. Kart Hamilinin Özen Borcu...........................................................................203

1. Kredi Kartının Korunmasında Özen Borcu .............................................203

2. Kredi Kartının Kullanılmasında Özen Borcu ..........................................204

D. Üye İşyerinin Özen Borcu .............................................................................205

1. Kredi Kartını İbraz Eden Kişinin Kontrolü .............................................206

2. Kredi Kartının Kontrolü...........................................................................206

3. Ödeme İşlemi...........................................................................................207XII

III. Kredi Kartının Hukuka Aykırı Kullanılmasından Doğan Hukuki

Sorumluluk .........................................................................................................207

A. Kart Çıkaran Kuruluşun Kredi Kartını Hukuka Aykırı Kullanması..............209

1. Kredi Kartının Hamiline Tesliminden Önce Hukuka Aykırı Kullanılması...209

2. Sahte Kredi Kartı Düzenlenerek Hukuka Aykırı Kullanılması ...............209

B. Kart Hamilinin Kredi Kartını Hukuka Aykırı Kullanması............................210

1. Kredi Kartını Usulsüz Edinmesi..............................................................210

2. Kayıp Bildiriminde Bulunmasına Rağmen Kredi Kartını Kullanması....211

3. İradesiyle Kredi Kartını Hukuka Aykırı Kullanması...............................213

4. İradesi Dışında Kredi Kartını Hukuka Aykırı Kullanması ......................213

C. Üye İşyerinin Kredi Kartını Hukuka Aykırı Kullanması ..............................214

1. İşlem Değerinin Üzerinde Harcama Belgesi Düzenlemek ......................214

2. Sahte Harcama Belgesi Düzenlemek.......................................................215

3. Kart Hamiliyle Anlaşmak ........................................................................216

4. Üçüncü Kişiyle Anlaşmak........................................................................216

D. Üçüncü Kişinin Kredi Kartını Hukuka Aykırı Kullanması ...........................217

1. Üçüncü Kişinin Kredi Kartını Elde Etmesi .............................................218

a. Kredi Kartının Kaybedilmesi...............................................................218

b. Kredi Kartının Çalınması veya Gaspedilmesi .....................................218

c. Kredi Kartının Kopyalanması ..............................................................219

2. Üçüncü Kişinin Kredi Kartını Hukuka Aykırı Kullanmasından Doğan

Zararlardan Sorumluluk ...........................................................................220

a. Kredi Kartı Sözleşmesi Bakımından....................................................221

b. Üye İşyeri Sözleşmesi Bakımından .....................................................223

c. Genel İşlem Şartlarıyla Sorumluluğun Düzenlenmesi.........................224

d. Elektronik Yöntemle Alışverişte Hukuki Sorumluluk.........................224

IV. Usul Kuralları.....................................................................................................227

A. Görevli ve Yetkili Mahkeme..........................................................................227

B. İspat Yükü......................................................................................................231

SONUÇ ..................................................................................................................233