Türk Ceza Hukukunda Akıl Hastalığı ve Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi
TÜRK CEZA HUKUKUNDA AKIL HASTALIĞI VE AKIL HASTALIĞININ KUSUR YETENEĞİNE ETKİSİ
Hande ULUTÜRK
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 13
Giriş 15
Birinci Bölüm KUSUR YETENEĞİNİ ORTADAN KALDIRAN VEYA AZALTAN BİR NEDEN
OLARAK AKIL HASTALIĞI
- 1 KUSUR YETENEĞİ VE KUSURLULUK KAVRAMLARI 17
1.1Genel Olarak 17
1.2. Kusur Yeteneği 18
1.2.1 Kusur Yeteneğinin Esası 21
1.3. Kusurluluk 28
- 2. KUSUR YETENEĞİ, KUSURLULUK VE SORUMLULUK KAVRAMLARI
ARASINDAKİ İLİŞKİ 31
- 3. KUSUR YETENEĞİNİN ARANACAĞI ZAMAN: ACTİONES LİBERAE İN CAUSA
(ALIÇ) - SEBEBİNDE SERBEST OLAN HAREKETLER TEORİSİ 34
3.1. Genel Olarak 34
3.2. ALIC Kuralına Başvurulmasının Amacı 37
3.3. ALIC Kuralına ilişkin Tartışmalı Durumlar 37
3.4. ALIC Kuralının Uygulanabilmesi İçin Gereken Şartlar ve Kasti ALIC-Taksirli
ALIC
Ayrımı 39
- 4. KUSUR YETENEĞİNİ ETKİLEYEN HALLER 41
4.1. Yaş Küçüklüğü 41
4.2. Sağır-Dilsizlik 44
4.3. Geçici (Arızi) Nedenler 45
4.4. İstemeyerek Sarhoşluk veya Uyuşturucu Madde Etkisi 47
- 5. AKIL HASTALIĞI 47
5.1. Akıl Hastalıklarının Ceza Sorumluluğuna Etkisi Bakımından Tarihi
Gelişimi 47
5.2 Akıl Hastalıklarının Tayininde Kanuni Sistemler 51
5.2.1. Biyolojik Sistem 51
5.2.2. Psikolojik Sistem 52
5.2.3. Karma Sistem 53
5.2.4. İngiliz Sistemi: M'Naghten Kuralı 53
5.2.5. Türk Ceza Kanunu'nun Kabul Ettiği Sistem 61
- 6. AKIL HASTALIKLARININ CEZA KANUNLARINDA DÜZENLENİŞİ 62
6.1. 5237 s. TCK'da 62
6.2.765
sTCK'da65
63 Akıl Hastalığının Düzenlenişi Bakımından 765 s TCK ile 5237 s TCK'nın
Karşılaştırılması70
641997 TCK Tasarısı'nda Akıl Hastalığının Düzenleniş Şekli76
İkinci Bölüm ADLİ PSİKİYATRİ AÇISINDAN ÖNEM ARZ EDEN VE CEZA
SORUMLULUĞUNA ETKİSİ OLABİLECEK BAZI AKIL HASTALIKLARI
1 AKIL HASTALIKLARININ SINIFLANDIRILMASI79
11 Genel Olarak79
12 Dünya Sağlık Örgütü'nün Akıl Hastalıkları Sınıflandırması80
121 Semptomatik Olanlar da Dâhil Olmak Üzere Organik Akıl Hastalıkları81
122 Madde Kullanımına Bağlı Akıl Hastalıkları81
123 Şizofreni, Şizotipal ve Delüzyonel Akıl Hastalıkları82
124 Duygulanım (Affektif) Akıl Hastalıkları82
125 Nörotik, Stresle Bağlantılı ve Somatoform Akıl Hastalıkları82
126 Psikolojik Sıkıntılar ve Fiziksel Faktörlerden Kaynaklanan Davranışsal
Sendromlar82
127 Yetişkin Kişiliği ve Davranışlarına ilişkin Hastalıklar82
128 Mental Retardasyon (Zekâ Geriliği)83
129 Psikolojik Gelişime ilişkin Bozukluklar83
1210 Genellikle Çocukluk veya Gençlik Dönemlerindeki Saldırılara Dayalı
Davranışsal ve Duygusal Bozukluklar84
2 CEZA SORUMLULUĞU AÇISINDAN ÖNEM ARZ EDEN BAZI AKIL HASTALIKLARININ TANIMLANMASI VE İNCELENMESİ84
21 Psikozlar85
211 Şizofreni85
212 Psikoz Maniak Depresif91
213 Paranoia, Parafrenia, Yaşdönümü Psikozu93
214 Konfüzyon Mental94
22 Organik Psikozlar95
221 Yaşlılık Bunaması (Demans Senil)95
222 Paralizi Jeneral95
223 Beyin Tümörlerine Bağlı Davranış Bozuklukları96
224 Alkol ve Uyuşturucu Madde Kullanımına Bağlı Akıl Hastalıkları96
23 Zekâ Gerilikleri (Oligofreniler)98
231 idiosi99
232 Embesilite99
233 Debilite100
24 Nevrotik Bozukluklar (Psikonevrozlar)100
241 Kaygı Bozuklukları (Anksiyete)101
242 Fobik Nevroz101
1. Obsesif-Kompulsif Nevroz
2. Hastalık Hastalığı (Hipokondria)
3. Histerik Nevroz
4. Yorgunluk Reaksiyonu (Nevrasteni)
5. Disosiyatif Reaksiyonlar
2.5. Diğer Bazı Akıl Hastalıkları
2.5.1 Epilepsi (Sar'a)
2.5.2. Kleptomani
2.5.3. Piromani
3. AKIL HASTALIĞI KAPSAMINDA OLUP OLMADIĞI TARTIŞMALI OLAN DURUMLAR
3.1. ihtiras
3.2. Tahrik
3.3. Taammüd
3.4. Canavarca His
3.5. Antisosyal Kişilik Bozukluğu (Psikopati)
3.6. Hipnotik Telkinler
3.7. Uyurgezerlik
3.8. Yığın Psikolojisi
Üçüncü Bölüm CEZA VE CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA AKIL HASTALIKLARINA İLİŞKİN DÜZENLEMELER
- 1. AKIL HASTALARI HAKKINDA BİLİRKİŞİLİK
1.1. Bilirkişiliğe ilişkin Genel Bilgiler
1.2. Bilirkişi Nasıl Bir Ceza Muhakemesi Süjesidir?
1.3. Mahkemenin Bilirkişiye Başvurabileceği Durumlar
1.4. Bilirkişiye Başvurmanın Bir Zorunluluk Olup Olmadığı
1.5. Bilirkişi İncelemesinin Yürütülmesi
1.6. Gözlem Altına Alınma (CMK m. 74)
1.7. Bilirkişi Raporu ve Raporun İçeriği
1.8. Bilirkişi Raporunun Yetkili Merciye Sunulması
1.9. Duruşmada Bilirkişinin Dinlenmesi
1.10. Bilirkişi Görüşünün Hukuki Niteliği
2. AKIL HASTALARINA ÖZGÜ GÜVENLİK TEDBİRLERİ
2.1. Güvenlik Tedbiri Kavramına İlişkin Genel Bilgiler
2.2. Güvenlik Tedbirlerinin Hukuki Niteliği
2.3. Güvenlik Tedbirlerinin Çeşitleri
2.4. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri
2.4.1. Tedavi Tedbiri ve Yüksek Güvenlikli Sağlık Kurumu Kavramı
1. Yüksek Güvenlikli Sağlık Kurumuna Yatırılan Akıl Hastası Suçlunun Serbest Bırakılması 154
2. Serbest Bırakılan Akıl Hastası Suçlu Hakkına Tıbbi Kontrol ve Takip Gerekip Gerekmediği 158
3. Tıbbi Kontrol ve Takibin Şekli 158
4. Yeniden Tedbir Uygulanması 159
5. Ceza Yeteneğini Azalmış Olan Akıl Hastalarının Mahkûm Oldukları Cezalarının Kısmen veya Tamamen Güvenlik Tedbiri Olarak Uygulanabilmesi 159
6. Suç işleyen Alkol ya da Uyuşturucu Madde Bağımlısı Kişiler Hakkında Uygulanacak Tedbir 161
3. AKIL HASTASI SUÇLULARIN YARGILANMASI 161
2.5.1. Ceza Muhakemesi / Güvenlik Tedbiri Muhakemesi Ayrımı 161
2.5.2. Akıl Hastası Sanığın Yargılanması ve Hakkında Verilecek Hüküm 163
Dördüncü Bölüm SUÇ İŞLEMEMİŞ OLAN AKIL HASTALARI HAKKINDA UYGULANABİLECEK ÖNLEMLER
1. Genel Olarak 169
2. Kalıtımsal Olarak Geçen Akıl Hastalıkları ile Mücadele: Tedavi, Kısırlaştırma ve
Hadım Etme, Evlenme Yasağı 170
1.2.1. Tedavi 170
1.2.2 Kısırlaştırma ve Hadım Etme 174
1.2.3. Evlenme Yasağı 175
Sonuç 179
Kaynakça 183
Kavramlar Dizini 189
