Türk Borçlar Kanununa Göre Zamanaşımı

TÜRK BORÇLAR KANUNU'NA GÖRE ZAMANAŞIMI



Av. ERGİN AKÇAY



- Zamanın Geçmesinin Haklara Etkisi Ve Zamanaşımı Kavramı

- Hakkın Zamanaşımına Uğramasının Şartları

- Borçlar Kanununda Düzenlenen Zamanaşımı Süreleri

- Zamanaşımının Durması

- Zamanaşımının Kesilmesi

- Zamanaşımının Sonuçları



ÖNSÖZ ..................................................................................................................... v

İÇİNDEKİLER.................................................................................................... v ii

K ISA LTM A LA R................................................................................................xiii

GİRİŞ.........................................................................................................................1

Birinci Bölüm

ZAMANIN GEÇMESİNİN HAKLARA ETKİSİ

VE ZAMANAŞIMI KAVRAMI

I. ZAMANIN GEÇMESİNİN HAKLARA ETKİSİ................................5

II. ZAMANAŞIMI KAVRAMI........................................................................7

III. ZAMANAŞIMININ KABUL EDİLİŞ NEDENLERİ........................11

IV. SÜRENİN NİTELİĞİNİN BELİRLENMESİNİN ÖNEMİ...........12

İkinci Bölüm

HAKKIN ZAMANAŞIMINA UĞRAMASININ

ŞARTLARI

I. HAKKIN ZAMANAŞIMINA TABİ OLMASI....................................15

İÇİNDEKİLERviii

II. ZAMANAŞIMI SÜRESİ İÇERİSİNDE HAK SAHİBİNİN

HAREKETSİZ KALMASI.........................................................................19

A. Zamanaşımı Süreleri ............................................................................. 20

B. Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı.......................................................21

1. Genel Olarak......................................................................................21

2. Kural Olarak Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı...................... 22

a. Sözleşmeden Doğan Tazminat Taleplerinde Sürenin

Başlangıcı.................................................................................... 24

b. İşçi Alacaklarında Zamanaşımı Süresinin

Başlangıcı.................................................................................... 25

c. Rücu Alacaklarında Sürenin Başlangıcı.............................. 26

d. Munzam Zarar Taleplerinde Sürenin Başlangıcı...............27

3. İstisnai Olarak Zamanaşımı Süresinin Başlangıcı....................29

C. Zamanaşımı Süresinin Hesabı .............................................................31

D. Zamanaşımı Süresinin Sözleşmeyle Değiştirilmesi .......................32

Üçüncü Bölüm

BORÇLAR KANUNU'NDA DÜZENLENEN

ZAMANAŞIMI SÜRELERİ

I. GENEL OLARAK ........................................................................................39

II. GENEL ZAMANAŞIMI SÜRESİ ...........................................................39

III. BEŞ YILLIK ZAMANAŞIMI SÜRELERİ.............................................42

A. BK.m.126/b.1'de Düzenlenen Alacak Hakları ................................43

B. BK.m.126/b.2'de Düzenlenen Alacak Hakları ................................45

C. BK.m.126/b.3'te Düzenlenen Alacak Hakları................................. 46

D. BK.m.126/b.4'de Düzenlenen Alacak Hakları .............................. 48

1. Ortaklık İlişkisinden Doğan Alacaklar...................................... 49

2. Vekalet, Komisyon, Acentelik ve Tellallık

Sözleşmesinden Doğan Alacak Hakları..................................... 50

3. İstisna Sözleşmesinden Doğan Alacaklar...................................51ix

IV. HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN TAZMİNAT ALACAKLARI ...........58

A. Genel Olarak.............................................................................................58

B. Bir Yıllık Zamanaşımı Süresi................................................................61

1. Genel Olarak......................................................................................61

2. Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlamasının Şartları..........61

a. Zarar Gören Taraf Tazminat Sorumlusunu

Öğrenmelidir..............................................................................61

b. Zarar Gören Taraf Zararı Öğrenmelidir............................. 64

C. On Yıllık Zamanaşımı Süresi............................................................... 66

1. Genel Olarak..................................................................................... 66

2. Sürenin Başlangıç Anı.................................................................... 66

3. Zararın Gerçekleşmesi Meselesi.................................................. 68

4. On Yıllık Sürenin Kesilmesi ..........................................................71

D. Ceza Zamanaşımı Süresi ..................................................................... 72

1. Genel Olarak..................................................................................... 72

2. Ceza Zamanaşımı Süresinin Uygulanması Koşulları .............73

a. Haksız Fiilin Aynı Zamanda Suç Teşkil Etmesi.................73

b. Fiil İçin Ceza Kanunlarının Öngördüğü

Zamanaşımı Süresi BK.m.60'da Düzenlenen

Sürelerden Daha Uzun Olmalıdır..........................................76

3. Ceza Zamanaşımının Uygulanacağı Kişiler............................. 77

E. Daimi Def'i Hakkı ..................................................................................81

V. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN ALACAKLAR........... 83

A. Genel Olarak............................................................................................ 83

B. Bir Yıllık Süre ...........................................................................................85

C. On Yıllık Süre.......................................................................................... 86

D. Sebepsiz Zenginleşme Def'i................................................................. 88

E. Ceza Zamanaşımı Süresi .......................................................................89

F. Zamanaşımı Sürelerinin Yarışması Sorunu..................................... 90

VI. AYIBA KARŞI TEKEFFÜLDEN DOĞAN ALACAKLAR............ 92x

Dördüncü Bölüm

ZAMANAŞIMININ DURMASI

I. DURMA KAVRAMI ve DÜZENLENME AMACI............................95

A. Durma Kavramı.......................................................................................95

B. Düzenlenme Amacı ............................................................................... 96

II. DURMA NEDENLERİ.............................................................................. 97

A. Borçlar Kanunu'nda Düzenlenen Durma Nedenleri.......................98

1. Velayet Devam Ettiği Sürece Çocukların Velilerindeki

Alacakları ...........................................................................................98

2. Vesayet Devam Ettiği Sürece Vesayet Altında

Bulunanların Vasilerinde veya Vesayet Mahkemesi

Hakimlerinde Bulunan Alacakları.............................................. 99

3. Evlilik Devam Ettiği Sürece Eşlerin Birbirlerinden Olan

Alacakları ........................................................................................ 100

4. Hizmet Sözleşmesi Devam Ettiği Sürece Hizmetçilerin

İşverende Bulunan Alacakları .................................................... 102

5. Borçlunun Alacak Üzerinde İntifa Hakkına Sahip

Olması.............................................................................................. 103

6. Alacağın Türk Mahkemesinde Dava Edilememesi ............... 103

B. Diğer Kanunlarda Düzenlenen Durma Nedenleri....................... 104

1. Terekenin Resmi Defterinin Tutulması................................... 104

2. Alacak Hakkının Taşınmaz Rehniyle Güvence Altına

Alınması........................................................................................... 105

3. İflasın Açılması, Ertelenmesi ve Konkordato Talebinin

Kabul Edilmesi............................................................................... 106

4. Banka Borçlarının Yüklenilmesi veya Alacaklarının

Devralınması .................................................................................. 107

III. DURMANIN HÜKÜM VE SONUÇLARI ....................................... 108xi

Beşinci Bölüm

ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ

I. KESİLME KAVRAMI ve DÜZENLENME AMACI ...................... 109

A. Kesilme Kavramı.................................................................................. 109

B. Düzenlenme Amacı ..............................................................................110

II. KESİLME NEDENLERİ..........................................................................111

1. Borçlunun Fiillerinden Kaynaklanan Kesilme

Nedenleri..........................................................................................111

2. Alacaklının Fiillerinden Kaynaklanan Kesilme

Nedenleri......................................................................................... 115

a. Alacaklının Mahkemede Dava Açması veya Def'i

Yoluyla Alacağını İleri Sürmesi ........................................... 115

b. Alacaklının Hakem Huzurunda Dava Açması veya

Def'i Yoluyla Alacağını İleri Sürmesi................................. 123

c. Alacaklının İcra Takibinde Bulunması .............................124

d. Alacaklının İflas Masasına Başvurması............................126

3. Adli Makamlarda Gerçekleştirilen Fiillerinden

Kaynaklanan Kesilme Nedenleri...............................................128

III. KESİLMENİN SONUÇLARI ............................................................... 130

A. Zamanaşımı Kesildikten Sonra İşlemeye Başlayacak Yeni

Süre .......................................................................................................... 130

B. Zamanaşımı Kesilmesinin Borçludan Başka Şahıslara

Etkisi........................................................................................................ 135

1. Müteselsil Borçlulukta Zamanaşımının Kesilmesi ............... 135

2. Müşterek Borçlulukta Zamanaşımının Kesilmesi................. 137

3. Kefalet İlişkisinde Zamanaşımının Kesilmesi ....................... 138

IV. DAVANIN USUL YÖNÜNDEN REDDEDİLMESİ

HALİNDE EK SÜRE................................................................................ 139

A. Genel Olarak.......................................................................................... 139

B. Ek Sürenin Uygulanma Şartları ....................................................... 140xii

Altıncı Bölüm

ZAMANAŞIMININ SONUÇLARI

I. GENEL OLARAK ..................................................................................... 143

II. ASIL ALACAK BAKIMINDAN ZAMANAŞIMININ

SONUÇLARI.............................................................................................. 144

III. FER'İ ALACAKLAR BAKIMINDAN ZAMANAŞIMININ

SONUÇLARI.............................................................................................. 147

IV. ZAMANAŞIMI DEF'İNİN İLERİ SÜRÜLMESİ............................ 150

A. Genel Olarak Zamanaşımı Def'inin İleri Sürülmesi ................... 150

B. Zamanaşımı Def'inin Mahkemede İleri Sürülebileceği An ...... 153

C. Zamanaşımı Def'inin İcra Takibinde İleri Sürülebileceği

An............................................................................................................. 157

D. Zamanaşımı Def'inin İflas Yolu İle Takipte İleri

Sürülebileceği An ................................................................................. 158

V. ZAMANAŞIMINDAN FERAGAT...................................................... 158

VI. ZAMANAŞIMI DEF'İNİ İLERİ SÜRME HAKKININ

KÖTÜYE KULLANILMASI..................................................................161

SONUÇ................................................................................................................ 163

KAYNAKÇA ...................................................................................................... 167