Ürün Sorumluluğu ve Ayıp Kavramı
ÜRÜN SORUMLULUĞU VE AYIP KAVRAMI
Emrah KULAKLI
-Avrupa Birliği Konsey Yönergesi
-Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
-Ayıplı Malın Neden Olduğu Zarardan Doğan Sorumluluk Hakkında Yönetmelik
Avrupa Birliği Ürün Sorumluluğu Konsey Yönergesi'ne Göre Ayıplı Ürün Ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'a Göre Ayıplı Mal Dolayısıyla Meydana Gelen Zararlardan Doğan Sorumluluğun Varlığı, Her Şeyden Önce Ürünün/Malın Ayıplı Olup Olmadığı Hususunun Tespitine Bağlıdır. Bu Tespitin Yapılabilmesi İçin İse Öncelikle Her İki Düzenleme Açısından Ayıp Kavramının Ortaya Konulması Elzemdir.
Bu Bağlamda Eserde, Yönerge'de Yer Alan Ve Ürün Sorumluluğu Hukukunun Temelini Oluşturan Ayıplı Ürün Kavramı İle Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'da Yer Alan Ayıplı Mal Kavramı Tüm Yönleriyle Ele Alınmakta, Ayrıca Yönerge Ve Kanun İle Ulaşılmak İstenen Amaç, Düzenlenen Sorumlulukların Hukuki Niteliği, Ayıp Kavramının Temas Halinde Olduğu Diğer Temel Kavramlar Ve Uygulama Alanları İle Yapılan Sorumsuzluk Anlaşmalarına Da Yer Verilmektedir.
• Avrupa Birliği Konsey Yönergesi
• Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
• Ayıplı Malın Neden Olduğu Zararlardan
Sorumluluk Hakkında Yönetmelik
EMRAH KULAKLI
TAKDİM ................................................................................................. vii
ÖNSÖZ ..................................................................................................... ix
İÇİNDEKİLER ........................................................................................ xi
KISALTMALAR .....................................................................................xv
GİRİŞ ......................................................................................................... 1
Birinci Bölüm
ÜRÜN SORUMLULUĞU YÖNERGESİ VE
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA
KANUN’UN AMACI VE UYGULAMA ALANI
A. Amaç ..................................................................................................... 5
1. Genel Olarak Ürün Sorumluluğu Yönergesi .................................. 5
2. Genel Olarak Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun .............. 6
B. Ürün Sorumluluğu Yönergesi ve Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanun’un Uygulama Alanı .................................................. 9
1. Ayıplı Üründen Dolayı Sorumlu Tutulan Kişi Çevresi .................. 9
a. Ürün Sorumluluğu Yönergesi Bakımından .............................. 9
b. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Bakımından ........ 10
2. Ayıplı Üründen Dolayı Tazminat Talep Edebilecek Kişi
Çevresi .......................................................................................... 13
a. Ürün Sorumluluğu Yönergesi Bakımından ............................ 13
b. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Bakımından:
Tüketici ................................................................................... 13
İÇİNDEKİLERxii
3. Ürün Sorumluluğu Yönergesi’ne Göre Ürün ve Tüketicinin
Korunması Hakkında Kanun’a Göre Mal Kavramları ................. 15
a. Ürün Sorumluluğu Yönergesi Bakımından ............................ 15
b. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Bakımından ........ 18
4. Zararın Kapsamı ........................................................................... 19
a. Ürün Sorumluluğu Yönergesi Bakımından ............................ 19
b. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Bakımından ........ 22
C. Ürün Sorumluluğu Yönergesi ve Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanun Bakımından Sorumluluğun Hukuki Niteliği ........ 23
1. Ürün Sorumluluğu Yönergesi Bakımından .................................. 23
2. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Bakımından .............. 24
D. Sorumsuzluk Anlaşması ..................................................................... 32
1. Ürün Sorumluluğu Yönergesi Bakımından .................................. 32
2. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Bakımından .............. 32
İkinci Bölüm
ÜRÜN SORUMLULUĞU YÖNERGESİ VE
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA
KANUN AÇISINDAN AYIP KAVRAMI VE
TÜRLERİ
A. Genel Olarak....................................................................................... 35
B. Ürün Sorumluluğu Yönergesi’ne Göre Ayıp Kavramı ve Ayıbın
Temeli Olarak Güvenli Olmayan Ürün .............................................. 37
1. Genel Olarak ................................................................................ 37
2. Ayıbın Tespitinde Ölçütler ........................................................... 39
a. Temel Ölçüt: Ürünün Güvenli Olmaması .............................. 39
(1) Haklı Güvenlik Beklentisi ................................................ 39
(2) Haklı Güvenlik Beklentisinde Esas Alınacak Kişi
Çevresi .............................................................................. 40
b. Diğer Ölçütler ......................................................................... 43
(1) Genel Olarak .................................................................... 43
(2) Ürünün Sunumu ............................................................... 43
(3) Makul Kullanım Amacı ................................................... 46
(4) Piyasaya Sürme Zamanı ................................................... 48xiii
(5) Doktrinde İleri Sürülen Haklı Güvenlik
Beklentisinin .Diğer Belirleyici Unsurları ........................ 50
i. Genel Olarak .............................................................. 50
ii. Teknik Standartlar ..................................................... 51
iii. Alternatif Tasarım Olasılıkları ................................... 53
iv. Masraf-Yarar Analizi .................................................. 54
v. Pazarlama Olasılıkları ................................................ 55
vi. Ürünün Yapısı Gereği Taşıdığı Riskler ...................... 56
vii. Ürünün Kullanım Ömrü ............................................ 57
c. İyileştirilmiş Ürünün Piyasaya Sürülmesi .............................. 57
3. Ayıbın Tespitinde Ürünün Türünden Kaynaklanan Özel
Sorunlar ........................................................................................ 59
a. Elektrik ................................................................................... 59
b. Baskı Hataları ......................................................................... 60
c. Bilgisayar Programları - Yazılımlar........................................ 61
d. Gen Teknolojisinden Doğan Ürün Ayıpları ........................... 61
e. Tali Ürünler ve Hammadde .................................................... 62
f. Ayıp Olarak Ürünün Etkisizliği ............................................. 63
C. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Ayıp Kavramı ..... 64
1. Genel Olarak ................................................................................ 64
2. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Ayıbın
Tespitinde Ölçütler ....................................................................... 67
a. Genel Olarak ......................................................................... 67
b. Zikir ve Vaat Edilen Vasıf lara Aykırılık ................................ 69
c. Lüzumlu Vasıf larda Eksiklik ................................................. 75
(1) Genel Olarak .................................................................... 75
(2) Lüzumlu Vasıf ların Belirlenmesi ..................................... 77
i. Malın Tahsis Veya Kullanım Amacı .......................... 78
ii. Malın Değeri ve Maldan Beklenen Fayda ................. 79
d. Maldaki Miktar Eksiklikleri .................................................. 80
e. Kararlaştırılan Maldan Başka Bir Şeyin Teslimi (Aliud) ....... 83
D. Ürün Sorumluluğu Yönergesi Kapsamında Ayıp Türleri ................... 86
1. Genel Olarak ................................................................................ 86
2. Tasarım Ayıbı ............................................................................... 87
3. Fabrikasyon Ayıbı ......................................................................... 88
4. Talimat Ayıbı ................................................................................ 89
5. Gelişim Ayıbı ................................................................................ 90xiv
E. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamında Ayıp
Türleri ................................................................................................. 91
1. Genel Olarak ................................................................................ 91
2. Maddi Ayıplar ............................................................................... 92
3. Hukuki Ayıplar ............................................................................. 94
4. Ekonomik Ayıplar ........................................................................ 97
Üçüncü Bölüm
ÜRÜN SORUMLULUĞU YÖNERGESİ İLE
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA
KANUN’UN KARŞILAŞTIRILMASI
A. Genel Olarak Ürün Sorumluluğu Yönergesi ile Tüketicinin
Korunması Hakkında Kanunun Karşılaştırılması ............................ 99
1. Amaçları Yönüyle Ürün Sorumluluğu Yönergesi ile
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un İlişkisi ................... 99
2. Ürün Sorumluluğu Yönergesi ile Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanun’da Düzenlenen Sorumluluğun Hukuki
Niteliği ........................................................................................ 100
3. Ürün ve Mal Kavramları ............................................................ 102
4. Ürün Sorumluluğu Yönergesi ve Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanun’a Göre Sorumlu Tutulanlar ............................ 103
5. Ürün Sorumluluğu Yönergesi ve Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanun’a Göre Tazminat Talebinde Bulunabilecek
Kişiler ......................................................................................... 104
6. Ürün Sorumluluğu Yönergesi ve Tüketicinin Korunması
Hakkında Kanun’da Zarar Kavramı ve Kapsamı ....................... 106
B. Ayıp Kavramı ve Türleri Yönünden Ürün Sorumluluğu
Yönergesi ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un
Karşılaştırılması ............................................................................... 107
1. Ayıp Kavramı Yönünden ............................................................ 107
2. Ayıp Türleri Yönünden ................................................................110
SONUÇ ...................................................................................................111
KAYNAKÇA ......................................................................................... 121
