Doç. Dr. Ersin ERDOĞAN

İÇİNDEKİLER

İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ7

İÇİNDEKİLER13

KISALTMALAR21

HAKEM KARARLARININ KESİN HÜKÜM ETKİSİ

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM:
TEMEL KAVRAMLAR

I.TAHKİM KAVRAMI VE TAHKİM KURUMUNUN
HUKUKÎ NİTELİĞİ

A.Genel Olarak

B.Tahkim Kurumunun Maddî Hukuka Ait Olduğu Görüşü

C.Tahkim Kurumunun Usûl Hukukuna Ait Olduğu Görüşü

D.Tahkim Kurumunun Karma Nitelikte Olduğu Görüşü

E.Tahkim Kurumunun Otonom Nitelikte Olduğu Görüşü

F.Değerlendirme

II.MİLLÎ VE YABANCI HAKEM KARARI AYRIMI

A.Giriş

B.Millî Hakem Kararı Kavramı

C.Ayrım İçin Kullanılacak Ölçüt

1.Hakem kararının tevdi edildiği mahkemenin
 bulunduğu yer

2.Tarafların veya hakemlerin tâbiiyeti

3.Tahkim yeri (Sitztheorie)

4.Devlet mahkemesinin yetkisi

5.Uygulanan usûl hukuku (Verfahrenstheorie)

6.Değerlendirme

III.MADDÎ ANLAMDA KESİN HÜKÜM KURUMUNUN DOGMATİK OLARAK TASNİFİ

A.Genel Olarak

B.Mahkeme Kararlarının Etkileri

1.Genel olarak

2.Şeklî anlamda kesin hüküm etkisi

3.Maddî anlamda kesin hüküm etkisi

a.Maddî hukuk teorisi

b.Usûl hukuku teorisi

c.Değerlendirme

d.Maddî anlamda kesin hükmün sonuçları

i.Kesin hükmün menfî etkisi (Ne bis in idem)

ii.Kesin hükmün müspet etkisi – kesin delil etkisi – bağlayıcı etkisi

iii.Kesin hükmün müspet etkisi ile unsur etkisinin karşılaştırılması

e.Kesin hüküm teorilerinin çalışma açısından önemi

IV.ÖN SORUN: HAKEM KARARININ KESİN HÜKÜM ETKİSİNİN POZİTİF VE DOGMATİK TEMELİ

A.Genel Olarak

B.Kesin Hüküm Kurumunun Amacı

1.Kesin hükmün kamusal amaçları

a.Hükmün içeriğinin bağlayıcılığı suretiyle
hukukî barış ve güvenlik

b.Mahkemelerin Saygınlık ve Otoritesinin Korunması

c.Usûl Ekonomisi

2.Kesin hükmün taraflar açısından amacı

3.Kesin hükmün kamu ve taraf menfaatleri açısından
amaçları arasındaki ilişki

C.Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Milletlerarası
Tahkim Kanunu ve Diğer Kanunlardaki Pozitif
Düzenlemeler

D.Hakem Kararlarının Kesin Hüküm Etkisine İlişkin
Yargıtay Kararları

E.Öğretideki Görüşler

F.Değerlendirme

İKİNCİ BÖLÜM

V.HAKEM KARARININ KESİNLEŞMESİ

A.Hakem Kararı Kavramı

1.Genel olarak

2.Hakem kararı

3.Hakemlerin verebilecekleri kararlar

a.Hakemlerin ara kararları

i.Usûlî sorunlar hakkında verilen ara kararları

ii.Ön sorun olarak incelenen diğer konular
hakkında verilen hakem ara kararları

b.Hakemlerin nihaî kararları

c.Hakem Mahkemesinin Yetkisi Hakkında
Verilen Kararlar

d.Kısmî hakem kararları

e.Geçici Hukukî Koruma Tedbiri Kararları

4.Etkisiz/Yok hakem kararı

B.Maddî Anlamda Kesin Hükmün Koşulları

1.Hakem kararının şeklî anlamda kesinleşmesi

a.Genel olarak

b.Kanun yolu kavramı

c.Hakem kararının tavzihi, düzeltilmesi ve
tamamlanması

d.Yargılamanın iadesi

e.Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru

f.İptal dâvâsı

i.Genel olarak

ii.İptal dâvâsının konusu

iii.İptal dâvâsının kanun yolu niteliği taşıması sorunu

iv.Değerlendirme

g.Taraf iradesi ile kanun yolu

h.Taraf iradesi ile hakem kararının kesinleşeceği
tarihin düzenlenmesi

2.İcra edilebilirlik şerhi alınmasının hakem kararının bağlayıcılığı ve kesinliği açısından önemi

a.Genel olarak

b.Değerlendirme

3.Kamu düzenine açıkça aykırı hakem kararının denetimi

a.Genel olarak

b.Denetim ihtiyacı

c.Denetim ihtiyacına ilişkin görüşlerin
değerlendirilmesi

d.Muhtemel çözüm önerileri

e.Muhtemel çözüm önerilerinin değerlendirilmesi

VI.HAKEM KARARININ MADDÎ ANLAMDA
KESİN HÜKÜM ETKİSİNİN SONUÇLARI

A.Genel Olarak

B.Menfî Etki (Ne bis in idem)

C.Müspet Etki

VII.HAKEM KARARI AÇISINDAN KESİN HÜKMÜN OBJEKTİF SINIRLARI

A.Genel Olarak

1.Alman hukukundaki durum

2.Türk hukukundaki durum

3.Türk hukukundaki durumun değerlendirmesi ve
görüşümüz

B.Hakem Kararları Açısından Özelliği

VIII.HAKEM KARARLARININ KESİN HÜKÜM ETKİSİNİN SÜBJEKTİF SINIRLARI

A.Genel Olarak

B.Kesin Hüküm Etkisinin Üçüncü Kişilere Genişlemesi

1.Küllî ve cüz’î halefler üzerine genişleme

2.Açık kanun hükmü ile üçüncü kişinin kapsama alınması

3.İnşaî hükümlerin etkisi

4.Kesin hükmün taraf olmayan üçüncü kişi lehine
müspet etkisini doğurması

C.Hakem Kararının Kesin Hüküm Etkisinin Sübjektif
Sınırlarına İlişkin İleri Sürülen Görüşler

D.Değerlendirme

1.Genel olarak

2.Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 303’üncü
maddesinin amacı

3.Hakem kararı açısından sonuçları

IX.HAKEM KARARININ KESİN HÜKÜM ETKİSİNİN
ZAMAN İTİBARİYLE SINIRLARI

A.Devlet Mahkemesi Kararları Açısından Zaman
İtibariyle Sınır

B.Hakem Kararının Kesin Hüküm Etkisinin Zaman
İtibariyle Sınırı

X.HAKEM KARARININ KESİN HÜKÜM ETKİSİNİN
DEVLET MAHKEMESİNCE DİKKATE ALINMASI

A.Genel Olarak

B.Öğretide İleri Sürülen Görüşler

1.Hakem kararının tarafın itirazı üzerine dikkate alınması görüşü

2.Hakem kararını devlet mahkemesi kararına
denk tutan görüş

3.Hakem kararının içeriği ve denetlenmesine göre
ayrım yapan görüş

C.Değerlendirme ve Görüşümüz

XI.HAKEM KARARININ TARAF İRADESİ İLE
ORTADAN KALDIRILMASI SORUNU

XII.HAKEM MAHKEMESİ KARARI İLE
HAKEM/DEVLET MAHKEMESİ KARARI
ARASINDAKİ ÇELİŞKİ

A.İki Devlet Mahkemesi Kararı Arasındaki Çelişki

1.Kesin hükmün menfî etkisinin dikkate alınmaması

2.Kesin hükmün müspet etkisinin dikkate alınmaması

B.Önceki Hakem Kararı İle Çelişen Sonraki
Devlet Mahkemesi Kararı

C.Önceki Devlet Mahkemesi Kararı İle Çelişen
Sonraki Hakem Kararı

1.Genel olarak

2.Önceki kesin hüküm ile hakem mahkemesinin
bağlı olması

3.Hakem mahkemesinin önceki kesin hükmü
dikkate alması

4.Kesin hükme rağmen hakem mahkemesinin
karar vermesi

a.Genel olarak

b.İptal dâvâsı yolu

i.Tahkim sözleşmesinin geçersizliği sebebiyle
iptal dâvâsı açılması

ii.Kamu düzenine aykırılık sebebiyle
iptal dâvâsı açılması

c.Yargılamanın iadesi yolu

d.İptal dâvâsı ve yargılamanın iadesi yolunun
yarışması sorunu

5.Hakem kararında devlet mahkemesi kararının müspet etkisinin dikkate alınmaması

6.Devlet mahkemesinin tahkim ilk itirazına
rağmen karar vermiş olması

D.Önceki Hakem Kararı İle Çelişen Sonraki Hakem Kararı

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

XIII.YABANCI HAKEM KARARININ MİLLÎ MAHKEMELER ÖNÜNDE KESİN HÜKÜM ETKİSİ

A.Genel Olarak

B.Milletlerarası Özel Hukuk ve Usûl Hukuku Hakkında
Kanun’a Göre Yabancı Hakem Kararlarının Kesin
Hüküm Etkisi

1.Genel olarak

2.Şeklî anlamda kesin hüküm

3.Maddî anlamda kesin hüküm

a.Genel olarak

b.Ön sorun olarak tanıma talebinin ileri sürülmesi

c.Yabancı mahkeme/hakem kararının kesin hüküm
etkisinin re’sen dikkate alınması

C.Milletlerarası Özel Hukuk ve Usûl Hukuku Hakkında
Kanun’un 60’ıncı ve New York Sözleşmesi’nin 3’üncü Maddesine Göre Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması Açısından Tanıma Teorilerinin Önemi

D.Kesin Hüküm Etkisinin Belirlenmesinde Dikkate
Alınacak Hukuk

1.Genel olarak

2.Yabancı devlet mahkemesi kararının kesin hüküm
etkisinin tabi olduğu hukuk

a.Genel olarak

b.Değerlendirme

3.Yabancı hakem kararının kesin hüküm etkisinin
tabi olduğu hukuk

a.Öğretide ileri sürülen görüşler ve mahkeme kararları

b.Değerlendirme

4.Yabancı hakem kararının tanınması talebinin
ret sebepleri

a.Genel olarak

b.Hakem kararının verildiği ülke hukukuna göre
sadece sözleşmesel etki doğurması durumunda
tanınması sorunu

i.Sorunun tespiti ve öğretide ileri sürülen çözüm önerileri

ii.Türk hukuku açısından çözüm önerilerinin değerlendirilmesi

c.Millî hakem veya devlet mahkemesi kararı ile
çelişen yabancı hakem kararının tanınabilirliği

i.Genel olarak

ii.Millî devlet mahkemesi kararı veya
hakem kararı ile yabancı hakem kararının
çelişmesi

iii.Yabancı iki hakem kararının çelişmesi durumu

iv.Yabancı devlet mahkemesi kararı ile
yabancı hakem kararının çelişmesi durumu

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

XIV.EXKURS: HAKEM MAHKEMESİNİN YETKİSİNE
İLİŞKİN DEVLET MAHKEMESİ KARARI İLE
HAKEM KARARI ARASINDAKİ ÇELİŞKİ VE DERDESTLİK SORUNU

A.Genel Olarak

B.Yetki Uyuşmazlıkları

C.Derdestlik Açısından Değerlendirme

1.Alman hukuku

a.Önce devlet mahkemesinde dâvâ açılması

b.Önce hakem mahkemesinde dâvâ açılması

2.İsviçre hukuku

3.Avusturya hukuku

4.Türk hukukunda ileri sürülen görüşler

5.Değerlendirme

SONUÇ

KAYNAKÇA