Ulaşım Araçlarının İpoteği

ULAŞIM ARAÇLARININ İPOTEĞİ



Gülen Sinem TEK



- Ulaşım Aracı İpoteği Kavramı, Ulaşım Aracı İpoteğinin Konusu ve Benzer Kavramlardan Farkı

- Ulaşım Aracı İpoteğinin Kuruluşu

- Ulaşım Aracı İpoteğinin Hükümleri ve Sone Ermesi





Birinci Bölüm

ULAŞIM ARACI İPOTEĞİ KAVRAMI,

ULAŞIM ARACI İPOTEĞİNİN KONUSU VE

BENZER KAVRAMLARDAN FARKI

I. Ulaşım Aracı İpoteği Kavramı ve Ulaşım Aracı İpoteğinin

Konusu..............................................................................................................11

A. Ulaşım Aracı İpoteği Kavramı .............................................................11

1. Ulaşım Aracı İpoteğinin Tanımı ..................................................12

2. Ulaşım Aracı İpoteğinin Hukukî Niteliği ..................................14

a. Taşınır Rehninin Bir Türü Olması .......................................14

b. Alacağa Bağlı (Fer'i) Bir Hak Olması ...................................16

3. Ulaşım Aracı İpoteğine Uygulanacak Hükümler.................... 20

a. Gemi İpoteğine Uygulanacak Hükümler........................... 20

b. Hava Aracı İpoteğine Uygulanacak Hükümler................. 23

c. Motorlu Taşıt İpoteğine Uygulanacak Hükümler............ 24

İÇİNDEKİLERX

B. Ulaşım Aracı İpoteğinin Konusu ....................................................... 26

1. Geminin Tanımı ve Üzerinde İpotek Tesis Edilebilen

Gemi Kavramı.................................................................................. 26

a. Geminin Tanımı........................................................................27

b. Üzerinde İpotek Tesis Edilebilen Gemi ...............................29

2. Hava Aracının Tanımı ve Üzerinde İpotek Tesis

Edilebilen Hava Aracı Kavramı ....................................................31

a. Hava Aracının Tanımı..............................................................32

b. Üzerinde İpotek Tesis Edilebilen Hava Aracı.....................32

3. Motorlu Taşıtın Tanımı ve Üzerinde İpotek Tesis

Edilebilen Motorlu Taşıt Kavramı............................................... 34

a. Motorlu Taşıtın Tanımı .......................................................... 34

b. Üzerinde İpotek Tesis Edilebilen Motorlu Taşıt................35

II. Ulaşım Aracı İpoteğinin Benzer Kavramlardan Farkı ......................... 36

A. Ulaşım Aracı İpoteğinin Diğer Rehin Türlerinden Farkı ............ 36

1. Ulaşım Aracı İpoteğinin Teslime Bağlı Taşınır

Rehninden Farkı...............................................................................37

2. Ulaşım Aracı İpoteğinin Taşınmaz İpoteğinden Farkı ...........41

B. Ulaşım Aracı İpoteğinin Diğer Teslimsiz Teminatlardan

Farkı............................................................................................................45

1. Ulaşım Aracı İpoteğinin Teminat Amaçlı İnançlı

İşlemden Farkı.................................................................................. 46

2. Ulaşım Aracı İpoteğinin Mülkiyeti Saklı Tutma

Anlaşmasından Farkı...................................................................... 49

3. Ulaşım Aracı İpoteğinin Taşınırlara İlişkin Finansal

Kiralama Sözleşmesinden Farkı................................................... 54

İkinci Bölüm

ULAŞIM ARACI İPOTEĞİNİN KURULUŞU

I. Ulaşım Aracı İpoteğinin Hukukî Sebebi..................................................61

A. Sözleşme ....................................................................................................61XI

1. Ulaşım Aracı İpoteği Sözleşmesinin Hukukî Niteliği.............61

a. Sui Generis Sözleşme Olması.................................................61

b. Borç Sözleşmesi Olması...........................................................62

c. Tek Tarafa Borç Yükleyen Bir Sözleşme Olması................62

2. Ulaşım Aracı İpoteği Sözleşmesine Uygulanacak

Hükümler.......................................................................................... 64

3. Ulaşım Aracı İpoteği Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları.........65

a. Şekil ..............................................................................................65

b. Ehliyet......................................................................................... 69

c. Diğer Geçerlilik Şartları...........................................................71

4. Ulaşım Aracı İpoteği Sözleşmesinin Tarafları..........................73

5. Ulaşım Aracı İpoteği Sözleşmesinin Benzer

Sözleşmelerden Farkları..................................................................75

a. Ulaşım Aracı İpoteği Sözleşmesinin Aynî

Sözleşmeden Farkları ...............................................................75

b. Ulaşım Aracı İpoteği Sözleşmesinin Ön

Sözleşmeden Farkları ...............................................................76

6. Ulaşım Aracı İpoteği Sözleşmesinin Kurulma Şekilleri .........79

a. Genel Olarak...............................................................................79

b. Genel İşlem Koşulları Dâhilinde Kurulması Sorunu .......79

c. Ticarî İşletme Rehni Dâhilinde Kurulması Sorunu......... 82

7. Ulaşım Aracı İpoteği Sözleşmesinin Unsurları........................ 86

a. Objektif Esaslı Unsurlar.......................................................... 87

aa. İpotek Tesisine Yönelik Anlaşma................................... 87

bb. İpoteğe Konu Olacak Ulaşım Aracının Belirlenmesi 88

cc. Güvence Altına Alınan Alacağın Miktar Olarak

Belirlenmesi ........................................................................ 88

b. Sübjektif Esaslı Unsurlar..........................................................89

aa. Sübjektif Esaslı Unsurların Alacağın Temliki

Karşısındaki Durumu....................................................... 90

bb. Sübjektif Esaslı Unsurların Vasıflandırılması .............91

(1) Teminat Sözleşmesi ve İfasına İlişkin Klozlar......91XII

(2) İpotek Hakkının Varlığına ve Sağlanan Teminata

İlişkin Klozlar.............................................................. 92

(3) İpotek Konusu Ulaşım Aracına İlişkin Klozlar... 94

(4) Teminat Kapsamındaki Alacağa İlişkin Klozlar. 94

(5) İpoteğin Paraya Çevrilmesine İlişkin Klozlar..... 94

8. Ulaşım Aracı İpoteği Sözleşmenin İfası ve İfa

Etmemenin Sonuçları................................................................... 100

B. Kanun Hükmü – Yapı Alacaklısı İpoteği.........................................101

1. Yapı Alacaklısı İpoteğinin Tanımı ve Hukukî Niteliği......... 104

a. Yapı Alacaklısı ......................................................................... 104

b. Yapı Alacaklısı İpoteğinin Hukukî Niteliği...................... 113

2. Yapı Alacaklısı İpoteğinin Süresi...............................................120

3. Yapı Alacaklısı İpoteğinin Şartları ............................................ 121

a. Alacağın Yapım veya Onarımdan Kaynaklanmış

Olması ....................................................................................... 123

b. Alacağın Çekişmeli Olmaması............................................ 123

c. Malikin Alacak İçin Başka Güvence Göstermemesi...... 127

C. Diğer Sebepler.......................................................................................128

II. Tescil Talebi ve Tescil................................................................................. 130

A. Tescil Talebi........................................................................................... 130

1. Tescil Talebinin Hukukî Niteliği............................................... 131

2. Tescil Talebinde Bulunmaya Yetkili Kişi................................. 133

a. Malik.......................................................................................... 133

b. İpotek Alacaklısı ..................................................................... 136

3. Tescil Talebinin Şekli ve İçeriği................................................. 136

B. Tescil........................................................................................................ 137

1. Tescilin Hukukî Niteliği.............................................................. 137

a. Genel Olarak............................................................................ 137

b. Trafik Sicilinden Kaynaklanan Tartışmalar.................... 139

2. Tescilin Kapsamı ............................................................................141

a. İpotek Alacaklısı ......................................................................141XIII

b. İpoteğin Sırası ......................................................................... 142

aa. Gemi ve Hava Araçlarında İpoteğin Sırası................ 142

(1) Genel Olarak Sabit Dereceler Sistemi.................. 142

(2) Ulaşım Aracı İpoteği ile Diğer Aynî Haklar

Arasındaki Sıra İlişkisi ............................................ 149

(3) Yapı Alacaklısı İpoteğinde Sıra ve Öncelik

Hakkı........................................................................... 152

bb. Motorlu Taşıtlarda İpoteğin Sırası ...............................161

c. Teminat Kapsamındaki Alacağın Miktarı........................ 164

aa. Alacağın Kapsamı............................................................ 164

(1) Anapara....................................................................... 166

(2) Takip Giderleri.......................................................... 167

(3) Gecikme Faizi............................................................ 168

(4) Sözleşmesel Faiz.........................................................170

(5) Ulaşım Aracının Korunması İçin Yapılan Zorunlu

Masraflar .................................................................... 172

bb. Alacağın Niteliği.............................................................. 173

(1) Yabancı Para İpoteğinin Şartları........................... 173

(2) Yabancı Para İpoteğinin Tesisi ...............................176

3. Tescilin Hükümleri....................................................................... 179

a. Sicil Kayıtlarının Geçerliliği Açısından............................ 179

b. Geçerli Bir Hukukî Sebebe Bağlı Olup Olmaması

Açısından.................................................................................. 180

c. Zamanaşımı Açısından ......................................................... 182

Üçüncü Bölüm

ULAŞIM ARACI İPOTEĞİNİN

HÜKÜMLERİ VE SONA ERMESİ

I. Ulaşım Aracı İpoteğinin Hükümleri...................................................... 183

A. Ulaşım Aracı İpoteğinin Kapsamına İlişkin Hükümler............. 183

1. Ulaşım Aracının Kendisi ve Kaim Değeri............................... 185

2. Ulaşım Aracının Bütünleyici Parçaları.....................................191XIV

3. Ulaşım Aracının Eklentileri........................................................ 194

4. Ulaşım Aracının Semeresi...........................................................200

B. Ulaşım Aracı İpoteğinin Değerinin Korunması İçin

Alınacak Tedbirlere İlişkin Hükümler............................................202

1. Tedbir Alınmasının Genel Şartı Olarak Ulaşım

Aracının Değerinin Azalması ya da Değerinin Azalması

Tehlikesi ..........................................................................................203

2. Alınacak Tedbirler.........................................................................207

a. Gemiler Açısından Alınacak Tedbirler .............................207

aa. Geminin Değerinin Azalması Hâlinde Alınacak

Tedbirler ............................................................................207

bb. Geminin Değerinin Azalması Tehlikesine Karşı

Alınacak Tedbirler........................................................... 210

cc. Geminin Değerinde Azalmanın Başlaması ve Devam

Etmesi Hâlinde Alınacak Tedbirler............................. 212

b. Hava Aracı ve Motorlu Taşıtlar Açısından Alınacak

Tedbirler ................................................................................... 213

aa. Hava Aracı ya da Motorlu Taşıt Malikinin Kusurlu

Olması İhtimalinde Alınacak Tedbirler..................... 213

(1) Hava Aracı ya da Motorlu Taşıtın Değerinin

Azalması Hâlinde Alınacak Tedbirler................. 213

(2) Hava Aracı ya da Motorlu Taşıtın Değerinin

Azalması Tehlikesinin Bulunması veya Değer

Azalmasının Başlaması Hâlinde Alınacak

Tedbirler.......................................................................214

bb. Hava Aracı ya da Motorlu Taşıt Malikinin Kusurlu

Olmaması Hâlinde Alınacak Tedbirler.......................216

C. İpoteğe ve İpoteğin Teminatı Kapsamındaki Alacağa Dair

Hukukî İşlemlere İlişkin Hükümler.................................................217

1. İpoteğe İlişkin Hükümler.............................................................217

a. Ulaşım Aracı Üzerindeki İpoteğin Tadili..........................217

b. Ulaşım Aracı Üzerindeki İpoteğin Kaldırılması............. 218

2. Teminat Kapsamındaki Alacağa İlişkin Hükümler..............225

a. Alacağın Temlikinin Ulaşım Aracı İpoteğine Etkisi .....225XV

b. Borcun Üstlenilmesinin Ulaşım Aracı İpoteğine

Etkisi..........................................................................................228

II. Ulaşım Aracı İpoteğinin Sona Ermesi....................................................234

A. Ulaşım Aracı İpoteğinin Sona Erme Sebepleri ............................. 235

1. Alacağın Sona Ermesi...................................................................235

2. Ulaşım Aracı İpoteğinin Paraya Çevrilmesi...........................238

3. Alacaklının İpotekten Feragat Etmesi......................................240

4. Mahkeme Kararı............................................................................ 241

5. Ulaşım Aracının Sicilden Terkin Edilmesi .............................243

a. Ulaşım Aracının Sicilden Talep Üzerine Terkini ...........243

b. Ulaşım Aracının Re'sen Terkini..........................................247

6. Diğer Sebepler................................................................................250

B. Sona Ermiş Ulaşım Aracı İpoteğinin Terkini................................ 252

1. Terkinin Hukukî Niteliği ............................................................ 252

a. Aynî Hakkı Sona Erdirici Terkin........................................ 252

b. Sicil Düzeltici Terkin............................................................. 253

2. Terkin Talebinde Bulunacak Kişiler......................................... 253

SONUÇ................................................................................................................ 255

KAYNAKÇA ...................................................................................................... 259