Grev ve Lokavta Yargısal Müdahale ve Kanun Dışılığının Tespiti Davası

Dr. Öğr. Üyesi Asiye ŞAHİN EMİR

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR .7

İÇİNDEKİLER.9

KISALTMALAR15

GİRİŞ .19

Konunun Önemi 19

Konunun Sınırlandırılması ve Sunulması 20

BİRİNCİ BÖLÜM

GREV VE LOKAVT

GREV KAVRAMI VE UNSURLARI . 23

Grev Kavramı. 23

Grevin Unsurları 26

Maddi Unsur (İşin Bırakılması) 27

İşin Tamamen Bırakılması 27

İşi Bırakan Kişilerin İşçi Olması. 30

İşçilerin Yapmakla Yükümlü Oldukları İşi Bırakması. 34

Grev Sayılmayan İş Bırakma Hâlleri . 35

Ücretin Ödenmemesi Nedeniyle İş Görmekten

(Çalışmaktan) Kaçınma Hakkı 35

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Hükümlerine

Göre İşçinin İşi Bırakması  39

Manevi Unsur (Psikolojik Unsur) 40

Amaç Unsuru . 40

Toplu Karar 41

KANUNİ GREV KAVRAMI VE UNSURLARI 43

Kanuni Grev Kavramı. 43

Kanuni Grevin Unsurları 44

Mesleki Amaç . 44

Uyuşmazlığın Toplu İş Sözleşmesi Yapılması Sırasında Ortaya

Çıkması . 46

Uyuşmazlığın Barışçı Yolla Çözümlenememiş Olması. 49

Kanunda Belirtilen Usulün Yerine Getirilmesi 50

Yetkili İşçi Sendikası Tarafından Grev Kararının Alınması 50

10 İçindekiler

Grev Kararının İşyerinde İlan Edilmesi ve Grevin Uygulamaya

Konulacağı Tarihin İşverene Bildirilmesi. 54

Grev Yasağı ya da Engelinin Bulunmaması 57

III. KANUN DIŞI GREV58

Kanun Dışı Grev Kavramı 58

Kanun Dışı Greve Yol Açan Hâller 60

Grevin Amaç Bakımından Kanuna Aykırı Olması. 60

Grevin Kanunda Aranan Usule Uyulmaksızın Yapılması 64

TOPLU EYLEM HAKKI .66

Toplu Eylem Kavramı . 68

Toplu Eylem Hakkının Sınırları . 70

Mesleki Amaç 72

Barışçıl Olma . 73

Ölçülü Olma 75

Son Çare Olma İlkesi . 80

Toplu Eylem Hakkına Dair Ara Değerlendirme 81

LOKAVT KAVRAMI VE UNSURLARI82

Lokavt Kavramı 82

Türk Hukuk Sisteminde . 82

Alman Hukuk Sisteminde 84

Birleşik Krallık ve İtalyan Hukuk Sisteminde 85

Lokavtın Unsurları 86

İşçilerin İşten Geçici ve Topluca Uzaklaştırılması 86

İşçilerin İşyerindeki Faaliyeti Tamamen Durduracak Tarzda İşten

Uzaklaştırılması . 90

İşveren veya İşveren Kuruluşunun Kararı 91

İşten Uzaklaştırmanın Başka Bir Nedene ya da Hakka Dayanmaması 92

Kanuni Lokavt Kavramı ve Unsurları 94

Uyuşmazlığın Toplu İş Sözleşmesinin Yapılması Sırasında Ortaya

Çıkması ve İşçi Sendikası Tarafından Grev Kararı Alınması . 94

Kanuna Uygun Bir Lokavt Kararının Alınması 96

Lokavtın Uygulanmasına Engel Bir Durumun Bulunmaması . 97

Alınan Lokavt Kararının İşçi Sendikasına Bildirilmesi ve İşyerinde İlanı 97

Kanun Dışı Lokavt. 98

Genel Olarak . 98

İşyerinin Kapatılması ve Kanun Dışı Lokavt Arasındaki İlişki . 98

Türk Hukuk Sisteminde 98

Alman Hukuk Sisteminde . 107

İçindekiler 11

İKİNCİ BÖLÜM

GREV VE LOKAVTIN KANUN DIŞILIĞININ TESPİTİ DAVASI

TESPİT DAVASININ TANIMI VE KOŞULLARI . 111

Tanım. 111

Tespit Davasının Koşulları 112

Hak veya Hukuki İlişkinin Varlığı . 113

Hukuki Yararın Mevcudiyeti . 113

KANUN DIŞI GREV VE LOKAVTIN TESPİTİ DAVASI . 117

Genel Olarak 117

Tespit Davasının Tarafları 124

Tespit Davası Açma Hakkına Sahip Olanlar. 124

Tespit Davasında Fer’i Müdahale . 135

Genel Olarak Fer’i Müdahale. 135

Fer’i Müdahalenin Şartları . 137

6356 Sayılı Kanun’un 71. Maddesi Kapsamında Açılan Tespit

Davasında Fer’i Müdahale . 137

İşçi ve İşveren Sendikasının Kapatılması ve Faaliyetinin

Durdurulmasının Davaya Etkisi. 140

Tespit Davasının Açılabileceği Süre . 141

Tespit Davasında Yargılama 147

Görevli ve Yetkili Mahkeme 147

Tahkikat 151

Genel Olarak 151

Aynı Zamanda Görülmekte Olan Tespit Davası ile Eda Davası

Arasındaki İlişki  154

Mahkeme Tarafından İhtiyati Tedbire Karar Verilmesi 155

Türk Hukuk Sisteminde 155

Genel Olarak . 155

İhtiyati Tedbir Kararının Verilmesi 159

İhtiyati Tedbir Kararına Uyulmamasının Sonuçları 165

Alman Hukuk Sisteminde. 167

Genel Olarak . 167

İhtiyati Tedbir Kararı Vermeye Yetkili Yargı Organı. 170

İhtiyati Tedbir Kararı Verilmesi İçin Gerekli Şartlar. 171

İhtiyati Tedbir Kararının Verilmesi 174

Ara Değerlendirme: Türk ve Alman Hukukunda Varılan

Sonuçların Karşılaştırılması  175

Yargılama Sırasında Grev ve Lokavtın Sona Ermesinin Davaya Etkisi . 177

Mahkeme Tarafından Tespit Hükmü Verilmesi ve Sonuçları 179

12 İçindekiler

Tespit Hükmünün Davanın Açıldığı Tarihteki Duruma İlişkin

Olması  184

Tespit Hükmünün Etkisi ve Toplu İş Uyuşmazlığı Taraflarının

Üyelerini Bağlayıcı Niteliği 185

Tespit Hükmünün Hukuk Davalarına Etkisi 185

Tespit Hükmünün Ceza Davalarına Etkisi 188

Kanun Yolu 192

Tespit Davasında Davaya Son Veren Taraf Usul İşlemleri 193

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

GREV HAKKININ VE LOKAVTIN KÖTÜYE KULLANILMASI

HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI 197

Genel Olarak 197

Hakkın Kötüye Kullanılmasının Unsurları. 200

Hukuk Düzenince Tanınmış Bir Hakkın Bulunması 200

Hakkın Açıkça Dürüstlük Kuralına Aykırı Bir Biçimde Kullanılmış

Olması . 200

Hakkın Kötüye Kullanımı Sırasında Başkalarının Zarar Görmesi ya

da Zarar Görme Tehlikesi ile Karşı Karşıya Kalması. 201

Hakkın Kötüye Kullanılmasının Sonuçları. 202

GREV HAKKININ VE LOKAVTIN GENEL OLARAK KÖTÜYE KULLANILMASI

(STİSK MADDE 72/1)203

Genel Olarak 203

Grev Hakkının ve Lokavtın Kötüye Kullanılmasının Unsurları 208

Kanuni Grev ve Lokavtın Varlığı 208

Grev ve Lokavt Kararının Uygulamaya Konulmuş Olması . 210

Grev Hakkının ve Lokavtın 6356 Sayılı Kanun’da Belirtilen Kötüye

Kullanılma Hâlleri  212

Genel Olarak. 212

Grev Hakkının ve Lokavtın İyi Niyet Kurallarına Aykırı Toplum

Zararına veya Milli Servete Zarar Verecek Şekilde Kullanılması. 217

Grev Hakkının ve Lokavtın İyi Niyet Kurallarına Aykırı

Kullanımı 221

Grev Hakkının ve Lokavtın İyi Niyet Kurallarına Aykırı

Toplum Zararına Kullanılması  224

Grev Hakkının ve Lokavtın İyi Niyet Kurallarına Aykırı Milli

Servete Zarar Verecek Şekilde Kullanılması. 226

Grev Hakkının ve Lokavtın Kötüye Kullanılmasının Sonuçları 229

Grev ve Lokavtın Mahkeme Tarafından Durdurulması . 229

İçindekiler 13

Mahkemeden Grev ve Lokavtın Durdurulmasını Talep Etme

Hakkı Olanlar 231

Dava Açma Süresi 234

Görevli ve Yetkili Mahkeme. 234

Davanın Usul Hukuku Bakımından Gösterdiği Özellikler . 235

Yargılama 235

Hüküm. 236

Kanun Yolu 238

Yargılama Sürerken Grev ve Lokavtın İhtiyati Tedbir Kararı ile

Durdurulabilirliği 241

Mahkeme Kararının Sonuçları . 243

Genel Olarak . 243

Mahkeme Tarafından Verilen Durdurma Kararının Grev ve

Lokavtın Kapsamı Açısından Doğurduğu Sonuçlar  246

Grev Hakkının ve Lokavtın Kötüye Kullanılması Durumunda

Uğranılan Zararların Tazmini  248

III. ÖZEL BİR DÜZENLEME OLARAK: İŞVERENİN KANUNİ BİR LOKAVTI İŞYERİNİ

TEMELLİ KAPALI TUTMAK AMACIYLA YAPMASI (STİSK MADDE 72/2) . 250

İşyerini Temelli Kapalı Tutmak Amacıyla Lokavt Yapılması . 250

Davanın Usul Hukuku Bakımından Gösterdiği Özellikler. 255

Yargılama ve Hüküm. 255

Kanun Yolu 258

İşyerini Temelli Kapatmak Amacıyla Yapılan Lokavtın Mahkeme

Tarafından Durdurulmasının İşçiler Açısından Sonuçları. 259

GENEL OLARAK GREV HAKKININ VE LOKAVTIN KÖTÜYE KULLANILMASININ

(STİSK MD. 72/1) BENZER DURUMLAR İLE KARŞILAŞTIRILMASI. 261

Grev Hakkının ve Lokavtın Kötüye Kullanılmasının Grev ve Lokavtın

Ertelenmesi ile Karşılaştırılması. 261

Genel Olarak Grev ve Lokavtın Ertelenmesi . 262

Grev ve Lokavtın Ertelenmesi ile Kötüye Kullanılması Durumunda

Mahkeme Tarafından Verilen Durdurma Kararı Arasındaki

Benzerlikler ve Farklılıklar. 265

Grev ve Lokavtın Ertelenmesine İlişkin Kararın Kötüye Kullanılma

Nedeniyle Mahkeme Tarafından Verilecek Olan Durdurma Kararına

Etkisi . 266

Grev Hakkının ve Lokavtın Kötüye Kullanılmasıyla Kanun Dışı Grev ve

Lokavt Kavramlarının Ayrımı . 267

Grev Hakkının ve Lokavtın Kötüye Kullanılması Nedeniyle Durdurulması

Davasının Kanun Dışı Grev ve Lokavtın Tespiti Davasından Farkı 268

14 İçindekiler

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İŞÇİ SENDİKASININ ÜYE SAYISININ AZALMASI NEDENİYLE

GREVİN MAHKEME KARARI İLE SONA ERDİRİLMESİ

GENEL OLARAK271

TARAF İŞÇİ SENDİKASININ ÜYE SAYISININ AZALMASI SEBEBİYLE GREVİN

MAHKEME TARAFINDAN SONA ERDİRİLMESİNİN ŞARTLARI273

Uygulanmakta Olan Kanuni Grevin Varlığı. 273

İşçi Sendikasının Üye Sayısının Belirli Bir Oranda Azalması . 275

Sendika Üyeliğinden Ayrılma 275

Üyelikten Ayrılma Tarihi 284

Grevin Etkisiz Hâle Gelmesi. 289

İlgililerden Birinin Mahkemeye Başvurması 294

Davanın Usul Hukuku Bakımından Gösterdiği Özellikler . 298

Yargılama 298

Hüküm. 301

Kanun Yolu 302

III. GREVİN MAHKEME KARARIYLA SONA ERDİRİLMESİNİN SONUÇLARI.304

Genel Olarak 304

Yetki Belgesine Etkisi . 306

6356 Sayılı Kanun’da Yetki Belgesinin Hükümsüz Kalacağı Hâller. 308

Yetki Belgesinin Hükümsüz Kalmasının Sonuçları . 310

Konuya İlişkin Öğreti Görüşlerinin Tespiti. 311

Sendikanın Yetki Belgesinin Hükümsüz Kalacağını Savunan

Görüşler 312

Sendikanın Yetki Belgesinin Geçerli Olmaya Devam Edeceğini

Savunan Görüşler . 315

Yargı Kararlarındaki Eğilim 323

Görüşümüz 329

GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 335

KAYNAKÇA.347