Çocuk Haklarının Uluslararası Korunması ve Koruma Mekanizmaları

Doç. Dr. Feriha Bilge TANRIBİLİR

 

Bu çalışma çocuk hakları başlığında uluslararası toplumun birleştirici etkisine dikkat çekilmek hedeflenmiştir.

Çalışma öncelikle hukukçuların, çocuk haklarıyla ilgilenenlerin ve özellikle milletlerarası sözleşmelerin hazırlık çalışmalarına katılmak ve taraf olduğu milletlerarası sözleşmeleri uygulamakla görevli olan yetkili makamların dikkatini çekme amacını taşımaktadır.

 

 
- Çocukluk ve Çocuk Hakları (Farklılıklar)

- Çocuk Haklarının Birleşmiş Milletler Tarafından Korunması (Farkındalık ve Mekanizmaları)

- Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı ve Çocuk Hakları (Farkındalık ve Mekanizmalar)

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER            9

KISALTMALAR         15

GİRİŞ  19

§ 1. KONUNUN ÖNEMİ        19

§ 2. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI                              22

§ 3. İNCELEME PLÂNI         23

BİRİNCİ BÖLÜM

ÇOCUKLUK VE ÇOCUK HAKLARI (FARKLILIKLAR)

§1. ÇOCUKLUK        25

I-                   ÇOCUKLUĞUN TARİHİ       25

II-                ÇOCUKLUK PSİKOLOJİSİ   29

III-              ÇOCUK SOSYOLOJİSİ          31

IV-              SOSYAL POLİTİKADA ÇOCUKLUK                                  35

§ 2. ÇOCUK HAKLARI         37

1-                  HAK KAVRAMI        37

2-                  İNSAN HAKLARI      38

3-                  İNSAN HAKLARINDAN ÇOCUK HAKLARINA    40

I-                   Çocukların Hak Sahibi Olması           41

II-                Çocukların Sahip Olabilecekleri Hakların Tespiti       43

III-              Uluslararası Hukukta Çocuklara İlişkin

Düzenlemeler ve Çocuk         46

§ 3. ULUSLARARASI HUKUKTA ÇOCUK KAVRAMI      49

I-                   BAŞLANGICI 51

II-                SONA ERMESİ           52

III-              DİĞER ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER VE TANIMLARI          53

§ 4. ÇOCUK HAKLARININ ETKİLİ BİR ŞEKİLDE

KORUNMASINI SAĞLAMAYA YÖNELİK ÇABALAR      55

 

İKİNCİ BÖLÜM

ÇOCUK HAKLARININ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER TARAFINDAN KORUMASI (FARKINDALIK VE MEKANİZMALAR)

§ 1. BİRLEŞMİŞ MÎLLETLER ÖRGÜTÜNÜN

GENEL OLARAK İNSAN HAKLARINI KORUMASI 61

I-                   KORUMA SİSTEMİ                                    62

II-                İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMELERİNİN

KORUMA MEKANİZMALARI    66

1-                  Rapor  66

2-                  Sözleşme İzleme Makamları - Komiteler       67

3-                  Şahsi Şikayet Mekanizması (Bireysel Başvuru)                    69

4-                  Devletlerin Şikayet Mekanizması      69

§ 2. GENEL OLARAK ÇOCUK HAKLARINA DAİR

SÖZLEŞME                                                  69

I-                   SÖZLEŞMENİN GENEL ÖZELLİKLERİ            69

II-                TEMEL İLKELER                                                   71

I-                   Ayrım Yasağı İlkesi               71

II-                Çocuğun Yüksek Yararının Gözetilmesi İlkesi         72

III-              Yaşama ve Gelişme Hakkı                            73

IV-              Çocuğun Görüşlerine Saygı Gösterilmesi İlkesi        73

İÜ. SÖZLEŞMEDE YER ALAN HAK VE

ÖZGÜRLÜKLER                            74

1-                  Medeni Haklar ve Özgürlükler                                  74

2-                  Aile Ortamı ve Alternatif Bakım       76

1-                 Çocuğun aile ortamında kalması                   77

2-                 Aile ortamından yoksun kalan çocuklar        79

3-                  Temel Sağlık ve Sosyal Refah           81

4-                  Eğitim, Tatil ve Kültürel Etkinlikler                          82

5-                  Özel Olarak Korunması Gereken Çocuklar   83

 

§ 3. ÇOCUK HAKLARINA DAİR SÖZLEŞMENİN

UYGULANMASININ SAĞLANMASI          85

I-                   ÇHDSöz.’NİN ETKİNLİĞİNİ SAĞLAMAYA YÖNELİK FAALİYETLER  85

1-                  Çocuk Haklan Komitesi          85

2-                  Çocuk Haklan ile İlgili Diğer Uluslararası Sözleşmelere Katılımın Teşviki    87

3-                  Taraf Devletlerin Çekincelerini Gözden Geçirmeleri 87

4-                  Sözleşmenin Yaygın Bir Biçimde Tanınmasını

Sağlama           88

5-                  Çocuklara Tahsis Edilen Kaynakların Arttmlması      89

II-                İZLEME MEKANİZMASI      89

I-                   Çocuk Hakları Komitesinin Yapısı     89

II-                Raporlama Süreci        90

III-              Çocuk Haklan Komitesinin Raporlan İncelemesi       91

III-              İZLEME MEKANİZMASININ ETKİNLİĞİ

MESELESİ      93

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

LAHEY DEVLETLER ÖZEL HUKUKU KONFERANSI VE ÇOCUK HAKLARI (FARKINDALIK VE MEKANİZMALAR)

§ 1. LAHEY KONFERANSININ ÇOCUKLARI KORUMAYA

YÖNELİK FAALİYETLERİ   98

I. ÇOCUKLARA İLİŞKİN LAHEY SÖZLEŞMELERİ           99

II. LAHEY KONFERANSININ SÖZLEŞMELERİN ETKİNLİĞİNİ SAĞLAMAYA YÖNELİK FAALİYETLERİ   102

I-                   Klâsik Kanunlar İhtilafı Tekniklerini Kullanma         102

II-                Uluslararası İşbirliği    102

1-                  Sözleşme ile uluslararası işbirliğini sağlama - sözleşme uygulama makamları           103

2-                  Sözleşme sonrası faaliyetler    104

 

I-                   Sözleşme uygulamasını izleme ve

gözden geçirme                                  105

II-                Katılımın teşviki                     106

III-              Teknik yardım                                               106

§ 2. NAFAKA                                                                                             107

1-                  UYGULANACAK HUKUKA ÎLİŞKİN

NAFAKA SÖZLEŞMELERİ                                  107

I-                   Çocuklara Karşı Nafaka Mükellefiyetine Uygulanacak Kanuna Dair Sözleşme                                        107

II-                Nafaka Yükümlülüğüne Uygulanacak Kanuna Dair Sözleşme.                                                      108

III-              Nafaka Mükellefiyetine Uygulanacak

Hukuka Dair Protokol                                                                                              110

I-                   Sözleşmenin yapısı                                                                            110

II-                Uygulanacak hukuk                                       111

2-                  NAFAKA KARARLARININ TANIMASI VE TENFÎZÎNE İLİŞKİN SÖZLEŞMELER.                              112

1-                  Çocuklara Karşı Nafaka Yükümlüğü Konusundaki Kararların Tanınması ve Tenfizine İlişkin Sözleşme  113

2-                  Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların Tanınması ve Tenfizine İlişkin Sözleşme  113

3-                  Çocuk İçin Nafaka ile Aile İlişkilerinden Doğan Her Türlü Nafakanın Uluslararası Tahsiline Dair Sözleşme                                               114

1-                 Sözleşmenin yapısı                                                                            114

2-                 Sözleşmenin işleyişi               .115

1-                  Merkezi makam tayini                                                                      115

2-                  Sözleşmenin uygulanmasının izlenmesi ve

teknik yardım 117

§3. VELAYET                                                                                 117

1-                  KÜÇÜKLERİN VESAYETİNE DAİR SÖZLEŞME       118

2-                  KÜÇÜKLERİN KORUNMASINDA MAKAMLARIN YETKİSİNE VE UYGULANACAK KANUNA

DAİR SÖZLEŞME                                                  118

 

I-                   ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN

HUKUKİ VEÇHELERİNE DAİR SÖZLEŞME          120

1-                  Sözleşmenin Yapısı     120

2-                  Sözleşmenin İşleyişi    121

I-                   Merkezi makamlar      121

II-                Teknik yardım ve denetim      122

III-              Tanıtım ve katılımı teşvik       124

II-                VELAYET SORUMLULUĞU VE ÇOCUKLARIN KORUNMASI TEDBİRLERİ HAKKINDA YETKİYE, UYGULANACAK KANUNA, TANIMA, TENFİZE VE İŞBİRLİĞİNE DAİR SÖZLEŞME 124

I-                   Sözleşmenin Yapısı     124

II-                Yetkili Makamlar ve Uygulanacak Hukuk     125

III-              Tanıma ve Tenfız        126

IV-              Sözleşmenin İşleyişi (Uluslararası İşbirliği)    127

1-                  Merkezi makamlar oluşturma 127

2-                  Sözleşmelerin uygulanmasını izleme  128

3-                  Sözleşmelerin tanıtımı ve katılımın teşvik edilmesi faaliyetleri ile teknik yardım      129

4-                  Teknik yardım 129

§ 4. EVLÂT EDİNME 129

1-                 EVLÂT EDİNMEYE İLİŞKİN KARARLARIN TANINMASI, UYGULANACAK HUKUK VE YETKİYE DAİR SÖZLEŞME     130

2-                 ÇOCUKLARIN KORUNMASI VE ÜLKELERARASI EVLÂT EDİNME KONUSUNDA İŞBİRLİĞİNE

DAİR SÖZLEŞME      131

1-                  Sözleşmenin Yapısı     131

2-                  Sözleşmeye Göre Evlat Edinme Usulü           133

3-                  Sözleşmenin İşleyişi (Uluslararası İşbirliği)    134

1-                  Merkezi makamlar oluşturma 134

2-                  Sözleşmelerin uygulanmasını izleme  135

3-                  Sözleşmelerin tanıtımı ve katılımın

teşvik edilmesi faaliyetleri      135

4-                  Teknik yardım 136

 

§ 5. LAHEY SÖZLEŞMELERİNİN ÇOCUK HAKLARI ALANINDAKİ ÇABALARININ

DEĞERLENDİRİLMESİ                                            136

SONUÇ                        139

BİBLİYOGRAFYA.. 141