Hukuki Açıdan Stablecoin
Feride Hilal İMAL
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
TEŞEKKÜR9
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR LİSTESİ 17
GİRİŞ. 23
BİRİNCİ BÖLÜM
DAĞITIK DEFTER TEKNOLOJİSİ, BLOKZİNCİR VE
KRİPTO VARLIK KAVRAMI
DAĞITIK DEFTER TEKNOLOJİSİ (DLT) . 31
BLOKZİNCİR 36
Kavram 36
Blokzincirin Yapısı . 41
Blokzincirin Özellikleri. 44
Dağıtık Olma 44
Merkeziyetsiz Yapı . 45
Değiştirilemezlik . 45
Şeffaflık ve Mahremiyet . 48
Blokzincirin Çalışma Şekli ve Mutabakat 48
III. KRİPTO VARLIKLAR . 53
Kripto Varlıkların Gelişimi 53
Kripto Varlık Kavramı. 58
Kripto Varlıkların Sınıflandırılması 61
Teknik Açıdan Kripto Varlıkların Sınıflandırılması 61
Kullanım Amacına Göre Kripto Varlıkların
Sınıflandırılması 64
Yarar Sağlayan Kripto Varlıklar 65
Ödeme Tipi Kripto Varlıklar. 67
Sermaye Piyasası Aracı Benzeri Kripto Varlıklar 69
Sınıflandırmada Stablecoinlerin Yeri . 70
12 İçindekiler
İKİNCİ BÖLÜM
STABLECOIN KAVRAMI VE MEVCUT HUKUK
SİSTEMİNDEKİ YERİ
STABLECOIN KAVRAMI73
Ortaya Çıkışı ve Gelişimi 73
Stablecoinin Tanımı. 77
Stablecoinin Kurucu Unsurları 80
İhraççı 80
Referans Varlık Mandalı (Peg). 81
İstikrar Mekanizması. 83
Destekli İstikrar mekanizmaları. 86
Emanet Makbuzu Mekanizması 86
Varlık Destekli Mekanizma . 89
Değer Dengeleme Mekanizması 92
Kripto Varlık Destekli Mekanizma. 93
Desteksiz (Algoritmik) İstikrar Mekanizması. 95
Stablecoinin Sınıflandırılması 99
Stablecoinlerin Teknik Olarak Sınıflandırılması 99
Stablecoinin Düzenleyiciler Tarafından
Sınıflandırılması . 103
Stablecoinin Kullanım Alanları 106
DeFi Ekosisteminde Kullanımı . 106
Ödeme Aracı olarak Kullanımı . 109
Stablecoinler ve Merkez Bankası Dijital Para Birimleri
(CBDCs) 110
MEVCUT HUKUK SİSTEMİNDEKİ YERİ. 115
Bankacılık Hukuku Açısından. 115
Genel Olarak. 115
Para Yönüyle 117
Paranın Tarihi Gelişimi . 118
Paranın Tanımı . 121
Paranın Ekonomik Yönden Tanımı. 121
Değişim Aracı Olması. 122
Paranın Değer Deposu Olması . 123
iii. Paranın Hesap Birimi Olması . 123
Paranın Hukuki Yönden Tanımı. 124
Resmî Para Teorisi 124
İçindekiler 13
Toplumsal Para Teorisi .125
iii. Kurumsal Para Teorisi .125
Paranın Hukuki Niteliği126
Stablecoinin Para Niteliği131
Genel Olarak131
Stablecoinin Değer Deposu Olması
Yönünden .132
Stablecoinin Hesap Birimi Olması
Yönünden .133
Stablecoinin Değişim Aracı Olması
Yönünden .133
Düzenleyici Otoriteler Yönünden.136
Değerlendirme.137
Banka Mevduatı Yönüyle.138
Mevduatın Tanımı 139
Mevduat İlişkisinin Hukuki Niteliği 142
Tokenize Mevduatın Stablecoinden Farkı146
Stablecoinin Mevduat Niteliği .148
İhraç edilen Stablecoinin Mevduat Niteliği149
İhraççının Topladığı Fonun Mevduat
Niteliği .151
Kullanıcı ile Diğer Katılımcıların İlişkisi
Yönünden .153
Düzenleyici Otoriteler Yönünden.155
Sermaye Piyasası Hukuku Açısından .161
Türk Hukuku Yönünden Değerlendirmeler.162
Menkul Kıymetler.162
Pay ve Pay Benzeri Araçlar .163
Borçlanma Araçları 165
Türev Araçlar168
Yatırım Sözleşmeleri .169
AB Hukuku Yönünden Değerlendirmeler.171
ABD Hukuku Yönünden Değerlendirmeler178
ABD Hukukunda Menkul Kıymetler178
Stablecoinlerin ABD Hukuku Yönünden Menkul
Kıymet Niteliği .181
SEC DAO Raporu184
SEC Kraken Soruşturması .187
14 İçindekiler
SEC Terraform ve Do Kwon Soruşturması 188
SEC Binance (BUSD) Soruşturması. 191
İsviçre Hukuku Yönünden Değerlendirmeler 196
İsviçre Hukukunda Menkul Kıymetler 196
Stablecoinlerin İsviçre Hukukunda Menkul
Kıymet Niteliği 201
İtibari Para Birimlerine Bağlı
Stablecoinlerin Menkul Kıymet Niteliği 202
Emtialarla Bağlantılı Stablecoinlerin
Menkul Kıymet Niteliği 203
Gayrimenkulle bağlantılı Stablecoinlerin
Menkul Kıymet Niteliği 205
Menkul Kıymetlerle Bağlantılı
Stablecoinlerin Menkul Kıymet Niteliği 205
Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Yönüyle. 206
Ödeme Sistemi Yönüyle. 209
Ödeme Aracı Yönüyle. 214
Elektronik Para Yönüyle . 221
Genel Olarak. 221
Elektronik Paranın Unsurları Yönünden . 223
Fon Karşılığı Çıkarılması. 223
İhraç eden Kuruluş Dışındaki Gerçek veya
Tüzel kişilerce de Kabul Edilme. 225
Ödeme Amacıyla Kullanılma . 225
Düzenleyici Otoriteler Yönünden . 226
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
STABLECOINE DAİR DÜZENLEME ÇALIŞMALARI VE
ÇALIŞMALARIN HUKUKİ ANALİZİ
EKOSİSTEMİN GELİŞİMİ VE ULUSLARARASI
KURULUŞLARIN YAKLAŞIMI 231
Ekosistemin Gelişimi 231
Uluslararası Kuruluşların Yaklaşımı 241
G20 Ülkeleri/FSB Çalışmaları. 241
G7 Ülkeleri Çalışmaları 247
Uluslararası Ödemeler Bankası (Bank of
International Settlements, BIS) Çalışmaları. 250
İçindekiler 15
MEVCUT ULUSLARARASI STANDARTLARIN STABLECOIN
DÜZENLEMELERİNE UYGULANABİLİRLİĞİ .251
Basel Bankacılık Denetleme Komitesi (BCBS)
Standartları .252
Mali Eylem Görev Gücü (FATF) Standartları.254
Ödemeler ve Piyasa Altyapıları Komitesi (CPMI)
Standartları .257
Uluslararası Menkul Kıymet Komisyonları
Organizasyonu (IOSCO) Standartları259
III. DÜZENLEME ÇALIŞMALARI261
Stablecoinlerin Düzenlenmesi İhtiyacı261
Düzenleme Yapmayı Zorlaştıran Sebepler.263
Risk ve Faydanın Belirsizliği 263
Katılımcı Çokluğu269
Tasarım Çeşitliliği.271
Yargı Yetkisi Belirsizliği .271
Yargı Bölgeleri Düzenleme Çalışmaları .272
ABD’deki Yaklaşım .272
AB’deki Yaklaşım 281
ECB ve AB Çalışmaları 281
MiCA .283
Birleşik Krallık’taki Yaklaşım.290
İsviçre’deki Yaklaşım 292
Genel Olarak292
Stablecoine Yönelik Çalışmalar.297
İtibari Para Birimlerine Bağlı Stablecoinler 299
Emtialarla Bağlantılı Stablecoinler300
Gayrimenkulle Bağlantılı Stablecoinler.300
Menkul Kıymetlerle Bağlantılı
Stablecoinler .301
Türkiye’deki Yaklaşım 301
REGÜLASYON MODELLERİNİN HUKUKİ ANALİZİ309
Genel Olarak309
Regülasyon Modeli Yaklaşımları Yönünden310
ABD Regülasyon Modelinin Hukuki Analizi.313
AB Regülasyon Modelinin Hukuki Analizi316
Birleşik Krallık Regülasyon Modelinin Hukuki
Analizi317
16 İçindekiler
İsviçre Regülasyon Modelinin Hukuki Analizi. 318
Türkiye Regülasyon Modelinin Hukuki Analizi. 320
Değerlendirme 322
Sınır Ötesi Regülasyon Stratejisi Yönünden . 324
SONUÇ 329
KAYNAKÇA . 333
