^{Güncel Gelişmeler Işığında} Türk Hukukunda Ürün Sorumluluğu

Ar. Gör. Gökhan ÜNLEN

İÇİNDEKİLER

TAKDİM . VII

DANIŞMANIN ÖNSÖZÜ  IX

ÖNSÖZ  XI

KISALTMALAR  23

GİRİŞ . 27

BİRİNCİ BÖLÜM

ÜRÜN SORUMLULUĞUNUN TARİHİ GELİŞİMİ, ÜRÜN SORUMLULUĞUNDA SÜJELER VE SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ

ÜRÜN SORUMLULUĞUNUN TARİHİ GELİŞİMİ 33

Genel Olarak . 33

Garanti Esasının Benimsendiği Dönem 33

Sözleşmeye Dayalı Sorumluluğun Kabul Edildiği Dönem . 34

Kusur Sorumluluğunun Kabul Edildiği Dönem 35

Kusursuz Sorumluluğun Kabul Edildiği Dönem 37

TÜRK HUKUKUNDA SORUMLULUĞUN DÜZENLENİŞİ . 39

Genel Olarak . 39

Borçlar Hukuku Genel Hükümler Bakımından Ürün Sorumluluğunun Değerlendirilmesi . 41

4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Uyarınca Ürün Sorumluluğu . 46

2003 Yılında Yapılan Değişiklikten Önceki Durum . 46

2003 Yılında Yapılan Değişiklikten Sonraki Durum 53

Ayıplı Mal Yönetmeliği ile Getirilen Sistem 57

4703 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun Uyarınca Ürün Sorumluluğu . 60

6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Uyarınca Ürün Sorumluluğu . 62

7223 Sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu Uyarınca Ürün Sorumluluğu . 65

III. SORUMLULUĞUN ADLANDIRILMASINDAKİ TERMİNOLOJİ SORUNU VE ÜRÜN SORUMLULUĞUNUN SÜJELERİ . 66

Terminoloji Sorunu . 66

Sorumlu Kişiler . 68

Mülga 85/374/AET Ürün Sorumluluğu Direktifi, COM/2022/495 Sayılı Taslak ve 2024/2853 Sayılı Yeni Ürün Sorumluluğu Direktifi Uyarınca Sorumlu Kişiler . 68

Genel Olarak 68

Üç Düzenlemede Ortak Olarak Öngörülen Sorumlu Kişiler 71

aa) Gerçek Üretici 71

bb) Üretici Benzerleri . 75

cc) İthalatçı . 77

dd) Dağıtıcı . 80

COM/2022/495 Sayılı Taslak’la İlave Olarak Getirilen ve 2024/2853 Sayılı Yeni Ürün Sorumluluğu Direktifi’nde Kabul Edilen Sorumlu Kişiler 82

aa) Üreticinin Yetkili Temsilcisi 82

bb) Fulfilment-Hizmet Sağlayıcı 83

cc) Üründe Değişiklik Yapan Kişiler . 84

dd) Çevrimiçi Platform Sağlayıcılar . 86

ÜGTDK’da Sorumlu Kişiler . 88

İmalatçı 89

İthalatçı 94

Dağıtıcı 96

SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ 104

Olağan Sebep Sorumluluğu Görüşü 108

Ağırlaştırılmış Sebep Sorumluluğu Görüşü 108

Tehlike Sorumluluğu Görüşü 110

Karma Görüşler . 111

Değerlendirmemiz . 113

İKİNCİ BÖLÜM

85/374/AET SAYILI ÜRÜN SORUMLULUĞU DİREKTİFİ, COM/2022/495 SAYILI TASLAK METNİ VE 2024/2853 SAYILI YENİ ÜRÜN SORUMLULUĞU DİREKTİFİ’YLE KARŞILAŞTIRMALI OLARAK 7223 SAYILI ÜGTDK UYARINCA ÜRÜN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI

SORUMLULUĞUN ŞARTLARI 117

Ürünün Hatalı Olması . 118

Ürün Kavramı 118

Mülga 85/374/AET Konsey Direktifi’nde Ürün Kavramı 118

COM/2022/495 Sayılı Taslak Metinde ve 2024/2853 Sayılı Yeni Ürün Sorumluluğu Direktifi’nde Ürün Kavramı . 134

aa) Genel Olarak . 134

bb) Taşınırlar 135

cc) Elektrik . 135

dd) Dijital Üretim Dosyaları . 136

ee) Yazılım . 137

ff) Bağlantılı Hizmet . 141

ÜGTDK’da Ürün Kavramı 143

aa) Ürün Tanımı . 143

bb) ÜGTDK’da Ürün Kavramının Kapsamı 149

aaa) Taşınır Mallar  149

bbb) Elektrik ve Diğer Doğal Güçler  152

ccc) Bütünleyici Parçalar  154

ddd) Gayri Maddi Malların Durumu . 158

eee) Gayri Maddi Mal Olarak Dijital İçerik . 160

cc) Ürün Kavramının Dışında Kalanlar . 167

aaa) Taşınmaz Mallar 167

bbb) Hizmetler . 173

Üründeki Hata Kavramı 175

85/374 Sayılı Mülga Ürün Sorumluluğu Direktifi Açısından . 175

aa) 85/374 Sayılı Mülga Direktif’te Hata Kavramının Belirlenmesinde Rol Oynayan Haklı Güvenlik Beklentilerinin Tespitinde Öngörülen Kıstaslar 180

aaa) Ürünün Sunumu  180

aaaa) Ürünün Dış Görünümü . 181

bbbb) Ürünün Talimatları . 182

cccc) Reklamlar . 183

dddd) Ürünün Taşıdığı Riskler . 185

bbb) Ürünün Makul Kullanım Şekli  186

ccc) Ürünün Piyasaya Sürülme Tarihi  189

COM/2022/495 Sayılı Taslak ve 2024/2853 sayılı Yeni Ürün Sorumluluğu Direktifi Açısından . 190

aa) COM/2022/495 Sayılı Taslak ve 2024/2853 sayılı Yeni Ürün Sorumluluğu Direktifi Açısından Hata Kavramının Belirlenmesinde Rol Oynayan Haklı Güvenlik Beklentilerinin Tespitinde Öngörülen Kıstaslar . 192

aaa) Ürünün Sunumu  192

bbb) Ürünün Makul veya Yanlış Kullanımı  193

ccc) Ürünün Sonradan Öğrenme Yeteneği . 193

ddd) Birlikte Kullanılabilecek Ürünlerin Etkisi . 194

eee) Ürünün Piyasaya Sürülme ya da Hizmete Sunulduğu Tarih veya Üreticinin Ürün Üzerindeki Kontrol Zamanı . 195

fff) Ürün Güvenliği Gereksinimleri . 196

ggg) Ürün Güvenliği ile Alakalı Müdahale . 198

ğğğ) Ürünün Hedef Kitlesinin Özel Beklentileri . 200

hhh) Asıl Amacı Zararı Önlemek Olan Ürünün Bu Amaçta Başarısız Olması. 200

ÜGTDK Açısından 201

aa) Genel Olarak . 201

bb) Uygunsuzluk Kavramı . 201

aaa) Mevzuat Açısından  201

aaaa) İlgili Teknik Düzenlemeye Uygunluk  202

bbbb) Genel Ürün Güvenliği Mevzuatına Uygunluk  207

bbb) Öğreti Açısından . 210

ccc) Değerlendirmemiz . 215

Hata Türleri 220

aa) Tasarım Hatası 220

bb) Üretim Hatası . 222

cc) Bilgilendirme Hatası 223

dd) Gelişim Hatası 225

Zarar 227

Genel Olarak Zarar Kavramı . 227

85/374/AET Sayılı Direktif’te ve 2024/2853 Sayılı Direktif’te Zarar Kavramı 228

Zarar Gören Çevresi. 229

Zararın Kapsamı 230

aa) Kişiye Verilen Zarar . 232

bb) Mala Verilen Zarar . 233

aaa) Hatalı Ürünün Kendisinde Meydana Gelen Zarara İlişkin Sınırlama . 235

bbb) Zararın Alt Limitine İlişkin Sınırlama  238

ccc) Zarar Verilen Malın Niteliğine İlişkin Sınırlama . 241

ÜGTDK’da Zarar 245

Zarar Gören Çevresi. 247

Zararın Kapsamı 248

aa) Kişiye Verilen Zararlar . 248

aaa) Üründeki Uygunsuzluğun Ölüme Yol Açması  250

bbb) Üründeki Uygunsuzluğun Bedensel Zarara Yol Açması 262

ccc) Üründeki Uygunsuzluk Sonucu Bedensel Bütünlüğün Zedelenmesinin Manevi Zarara Yol Açması  264

bb) Mala Verilen Zararlar . 273

Üründeki Hata ile Zarar Arasında Nedensellik Bağı 283

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SORUMLULUKTAN KURTULMA, İSPAT YÜKÜ VE SORUMLULUKTA SÜRELER

SORUMSUZLUK KAYITLARI . 287

SORUMLULUKTAN KURTULUŞ SEBEPLERİ 288

Mülga 85/374 Sayılı Ürün Sorumluluğu Direktifi’nde Öngörülen Sorumluluktan Kurtuluş Sebepleri 288

COM/2022/495 Sayılı Taslak ve 2024/2853 Sayılı Yeni Ürün Sorumluluğu Direktifi’nde Öngörülen Sorumluluktan Kurtuluş Sebepleri 294

ÜGTDK’da Öngörülen Sorumluluktan Kurtuluş Sebepleri 297

İmalatçı ya da İthalatçının Ürünü Piyasa Arz Etmemesi 297

Üründeki Uygunsuzluğun Dağıtıcı ya da Üçüncü Bir Kişinin Ürüne Müdahalesi veya Kullanıcıdan Kaynaklanması 298

Üründeki Uygunsuzluğa Teknik Düzenlemelere ya da Diğer Zorunlu Teknik Kurallara Uygun Üretimin Yol Açması . 300

ÜGTDK’da Öngörülmeyen Sorumluluktan Kurtuluş Sebepleri . 303

III. ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE  305