Finansal Krizler, Erken Uyarı Sistemleri ve 2008 Krizi için TR-ABD Örneği

FİNANSAL KRİZLER ERKEN UYARI SİSTEMLERİ VE 2008 KRİZİ İÇİN TR- ABD ÖRNEĞİ

Yrd. Doç. Dr. Utku ALTUNÖZ

Çalışmada 2008 Krizi, kriz teorileri, İktisat düşünce okulları ve ekonometrik kriz

modelleri çerçevesinde ele alınmıştır. Geleneksel kriz teorileri ve tek bir iktisat

düşünce okulu ile açıklanamayacağı anlaşılan 2008 Krizinin Türkiye için erken uyarı

ve rip ve rmediği gerek geleneksel KLR Sinyal Yaklaşımı gerekse Logit-Probit

modeller ile test edilmiştir. Ekonometrik analiz öncesi ABD ile Türkiyedeki öncü kriz

göstergeleri grafiksel analiz yöntemi ile incelenmiş ve krizin ABD'de Türkiye'ye

göre çok daha güçlü hissedildiği karşılaştırmalı olarak gözlenmiştir. Probit-Logit

modelleri, 1998-1999 ve 2001 krizi ve 2008 krizlerine yönelik ilişki çıkarabilmek

için ve ri seti 1996 Ocak - 2010 Kasım dönemini kapsamaktadır. ve riler aylık

alınmıştır. Değişkenler olarak Bankacılık Kesimi ve rilen Krediler, TUFE, İhracatın

İthalatı Karşılama Oranı, Brüt Rezervler, Vadesiz Döviz Tevdi¬at Hesabı, İç Borç

Stoku ve Otomotiv Üretimi, değişkenleri kullanılmış ve probit-logit modellerle

erken uyarı sistemi arasındaki ilişki sınanmıştır.

Genişletilmiş Dickey Fuller Testi sonuçlarına göre Logit modelde diğer değişkenler

sabitken iç borç stoklarındaki artışın, ihracatın ithalatı karşılama oranındaki artışın

ve vadesiz döviz tevdiat hesabındaki artışın krize ilişkin ve rilen sinyal olasılığını

artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Probit modelde ise yalnızca vadesiz döviz tevdiat

hesabındaki artışının, diğer değişkenler sabitken, krize ilişkin ve rilen sinyal

olasılığını artırdığı sonucuna ulaşılmıştır Sinyal yaklaşımında ise Türkiye

Ekonomisi'nin 2002:01 -2009:12 dönemi, devamlı kullanılan Yurt içi krediler,

büyüme oranı, rezerv yeterliliği, ihracat, sanayi üretim endeksi, reel efektif döviz

kuru, ithalat, dış ticaret dengesi, reel faiz oranı ve cari işlemler dengesi

değişkenleri kullanılmış ve bileşik öncü gösterge endeksinin 2008 krizini

öngörmede başarılı olduğunu ve seçilen öncü göstergelerin bütün olarak krizi

öngörmede iyi performans sergilediğini göstermektedir.


- Finansal Kriz Tanımı ve Finansal Krizleri Anlayabilmek için Bilinmesi Gereken Temel Kavramları

- Finansal Krizlerin Teorik Altyapısı

- Döviz (Para) ve Bankacılık Krizleri

- Finansal Krizlerin Tahmininde İstatistiki Modeller ve Öncü Göstergelerle Erken Uyarı Sistemleri

- 2008 Küresel Krizinin Nedenleri, Gelişimi ve Türkiye ile ABD Açısından Sonuçları

- Finansal Krizlerin Tahmin Edilebilirliğinin Analizi: Türkiye'de 2008 Krizi için Probit Model, Logit Model ve Sinyal Yaklaşımı Uygulaması