Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Kararlarının Hukuki Etkisi ve Yargısal Denetimi

Av. Fatih KURDOĞLU ( LLM)

İÇİNDEKİLER

KISALTMA LİSTESİ. iv

TEŞEKKÜR v

ÖZ vii

ABSTRACT. viii

ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED)

KARARLARININ HUKUKİ ETKİSİ VE YARGISAL DENETİMİ

GİRİŞ. 1

• BİRİNCİ BÖLÜM

ÇEVRE HAKKI ve ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ

1.1. Çevre Kavramının Tanımlanması  3

1.2. Çevre Hakkı . 5

1.2.1. Çevre ve Çevre Hakkı İlişkisi. 6

1.2.2. Uluslararası Hukuk Düzeninde Çevre Hakkının Tarihsel Gelişim

Süreci  8

1.2.3. Uluslararası Hukuk Düzeninde Çevre Hakkının Tanınmasının

Sonuçları . 10

1.2.4. Türk Anayasa Hukukunda Çevre Hakkı . 13

1.2.5. Çevre Hakkının Çevre Kanunu’ndaki Yeri. 17

1.2.6. ÇED’in Çevre Hakkıyla ve Diğer Temel Hak ve Hürriyetlerle

İlişkisi 18

1.2.7. ÇED ve Çevre Hakkı Bağlamında Devletin Pozitif

Yükümlülükleri. 23

1.3. Çevresel Etki Değerlendirme Sürecinin Hukuki Kaynakları . 24

1.3.1. ÇED Kavramının Tanımlanması. 24

1.3.2. ÇED’in Uluslararası Hukukta Gelişimi  29

1.3.3. Türk Hukukunda ÇED Kavramı . 34

1.3.3.1. ÇED’in Anayasal Dayanakları  34

1.3.3.2. ÇED’in Çevre Kanunu’ndaki Yeri  34

İçindekiler

ii

1.3.3.3. ÇED Yönetmeliği  35

1.3.3.4. ÇED’in Yer Aldığı Başkaca Kanun ve Yönetmelikler 38

• İKİNCİ BÖLÜM

ÇED SÜRECİ VE HUKUKİ ETKİLERİ

2.1. ÇED Kararlarının Hukuki Etkisi  41

2.1.1. ÇED İdari İşleminin Hukuki Niteliği 42

2.1.2. ÇED İdari İşleminin Unsurları Açısından Değerlendirilmesi . 49

2.1.2.1. ÇED İdari İşleminin Yetki Unsuru  50

2.1.2.2. ÇED İdari İşleminin Şekil Unsuru. 52

2.1.2.3. ÇED İdari İşleminin Sebep Unsuru . 56

2.1.2.4. ÇED İdari İşleminin Konu Unsuru  59

2.1.2.5. ÇED İdari İşleminin Amaç Unsuru . 60

2.1.3. Düzenleyici İdari İşlem Olarak ÇED Yönetmeliği . 61

2.1.4. İdari Usul İlkeleri Işığında ÇED İdari İşlemi 62

2.2. ÇED Süreci. 66

2.2.1. ÇED Raporları. 68

2.2.2. ÇED Sürecinin Tarafları . 71

2.2.2.1. Yetkili İdare. 71

2.2.2.2. Yatırımcı (Proje Sahibi). 72

2.2.2.3. Bakanlıkça Yeterlik Verilmiş Kurum ve Kuruluşlar . 73

2.2.3. ÇED Başvuru Süreci . 74

2.2.3.1. ÇED Başvurusunun Hukuki Etkisi ve Niteliği  74

2.2.3.2. ÇED Sürecinde Halkın Katılım Toplantısı  75

2.2.4. ÇED Süreci Sonucunda Alınan Kararlar. 78

2.2.4.1. ÇED Olumlu Kararı. 79

2.2.4.2. ÇED Olumsuz Kararı. 80

2.2.4.3. ÇED Gereklidir/ÇED Gerekli Değildir Kararları  82

2.2.5. Proje Sonrası Gözetim ve Denetim Aşaması  84

İçindekiler

iii

• ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ÇED KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ

3.1. ÇED Kararlarının Yargısal Denetiminde Görevli ve Yetkili

Mahkemeler 88

3.2. İdari Yargıda Açılacak Dava Türünün Belirlenmesi 89

3.2.1. ÇED Kararlarına Karşı İptal Davasının Açılması. 90

3.2.1.1. Menfaat 94

3.2.1.1.1. İlgi Bağının Kurulması 95

3.2.1.1.2. Kişisel Menfaat . 96

3.2.1.1.3. Menfaat Kümeleri . 98

3.2.1.2. Husumet. 102

3.2.1.3. Süre 103

3.2.2. Yürütmenin Durdurulması Kararının Etkileri. 104

3.2.3. Tam Yargı Davasının Açılması. 108

3.2.4. İptal ve Tam Yargı Davaları Sonucunda Verilen Kararlar ve

Hukuki Etkileri 109

3.3. İdarenin Yargı Kararlarını Uygulamaması. 110

3.4. Mahkeme Kararlarına Karşı Başvurulacak Olağan Kanun Yolları 113

3.5. ÇED Kararlarının Yargısal Denetiminde Danıştayın Yaklaşımı 115

3.6. Anayasa Mahkemesinin ÇED Süreciyle İlgili Bireysel Başvuru Kararları

ve Genel Olarak Yaklaşımının Ortaya Konulması. 118

SONUÇ 125

KAYNAKÇA  129A