Rehnin Özel Yoldan Paraya Çevrilmesi
Av. Dr. Halil Ahmet YÜCE
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR. i
ÖNSÖZ.iii
İÇİNDEKİLER (ÖZET) v
İÇİNDEKİLER. vii
KISALTMALAR LİSTESİ xix
GİRİŞ. 1
BİRİNCİ BÖLÜM
REHNİN CEBRİ İCRA YOLUYLA
PARAYA ÇEVRİLMESİNİN OLUMSUZ ETKİLERİ VE
ÖZEL SATIŞ YÖNTEMİNİN FAYDALARI
“Özel Satış” Yöntemine Dair Terim Sorunu ve Konunun Belirlenmesi11
Rehnin Cebri İcra Yoluna Müracaat Edilmeksizin Paraya Çevrilmesi:
“Teminatı İcra Etme Yetkisi” ve “Özel Satış Yetkisi” Kavramları.12
Esasen “Rehin Hakkının Bir Uzantısı” Olarak Özel Satış Yönteminin
İncelenmesi .14
Rehin Hakkının Teminat Fonksiyonu Bakımından Cebri İcra Yoluyla
Paraya Çevirme Yönteminin Değerlendirilmesi .15
III. Mevcut Haliyle Rehnin Cebri İcra Yoluyla Paraya Çevrilmesinin
Eksiklikleri .17
Takip Sürelerinin Uzunluğu: Özellikle Enflasyon Karşısında Alacaklının
Avantajsız Konumu.18
Takip Sonucunda Ulaşılan Satış Bedelinin Düşüklüğü.22
Kıymet Takdirine İlişkin Eksiklikler.24
İİK m. 115 Uyarınca Açık Arttırmanın “Malın Muhammen Kıymetinin
Yüzde Ellisi” Üzerinden Başlaması .25
Açık Arttırmalara Gösterilen Katılımın Az Olması.26
Cebri İcra Yoluyla Satışların Usulî Zorlukları ve Satış Sürecine Olumsuz
Etkileri 29
Özel Satış Yönteminin Üstünlüğü: Teminat İlişkisine Dahil Olan Tüm
Tarafların Menfaatine Olması31
Cebri İcra Yoluyla Paraya Çevirmeye İlişkin Problemlere Çözüm Olarak
“Özel Satış Yönteminin” Öne Çıkması31
Rehnin Özel Yoldan Paraya Çevrilmesinin Genel Üstünlüğü 33
Özel Satış Yönteminin Daha Hızlı Sonuç Vermesi.35
Özel Satış Yönteminin Satış Bedeli Bakımından Verimlilik Sağlaması.36
İçindekiler
viii
Özel Satış Yönteminin Sağladığı Şeklî Kolaylık 39
Satış Yöntemindeki Esnekliğin Faydaları.40
Özel Satış Yönteminin Alacaklıya Somut Olayın Gereklerine Uygun
Şekilde Davranma İmkanı Sunması 40
Özel Satış Yönteminin Alıcı Açısından Faydaları: Açık Arttırma
Yoluyla Satışlara Katılmanın Ekonomik Zorlukları43
Ara Sonuç: Özel Satış Yöntemi Paraya Çevirme İlişkisinin Tüm
Taraflarının Menfaatinedir 48
İKİNCİ BÖLÜM
DE LEGE LATA: MEVCUT TÜRK HUKUKUNDA VE
COMMON LAW SİSTEMİNDE ÖZEL SATIŞ YÖNTEMİNİN
DÜZENLENDİĞİ HALLER
Türk Hukukunda Alacaklının “Teminat Konusunu” Özel Yoldan
Paraya Çevirmesinin Düzenlendiği Özel Haller .52
Mülga Kanunlar Bakımından Durum .52
Özel Statüye Sahip Bankaların Mevzuatı52
3202 Sayılı T.C. Ziraat Bankası Kanunu m. 40 vd53
4947 Sayılı Türkiye Emlak Kredi Bankası Kanunu m. 15-26, 7470
Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Turizm Bankası Kanunu m. 17 ve 6219
Sayılı Türkiye Vakıflar Bankası Türk Anonim Ortaklığı Kanunu
1154
1162 Sayılı “2284 Sayılı Türkiye Halk Bankası Kanununa Bazı
Maddeler Eklenmesine Dair Kanun” m. 1 (2284 Sayılı Kanun’un
Ek Maddesi) 56
Bankalara Özel Satış Yetkisi Tanıyan Kanun Hükümleriyle İlgili
Genel Değerlendirme.57
eTTK m. 919: Gemi İpoteğinde Alacaklıya “Gemiyi Cebri İcra
Yolundan Başka Bir Şekilde Elden Çıkarma Hakkının” Verilmesi
İmkanının Sınırlandırılmış Olması58
Yürürlükteki Hukukta Alacaklının “Teminat Konusunu” Özel Yoldan
Paraya Çevirmesini Konu Alan Düzenlemeler .60
İİK m. 309/g: Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordato Halinde Rehinli
Alacaklının Taşınır Rehnine Konu Eşyayı Özel Satış Yetkisi Dahilinde
Paraya Çevirmesi 61
TSHK m. 83/I: Hava Araçlarının İpoteği Bakımından Özel Satış
Anlaşmalarının Yasaklanmış Olması 63
TKHK m. 34/III-IV (eTKHK m. 10/B): Konut Finansmanı Kuruluşunun
Sözleşmeye Esas Teşkil Eden Konutu Satışa Çıkarması.65
SPK. m. 47/IV: Teminat Konusu Kaydi Değerlerin Durumu .69
Alacak Rehninde Alacaklıya Alacağı Tahsil Etme Yetkisi Verilmesi71
İçindekiler
ix
Konumuz Bakımından Önemi.71
Alacak Rehninin Paraya Çevrilmesi73
Rehinli Alacaklıya Rehin Konusu Alacağı Tahsil Etme Yetkisi
Tanınmasının Hukuki Niteliği.74
Tahsil Yetkisinin Kullanılışı78
Tahsil Yetkisi Tanınmasının Geçerliliği78
Tahsil Yetkisinin Kullanılmasında Dikkate Alınacak Esaslar.79
Tahsil Yetkisinin Kullanılmasının Sonuçları.80
İİK m. 119 Kapsamında Düzenlenen “Pazarlık Suretiyle Satış” İmkanının
Konumuz Açısından Durumu .82
Pazarlık Suretiyle Satışın Esasları .82
Pazarlık Suretiyle Satışın İİK Nezdindeki İstisnai Yapısı .85
Özel Satış Yöntemi İle İİK m. 119 Arasındaki Farklılıklar.85
Türk Hukukunda Taşınmazların Pazarlık Suretiyle Satış Yönteminin
Kapsamı Dışında Olması .86
Pazarlık Suretiyle Satışın Bir Cebrî İcra İşlemi Olması.87
Pazarlık Usulüyle Satışın Aksayan Yönleri: Özel Satış Yöntemine
Duyulan İhtiyacı Gidermemesi91
7343 Sayılı Kanun ile Yürürlüğe Giren İİK m. 111/a Hükmünün
Değerlendirilmesi: Borçluya Rızaen Satış Yetkisi Verilmesi .93
Karşılaştırmalı Hukukta İİK m. 111/a Benzeri Haller.93
İİK m. 111/a Uyarınca Gerçekleştirilecek Satış İşlemlerine Hakim Olan
Esaslar .94
İİK m. 111/a Hükmünde Öngörülen Satış Sisteminin Eksik Yönleri97
Ara Sonuç: Özel Satış Yetkisinin Özel Hükümlerde Ele Alınmış Olması
Onun Yalnızca İstisnaen Kabul Edildiği Anlamına Gelmez.98
Common Law Sisteminde Özel Satış Yetkisinin Düzenlendiği Bazı
Haller 100
İngiliz Hukuku: Rehinli Alacaklının En Temel Yetkisi Olarak Power of
Sale100
ABD Hukukunda Rehnin Paraya Çevrilmesi Yöntemleri.106
ABD Hukukunun Konumuz Bakımından Önemi106
ABD Hukukunda Taşınmaz Teminatının Tesis Edilmesinde Kullanılan
Yöntemler106
ABD Hukukunda Taşınmaz Teminatının Paraya Çevrilmesinde
Kullanılan Yöntemler108
Resmi Yolla Paraya Çevirme Yöntemi: Judicial Foreclosure.110
Yargı Dışı Satış Yöntemi: Nonjudicial Foreclosure112
İstisnai Bir Yöntem Olarak Alacaklının Rehin Konusu Eşyaya Malik
Kılınması: Strict Foreclosure 114
Teminat Konusu Eşyanın Paraya Çevrilmesi Aşamasının
Değerlendirilmesi 116
İçindekiler
x
Açık Arttırma Yönteminin ABD Hukukundaki Eksiklikleri.117
Açık Arttırma Usulü Yaygın Olmayan Bir Satış Yöntemi Olmadığı
İçin Tercih Edilmemelidir .118
İlan Aşamasındaki Sorunlar.120
Gerekli Esnekliğin Sağlanamaması: Satışın Bir Ana Sabitlenmesi ve
Finansman Zorluğu122
Alacaklının İhaleye Katılan Diğer Kişilere Göre Üstün Durumu124
Üstün Durumdaki Alacaklının İhalede Kazandığı Taşınmazı Tekrar
Satması: REO Uygulaması 125
(1) Borçlu Açısından Zararları .125
(2) Alacaklı Açısından Zararları.127
(3) REO Yönteminin Zararlı Sonuçlarına Karşı Sunulan Çözüm
Önerileri129
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
NORMATİF ENGELLER: TÜRK-İSVİÇRE HUKUKUNDA
ALACAKLIYA “REHİN HAKKININ BİR PARÇASI OLARAK” REHİN
KONUSU EŞYAYI PARAYA ÇEVİRME YETKİSİ TANIYAN ÖZEL SATIŞ
ANLAŞMALARINI GEÇERSİZ KILDIĞI SAVUNULAN SEBEPLER
Maddi Hukuk Kanyaklı Engellerin Değerlendirilmesi 133
Özel Satış Anlaşmalarına Dair Açık Kanun Hükmünün Yokluğu: Kanun
Boşluğu ve Nitelikli Susma İhtimallerinin Değerlendirilmesi134
Açık Hüküm Yokluğunun Kanun Boşluğu Olarak Değerlendirilip
Değerlendirilemeyeceği 135
Açık Hüküm Yokluğunun “Nitelikli Susma” Teşkil Etmemesi.136
Tipe Bağlılık İlkesi Karşısında Özel Satış Anlaşmalarının Geçerliliği.140
Özel Satış Yetkisinin Rehin Hakkının Kanuni Tipine Dahil
Olabilmesinin En Önemli Sonucu: Yetkinin Nisbî Değil Aynî Etki
Doğurması.140
Pratikteki Önemi140
Aynî Etki Tanımayan Görüşler142
(1) Yalnızca Nisbi Etki Tanıyan Görüş142
(2) Güçlendirilmiş Nisbî Hak Olduğu Yönündeki Görüş.143
Aynî Etki Doğurduğuna Yönelik Görüşün Üstün Tutulması
Gerektiği143
Aynî Etkinin Kabulünün Sonuçları .147
Tipe Bağlılık İlkesinin Temel Amacının Tespit Edilmesi.149
Numerus Clausus İlkesine Duyulan Gereksinim.149
Aleniyet İlkesiyle Örtüştüren Unsur: Aynî Hakların Erga Omnes
Etkisi150
Ekonomik Bir Gereklilik Olarak Aynî Hakların Sınırlandırılması 150
İçindekiler
xi
İşlem Güvenliğinin Tesis Edilmesi: Erga Omnes Etkili İşlemler
Bakımından Sözleşme Özgürlüğünün Daraltılması.151
Numerus Clausus İlkesinin Sınırları: Ekonomik Hayatın Unsurları
Olarak Aynî Hakların Dinamik Yapıda Olmaları 152
Rehin Hakkı Açısından Tipe Bağlılık İlkesinin Anlamı: Hakkın Verdiği
Temel Yetki Olarak “Paraya Çevirme Yetkisi”.154
Paraya Çevirme Yetkisini Kullanma Biçimi: TMK Hükümlerinin
Yorumlanması .156
Rehin Hakkının Kanunda Düzenlenen Tipi Karşısında Özel Satış
Anlaşmalarının Geçersiz Olduğunu Savunan Görüş.156
Kanunundaki Sınırların Özel Satış Yetkisini Dahil Etmemesi 156
Numerus Clausus İlkesine Aykırılığın Sonucu: Kesin Hükümsüzlük
Yaptırımı ve Bunun Yumuşatılması 158
Tipe Bağlılık İlkesinin Özel Satış Yetkisinin Kullanılmasına Engel
Olmadığını Savunan Görüş .160
Özel Satış Anlaşmalarının Tipe Bağlılık İlkesini İhlal Etmediğini
Savunan Görüşün Üstünlüğü.162
Konumuz Bakımından Lafzi Yorum Yönteminin Yetersizliği 162
Yasa Hükümleri Yorumlanırken Mevcut İhtiyaç ve Gereksinimlere
Göre Hareket Edilmesi Gerektiği.163
Özel Satış Yetkisinin Rehin Hakkının Niteliğine Yabancı Olmaması.166
Lex Commissoria Yasağı Açısından Değerlendirme: Özel Satış
Anlaşmalarının Lex Commissoria Anlaşması Oluşturup Oluşturmadığı
Sorunu.168
Lex Commissoria Yasağının Baskın Unsuru: Eşyanın Fazlalık Değerine
Alacaklı Tarafından El Konulmasının Önlenmesi.168
Lex Commissoria Anlaşmaları ile Özel Satış Anlaşmalarını Benzer
Kabul Eden Görüş.172
Özel Satış Anlaşmalarının Lex Commissoria Yasağının Kapsamına
Dahil Olmadığını Savunan Görüş175
Özel Satış İşleminin Kendine Has Bir Görünümü: Alacaklının Kendine
Satış Yapması (Alm. “Selbsteintritt”) .179
Alacaklının Kendine Satış Yapabileceğini Kabul Eden Görüş179
Temsilcinin Kendiyle İşlem Yapmasına İlişkin Esasların Kıyasen
Uygulanması Gerektiğini Savunan Görüş .181
İlgili Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Kanaatimiz: Temsilcinin
Kendiyle İşlem Yapmasına İlişkin Esaslar Rehinli Alacaklıya
Uygulanmamalıdır.183
Özel Satış Anlaşmalarının GİŞ Arasında Yer Almasının Geçerliliğe Olan
Etkisi .187
Bankalara Özel Satış Yetkisi Veren Kayıtların GİŞ Denetimi
Çerçevesinde Değerlendirilmesi187
İçindekiler
xii
İlgili Kayıtların GİŞ Denetiminden Geçemeyeceğini (ve Tüketici
İşlemleri Bakımından Haksız Şart Oluşturacağını) Savunan Görüş187
Özel Satış Yetkisinin Banka GİŞ İçerisinde Tanınabileceğini Savunan
Görüş.188
GİŞ İçerisinde Bulunamayacak Hükümler: Bankanın Satış Esnasındaki
Özen Yükümlülüğünü Sınırlandıran Haller.191
Özel Satış Anlaşmalarını Taşınmaz Teminatı Bakımından Kabul Etmeyen
Görüş 194
Taşınır Eşyanın Özel Satış Anlaşmalarının Temel Uygulama Alanı
Olması .194
Yalnızca Taşınır Eşya Bakımından Özel Satış Anlaşmalarını Geçerli
Kabul Eden Görüş.195
Temsil Yetkisi veya Diğer İlgililerin Rızasının Alınması Yoluyla
Taşınmazlar İçin Özel Satış Yönteminin Uygulanabilmesi: Bir Görüş
Ayrılığı197
Taşınmaz Rehnine Konu Eşyanın Özel Yoldan Paraya Çevrilmesinde
Normatif Açıdan Farklı Bir Durumun Mevcut Olmaması.200
Rehin Konusu Eşya Üzerinde Başka Sınırlı Aynî Haklar Bulunması Halinde
Özel Satış Yöntemini Uygulamanın Özellikle Taşınmaz Rehni Bakımından
Teşkil Ettiği Zorluk.202
Taşınır Rehnindeki Durum202
Taşınmaz Rehnindeki Durum: Tapu Sicili Uygulamasının Özel Satış
İşlemine Etkisi.203
Rehinli Alacaklının Tasarruf Yetkisi Bakımından: Tescil İşlemindeki
Problemler .203
Diğer Sınırlı Aynî Hakların Mevcut Olması Bakımından: Terkin
İşlemindeki Problemler .204
(1) Rehinli Alacaklıya Karşı Önceliği Olan Sınırlı Aynî Haklar
Bakımından.204
(2) Rehinli Alacaklıdan Sonra Gelen Sınırlı Aynî Haklar
Bakımından.206
(3) De Lege Ferenda Müdahaleye Duyulan İhtiyaç .208
Şeklî Hukuk Kaynaklı Engellerin Değerlendirilmesi .210
Özel Satış Anlaşmaları İİK m. 45’te Düzenlenen “Önce Rehne Başvurma
Kuralını” İhlal Eder Mi?.210
İİK m. 45 Hükmünün Ratio Legisi: Beneficium Excussionis Realis.210
İİK m. 45 Hükmünün Emredici Niteliğine Yönelik Tartışma .213
İİK m. 45 Hükmünün Emredici Olduğunu Savunan Görüş.214
İİK m. 45 Hükmünün Emredici Olmadığını Savunan Görüş.215
İlgili Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Kanaatimiz217
İİK m. 45 Hükmünün Özel Satış Anlaşmalarına Olan Etkisi219
İİK m. 45 Hükmünün Emredici Olduğuna İlişkin Tartışmanın
Konumuz Bakımından Yeri.219
İçindekiler
xiii
Özel Satış Anlaşmalarının İİK m. 45’in Ratio Legisine Aykırı Sonuç
Doğurmamaları221
Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İcra Takibini Düzenleyen İİK m. 145 vd.
Hükümleri Karşısında Özel Satış Anlaşmalarının Geçerliliği.224
İlgili Hükümlerin Hukuki Niteliğinin Konumuz Açısından Önemi 224
Özel Satış Anlaşmalarının Emredici Hükme Aykırılıktan Ötürü
Kesin Hükümsüz Hale Gelip Gelmeyeceği .224
İİK Hükümlerinin Emredici Kabul Edilmelerinin Diğer Sonuçları:
Diğer Normatif Engellerle İlişkisi .224
İİK m. 145 vd. Hükümlerinin Özel Satış Anlaşmalarını Yasakladığını
Savunan Görüş 225
İİK m. 145 vd. Hükümlerinin Aksi Kararlaştırılabilir Olduğunu Savunan
Görüş.232
İhkak-ı Hak (Kendiliğinden Hak Alma) Yasağı Bakımından Değerlendirme 235
İhkak-ı Hak Yasağının Altında Yatan Nedenler235
Türk Hukuk Sisteminde İhkak-ı Hak Yasağının Düzenlenişi235
Özel Satış Anlaşmalarının İhkak-ı Hak Yasağını İhlal Ettiğini Savunan
Görüş.236
Özel Satış Anlaşmalarının İhkak-ı Hak Yasağı ile İlişkisinin
Değerlendirilmesi: Zor Unsurunun Yokluğu.237
Haciz, İflas ve Konkordato Hallerinin Özel Satış Yetkisi Üzerindeki
Etkileri 239
Haciz ve İflas Halleri Bakımından Değerlendirme240
Hakim Görüş: Rehin Konusu Eşyanın Haczi veya Rehin Verenin
İflası Söz Konusu Olduğu Takdirde Özel Satış Yetkisi Kullanılamaz 240
Azınlık Görüş: Yalnızca İflas Hali Özel Satış Yetkisinin
Kullanılmasına Engel Teşkil Eder, Haciz Halinde Özel Satış
Gerçekleştirilebilir.241
İlgili Görüşlerin Değerlendirilmesi242
(1) İflas Bakımından İİK m. 185/I Hükmünün Son Cümlesinin
Etkisi .242
(2) Haczin Özel Satışa Etkisi: Hacizli Eşyanın Satışı Halinde Haczin
Kaldırılması Usulü 245
Konkordatonun Özel Satış Yetkisinin Kullanılması Üzerindeki Etkisi.248
III. Ara Sonuç: Türk Hukukunda Özel Satış Anlaşmalarının Geçerliliği.250
Normatif Engellerin Özel Satış Yöntemini Yasaklamak İçin Yeterli
Olmamaları .250
Özel Satış Anlaşmasının Yapılışı: Paraya Çevirme Anlaşmasının
Gerekliliği .252
Pratikteki Sorunlar: Özellikle Taşınmaz Rehni Açısından Alternatif
Yöntemlerin Keşfedilmesi Zorunluluğu254
İçindekiler
xiv
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
NORMATİF ENGELLERİ AŞMAK: ÖZEL SATIŞ İŞLEMİNİ
GERÇEKLEŞTİRMEYİ MÜMKÜN KILAN DİĞER HUKUKİ ARAÇLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ
İnançlı Devir Yoluyla Alacaklının Rehin Konusunu Paraya
Çevirmesinin Sağlanması258
Teminat Amaçlı İnançlı İşlemlerin Özel Bir Görünümü Olarak “Özel Satış
Amacı Taşıyan İnançlı İşlemler” 258
Özel Satış Amacı Taşıyan İnançlı İşlemlerin Hüküm Doğurması 260
Lex Commissoria Yasağı Karşısındaki Durum: Alacaklının Fazlalık
Kısmı İade Borcu.260
Teminat Konusunun Paraya Çevrilmesi: Alacaklının Malik Sıfatıyla
Hareket Etmesi263
Özel Satış Amaçlı İnançlı İşlemlere Özgü Problemler .266
Alacaklının Malik Kılınmasının Rehin Hakkını Baskılaması .266
Teminat Konusunun Alacaklının Malvarlığına Dahil Olmasından Doğan
Riskler: Özellikle İnanılanın İflas Etmesi .268
Rehinli Alacaklının Temsilci Sıfatıyla Özel Yoldan Eşyayı Paraya
Çevirmesi269
Yaygın Bir Yöntem Olarak Alacaklıya Temsil Yetkisi Verilmesi269
Alacaklının Temsilci Kimliğini Kazanması: Temsil Hükümlerinin Etkisi .270
Taraflar Arasında Rehin İlişkisine Ek Olarak Temsil İlişkisinin Ortaya
Çıkması .270
Alacaklıya Verilecek Temsil Yetkisinin Şekli 271
Temsil Yetkisi Çerçevesinde Satışın Gerçekleştirilmesi ve Teminat
İlişkisinin Çözümlenmesi .272
Temsil Yetkisi Vasıtasıyla Satışın Gerçekleşmesine İlişkin Tehlikeler274
Rehin Verenin (Temsil Olunanın) Tasarruf Yetkisine İlişkin Bazı
Hallerin Özel Satış İşlemine Etkisi .274
Temsil İlişkisinin En Büyük Tehlikesi: Rehin Verenin Tek Taraflı İrade
Beyanıyla Temsil Yetkisinin Geri Alınması .275
Geri Alınamaz Temsil Yetkisi Kavramının Türk Hukukunda
Reddedilmesi.275
Borçlandırıcı İşleme veya Temsilcinin Menfaatine Dayanarak Geri
Alma Hakkının Sınırlandırılamayacağı .277
“Sui Generis Tasarruf Yetkisi” Görüşü ve Eleştirisi280
III. Rehin Konusu Eşyanın Bir İfa İkamesi (Özellikle İfa Uğruna Edim)
Olarak Alacaklıya Verilmesi 284
İfa İkamesi Olarak Rehin Konusu Eşya284
Tarafların Menfaatine Olan İfa İkamesinin “İfa Uğruna Edim” Olması 285
Lex Commissoria Yasağı Kapsamında Değerlendirme.287
İçindekiler
xv
İfa Uğruna Edim Kurumunun “Alacaklıya Temsil Yetkisi Tanınması”
Yöntemine Göre Üstünlüğü ve Alacaklının Hukuki Durumunun
Netleştirilmesi.289
Taraflar Arasındaki İfa Uğruna Edim Anlaşmasının Belirleyici Rolü 289
İfa Uğruna Edim Anlaşmasında Açıkça Belirtilmediği Hallerde
Benimsenmesi Gereken Görüş290
Borçlunun Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesiyle Alacaklının Göstereceği
Üçüncü Kişiyle Satış Sözleşmesi Kurma Sözü Vermesi294
Teminat Amaçlı Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmelerinin Geçerliliği 294
Teminat Amaçlı Taşınmaz Satış Vaatlerinin Özel Satış Sonucu Doğuracak
Şekilde Kullanılmaları 297
Alacaklıya Karşı Taşınmaz Satış Vaadinde Bulunulması: Sözleşmeden
Doğan Alacağın Üçüncü Kişiye Temliki Yoluyla Borçlunun Alıcıyla
İşlem Yapmaya Zorlanması.298
Alacaklıya Satışın Gerçekleştirileceği Kişiyi Sonradan Tayin Etme
Hakkının Tanınması: Alacaklının Talimatı veya Tam Üçüncü Kişi
Yararına Satış Vaadi Sözleşmesi.301
Alacaklının Talimatı Neticesinde Üçüncü Kişiye İfada Bulunulması .301
Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesinin “İleride Alacaklı Tarafından
Belirlenecek Bir Üçüncü Kişi Yararına” Akdedilmesi 301
Teminat Amaçlı Taşınmaz Satış Vaadi Yönteminin Değerlendirilmesi:
Alacaklının Nisbi Hak Sahibi Olması .304
Alternatif Yöntemlerin Geçerliliği: Muvazaa veya Kanuna Karşı Hile
Sebebiyle Geçersiz Sayılma Tehlikesinin Değerlendirilmesi305
Muvazaa İddiasının Değerlendirilmesi: Tarafların Alternatif Yolları
Seçmekteki Samimiyeti .305
Kanuna Karşı Hile İddiasının Değerlendirilmesi 306
Muvazaa İddiasından Farkı .306
Normatif Engellerin Esas Uygulama Alanı: Rehin Sözleşmesi ve Rehin
Hakkının Bir Unsuru Olarak Özel Satış Yetkisi308
Alternatif Yöntemlerin Geçerli Sayılması Gerekliliği.309
Özel Satışa İlişkin Bir “Amaç Yasağının” Bulunmaması 310
Kanuna Karşı Hile Yasağının Hukukun Gelişimini Engellememesi
Gerektiği 312
Ara Sonuç: Özel Satış Yöntemini Hedefleyen Alternatif Yöntemlerin
Kullanılabilirliği.317
İçindekiler
xvi
BEŞİNCİ BÖLÜM
DE LEGE FERENDA: ÖZEL SATIŞ YÖNTEMİYLE
PARAYA ÇEVİRME İŞLEMİNİN ESASLARI
Hukukun Gelişmesinin Doğal Bir Sonucu Olarak Hukuk Boşluğu 319
Özel Satış İlişkisine Dahil Olan Tarafların Menfaatleri.320
III. Vekilin Özen Sorumluluğu Kapsamında Alacaklının Özel Satış
İşlemindeki Çeşitli Yükümlülüklerinin Belirlenmesi .322
“Vekil” ile “Rehinli Alacaklı” Arasındaki Farklar: Vekâlet Sözleşmesine
Dair Hükümlerin Kıyasen Uygulama Alanı Bulması322
Özel Satış Yöntemine Uygun Düşen Vekâlet Sözleşmesi Hükümlerinin
Belirlenmesi324
Rehin Verenin Alacaklıya “Talimat Verme” Yetkisinin Olmaması 324
Özel Satış Yetkisinin Tek Taraflı Olarak Sona Erdirilememesi325
Vekilin Şahsen İfa Yükümlülüğüne Dair Hükümlerin Uygulanıp
Uygulanamayacağı325
Özel Satış İlişkisinde “Şahsen İfa” Benzeri Bir Yükümlülük
Olmamalıdır.325
Alt Vekilin Sorumluluğuna İlişkin Esasların Özel Satış İlişkisine
Uygulanması326
Alt Vekilin Sorumluluğuna İlişkin Esasların Özel Satış Yöntemine
Uygun Düşmeyen Tarafları .327
Vekilin Sadakat Borcuna İlişkin Hükümlerin Özel Satış Yöntemine
Uygulanması .329
Vekilin Hesap Verme Borcunun Özel Satış İlişkisine Uygulanması 332
Vekilin Aldığı Şeyleri Müvekkile Geri Verme Borcunun Özel Satış
İlişkisine Uygulanması334
Geri Verme Borcuna Dair Hükümlerin Özel Satış Yöntemine Uygun
Düşmesi.334
Banka Tarafından Satılan Eşyada Özel Bir Durum: Satıcı Bankanın
Aynı Zamanda Alıcıya Kredi Kullandırması Hali.336
TBK m. 510’da Düzenlenen “Müvekkilin Vekilin Yaptığı Giderleri ve
Avansları Faiziyle Ödeme Yükümlülüğü” Bakımından337
Alacaklının Özel Yoldan Paraya Çevirme İşlemi Sırasında Göstermesi
Gereken Özen Yükümlülüğü337
Rehin Verenin Korunması İhtiyacı Bakımından Alacaklının Özen
Yükümlülüğü 337
Alacaklının Üstün Konumu Karşısında Rehin Vereni Koruma
Gerekliliği .337
Rehin Verenin Menfaatini Geride Tutan Görüş340
Özen Yükümlülüğünün Rehin Vereni Koruyucu Bir Hukuki Araç Olarak
Öne Çıkması: Satışın Verimliliğinin Feda Edilmemesi 341
İçindekiler
xvii
Özen Yükümlülüğünü Tespit Etmeye Yönelik Hükümler: Vekilin Özen
Sorumluluğu ve Ötesi342
Alacaklının Özen Yükümlülüğünün Genel Özellikleri .345
Satışın İlan Edilmesinde Özen Yükümlülüğü .350
Satışın Borçluya Bildirilmesinde Özen Yükümlülüğü 351
Satış Anının Belirlenmesinde Özen Yükümlülüğü .356
Alacaklının Satış Anını Takdir Etme Yetkisi 356
Satış Anının Belirlenmesine İlişkin Özel Durumlar361
Vadeden Önce Satış Yasağı ve Vadeden Önce Gerçekleştirilen
Satışın Geçerliliği Sorunu361
(1) Taşınır Eşya Bakımından Muacceliyet Öncesi Satışların Akıbeti.363
(2) Taşınmaz Eşya Bakımından Muacceliyet Öncesi Satışların
Akıbeti 365
(3) Muacceliyet Öncesi Satışların Geçerliliğine İlişkin Sınırlama
Önerileri368
Alacaklının Satıştan Kaçınmama Yükümlülüğü371
Satış Yönteminin Belirlenmesi Bakımından Özen Yükümlülüğü.373
Satış Bedelinin Belirlenmesi Bakımından Özen Yükümlülüğü 374
Rehin Veren ve Borçlunun Menfaatlerinin Korunması Bakımından 374
Satış Bedelinin Belirlenmesinde Kullanılması Gereken Ölçüt 374
Alacaklının Düşük Satış Bedelinden Ötürü Sorumluluğu .379
Düşük Bedel Üzerinden Gerçekleşen Satış İşleminin Geçerliliği ve
Özel Satış Yetkisinin Kötüye Kullanılması Sorunu.382
Rehin Verenin Diğer Alacaklılarının Menfaatlerinin Korunması
Bakımından .385
Özel Satış İşleminin Uygulanması: Satışın Tabi Olduğu Esaslar ve Satış
Usulü .386
Satış Yönteminin Esnekliği Esası .387
Alacaklının Satış Bedelini Teminat Amacıyla Kullanması.392
Alacaklının Satış Bedeliyle Tatmin Olma Hakkı ve Teminat Amacına
Uygun Davranma Yükümlülüğü .392
Alacaklının Satış Bedeliyle Doğrudan Tatmin Olması: Takas Görüşünün
Rehinli Alacaklıya Uygulanamaması 392
Alacaklının Fazlalık Bedeli İade Yükümlülüğü: Paraya Çevirme Masrafları
Kapsamında Fazlalık Bedelin Tespiti .394
Alacaklının Satışı İlan Etme Usulü: Cebri İcra Yoluyla Satış Kurallarının
Ötesine Geçilmesi .396
İlan Yükümlülüğünün Genel Ölçütü: Sıradan Bir Satış İşlemine
Benzerlik .396
Gerçek Alıcılara Ulaşmak İçin Alacaklının Yapması Gereken İlan
Faaliyetleri.397
İçindekiler
xviii
Alacaklının Rehin Konusu Eşyayı Kendine Satması Hali 401
Geçerli Bir Paraya Çevirme Yöntemi Olarak Kendine Satış Yöntemi401
Kendine Satış İşlemi Esnasında Rehin Veren ile Borçlunun Korunması403
Eşyanın Değerinin Tespiti Bakımından Rehin Veren ve Borçlunun
Korunması .403
Alacağın Mahsup Edilerek Satışın Gerçekleştirilmesi Anında Rehin
Veren ve Borçlunun Korunması 404
Alacaklının Cebri İcraya Başvurma İmkanının Akıbeti406
Alacaklının Özel Satış İşlemi Kapsamında Önce Rehne Başvurma Kuralına
(İİK m. 45) Uyma Yükümlülüğü 409
Alacaklının “Kıymet Takdiri” Çerçevesinde Satış Bedelini Belirleme
Yükümlülüğü 410
İ. Özel Satış Anlaşmalarının Tabi Olduğu Şekil Şartı412
Özel Satış İşlemi Kapsamında Kurulan Satış Sözleşmesinin Hüküm ve
Sonuçları: Özel Satış Yönteminde Özellik Arz Eden Haller413
Özel Satış Yönteminin Cebri İcra Yoluyla Satış Teşkil Etmemesi.413
Satış Konusu Eşyanın Mülkiyetinin Alıcıya Devri.415
Alacaklının Satıcı Sıfatını Haiz Olması: Rehinli Alacaklının Ayıptan Doğan
Sorumluluğu .416
Alacaklının Satış Sözleşmesindeki Satıcı Taraf Olarak Birincil Sorumlu
Kişi Olması .416
Hakim Görüş: Alacaklının Rehin Verene Rücu Edebileceğinin Kabulü.418
Hakim Görüşün Eleştirisi: Teminat İlişkisinin Ruhuna Uygun Olarak
Rehin Verenin Yanında Borçlunun Sorumluluğuna Da Müracaat
Edilebilmelidir 419
SONUÇ 425
KAYNAKÇA.433
