Ceza Hukuku Genel Hükümler
KISA İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
SUÇ VE YAPTIRIM HUKUKUNA BAŞLANGIÇ
§1. GİRİŞ 1
§2. CEZA KANUNUMUZ 9
§3. CEZA HUKUKUNUN VE SUÇ POLİTİKASININ TEMEL İLKELERİ 10
§4. SUÇ OLUŞTURAN FİİLLERİN VE BUNLARA UYGULANACAK YAPTIRIMLARIN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN SORUNLAR VE İLKELER 32
§5. HAKSIZLIK OLUŞTURAN DİĞER FİİLLER VE SUÇLAR 40
§6. CEZA NORMUNUN TASNİFİ 50
§7. CEZA MUHAKEMESİNE KISA BİR BAKIŞ 52
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK CEZA KANUNU’NUN UYGULAMA ALANI
§1. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA 55
I. GEÇMİŞE YÜRÜMEZLİK İLKESİNİN KAPSAMI 57
II. FAİLİN LEHİNE OLAN KANUNUN TESPİTİ 58
III. ÇEŞİTLİ AÇILARDAN LEHE OLAN KURALLARIN İNCELENMESİ 59
IV. LEHE OLAN HÜKÜMLERİN UYGULANMASINDA USUL 66
V. SUÇUN İŞLENDİĞİ ZAMAN 66
§2. YER BAKIMINDAN UYGULAMA 69
I. SUÇUN İŞLENDİĞİ YER 70
II. SİSTEMLER 72
III. YURT DIŞINDA İŞLENEN KABAHATLER BAKIMINDAN TÜRK
KANUNLARININ UYGULANABİLİRLİĞİ 85
IV. YABANCILARIN İADESİ 85
§3. KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA 89
I. CUMHURBAŞKANI 89
II. YASAMA DOKUNULMAZLIĞI 90
III. ULUSLARARASI YARGI BAĞIŞIKLIĞI 93
IV. YABANCI BAZI ASKER VE SİVİL KİŞİLER İLE YAKINLARININ YARGI BAĞIŞIKLIĞI 95
V. KAMU GÖREVLİLERİ 95
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM S U Ç
§1. SUÇ GENEL TEORİSİ 97
I. GENEL AÇIKLAMALAR 97
II. HAKSIZLIĞIN VE KUSURUN DIŞINDA KALAN HUSUSLAR 99
III. SUÇUN UNSURLARI 108
IV. KUSUR 342
V. CEZA SORUMLULUĞUNU KALDIRAN SEBEPLERDE SINIRIN AŞILMASI 404
VI. YANILMA (HATA) 409
XII Ceza Hukuku
VII. HEDEFTE SAPMA 431
§2. SUÇUN ÖZEL BELİRİŞ ŞEKİLLERİ 436
I. TEŞEBBÜS 436
II. SUÇLULARIN ÇOKLUĞU 484
III. SUÇLARIN İÇTİMAI 549
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YAPTIRIM
§1. CEZALAR 597
I. HAPİS CEZALARI 598
II. ADLİ PARA CEZASI 613
§2. GÜVENLİK TEDBİRLERİ 616
I. BELLİ HAKLARI KULLANMAKTAN YOKSUN BIRAKILMA 617
II. MÜSADERE 626
III. ÇOCUKLARA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİ 632
IV. AKIL HASTALARINA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİ 633
V. SUÇTA TEKERRÜR VE ÖZEL TEHLİKELİ SUÇLULAR 634
VI. TÜZEL KİŞİLER HAKKINDA GÜVENLİK TEDBİRLERİ 642
VII. ALKOL VEYA UYUŞTURUCU BAĞIMLISI KİŞİLER HAKKINDA GÜVENLİK TEDBİRLERİ 642
VIII. YABANCILARIN SINIR DIŞI EDİLMESİ 643
§3. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 644
I. CEZANIN BELİRLENMESİ 644
II. CEZANIN HESAPLANMASI 650
III. TAKDİRİ İNDİRİM NEDENLERİ 654
IV. MAHSUP 657
V. CEZALARIN İÇTİMAI 659
§4. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER 660
I. ÖLÜM 661
II. AF 662
III. BELİRLİ BİR SÜRENİN GEÇMESİ (ZAMANAŞIMI) 664
IV. ŞİKÂYETTEN VAZGEÇME 675
V. ÖN ÖDEME 676
§5. KOŞULLU SALIVERİLME 678
I. TANIM 678
II. ŞARTLARI 678
III. USUL 680
§6. ADLİ SİCİL KAYDININ SİLİNMESİ 681
§7. YASAKLANMIŞ HAKLARIN GERİ VERİLMESİ 683
KÜÇÜK SÖZLÜK 687
MADDE DİZİNİ 691
KAVRAMLAR DİZİNİ 701
YARARLANILAN KAYNAKLAR 707
İÇİNDEKİLER
YİRMİDÖRDÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ IX
KISA İÇİNDEKİLER XI
İÇİNDEKİLER XIII
KISALTMALAR XXXI
BİRİNCİ BÖLÜM
SUÇ VE YAPTIRIM HUKUKUNA BAŞLANGIÇ
§1. GİRİŞ 1
I. KAVRAM 1
II. CEZA HUKUKUNUN AMACI 2
III. SİSTEM 5
§2. CEZA KANUNUMUZ 9
§3. CEZA HUKUKUNUN VE SUÇ POLİTİKASININ TEMEL İLKELERİ 10
I. HUKUK DEVLETİ İLKESİ 10
II. KANUNİLİK İLKESİ 11
A. Genel Olarak 11
B. Kanunilik İlkesinin Sonuçları 13
1. Suç tespit eden ceza normları açık biçimde belirlenmelidir:
Belirlilik ilkesi (Requirement of definiteness) 14
2. Örf ve Adet Hukuku Ceza Hukukunda Doğrudan Doğruya Bir
Kaynak Niteliği Taşımaz 19
3. İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç ve Ceza Konulamaz 20
4. Kıyas Yasağı 23
a. Genel Olarak 23
b. Kıyas Yasağı ve Yorum 24
5. Geçmişe Yürüme Yasağı 25
III. ORANTILILIK İLKESİ 27
IV. İNSANİLİK İLKESİ 27
V. KANUN ÖNÜNDE EŞİTLİK İLKESİ 28
VI. KUSUR İLKESİ 28
VII. CEZA SORUMLULUĞUNUN ŞAHSİLİĞİ İLKESİ 29
VIII. ŞÜPHEDEN ÖZGÜRLÜK YARARLANIR İLKESİ 31
IX. KARİNELERE DAYALI İSPAT YASAKTIR 31
§4. SUÇ OLUŞTURAN FİİLLERİN VE BUNLARA UYGULANACAK YAPTIRIMLARIN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN SORUNLAR VE İLKELER 32
I. BİR EYLEM NE ZAMAN CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARINA TABİ
KILINMALIDIR? 33
A. Bir Eylem Ne Zaman Ceza Hukuku Kapsamında, Ne Zaman Özel
Hukuk Kapsamında Değerlendirilmelidir? 33
B. Bir Eylem Ne Zaman Disiplin Suçu, Ne Zaman Suç Olarak Değerlendirilmelidir? 34
II. KANUN KOYUCU BİR EYLEMİN SUÇ OLUŞTURDUĞUNU BELİRLEMEK KONUSUNDA SERBEST MİDİR? 35
III. KANUN KOYUCU SUÇ OLARAK BELİRLEDİĞİ EYLEME UYGULANACAK CEZANIN MİKTARI KONUSUNDA SERBEST MİDİR? 37
§5. HAKSIZLIK OLUŞTURAN DİĞER FİİLLER VE SUÇLAR 40
I. HAKSIZ FİİLLER VE SUÇLAR 40
A. Genel Olarak 40
B. Haksız Fiiller ile Suçların Farkları 41
II. İDARİ YAPTIRIMI GEREKTİREN FİİLLER VE SUÇLAR 42
A. Disiplin Suçları ve Suçlar 42
1. Genel Olarak 42
2. Disiplin Suçları ile Suçlar Arasındaki Farklar 43
3. Disiplin Soruşturmasıİle Aynı Anda Ceza Soruşturması/
Kovuşturması Yapılması Durumu 45
B. Zabıta Tedbirlerini Gerektiren Fiiller ve Suçlar 46
C. Kabahatler ve Suçlar 47
1. Genel Olarak 47
2. Suç ve Kabahat Ayrımının Uygulamadaki Önemi ve Sonuçları 48
§6. CEZA NORMUNUN TASNİFİ 50
I. DAVRANIŞ NORMLARI – MÜEYYİDE NORMLARI 50
II. BAĞIMSIZ – BAĞIMLI CEZA NORMLARI 50
A. Tanım 50
B. Bağımsız Ceza Normları 51
1. Tam Ceza Normları 51
2. Eksik Ceza Normları 51
C. Bağımlı Ceza Normları 51
1. İlke Belirleyen Normlar 51
2. Tanım Normları 51
3. Yorum Normları 51
4. Atıf Normları 51
§7. CEZA MUHAKEMESİNE KISA BİR BAKIŞ 52
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK CEZA KANUNU’NUN UYGULAMA ALANI
§1. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA 55
I. GEÇMİŞE YÜRÜMEZLİK İLKESİNİN KAPSAMI 57
II. FAİLİN LEHİNE OLAN KANUNUN TESPİTİ 58
III. ÇEŞİTLİ AÇILARDAN LEHE OLAN KURALLARIN İNCELENMESİ 59
A. Geçici veya Süreli Ceza Kanunları Açısından 59
B. Cezanın İnfaz Rejimine İlişkin Kanunlar 60
C. Güvenlik Tedbirleri 62
D. Kabahatler 63
E. Kovuşturma Şartları 63
F. Zamanaşımına İlişkin Kanunlar 63
G. Anayasa Mahkemesi’nin İptal Kararları 64
H. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararlarındaki Değişiklikler 65
IV. LEHE OLAN HÜKÜMLERİN UYGULANMASINDA USUL 66
V. SUÇUN İŞLENDİĞİ ZAMAN 66
A. Problem: Hareket mi, Netice mi Esas Alınacak? 66
B. Problem: Kesintisiz Suçlar 67
C. Problem: Zincirleme Suçlar 67
D. Problem: İhmali Suçlar 68
E. Problem: Teşebbüs Halinde Kalan Suçlar 68
F. Problem: Objektif Cezalandırılabilirlik Şartları İçeren Suçlar 68
§2. YER BAKIMINDAN UYGULAMA 69
I. SUÇUN İŞLENDİĞİ YER 70
A. Genel Olarak 70
B. Problemli Durumlar 70
C. Özel Hükümler 71
II. SİSTEMLER 72
A. Mülkilik (Ülkesellik) Sistemi 73
1. Tanım 73
2. Ülke Neresidir? 73
B. Şahsilik Sistemi 74
1. Faile Göre Şahsilik 75
a. Türk Vatandaşlarının Yabancı Ülkelerde İşlediği Suçlar 75
b. Türkiye Namına Memuriyet veya Görev Yapanların
İşledikleri Suçlar 76
2. Mağdura Göre Şahsilik 76
C. Koruma (Savunma) Sistemi 77
D. İkame Yargı Sistemi 78
E. Evrensellik Sistemi 78
F. Türkiye’de Yeniden Yargılama Yapılması 80
1. Genel Olarak 80
2. Mülkilik Sisteminin Uygulandığı Hallerde 80
3. Şahsilik Sisteminin Uygulandığı Hallerde 80
4. Koruma Sisteminin Uygulandığı Hallerde 81
5. İkame Yargı Sisteminin Uygulandığı Hallerde 81
6. Evrensellik Sisteminin Uygulandığı Hallerde 81
G. Hak Yoksunluklarının Türkiye’de Geçerli Olması 83
H. Yabancı Ülke Kanununun Göz Önünde Bulundurulması 84
III. YURT DIŞINDA İŞLENEN KABAHATLER BAKIMINDAN TÜRK
KANUNLARININ UYGULANABİLİRLİĞİ 85
IV. YABANCILARIN İADESİ 85
A. Kavram 85
B. Şartları 86
C. Geri Vermenin Mümkün Olmadığı Haller 87
1. Siyasi ve Diğer Nedenlerle Kovuşturma veya Kötü Muamele
Tehlikesi Halinde Geri Verme Yasağı 87
2. Suçun Nitelikleri Sebebiyle Geri Verilmezlik 87
3. İadesi İstenen Kişinin Kişisel Özellikleri Nedeniyle Geri
Verilmezlik 87
D. Geri Vermede Özellik İlkesi 88
E. Geri Vermede Usul 88
§3. KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA 89
A. CUMHURBAŞKANI 89
II. YASAMA DOKUNULMAZLIĞI 90
A. Sorumsuzluk (Mutlak Dokunulmazlık) 90
B. Kovuşturma Yasağı (Geçici Dokunulmazlık) (AY 83) 91
1. Kapsamı 91
2. İstisnaları 92
3. Sona Ermesi 92
4. Zamanaşımı Sorunu 93
III. ULUSLARARASI YARGI BAĞIŞIKLIĞI 93
IV. YABANCI BAZI ASKER VE SİVİL KİŞİLER İLE YAKINLARININ YARGI BAĞIŞIKLIĞI 95
V. KAMU GÖREVLİLERİ 95
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM S U Ç
§1. SUÇ GENEL TEORİSİ 97
I. GENEL AÇIKLAMALAR 97
II. HAKSIZLIĞIN VE KUSURUN DIŞINDA KALAN HUSUSLAR 99
A. Kovuşturma Şartları 99
1. Şikâyet 99
a. Genel Olarak 99
b. Şikâyetin Özellikleri 100
2. İzin, Talep ve Karar 103
3. Yabancı Hükümetin Talebi (Şikâyeti) 104
B. Şahsi Cezasızlık Sebepleri/Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren
Şahsi Sebepler – Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler 105
1. Genel Olarak 105
2. Milletvekilleri Bakımından Şahsi Cezasızlık Sebebi (Mutlak
Dokunulmazlık) 106
a. Kapsamı 106
aa. Madde Bakımından 106
bb. Yer Bakımından 107
cc. Kişi Bakımından 107
dd. Zaman Bakımından 107
b. İstisnası 107
c. Sonuçları 107
III. SUÇUN UNSURLARI 108
A. Suçun Kanuni Unsuru (Tipiklik) 110
1. Genel Bilgiler 110
a. Tanım 111
b. Hayal Suç ve Kuruntu Suç 112
c. Fail 113
aa. Genel Olarak 113
bb. Mahsus (Özgü) Suçlar 117
cc. Bizzat İşlenebilen Suçlar 117
d. Mağdur 117
e. Suçun Konusu 119
f. Suçun Basit (Temel) Şekli, Basit Suç Tipinden Türeyen Suçlar 119
aa. Suçun Basit (Temel) Şekli 119
bb. Türeyen Suçlar (Nitelikli Haller) 120
g. Kanuni Unsur (Tipiklik) ve Hukuka Aykırılık İlişkisi 122
h. Ön Şartlar Sorunu 123
2. Tipikliğin Maddi (Objektif) Unsuru (Fiil) 124
a. Genel Açıklamalar 124
aa. Düşünce Suçu Kavramı 124
bb. Düşünce Suçu Kavramıyla Bağlantılı Olarak Tartışılması Gereken Ceza Kanunundaki Bazı Suç
Tipleri 126
b. Hareket 127
aa. Kavram 128
bb. Neler Ceza Hukuku Bakımından Hareket Sayılır? 128
cc. Hareketin Sayısı ve Şekilleri Bakımından Suçlar 135
aaa. Tek Hareketli Suçlar 135
bbb. Çok Hareketli Suçlar 136
ccc. Serbest Hareketli Suçlar 136
ddd. Bağlı Hareketli Suçlar 136
eee. Seçenek Hareketli Suçlar 136
fff. İcrai-İhmali Suçlar 136
aaaa. Genel Açıklamalar 136
bbbb. İhmal Kavramı 137
cccc. İcra-İhmal Ayrımı 139
dddd. İhmali Suçların Çeşitleri 142
(1) Saf İhmali Suçlar (Gerçek İhmali Suçlar) 142
(2) Garantörsel İhmali Suçlar
(Görünüşte İhmali Suçlar) 143
(a) Genel Olarak 143
(b) Garantörlük 144
(aa) Genel Açıklamalar 144
(bb) Kavram 145
(c) Garantörlük Kaynakları 146
(aa) Kanun 146
(bb) Sözleşme 147
(cc) Öngelen Tehlikeli Davranış 148
c. Netice 149
aa. Neticeye Göre Suçların Tasnifi 150
aaa. Neticesi Harekete Bitişik Suç (Sırf Hareket Suçları) - Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suç
Ayrımı 150
bbb. Zarar Suçu-Tehlike Suçu Ayrımı 151
ccc. Kalkışma Suç Tipleri (Teşebbüs Suçları) 152
ddd. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar 153
eee. Ani Suç-Kesintisiz Suç Ayrımı 154
aaaa. Genel Açıklamalar 154
bbbb. Kesintisiz Suç ile Diğer Suçlar Arasındaki
Farklar 155
(1) Zincirleme Suç ile Farkı 155
(2) İz Bırakan Suç ile Farkı 155
cccc. Suçun Kesintisiz Olmasının Sonuçları 156
bb. Birden Fazla Neticenin Bir Suç Sayıldığı Durumlar 158
d. Nedensellik Bağı (İlliyet Rabıtası)(Sebebiyet Alakası) 161
aa. Genel Olarak 163
bb. Şart Teorisi ve Objektif İsnadiyet 164
aaa. Nedensellik Bağı Yoktur 165
bbb. Normal Nedensellik 165
ccc. Çifte Nedensellik 166
ddd. Toplam (Atipik) Nedensellik 168
eee. Sollayan (Öne Geçen) Nedensellik 172
fff. Varsayılan Nedensellik 174
ggg. Yüklenebilirlik İle İlgili Bazı Sorunlar 175
aaaa. Kişinin Kendisini Tehlikeye Atması 175
bbbb. Egemenlik Alanı Dışında Kalma (Tesadüfî Nedensellik) 176
cccc. Sosyal Nedensellik 177
dddd. Risk Azalması 177
eeee. Normun Koruma Alanı İçinde Olmaması 178
ffff. Rücu Yasağı 180
cc. Diğer Nedensellik Teorileri 181
aaa. Uygun Şart (Sebep) Teorisi 181
bbb. Hukuki Önem (Hukuki Uygunluk) Teorisi 181
ccc. Karma Uygun Sebep Teorisi 181
dd. Bazı Suçlarda Nedensellik Bağı 188
aaa. Teşebbüs Halinde Kalan Suçlarda Nedensellik
Bağı 188
bbb. İhmali Suçlarda Nedensellik Bağı 188
3. Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsuru 190
a. Genel Olarak 191
b. Kaza ve Tesadüf 192
c. Kast ve Taksir 193
aa. Kast 197
aaa. Kavram 197
bbb. Kastın Unsurları 198
aaaa. Kastta Bilmek Unsuru 198
bbbb. Kastta İstemek Unsuru 201
ccc. Kastın Aranacağı Zaman 205
ddd. Kastın Çeşitleri 207
aaaa. Özel Kast – Genel kast 207
bbbb. Ani Kast-Tasarlama 207
cccc. Doğrudan Kast-Olası Kast 207
(1) Tanım 207
(2) Bilme Unsuru Bakımından Olası Kast 210
(3) Olası Kastla İşlenemeyen Suçlar 212
(4) Olası Kast ve Teşebbüs 212
(5) Olası Kastın İspatı 213
(6) Olası Kastta Ceza 217
dddd. Weber Kastı 218
eee. Alternatif Kast 219
fff. İhmali Suçlarda Kast 219
aaaa. İhmali Suçlarda Kastın Niteliği 219
bbbb. İhmali Suçlarda Kastın Konusu 220
cccc. İhmali Suçlarda Olası Kast 221
bb. Taksir 222
aaa. Tanım 222
bbb. Taksirin Kasttan Farkı 223
ccc. Taksirin Unsurları 225
aaaa. Taksirin Cezalandırılacağı Konusunda
Kanunda Hüküm Bulunması 225
bbbb. Dikkat ve Özen Görevinin Yerine
Getirilmemesi 226
cccc. Neticeye Sebep Olan Fiilin İradi Olması 227
dddd. Neticenin Öngörülebilir (Tahmin
Edilebilir) Olması 227
eeee. Failin Neticeyi İstememiş Bulunması 230
ffff. Hareket ile Netice Arasında Nedensellik
Bağının Bulunması 230
ddd. Taksir ve Teşebbüs 230
eee. Bilinçli-Bilinçsiz Taksir Ayrımı 231
fff. Bilinçli Taksir- Olası Kast Ayrımı 235
ggg. Üçüncü Kişinin veya Mağdurun Hareketinin Nedensellik Bağına Etkisi (Taksirli Hareketlerin
Birleşmesi) 237
aaaa. Üçüncü Kişinin Hareketi 237
bbbb. Mağdurun Hareketi 238
hhh. Taksirli Suçlarda Ceza Verilmemesi Durumu 240
d. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar 243
aa. Kavram 243
bb. Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Suçların Şartları 245
cc. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçların Çeşitleri 254
aaa. Gerçek Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlar – Gerçek Olmayan Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış
Suçlar 254
bbb. Kastı Aşan Suç- Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış
Suç 254
ccc. Kastedilenden Daha Ağır Bir Neticenin Meydana Geldiği Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç– Kastedilenden Daha Başka Bir Neticenin Meydana
Geldiği Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 255
dd. TCK 87/4 Uygulamasında Dikkat Edilecek Hususlar 255
ee. Anayasa’ya Aykırılık Sorunu 260
e. Objektif Cezalandırılabilme Şartları 262
f. Yanılma 264
g. Amaç ve Saik 264
B. Hukuka Aykırılık Unsuru 265
1. Genel Açıklamalar 265
2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Ortak Özellikleri 267
3. Hukuka Uygunluk Sebepleri 272
a. TCK 24, 25 ve 26’daki Hukuka Uygunluk Sebepleri 272
aa. Hukuka Uygun Emrin Yerine Getirilmesi 272
bb. Kanun Hükmünü İcra 273
aaa. Genel Olarak 273
bbb. Silah Kullanma Yetkisi 276
ccc. Şikâyet ve İhbar 279
ddd. Devletin Kumar Oynatması 280
cc. Meşru Savunma 281
aaa. Meşru Savunmanın Konusu Olabilecek Haklar 282
bbb. Meşru Savunmanın Şartları 284
aaaa. Saldırıya İlişkin Şartlar 284
(1) Bir Saldırının Varlığı 284
(2) Saldırının Fil Hal Olması 287
(3) Saldırının Haksız Olması 292
bbbb. Savunmaya İlişkin Şartlar 295
(1) Savunmada Zorunluluk Bulunması 295
(2) Saldırı ile Savunma Arasında Oran
Olması 298
(a) Araçlar Bakımından Oran 299
(b) Yararlar Bakımından Oran 302
ccc. Üçüncü Kişi Lehine Meşru Savunma 304
ddd. Önleyici Meşru Savunma (Offendicula) 305
eee. Meşru Savunma Halinde Üçüncü Kişilerin Zarar
Görmesi 307
fff. Tazminat 308
ggg. Meşru Savunmanın Kabulü Halinde Mağdur
Hakkında Soruşturma Yapılması 309
hhh. Meşru Savunma ve İnsan Hakları Avrupa
Sözleşmesi 309
dd. Hakkın Kullanılması 312
aaa. Eğitim Hakkının Verdiği Yetkiden Kaynaklanan Hareketlerin Hukuka Uygunluğu 312
bbb. İddia ve Savunma Dokunulmazlığı 315
ccc. Eleştiri Hakkı 317
ddd. Spor Faaliyetleri 317
eee. Bir İş, Meslek, Sanat veya Bilim Faaliyetinin İcrası 318
aaaa. Ticari ve/veya Sınaî Faaliyette Bulunma Hakkının İcrası 319
bbbb. Gazetecilik Mesleğinin İcrası 319
ee. Rıza 321
aaa. Genel Olarak 322
bbb. Tipikliği Kaldıran Rıza 323
ccc. Hukuka Uygunluk Sebebi Olarak Rıza ve Geçerli
Bir Rızanın Şartları 325
aaaa. Rızaya Ehliyet 325
bbbb. Rıza Açıklaması 327
cccc. Rızanın Konusu 330
(1) Bireyin Tasarruf Yetkisinin
Bulunduğu Haklar 330
(2) Bireyin Tasarruf Yetkisinin
Bulunmadığı Haklar 333
ddd. Varsayılan Rıza 336
eee. Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu 338
b. Ceza Kanununda Yer Almayan Hukuka Uygunluk Sebebi:
Yükümlülüklerin Çatışması 340
4. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Yanılgı 342
IV. KUSUR 342
A. Kusur Yeteneği 343
1. Tanım 344
2. Genel Olarak 345
3. Kusur Yeteneğini Etkileyen Sebepler 345
a. Yaşın Kusur Yeteneğine Etkisi 346
aa. Genel Açıklamalar 346
bb. Fiili İşlediği Zaman 12 Yaşını Bitirmemiş Olan Küçükler 347
cc. Fiili İşlediği Zaman 13–15 Yaş Arasında Olan Küçükler 348
dd. Fiili İşlediği Zaman 16–18 Yaş Arasında Olanlar 352
ee. Yaş Büyüklüğü 353
b. Sağırlık ve Dilsizlik 353
c. Akıl Hastalığı 354
d. Geçici Nedenler 357
aa. Genel Olarak 357
bb. Alkol veya Uyuşturucu Madde Kullananlarda Kusur
Yeteneği 358
B. Kusuru Etkileyen Sebepler 360
1. Hukuka Aykırı ve Bağlayıcı Emir 361
a. Genel Açıklamalar 361
b. Emri Yerine Getirmenin Şartları 362
aa. Bir Emrin Varlığı 362
bb. Emri Verenin Böyle Bir Emri Vermeye Yetkili Olması 362
cc. Emrin Yerine Getirilmesi “Görev Gereği Zorunlu” Olmalıdır 362
dd. Verilen Emrin Suç Oluşturmaması 362
ee. Verilen Emrin Hukuka Aykırı Olması 363
2. Zorunluluk (Iztırar, Mecburiyet, Zaruret) Hali 365
a. Genel Açıklamalar 365
b. Zorunluluk Halinin Kusurluluğu Kaldıran Sebep Olmasının Sonuçları 368
c. Özel Zorunluluk Halleri 370
d. Zorunluluk Halinin Şartları 371
aa. Tehlikeye İlişkin Şartlar 372
aaa. Ağır Bir Tehlikenin Bulunması 372
aaaa. Tehlike Kavramı 372
bbbb. Tehlikenin Muhakkak Olması 374
bbb. Tehlikenin Bir Hakka Yönelik Olması 376
ccc. Tehlikenin Meydana Gelmesine Bilerek Sebebiyet
Vermemiş Olmak 376
ddd. Tehlikeye Karşı Koyma Hukuksal Yükümlülüğü 377
bb. Korunmaya İlişkin Şartlar 378
aaa. Başka Türlü Korunma İmkânının Bulunmaması 379
bbb. Tehlikenin Ağırlığı ile Konu ve Kullanılan Vasıta
Arasında Orantı Bulunması 379
ccc. Korunma Hareketinin Hukuk Düzeni ile Uyuşabilirliği 381
cc. Üçüncü Kişi Lehine Zorunluluk Hali 381
dd. Tazminat 382
ee. Zorunluluk Hali ile Meşru Savunma Arasındaki Farklar 382
3. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit 385
a. Genel Olarak 385
b. Cebir 386
c. Tehdit 387
4. İhmali Suçlarda Beklenebilirlik 389
5. Haksız Tahrik 391
a. Kavram 391
b. Haksız Tahrikin Özellikleri 393
c. Haksız Tahrikin Şartları 395
6. Kusurluluğu Etkileyen Hata Halleri 403
V. CEZA SORUMLULUĞUNU KALDIRAN SEBEPLERDE SINIRIN AŞILMASI 404
A. Genel Açıklamalar 404
B. Sınırın Aşılması Halleri 405
VI. YANILMA (HATA) 409
A. Giriş 410
B. Kavram 411
1. Fiili Yanılma 411
a. Suç Tipindeki Unsurlarda Yanılma 412
aa. Genel Olarak 412
bb. Suçun Nitelikli Hallerinde Yanılma 415
aaa. Cezayı Azaltan Nitelikli Hallerde (Hafifletici
Sebeplerde) Yanılma 416
bbb. Cezayı Artıran Nitelikli Hallerde (Ağırlatıcı
Sebeplerde) Yanılma 416
cc. Nedensellik Bağında Yanılma 418
b. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde
Yanılma 418
aa. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma 418
bb. Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerde Yanılma 423
2. Şahısta Yanılma 424
a. Genel Olarak 425
b. Şahısta Yanılma Halinde Nitelikli Hallerin Etkisi 427
3. Hukuki Yanılma 427
VII. HEDEFTE SAPMA 431
A. Genel Olarak 431
B. Hedefte Sapmanın Sonuçları 431
C. Çok Neticeli Sapma 434
§2. SUÇUN ÖZEL BELİRİŞ ŞEKİLLERİ 436
I. TEŞEBBÜS 436
A. Kavram 440
B. Şartları 443
1. Suçun Kasten İşlenen Suçlardan Olması 443
2. Elverişli Hareketler 443
3. İcra Hareketlerine Başlanmış Olması 445
a. Genel Olarak 445
b. İcra Hareketleri ile Hazırlık Hareketlerini Birbirinden
Ayırmada Ölçüt 449
aa. İcrai Suçlarda 449
bb. Garantörsel İhmali Suçlarda 452
cc. Yargıtay’ın Görüşü 454
4. Suçun Tamamlanmamasının Failin Elinde Olmayan Engelleyici Sebeplerden Kaynaklanması 455
C. Teşebbüste Ceza Miktarının Belirlenmesi 456
D. Teşebbüs ile İlgili Bazı Meseleler 459
E. Teşebbüse Elverişli Olmayan Suçlar 462
1. Cezalandırmak İçin Kastın Aranmadığı Suçlar 463
2. Suç Tiplerinin Yapısı Gereği Teşebbüse Elverişsizlik 464
a. Neticesi Harekete Bitişik Suçlar 464
b. İhmali Suçlar 464
aa. Saf İhmali Suçlar 464
bb. Garantörsel İhmali Suçlar 464
F. Gönüllü Vazgeçme 465
1. Gönüllü Vazgeçmenin Şartları 468
a. Suçun Tamamlanmamış Olması 468
b. Vazgeçmenin Gönüllü Olması 471
2. Failin O Ana Kadar Tamamladığı Diğer Suçtan Cezalandırılması 475
G. Etkin Pişmanlık 477
H. İşlenemez Suç (Elverişsiz Teşebbüs) 479
II. SUÇLULARIN ÇOKLUĞU 484
A. Çok Failli Suçlar 484
1. Genel Olarak 484
2. Şartları 484
B. İştirak 485
1. Kavram 485
2. İştirakin Şartları 488
a. Birden Fazla Fail Tarafından Yapılan Birden Çok Hareket 489
b. Hareketlerin Nedensellik Değeri Taşıması 494
aa. Hareketin Doğrudan Doğruyalığı 495
bb. Soyut-Somut Nedensellik 495
cc. Vazgeçmenin Nedensellik Bağına Etkisi 497
dd. Objektif Cezalandırılabilirlik Şartları ve İştirak 500
ee. Uzlaştırma ve İştirak 500
c. İştirak İradesi (Suça İştirak Kastı) 500
aa. Genel Olarak 500
bb. Yan Yana Faillik 502
cc. İştirak İradesinin Önemi 503
d. Bir Suçun İcrasına Başlanması 504
e. Suçun Bütün Ortaklar İçin Aynı Olması 505
3. Hukukumuzda İştirak Şekilleri 511
a. Faillik 512
aa. Müşterek Faillik 512
bb. Dolaylı Faillik 519
b. Şeriklik 525
aa. Azmettirme 525
aaa. Kavram 525
bbb. Azmettirmenin Maddi ve Manevi Unsuru 526
ccc. Azmettirmeye İlişkin Bazı Özel Durumlar 527
ddd. Azmettirmenin Diğer İştirak Şekillerinden Farkları 529
aaaa. Dolaylı Faillikten Farkı 529
bbbb. Yardım Etmeden Farkı 530
eee. Azmettirme Türleri 530
fff. Garantörsel İhmali Suçlarda Azmettirme 531
ggg. Azmettirmenin Cezası 532
hhh. Azmettirenin Ortaya Çıkmasını Sağlama 532
iii. Suç İşlemeye Tahrik Suçunda Azmettirme
Nedeniyle Cezalandırılma Durumu 533
bb. Yardım Etme 533
aaa. Maddi Yardım 534
bbb. Manevi Yardım 536
ccc. Yardım Edenin Cezasının Tayini 537
4. Nitelikli Hallerin Şeriklere Etkisi 537
5. Kışkırtıcı Ajanın Cezai Sorumluluğu 541
6. Gerçek Failin Tespit Edilememesinin Sonuçları 545
III. SUÇLARIN İÇTİMAI 549
A. Bileşik Suç 550
1. Genel Bilgiler 551
2. Bileşik Suçlarda Tartışılması Gereken Diğer Hususlar 554
a. Bileşik Suçlarda Hareket 554
b. Bileşik Suçlarda Amaç 555
c. Bileşik Suç ve Teşebbüs 555
d. Bileşik Suç ve İştirak 555
B. Zincirleme Suç 556
1. Genel Açıklamalar 556
2. Şartları 558
a. Aynı Suçun Birden Fazla İşlenmesi 558
b. Birden Fazla Suçun Bir Tek Suç İşleme Kararıyla İşlenmesi 563
c. Suçun Bir Kişiye Karşı İşlenmesi 567
d. Suçların Değişik Zamanlarda İşlenmiş Olması 569
e. Zincirleme Suçun Kabul Edilemeyeceği Suçlar 569
3. Zincirleme Suç Kabulünün Sonuçları 570
4. Zincirleme Suçlarda Teşebbüs ve İştirak İlişkisi 570
a. Teşebbüs 570
b. İştirak 571
5. Tek Fiille Birden Fazla Kişiye Karşı Aynı Suçun İşlenmesi 571
6. Zincirleme Suçlar ve Şikâyet, Zamanaşımı, Af, Yetkili Mahkeme, Uzlaşma ve Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama
Yapılamaması İlkesi 575
a. Şikâyet 575
b. Zamanaşımı 576
c. Af 576
C. Fikri İçtima 577
1. Kavram 577
2. Fikri İçtimanın Şartları 578
a. Birden Fazla Farklı Suçun Oluşması 578
b. Fiilin Tek Olması 581
3. Fikri İçtima ve Teşebbüs, İştirak ve Diğer Özel Sorunlar 586
a. Teşebbüs 586
b. İştirak 586
c. Şikâyet 586
D. Görünüşte İçtima 588
1. Özel-Genel Norm İlişkisi 588
2. Asli-Yardımcı Norm İlişkisi 589
3. Tüketen-Tüketilen Norm İlişkisi 592
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YAPTIRIM
§1. CEZALAR 597
I. HAPİS CEZALARI 598
A. Genel Olarak 598
B. Kısa Süreli Hapis Cezasının Adli Para Cezası ve Seçenek
Yaptırımlara Çevrilmesi 599
1. Genel Açıklamalar 599
2. Uygulama 602
3. Taksirli Suçlarda Uygulama 604
4. Çevirmenin Sonucu 604
C. Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların İnfazı 604
D. Hapis Cezasının Ertelenmesi 605
1. Şartları 607
a. Mahkûmiyetin Cinsi ve Süresi 607
b. Daha Önceden Mahkûmiyet Bulunmaması 608
aa. Mahkûmiyet Sayılan Haller 608
bb. Mahkûmiyet Sayılmayan Haller 609
c. Mahkemenin Kanaati 610
2. Erteleme Kararı 610
3. Ertelemenin Şarta Bağlanması 611
4. Denetim Süresi 611
5. Ertelemenin Sonucu 612
6. Erteleme Kararının Düşmesi 612
7. Erteleme Kararının Kamu Görevinden Yasaklanmaya Etkisi 613
II. ADLİ PARA CEZASI 613
A. Gün Para Cezası Sistemi 613
B. Süre Tanınması, Taksit ve Ödememenin Sonuçları 615
§2. GÜVENLİK TEDBİRLERİ 616
I. BELLİ HAKLARI KULLANMAKTAN YOKSUN BIRAKILMA 617
A. Kavram 618
B. Uygulanış Şekli ve Süresi 618
1. Ceza Mahkûmiyetinin Kanuni Sonucu Olan Hak Yoksunluğu 618
a. Kapsamı 618
b. Şartları 619
c. Süresi 620
2. Hâkimin Zorunlu Olarak Hükmetmesiyle Ortaya Çıkan Hak
Yoksunluğu 621
a. Kapsamı 621
b. Şartları 622
c. Süresi 624
3. Hâkimin Takdiren Hükmetmesiyle Ortaya Çıkan Hak
Yoksunluğu 625
XXVIII Ceza Hukuku
a. Kapsamı 625
b. Şartları 625
c. Süresi 625
II. MÜSADERE 626
A. Tanım 626
B. Müsaderenin Çeşitleri 626
1. Eşya Müsaderesi 626
a. Tanım 626
b. Şartları 627
c. Orantılılık Kuralı 628
d. Kısmi Müsadere 629
e. Suça İştirak Eden Kimsenin Payının Müsaderesi 629
f. Zamanaşımı, Şikâyetten Vazgeçme, Sanığın Ölümü
Hallerinde Müsadere 629
g. Delillerin Müsaderesi 630
h. Müsadere Kararı 630
2. Kazanç Müsaderesi 630
a. Genel Olarak 630
b. Davanın Düşmesi Halinde Kazanç Müsaderesi Kararı
Verilebilir mi? 632
III. ÇOCUKLARA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİ 632
IV. AKIL HASTALARINA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİ 633
V. SUÇTA TEKERRÜR VE ÖZEL TEHLİKELİ SUÇLULAR 634
A. Tekerrür Hükümlerinin Uygulanmasının Şartları 636
1. Bir Ceza Mahkûmiyetinin Bulunması 636
2. Yeni Bir Suçun İşlenmiş Olması 637
3. Tekerrürde Süre 637
B. Tekerrürün Sonuçları 638
1. Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejiminin Uygulanması 638
2. Denetimli Serbestlik Tedbirinin Uygulanması 639
3. Seçimlik Cezada Hapis Cezasına Hükmolunması 640
C. Tekerrür Hükümlerinin Uygulanmayacağı Suçlar 641
VI. TÜZEL KİŞİLER HAKKINDA GÜVENLİK TEDBİRLERİ 642
VII. ALKOL VEYA UYUŞTURUCU BAĞIMLISI KİŞİLER HAKKINDA GÜVENLİK TEDBİRLERİ 642
VIII. YABANCILARIN SINIR DIŞI EDİLMESİ 643
§3. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 644
I. CEZANIN BELİRLENMESİ 644
A. Giriş 644
B. Cezanın Somut Olarak Tayini 644
1. Ceza Çeşidinin Seçilmesi 645
2. Temel Ceza Miktarının Tayini 645
a. Genel Olarak 645
b. Temel Ceza Miktarını Belirleme Kriterleri 645
c. Mükerrer Değerlendirme Yasağı 648
II. CEZANIN HESAPLANMASI 650
A. Giriş 650
B. Cezaların Ölçü Birimi 650
C. Yukarı ve Aşağı Sınırların Aşılmaması 651
D. Ceza Miktarının Hesaplanmasında Sıra 652
III. TAKDİRİ İNDİRİM NEDENLERİ 654
IV. MAHSUP 657
A. Genel Açıklamalar 657
B. Adli Para Cezalarında, Adli Kontrolde, Denetimli Serbestlikte ve
Diğer Özel Durumlarda Mahsup 658
V. CEZALARIN İÇTİMAI 659
§4. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER 660
I. ÖLÜM 661
A. Sanığın Ölümü 661
B. Hükümlünün Ölümü 662
C. Mağdurun Ölümü 662
II. AF 662
A. Genel Af 663
B. Özel Af (TCK 65/2, 3; AY 104) 663
1. TBMM’nin Özel Af Yetkisi 663
2. Cumhurbaşkanının Özel Af Yetkisi 664
III. BELİRLİ BİR SÜRENİN GEÇMESİ (ZAMANAŞIMI) 664
A. Dava Zamanaşımı 665
1. Kavram 666
2. Zamanaşımı Sürelerinde Esas Alınacak Ceza 666
3. Zamanaşımının Başlangıcı 667
a. Tamamlanmış Suçlarda 667
b. Teşebbüs Derecesinde Kalan Suçlarda 667
c. Kesintisiz ve Zincirleme Suçlarda 667
d. Objektif Cezalandırılabilme Şartları İçeren Suçlarda 667
e. On Sekiz Yaşından Küçüklere Karşı İşlenen Suçlarda 667
f. Birden Çok Evlilik ve Hileli Evlenme Suçlarında 668
g. İftira Suçunda 668
h. Zamanaşımının Başlangıcında Esas Alınacak Gün 668
4. Dava Zamanaşımı Süreleri 668
5. Dava Zamanaşımının Engelleri 669
a. Dava Zamanaşımının Durması 669
aa. Durma Sebepleri 669
bb. Durmanın Etkileri 670
b. Dava Zamanaşımının Kesilmesi 671
XXX Ceza Hukuku
aa. Kesilme Sebepleri 671
bb. Kesilmenin Sonuçları 671
6. Dava Zamanaşımının Sonuçları 672
B. Ceza Zamanaşımı 672
1. Kavram 672
2. Süreler 673
3. Başlangıç 673
4. Ceza Zamanaşımı Engelleri 674
5. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 674
C. Kabahatlerde Zamanaşımı 674
1. Soruşturma Zamanaşımı 675
2. Yerine Getirme Zamanaşımı 675
IV. ŞİKÂYETTEN VAZGEÇME 675
V. ÖN ÖDEME 676
§5. KOŞULLU SALIVERİLME 678
I. TANIM 678
II. ŞARTLARI 678
A. Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmiş Olması 679
B. Hükümlünün Kurumda İyi Hal Göstermesi 680
III. USUL 680
A. Talep ve Merci 680
B. Denetim Süresi 680
C. Kararın Geri Alınması 681
§6. ADLİ SİCİL KAYDININ SİLİNMESİ 681
§7. YASAKLANMIŞ HAKLARIN GERİ VERİLMESİ 683
KÜÇÜK SÖZLÜK 687
MADDE DİZİNİ 691
KAVRAMLAR DİZİNİ 701
YARARLANILAN KAYNAKLAR 707
