Türkiye'deki Bağımsız İdari Otoritelerin İdari Yaptırım Yetkisi

"TÜRKİYE'DEKİ BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELERİN İDARİ YAPTIRIM YETKİSİ



Emrah URAN



Birinci Bölüm

EKONOMİK KAMU DÜZENİ EKSENİNDE

BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELER

Birinci Kısım

EKONOMİ VE KAMU DÜZENİ

§ 1. GENEL OLARAK KAMU DÜZENİ KAVRAMI VE

DEĞİŞİK BOYUTLARI...3

I. KAVRAM VE TANIM........3

II. KAMU DÜZENİNİN KAPSAMI.....6

A. Güvenlik..........7

B. Sağlık............7

C. Esenlik...........8

D. Genel Ahlakın Korunması 8

İÇİNDEKİLERX

E. Ekonomik İstikrar .9

§ 2. EKONOMİK YÖNÜYLE KAMU DÜZENİ VE DEVLETİN

MÜDAHALESİ.........11

I. KAVRAM..........11

II. EKONOMİK YÖNÜYLE KAMU DÜZENİ.....13

III. DEVLETİN EKONOMİYE MÜDAHALESİNİN

NEDENLERİ VE BU YOLDA KULLANDIĞI ARAÇLAR....17

A. Genel olarak ..........17

B. Devletin Ekonomiye Müdahalesine Yol Açan Salt

Ekonomik Nitelikli Sebepler ................. 24

1. Azalan Maliyetli Üretim Dallarının ya da

Tekellerin Yol Açtığı Sakıncaların Giderilmesi:....... 24

2. Erdemli-Erdemsiz Mallar Sorununun

Hafifletilmesi....... 25

3. İktisadi Dalgalanmaların Giderilmesi.... 26

4. İktisadi Büyüme ve Kalkınmanın Sağlanması.......... 26

5. Dış Ticaret Dengesinin Sağlanması..... 26

6. Gelir dağılımının değiştirilmesi... 26

C. Devletin Ekonomiye Müdahalesine Yol Açan EkonomiDışı Sebepler.........27

D. Devletin Ekonomiye Müdahale Yönünde Kullandığı

Araçlar.......... 28

1. İktisadi Araçlar...... 28

a. Dolaysız Düzenlemeler......... 28

b. Maliye Politikası Araçları.....29

c. Para Politikası Araçları........ 30

d. İktisadi Alanda Çalışan Kamu Teşebbüslerinin

Faaliyetleri........ 30

2. İktisat Dışı Araçlar....31

a. Planlama..31

b. Özendirme ve Destekleme (=Teşvik)...33XI

IV. EKONOMİK KOLLUK VE ÖZEL GİRİŞİM

ÖZGÜRLÜĞÜ.........35

İkinci Kısım

BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELER OLGUSU

I. Genel Olarak..............43

II. Ortaya Çıkış Nedenleri........ 49

III. Faaliyet Alanları........53

A. Yönetim ile Yönetilenler Arasındaki Uyuşmazlıkların

Giderilmesi İşlevi........... 54

B. Pazar Ekonomisinin Düzenlenmesine İlişkin İşlevi.............. 54

C. Özgürlüklerin (Özellikle Bilgi Alma Hakkı ve İletişim

Özgürlüğünün) Korunması........... 56

IV. Ortak Özellikleri.......58

A. Bağımsızlık:..........58

B. Özerklik:............... 60

C. İdari Otorite: .......61

V. Regülâsyon Kavramının İfade Ettikleri .. 63



İkinci Bölüm

İDARİ YAPTIRIM TEORİSİ

§ 1. GENEL OLARAK YAPTIRIM ve İDARÎ YAPTIRIM.........67

I. YAPTIRIM...............67

II. İDARİ YAPTIRIM . 69

A. Genel Olarak ........ 69

B. İdari Yaptırım Kavramı ....70

1. İdari Yaptırımların Kaynağı ve Amaçları ...73

2. İdari Yaptırımların Özellikleri ........74

C. İdari Yaptırım Kavramı ve İdari Ceza Hukuku İlişkisi..........75

D. İdari Yaptırımların İdari İşlem Teorisi İçerisindeki Yeri ......79

III. İDARİ CEZA HUKUKU - CEZA HUKUKU AYRIMI .......... 82

A. Genel Olarak ........ 82

B. Karşılaştırılmaları ............ 83

a. Amaç ve Uygulama Açısından 83

b. Doğurdukları Sonuçlar Açısından ....... 86

c. Kanunilik İlkesi Açısından ...... 88

d. Kusurluluk Unsuru Açısından 94

e. Ne bis İn İdem Kuralı Açısından........95

IV. İDARİ CEZA HUKUKUNDA TAKDİR YETKİSİ..........98

A. Genel Olarak.......98

B. İdari İşlemin Unsurları Bakımından Sınırları . 99

C. Takdir Yetkisinin Yargısal Denetiminde Kullanılan

Ölçütler............. 105

1. Anayasal İlke ve Kurallara Aykırılık...... 106

2. Özel Kurallara Aykırılık............. 108

3. Genel Hukuk İlkelerine Aykırılık 108

4. Kamu Yararı ve Hizmetin Gereklerine Aykırılık .......... 109

5. Açık Hata .....110

V. İDARİ CEZA HUKUKUNDA ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ.........111

A. Elverişlilik İlkesi....... 112

B. Gereklilik İlkesi 113

C. Orantılılık İlkesi .........114

VI. BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELER BAKIMINDAN

İDARİ CEZA HUKUKU.. 121

A. Genel Olarak...... 121

B. Düzenleme Yetkileri...... 121

1. Genel Olarak İdarenin Düzenleme Yetkisi........... 121

2. Bağımsız İdari Otoritelerin Düzenleme Yetkisi....... 125

C. İdari Yaptırım Yetkilerinin Kaynağı ve Amacı........... 131

VII.KABAHATLER KANUNU İLE BAĞIMSIZ

İDARİ OTORİTELERİN İDARİ YAPTIRIMLARI

ARASINDAKİ İLİŞKİ ...... 142

A. Genel Olarak ...... 142

B. Kabahatler Kanunu'nun Bağımsız İdari Otoritelerin

İdari Yaptırımlarına Etkisi........... 144



Üçüncü Bölüm

İDARİ YAPTIRIM TÜRLERİ BAĞLAMINDA

BAĞIMSIZ İDARİ OTORİTELERİN İDARİ

YAPTIRIM YETKİLERİ

I. İDARİ YAPTIRIM TÜRLER........ 153

A. Genel Olarak ...... 153

B. İdarî Malî Yaptırımlar.. 154

C. Bireysel İdarî Yaptırımlar........... 157

II. İDARİ YAPTIRIMLARIN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ......... 158

A. Genel Olarak..... 158

B. İdare ile Kurulan Hukuki İlişkinin Uzantısı Olarak

Ortaya Çıkan Yaptırımlar .................... 160

1. Genel Olarak ............. 160

2. İzin, Ruhsat ve Lisans Kavramları ve İptal

Yaptırımının İdare Hukuku Açısından

Değerlendirilmesi .... 164

a. Bir kavramsal sorun incelemesi; İzin, Ruhsat ve

Lisans .... 164

b. İptal Yaptırımının Değerlendirilmesi 171

3. Kurulan Hukuki İlişkinin Uzantısı Yaptırımlar............ 173

a. Lisans İptali, (EPDK) .............. 173

aa. Genel Olarak.......... 173

bb. Lisans Rejimleri...........175XIV

aaa. Elektrik Piyasası Kanununca Öngörülen

Lisans Rejimi........175

bbb. Doğalgaz Piyasası Kanununca Öngörülen

Lisans Rejimi.......178

ccc. Petrol Piyasası Kanununca Öngörülen Lisans

Rejimi ..181

ddd. LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazları) Piyasası

Kanununca Öngörülen Lisans Rejimi........181

cc. Lisans İptali Halleri......... 183

aaa. Elektrik Piyasası....... 183

bbb. Doğalgaz Piyasası.... 186

ccc. Petrol Piyasası ........... 188

ddd. LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazları)

Piyasası............. 189

b. İhalenin İptali (KİK) ............... 190

aa. Genel Olarak ....................... 190

bb. Kamu İhale Kurumunca İhalenin İptali ............ 193

c. İznin veya Yetki Belgesinin Askıya Alınması

veya İptali (TAPDK) ...............203

aa. Genel Olarak .......................203

bb. Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler

Piyasasındaki İzin ve Yetki Belgesi Rejimi........205

cc. Tesis Kurma, Üretim, Proje Tadilat İzinlerinin

Askıya Alınması ve İptali 212

dd. Uygunluk, Dağıtım ve Satış Belgelerinin Askıya

Alınması ve İptali .............. 215

d. Şeker Kotası İptali (ŞK) ......... 218

aa. Genel Olarak............... 218

bb. Şeker Kanunu Çerçevesinde Kota Kavramı......220

cc. Kota İptali Halleri.......223

e. Banka Kuruluş ve Faaliyet İzninin İptali

(BDDK) 225

aa. Genel Olarak ........225

bb. 5411 Sayılı Bankacılık Kanunundaki Kuruluş ve

Faaliyet İzni Rejimi ...........228

cc. İznin İptali Halleri .............240XV

f. Muafiyet ve Menfi Tespitin Geri Alınması

(RK)......248

aa. Genel Olarak...............248

bb. 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki

Kanuna Göre Muafiyet Rejimi .....248

aaa. Malların Üretim veya Dağıtımı ile

Hizmetlerin Sunulmasında Yeni Gelişme ve

İyileşmelerin ya da Ekonomik veya Teknik

Gelişmenin Sağlanması ........ 251

bbb. Tüketicinin Yarar Sağlaması .......................254

ccc. İlgili Piyasanın Önemli Bir Bölümünde

Rekabetin Ortadan Kalkmaması ...............256

ddd. Rekabetin (a) ve (b) Bentlerindeki

Amaçların Elde Edilmesi İçin Zorunlu

Olandan Fazla Sınırlanmaması............ 258

cc. Muafiyetin Geri Alınması ............ 267

g. Yetkilendirmenin İptali (BTK) ........... 274

aa. Genel Olarak............... 274

bb. 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunundaki

Yetkilendirme Rejimi ...... 275

cc. 5809 Sayılı Kanuna Göre Yetkilendirmenin

İptali ............. 278

h. Yayın İzninin ve Yayın İletim Yetkisinin İptali

(RTÜK) 282

aa. Genel Olarak .......................282

bb. 6112 Sayılı Kanunun Öngördüğü İzin Rejimi..285

aaa. Yayın Lisansı ..............285

bbb. Yayın İletim Yetkisi . 290

cc. Yayın Lisansı ve Yayın İletim Yetkisinin İptal

Edildiği Haller............. 292

i. Aracı Kurumların Kuruluş ve Faaliyet

İzinlerinin İptali (SPK) ...........302

aa. Genel Olarak...............302

bb. Aracı Kurumların Kuruluş ve Faaliyet Şartları 307

aaa. Kuruluş Şartları......307XVI

aaaa. Anonim Ortaklık Şeklinde

Kurulma ..........307

bbbb. Hisse Senetlerinin Tamamının Nama

Yazılı Olması ..308

cccc. Hisse Senetlerinin Nakit Karşılığı

Çıkarılması .....309

dddd. Sermayelerin Kurulca Belirlenen

Miktardan Az Olmaması ..................309

eeee. Esas Sözleşmenin Sermaye Piyasası

Kanununa Uygun Olması............310

ffff. Kurucularda Aranan Özel Şartlar....310

bbb. Faaliyet Şartları .........314

cc. Faaliyet ve Yetki Belgesinin İptali 316

C. İdari Para Cezaları ..........318

1. Genel Olarak..........318

2. Bir İdari Mali Yaptırım Çeşidi Olarak İdari Para

Cezası.......318

3. Genel Olarak Türkiye'deki Bağımsız İdari

Otoritelerin İdari Para Cezası Uygulamaları........... 320

a. Enerji Hukukunda İdari Para Cezası Yaptırımı: .... 322

aa. Elektrik Piyasası ve Doğalgaz Piyasası .............. 322

bb. Petrol Piyasası ....................326

aaa. 19. Maddenin 1. Fıkrasının (a) Bendinde

Düzenlenen İhlaller . 327

bbb. 19. Maddenin 1. Fıkrasının (b) Bendinde

Düzenlenen İhlaller . 328

cc. LPG Piyasası ....................... 332

aaa. 16. Maddenin 1. Fıkrasının (a) Bendinde

Düzenlenen İhlaller . 332

bbb. 16. Maddenin 1. Fıkrasının (b) Bendinde

Düzenlenen İhlaller .334

ccc. 16. Maddenin 1. Fıkrasının (c) Bendinde

Düzenlenen İhlaller . 335

b. Şeker Hukukunda İdari Para Cezası Yaptırımı .......336

c. Bankacılık Hukukunda İdari Para Cezası

Yaptırımı ............ 337

d. Rekabet Hukukunda İdari Para Cezası

Yaptırımı ............ 339

e. Telekomünikasyon Hukukunda İdari Para

Cezası Yaptırımı ...................... 350

f. Radyo ve Televizyon Hukukunda İdari Para

Cezası Yaptırımı ...................... 352

g. Sermaye Piyasası Hukukunda İdari Para Cezası

Yaptırımı ............ 357

D. Kendine Özgü (Sui Generis) İdari Yaptırımlar..................... 359

1. Genel Olarak ............. 359

2. Nispi İdari Para Cezası (RK) ........ 359

3. Bankanın Fona (Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu)

Devri (BDDK) ..........366

4. Yayının Geçici Olarak Durdurulması (Ekran

Karartma) (RTÜK) 378

5. Gerekli Her Türlü Tedbiri Alma Yetkisi (SPK) ............. 381

§ – SONUÇ...... 385

KAYNAKÇA.. 387

"