Çevre Hukuku_{Doğal Çevrenin Korunması}

Prof. Dr. Handan YOKUŞ SÜVEK

- Çevrenin Korunması
- Çevre Hakkı
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
- Uluslararası Çevre Politikaları Ve Örgütlenme
- Uluslararası Sözleşmeler
- Avrupa Birliği Çevre Hukuku
- Çevrenin Korunmasında Hukuki Yollar
- Çevre Ceza Hukuku
- Çevrenin Kasten Kirletilmesi Suçu (Tck M. 181)
- Çevrenin Taksirle Kirletilmesi Suçu (Tck M. 182)

• BİRİNCİ BÖLÜM
• ÇEVRENİN KORUNMASI, ÇEVRE HAKKI
• 1. -ÇEVRENİN KORUNMASI-1
• I. -Çevre Kavramı-1
• II. -Çevresel Sorunlar-2
• III. -Çevrenin Korunması-7
• A. -Çevrenin Korunmasına İlişkin Yaklaşımlar-8
• B. -Çevrenin Korunmasında Benimsenen İlkeler-12
• 1. -Bütünleşme ilkesi-13
• 2. -Önleme İlkesi-15
• 3. -Kirleten Öder İlkesi-17
• 4. -İhtiyat İlkesi-18
• 2. -ÇEVRE HAKKI-20
• I. -Çevre Hakkı-20
• A. -Çevre Hakkı Kavramı ve Niteliği-20
• B. -Çevre Hakkının Unsurları-22
• C. -Çevre Hakkının Kabul Ediliş Süreci-24
• D. -Uluslararası Belgelerde Çevre Hakkı-27
• E. -Anayasalarda Çevre Hakkı-34
• 1. -Bazı Ülkelerin Anayasaları-35
• 2. -1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası-38
• F. -Çevre Hakkının Kullanımı-42
• 1. -Genel Olarak-42
• 2. -Usulü Haklar-44
• a. -Bilgiye Erişim Hakkı-44
• b. -Katılım Hakkı-47
• c. -Başvuru Hakkı-54
• II. -Çevrenin Korunması ve İnsan Hakları İlişkisi-55
• A. -Genel Olarak-55
• B. -Uluslararası Hukukta Çevrenin Korunması ve İnsan Hakları Arasındaki Bağlantı-56
• C. -Çevrenin Korunmasının Bazı İnsan Hakları ile İlişkisi-59
• 1. -Yaşam Hakkı-59
• 2. -Sağlık Hakkı-61
• 3. -Kalkınma Hakkı-63
• III. -Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Çevre Hakkı-65
• A. -Sözleşmenin 2. Maddesi-65
• B. -Sözleşmenin 6. maddesi-67
• C. -Sözleşmenin 8. maddesi-72
• D. -Sözleşmenin 10. maddesi-81
• İKİNCİ BÖLÜM
• ÇEVRENİN ULUSLARARASI DÜZEYDE KORUNMASI, AVRUPA BİRLİĞİNDE ÇEVRENİN KORUNMASI, TÜRK HUKUKUNDA ÇEVRENİN KORUNMASI, ÇEVRENİN KORUNMASINDA HUKUKİ YOLLAR
• 1. -ÇEVRENİN ULUSLARARASI DÜZEYDE KORUNMASI-85
• I. -Genel Olarak-85
• II. -Uluslararası Çevre Politikaları-86
• A. -Uluslararası Çevre Politikalarına Duyulan İhtiyaç-86
• B. -Uluslararası Çevre Politikalarının Gelişimi-89
• C. -Uluslararası Çevre Politikalarını Belirleyen Aktörler-94
• 1. -Devletler-94
• 2. -Uluslararası Örgütler-95
• 3. -Hükümet Dışı Kuruluşlar-96
• III. -Uluslararası Örgütlenme-98
• A. -Genel Olarak-98
• B. -Birleşmiş Milletler-100
• 1. -Birleşmiş Milletlerin Çevrenin Korunmasındaki Rolü-100
• 2. -Çevre Alanında Faaliyet Gösteren Birleşmiş Milletler Küresel Kuruluşları-102
• a. -Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE)-103
• b. -Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)-104
• c. -Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)-105
• d. -Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)-105
• e. -Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonu-106
• f. -Birleşmiş Milletler Dünya Sağlık Örgütü (WHO)-106
• g. -Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO)-106
• h. -Birleşmiş Milletler Habitat Programı-107
• ı. -Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP)-107
• aa. -Çevresel Yönetişim Alt Programı-111
• bb. -Çevre Hukuku ve Sözleşmeleri Birimi-112
• C. -İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD)-113
• D. -Dünya Ticaret Örgütü-117
• E. -Avrupa Konseyi-117
• F. -Avrupa Birliği-121
• 1. -Avrupa Birliği’nde Ortak Çevre Politikasının Oluşturulma Nedenleri-121
• 2. -Avrupa Birliği Çevre Kurumları-124
• a. -Çevre Genel Müdürlüğü-124
• b. -Avrupa Çevre Ajansı-125
• c. -Avrupa Birliği Çevre Hukuku’nun Uygulanması ve Yaptırımı Ağı-125
• d. -Avrupa Yatırım Bankası-126
• e. -Avrupa Çevre İlkeleri-126
• IV. -Çevrenin Korunmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmeler-126
• A. -Genel Olarak-126
• B. -Havanın Korunmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmeler-129
• 1. -Ozon Tabakasının Korunmasına Dair Viyana Sözleşmesi-129
• 2. -Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü-129
• 3. -Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu Uzun Dönemli Sınırötesi Hava Kirliliği Sözleşmesi-130
• 4. -Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi-131
• 5. -Kyoto Protokolü-131
• C. -Suyun ve Denizlerin Korunmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmeler-132
• 1. -Akdeniz’in Deniz Ortamı ve Kıyı Bölgesinin Korunması Sözleşmesi-132
• 2. -Karadeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi-133
• 3. -Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine İlişkin Sözleşme-134
• 4. -Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi-134
• D. -Doğanın ve Biyolojik Çeşitliliğin Korunmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmeler-135
• 1. -Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Sözleşmesi-135
• 2. -Washington Nesli Tehlikede Olan Yabani Bitki ve Hayvan Türlerinin Ticaretinin Düzenlemesine Dair Sözleşme-135
• 3. -Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi-136
• 4. -Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi-136
• 5. -Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi-137
• 6. -Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu Endüstriyel Kazaların Sınıraşan Etkileri Sözleşmesi-139
• 7. -Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme-139
• V. -Atıklar ve Kirleticilerden Korunmaya İlişkin Uluslararası Sözleşmeler-140
• A. -Birleşmiş Milletler Tehlikeli Atıkların Sınır Ötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Sözleşme-140
• B. -Birleşmiş Milletler Kalıcı Organik Kirleticilere İlişkin Stockholm Sözleşmesi-141
• C. -Petrol Kirliliği Zararlarının Tazmini İçin Bir Fonun Kurulmasıyla İlgili Uluslararası Sözleşme-141
• D. -Petrol Kirliliğinden Doğan Zararın Hukuki Sorumluluğu İle İlgili Uluslararası Sözleşme-142
• E. -Bazı Tehlikeli Kimyasalların ve Pestisitlerin Uluslararası Ticaretinde Ön Bildirimli Kabul Usulüne Dair Rotterdam Sözleşmesi-142
• 2. -AVRUPA BİRLİĞİNDE ÇEVRENİN KORUNMASI-143
• I. -Avrupa Birliği Çevre Hukukunun Gelişimi-143
• A. -Genel Olarak-143
• B. -Avrupa Birliği’nin Temel Hukuk Belgelerinde Çevre-145
• 1. -1987 Avrupa Tek Senedi-145
• 2. -Maastricht Antlaşması-146
• 3. -1997 Amsterdam Antlaşması ve 2001 Nice Antlaşması-146
• 4. -Avrupa Birliği Antlaşması-147
• 5. -Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Antlaşma-148
• 6. -Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı-148
• C. -Çevre İle İlgili Yasal Düzenlemeler-149
• 1. -Aarhus Sözleşmesi-150
• 2. -Çevre Konusundaki Bilgilere Ulaşım Yönergesi-151
• 3. -Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönergesi-151
• 4. -Stratejik Çevresel Değerlendirme Yönergesi-152
• 5. -Atık Çerçeve Yönergesi-153
• 6. -Endüstriyel Emisyonlara İlişkin Yönerge-155
• 7. -Çevre Eylem Programları-156
• II. -Avrupa Birliği Çevre Hukukunun Temel İlkeleri ve Hedefleri-157
• A. -Temel İlkeler-157
• B. -Hedefler-159
• III. -Avrupa Birliği Çevre Hukukunun Temel Uygulama Alanları-161
• A. -Havanın Korunması-161
• B. -Yaşamın Korunması-162
• C. -Suyun Korunması-162
• D. -Ormanların Korunması-163
• E. -Atık Yönetimi-163
• F. -Endüstriyel Kirlilik Kontrolü ve Risk Yönetimi-165
• G. -Kimyasallardan Korunma-165
• H. -Radyasyondan Korunma-166
• I. -İklim Değişikliği Sektörü-167
• 3. -TÜRK HUKUKUNDA ÇEVRENİN KORUNMASI-167
• I. -Uluslararası Hukukun Etkisi-167
• II. -Çevreyi Korumaya Yönelik Kurumsal Yapı-172
• III. -Çevrenin Korunmasına İlişkin Yasal Düzenlemeler-177
• A. -Yasal Düzenlemeler-177
• B. -Havanın Korunması-181
• C. -Suyun Korunması-184
• D. -Toprağın Korunması-186
• E. -Biyolojik Çeşitliliğin ve Ekosistemin Korunması-189
• F. -Atıklardan Korunma-191
• G. -Kimyasallardan ve Tehlikeli Maddelerden Korunma-198
• 4. -ÇEVRENİN KORUNMASINDA HUKUKİ YOLLAR-201
• I. -Çevrenin Korunması Hususunda Uluslararası Mekanizmalar-201
• A. -Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu-202
• B. -Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi-203
• C. -Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi-204
• D. -Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Kaldırılması Komitesi-205
• E. -Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi-205
• F. -Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi-206
• II. -Türk Hukukunda Çevrenin Korunmasını Sağlamaya Yönelik Hukuki Yollar-206
• A. -Türkiye Büyük Millet Meclisine ve İdareye Başvuru-207
• B. -İdari Yargıya Başvuru-208
• C. -Adli Yargıya Başvuru-211
• D. -Kamu Denetçiliği Kurumuna Başvuru-215
• E. -Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru-218
• F. -İhbar Hakkı-221
• ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
• ÇEVRENİN CEZA HUKUKU NORMLARIYLAKORUNMASI
• 1. -ÇEVRE SUÇLARI-223
• I. -Çevre Suçlarının Kabulü-223
• II. -Çevre Suçları Kavramı-226
• III. -Çevre Suçlarının Korumayı Amaçladıkları Hukuksal Değer-227
• IV. -Türk Hukukunda Doğal Çevrenin Korunmasına Yönelik Suçlar-228
• 2. -ÇEVRE CEZA HUKUKU-234
• I. -Çevrenin Korunmasında Ceza Hukukunun Önemi-234
• II. -Çevre Ceza Hukukunun Çevrenin Korunmasında Etkinliği-239
• III. -Çevre Ceza Hukukunun Tarihsel Gelişimi-241
• IV. -Çevre Ceza Hukukunda Korunan Hukuksal Değer-243
• A. -Korunan Hukuksal Değer-243
• B. -Çevre Suçlarının Doğrudan Koruduğu Hukuksal Değere Göre Gruplandırılması-246
• V. -Çevresel Zararları Cezalandırma Modelleri-249
• A. -Soyut Tehlike Suçu-249
• B. -İdari Kural ile Bağlantılı Somut Tehlike Suçları-255
• 1. -Varsayılan Tehlike-257
• 2. -Kanıtlanabilen Tehlike-260
• C. -İdari Kural ile Bağlantılı Somut Zarar Suçları-262
• D. -İdare Bağlantısını Ortadan Kaldıran Ciddi Çevre Kirliliği-263
• 3. -ULUSLARARASI ÇEVRE CEZA HUKUKU-266
• I. -Genel Olarak-266
• II. -Avrupa Konseyi Çevrenin Ceza Hukuku Aracılığıyla Korunması Sözleşmesi-269
• III. -Avrupa Birliği Çevre Ceza Hukuku-270
• A. -Standartlaşmış Bir Avrupa Birliği Çevre Ceza Hukuku-270
• B. -Avrupa Birliği Çevrenin Ceza Hukuku Aracılığıyla Korunması Yönergesi-272
• 4. -BAZI ÜLKELERDE ÇEVRE CEZA HUKUKU-274
• I. -Genel Olarak-274
• II. -Amerika Birleşik Devletleri-274
• III. -Birleşik Krallık-279
• IV. -Avustralya-281
• V. -İtalya-284
• VI. -İsveç-288
• 5. -5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU’NDA DOĞAL ÇEVRENİN KORUNMASINA YÖNELİK SUÇLAR-290
• I. -5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Düzenlenen Çevre Suçları-290
• II. -Çevrenin Kasten Kirletilmesi Suçu-294
• A. -Genel Olarak-294
• B. -Korunan Hukuksal Değer-295
• C. -Maddi Unsur-296
• 1. -Fail-296
• 2. -Mağdur-297
• 3. -Suçun Konusu-298
• 4. -Hareket ve Netice-301
• a. -Atık veya Artıkları Havaya, Suya ve Toprağa Verme-301
• b. -Atık veya Artıkları İzinsiz Olarak Ülkeye Sokma-308
• D. -Manevi Unsur-311
• E. -Hukuka Aykırılık Unsuru-313
• F. -Suçun Nitelikli Halleri-315
• 1. -Atık veya Artıkların Toprakta, Suda veya Havada Kalıcı Özellik Göstermesi-316
• 2. -Atık veya Artıkların, İnsan veya Hayvanlar Açısından Tedavisi Zor Hastalıkların Ortaya Çıkmasına, Üreme Yeteneğinin Körelmesine, Hayvanların veya Bitkilerin Doğal Özelliklerini Değiştirmeye Neden Olabilecek Nitelikte Olması-318
• G. -Suçun Özel Görünüş Şekilleri-320
• 1. -Teşebbüs-320
• 2. -İştirak-322
• 3. -İçtima-324
• H. -Yaptırım-328
• 1. -Gerçek Kişiler-328
• 2. -Tüzel Kişiler-330
• H. -Soruşturma ve Kovuşturma-332
• III. -Çevrenin Taksirle Kirletilmesi Suçu-336
• A. -Genel Olarak-336
• B. -Korunan Hukuksal Değer-337
• C. -Maddi Unsur-337
• 1. -Fail-337
• 2. -Mağdur-338
• 3. -Suçun Konusu-338
• 4. -Hareket ve Netice-338
• D. -Manevi Unsur-340
• E. -Suçun Nitelikli Halleri-341
• 1. -Atık veya Artıkların Toprakta, Suda veya Havada Kalıcı Etki Bırakması-341
• 2. -Atık veya Artıkların, İnsan veya Hayvanlar Açısından Tedavisi Zor Hastalıkların Ortaya Çıkmasına, Üreme Yeteneğinin Körelmesine, Hayvanların veya Bitkilerin Doğal Özelliklerini Değiştirmeye Neden Olabilecek Nitelikte Olması-342
• F. -Suçun Özel Görünüş Şekilleri-344
• 1. -Teşebbüs-344
• 2. -İştirak-344
• 3. -İçtima-344
• G. -Yaptırım-346
• H. -Soruşturma ve Kovuşturma-347
• SONUÇ-351
• KAYNAKÇA-361