İdari Yargılama Hukuku

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
İkinci Baskıya Önsöz 9
Kısaltmalar 19
Birinci Bölüm
İDARİ YARGININ TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ VE
TÜRK İDARİ YARGI TEŞKİLATI
I. YARGI İŞLEVİ, İDARİ YARGI VE TÜRK İDARİ YARGISI 21
A. İdarenin Denetlenmesi ve İdarenin Yargısal Denetimi 21
1. Genel Olarak İdarenin Denetlenmesi 21
2. İdarenin Yargı Dışı Denetimi 25
a. İdarenin İç Denetimi 25
b. İdarenin Dış Denetimi 27
3. İdarenin Yargısal Denetimi, Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 33
a. Genel Olarak İdarenin Yargısal Denetimi 33
b. Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı İlkesi 34
b1. Hâkimin Çekinmesi ve Hâkimin Reddi 38
b1a. Hâkimin Çekinmesi (=Hâkimin Davaya Bakmasının Yasak Olması) 39
b1b. Hâkimin Reddi 40
b2. Çekilme ve Reddin Karara Bağlanması 46
B. İdari Yargıya İlişkin Genel Bilgiler 50
C. Türkiye’de İdari Yargı Teşkilatının Yapısı ve İşleyişinin Tarihsel Gelişimi 57
D. Türk İdari Yargısının Genel Özellikleri 60
E. İdari Yargılama Hukukunun Özellikleri 64
1. İdari Yargıda Geçerli Olana Anayasal Yargılama İlkeleri 67
a. Usul Ekonomisi İlkesi 67
b. Adil Yargılanma Hakkı 70
c. Aleni Yargılama ve Gerekçe İlkesi 71
2. İYUK’da Öngörülen İlkeler 75
a. Yazılılık ve Evrak Üzerinde İnceleme İlkesi 75
b. Delil Serbestîsi İlkesi 76
c. Re’sen İnceleme (=Kendiliğinden Araştırma/Tetkik) İlkesi 79
d. Yerindelik Denetiminin Yapılamazlığı İlkesi 85
e. Hukuk Muhakemesi Kanunu’na Yapılan Atıfların İdari Yargının Bünyesine Uygunluğu Ölçüde Uygulanması İlkesi 86
f. Taleple Bağlılık İlkesi 88
3. İçtihadın Öngördüğü İlke: Usuli Kazanılmış (=Müktesep) Hak İlkesi 89
II. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI 94
A. İdari Yargının Görev Alanına Giren Konular 94
B. İdari Yargının Görev Alanı Dışında Kalan Konular 95
III. İDARİ YARGI MERCİİLERİ 108
A. İlk Derece Mahkemeleri 108
1. İdare Mahkemeleri 108
2. Vergi Mahkemeleri 109
3. Bölge İdare Mahkemeleri (=İstinaf Mahkemeleri) 110
a. Genel Olarak 110
b. Bölge İdare Mahkemeleri Dairelerinin Görevleri 111
B. İdari Yargı Düzeninin Üst Derece Mahkemesi (Yüksek Mahkemesi): Danıştay 113
1. Danıştay’ın İlk Derece Mahkemesi Olarak Baktığı Davalar 115
2. Danıştay’ın İç Yapılanması 116
3. Danıştay 1. Dairesi’nin Görevleri 118
İkinci Bölüm
İDARİ YARGININ GÖREV ALANI VE
UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
I. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI VE DENETİM SINIRI 121
A. İdari Yargının Görev Alanı 121
B. İdari Yargının Görev Alanının Belirlenmesinde Kullanılan Ölçütler 122
1. Kamu Gücü Ölçütü 122
2. Kamu Hizmeti Ölçütü 122
3. Karma Ölçüt 123
C. İdari Yargının Denetiminin Sınırı 123
1. Genel Olarak 123
2. Yasama Kısıntısı 125
3. Yargı Yetkisinin Kullanılmasına Getirilen Sınırlamalar 127
a. Genel Olarak 127
b. Anayasa’nın 125. Maddesi Düzenlemesinin Anlam ve Kapsamı 130
II. ADLİ VE İDARİ YARGI KOLLARI ARASINDAKİ GÖREV VE HÜKÜM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ: UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ 142
A. Genel Olarak 142
B. Uyuşmazlık Mahkemesi’nin Yetkileri 144
1. Görev Uyuşmazlığı 144
a. Olumlu Görev Uyuşmazlığı 144
b. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı 145
2. Hüküm Uyuşmazlığı 146
C. Uyuşmazlık Çıkarılamayacak Durumlar ve Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarının Sonuçları 147
Üçüncü Bölüm
İDARİ YARGILAMA USULÜNDE DAVA TÜRLERİ
I. İPTAL DAVASI VE YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARI 150
A. İptal Davası Tanımı ve Özellikleri 150
B. İptal Davasının Ön Koşulları 161
1. İptal Davasında Göreve İlişkin Koşullar 161
2. Bağlantılı Davalar 164
3. İptal Davasında Yetkiye İlişkin Koşullar 168
a. Genel Yetki Kuralı 168
b. Özel Yetki Kuralları 171
b1. Kamu Görevlilerine İlişkin Özel Yetki Kuralları 171
b2. Taşınmaz Mallara İlişkin Özel Yetki Kuralları 172
b3. Taşınmaz Mallara İlişkin Özel Yetki Kuralları 173
4. İptal Davasında Süreye İlişkin Koşullar 173
5. İptal Davasının Konusuna İlişkin Koşullar 181
6. İptal Davasının Davacıya İlişkin Koşulları 183
7. İptal Davasının Davalıya İlişkin Koşulları 196
8. İptal Davasının Biçimine (=Şekline) İlişkin Koşullar 198
9. İptal Davasının Esasına İlişkin Koşullar 199
C. İptal Davasının Sonuçları 199
1. İptal Davasının Reddedilmesinin Sonuçları 200
2. İptal Kararı Verilmesinin Sonuçları 200
D. İptal Davasının Esasın İncelenmesi 202
1. İdari İşlemlerin Tanımı ve Özellikleri 202
a.Tanım 206
b. İdari İşlemlerin Özellikleri 209
b1. İdari İşlemler Kural Olarak İdari Makamlar Tarafından Kamu Gücüne Dayanılarak Yapılır 210
b2. İdari İşlemler Tek Yanlı İrade Açıklamasıdır 211
b3. İdari İşlemler İcrailik (=Etkili Karar Olma, Lazimul İcra) Niteliğini Taşır ve Re’sen İcra Edilebilir 212
b4. İdari İşlemler Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanır ve Yargısal Denetime Tabidir 219
2. İdari İşlemin Unsurları 220
a. Yetki Unsuru 220
a1. Yetki Çeşitleri 222
a1a. Kişi Yönünden Yetki 222
a1aa. Fiili Memur Teorisi 222
a1ab. Vekâlet 223
a1ac. Yetki ve İmza Devri 225
a1b. Konu Yönünden Yetki 227
a1c. Yer Yönünden Yetki 228
a1d. Zaman Yönünden Yetki 228
a2. Yetkide Paralellik İlkesi 229
a3. Yetki Unsurunda Sakatlık Halleri 231
a3a. Fonksiyon (=Görev) Gaspı 231
a3b. Yetki Gaspı 235
a3c. Yetki Tecavüzü (=Aşımı) 235
b. Şekil (=Biçim, Usul ve Prosedür) Unsuru 237
c. Sebep (=Neden) Unsuru 244
d. Konu Unsuru 248
e. Amaç (=Maksat) Unsuru 249
f. Takdir Yetkisi ve Bağlı Yetki 253
3. İdari İşlemlerin Sona Ermesi 256
a. İdari İşlemi Yapan İdarenin İradesi Dışında Gerçekleşen Sona Erdirici Nedenler 257
a1. Hukuki Nedenler 257
a2. Fiili Nedenler 257
b. İdari İşlemin Kendiliğinden Sona Ermesi 258
c. İdari İşlemi Yapan İdarenin İradesine Bağlı Olarak Gerçekleşen Sona Erdirici Nedenler 258
c1. Geri Alma 259
c2. Kaldırma (=İlga) 260
c3. Değiştirme 262
c4. Düzeltme 263
E. Yürütmeyi Durdurma Kararı 263
1. Yürütmeyi Durdurma Kararının Verilmesinin Şekli Koşulları 265
2. Yürütmeyi Durdurma Kararı Verilmesinin Esasa İlişkin Koşulları 267
3. Temyiz veya İstinaf İstemlerinde Yürütmenin Durdurulması 268
4. Yürütmeyi Durdurma Kararlarının Hukuki Niteliği 268
5. Yürütmeyi Durdurma İstemleri Hakkında Verilen Kararların Denetimi 270
II. TAM YARGI DAVASI 271
A. İptal Davalarının Tam Yargı Davaları ile Karşılaştırılması 272
B. Tam Yargı Davalarının Ön Koşulları 273
C. Tam Yargı Davalarında Yetkili Yargı Yerleri 273
D. Tam Yargı Davalarının Konusuna İlişkin Koşulları 274
E. Tam Yargı Davalarının Davacıya İlişkin Koşulları 278
F. Tam Yargı Davalarının Davalıya İlişkin Koşulları 278
G. Tam Yargı Davalarının Biçime (=Şekle) İlişkin Koşulları 279
H. Tam Yargı Davalarının Süreye İlişkin Koşulları 280
I. Tam Yargı Davasının Esası ve Sorumluluk Nedenleri 286
1. Genel Olarak İdarenin Sorumluluğu 286
2. İdarenin Sorumluluğun Şartları 293
a. İdari Davranış 293
b. Zarar 293
b1. Zarar, Gerçek ve Kesin Olmalıdır 300
b2. Zarar Özel Olmalıdır 301
b3. Zarar, Meşru Bir Menfaat ya da Hakka Yönelik Olmalıdır 302
b4. Zarar, Maddi ya da Manevi Nitelikte Olabilir 302
b5. Zarar, Parayla Takdir Edilebilen Bir Zarar Olmalıdır 302
b6. Zarar, Anormal Olmalıdır 306
c. Nedensellik Bağı (= Sebep–Sonuç İlişkisi, İlliyet Bağı/Rabıtası) 306
3. Sorumluluğun Kalkması veya Azalması 308
a. Zorlayıcı Nedenler (=Mücbir Sebep, Force Majeur) 308
b. Beklenmeyen Durumlar (=Umulmayan Hal, Kaza, Cas Fortuit) 309
c. Zarar Görenin Kusuru 309
d. Üçüncü Kişinin Kusuru 312
4. Hizmet Kusuru 313
a. Hizmet Kusurunun Özellikleri 320
a1. Hizmet Kusuru, Nesnel (=Objektif Niteliği Haiz) ve Anonimdir 320
a2. Hizmet Kusuru, Genel ve Asli Sorumluluk Türüdür 322
a3. Hizmet Kusuru, Olaylara Göre Değişen, Esnek Bir Kavramdır 322
b. Hizmet Kusuru Sayılan Haller 323
b1. Hizmetin Kötü İşlemesi 323
b2. Hizmetin Geç İşlemesi 325
b3. Hizmetin Hiç İşlememesi 326
c. Hizmet Kusuru– Kişisel (=Şahsi) Kusur Ayrımı 327
5. İdarenin Kusursuz Sorumluluğu 333
a. Risk İlkesi (=Muhataralı Faaliyet, Tehlike Sorumluluğu, Hasar Kuramı) 336
a1. Mesleki Risklerden Doğan Sorumluluk 338
a1a. Daimi Kamu Görevlilerinin Görevleri Nedeniyle Doğan Sorumluluk 340
a1b. Geçici Olarak Kamu Görevlerine Katılanların Görevleri Nedeniyle Doğan Sorumluluk 340
a2. Sosyal Risk İlkesi 341
b. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi 345
c. Bayındırlık Hizmetlerine Katılanların Özel Durumuna Göre Sorumluluk 347
d. Hukuka Uygun İdari İşlemlerden Dolayı Sorumluluk 347
İ. Tam Yargı Davalarının Sonuçları 349
Dördüncü Bölüm
İDARİ YARGI DAVALARINDA UYUŞMAZLIĞIN
YARGILAMA SÜRECİ
I. İDARİ YARGI DAVALARININ İNCELENMESİ 351
II. DİLEKÇELERDE YER ALACAK HUSUSLAR, VERİLECEĞİ MERCİİLER VE DİLEKÇELERİN MAHKEME TARAFINDAN ALINMASI USULÜ 352
III. DİLEKÇELER ÜZERİNDE İLK İNCELEME 354
A. Görev ve Yetki 356
B. İdari Merci Tecavüzü 357
C. Ehliyet 359
D. İdari Davaya Konu Olacak Kesin ve Yürütülmesi Gereken Bir İşlem Olup Olmadığı 361
E. Süre Aşımı 361
F. Husumet 364
G. Dilekçede Eksiklik Olup Olmadığı 366
H. Tek Dilekçeyle Birden Fazla İşleme Karşı Dava Açılması ve Birden Fazla Kişinin Ortak Dilekçeyle Dava Açması 366
IV. DAVA SÜRECİ 372
V. AÇIKLAMA VE YANLIŞLIKLARIN DÜZELTİLMESİ 375
VI. DAVA AÇMANIN HUKUKSAL SONUÇLARI 376
VII. İVEDİ YARGILAMA USULÜ 379
A. İvedi Yargılama Usulü Uygulaması 384
1. Dava Açma Süresi 384
2. Üst Makama Başvuru 384
3. İlk İnceleme ve Savunma 385
4. Yürütmeyi Durdurma Kararı 385
B. Karar Verme Aşaması 386
C. Temyiz Aşaması 386
Beşinci Bölüm
KARARLARA KARŞI BAŞVURU YOLLARI
(=KANUN YOLLARI)
I. OLAĞAN BAŞVURU YOLLARI (=OLAĞAN KANUN YOLLARI) 393
A. İstinaf 394
1. Genel Olarak 394
2. İstinaf Kanun Yolunun Temyizden Farkları 398
3. İstinafa Konu Edilemeyecek Kararlar 399
4. İstinafa Başvuruda Bulunabilecekler 401
5. İstinaf Nedenleri 403
6. İstinaf Başvurusunun Süresi ve Şekli 405
7. İstinaf Yoluna Başvurulmasının Mahkeme Kararlarının İcrasına Etkisi 406
8. İstinaf İncelemesi Sonucu Verilebilecek Kararlar 406
B. Temyiz 409
1. Temyiz Edilemeyecek Kararlar 410
2. Temyiz Edilebilecek Davalar ve Başvuru Süreleri 411
3. Temyiz Başvurusunun Şekli 413
4. Temyiz İncelemesi Sonucu Verilebilecek Kararlar 414
II. OLAĞANÜSTÜ BAŞVURU YOLLARI (=OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI) 415
A. Kanun Yararına Temyiz 415
B. Yargılamanın Yenilenmesi 416
III. KARARLARIN UYGULANMASI 418
Yararlanılan ve Başvurulabilecek Temel Kaynaklar 421
Kavram İndeksi 431