Elektrik Dağıtım Şirketlerinde Hukuki Denetim ve İdari Yaptırımlar

Hasan KAŞIKARA

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR .6

İÇİNDEKİLER 7

KISALTMALAR .11

GİRİŞ.13

BİRİNCİ BÖLÜM

ELEKTRİK DAĞITIM HİZMETLERİNİN HUKUKİ TEMELLERİ

VE DÜZENLEYİCİ ÇERÇEVESİ

ELEKTRİK ENERJİSİ15

Tanımı.16

Elektrik Enerjisinin Genel Özellikleri .17

Doğal Tekel Niteliği18

Evrensel Hizmet Özelliği 20

Regülasyona Tabi Olma Özelliği.21

Piyasa Faaliyeti Şeklinde Görülmesi 23

Üretim Faaliyeti23

İletim Faaliyeti 26

Dağıtım Faaliyeti.29

Elektrik Piyasasında Diğer Faaliyetler.29

Elektrik Enerjisinin Hukuki Niteliği29

PİYASA FAALİYETİ OLARAK ELEKTRİK DAĞITIM HİZMETLERİ31

Dağıtım Kavramı .33

Elektrik Dağıtım Hizmetlerinin Yapısal Gelişimi 34

Elektrik Dağıtım Hizmetlerinde Özelleştirme Süreci: TEDAŞ Modeli, İşletme

Hakkı Devir Sözleşmeleri ve Elektrik Piyasasına Yansımaları 37

İşletme Hakkı Devir Sözleşmelerinin Hukuki Niteliği 42

Yap-İşlet-Devret, Yap-İşlet Modelleri ile İşletme Hakkı Devri

Sözleşmelerinin Hukuki Niteliği 49

İmtiyaz Modeli ve İşletme Hakkı Devir Sözleşmeleri 54

III. ELEKTRİK DAĞITIM HİZMETLERİNİN HUKUKİ VE YAPISAL ÖZELLİKLERİ 57

Doğal Tekel Niteliğine Sahip Olması 57

Elektrik Dağıtım Hizmetlerinin Regülasyona Tabi Olması ve Ekonomik

Kolluk Faaliyetleri .60

Kamu Hizmeti Niteliğinde Yürütülmesi.64

Kamu Hizmeti Kavramı ve Hukuki Çerçevesi .65

Kamu Hizmetinin Kuruluşu ve Sona Erdirilmesi75

Kamu Hizmetinin Sınıflandırılması ve Türleri86

8 İçindekiler

Kamu Hizmetinin Temel İlkeleri .90

Kamu Hizmetinin Yürütülme Usulleri.105

(1) Kamu Hizmetlerinin İdare Tarafından Yürütülme Usulü .106

(2) Kamu Hizmetlerinin Özel Hukuk Tüzel Kişilerince Yürütülme Usul.108

Elektrik Dağıtım Hizmetlerinin Kamu Hizmeti Niteliği: Yargı Kararları

Işığında Bir İnceleme .114

Lisansa Tabi Bir Faaliyet Olarak Yürütülmesi118

Lisans Kavramı.118

Lisansın Hukuki Niteliği .118

Lisans Yükümlülüğü.119

Elektrik Dağıtım Lisansı .121

BİRİNCİ BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ. 123

İKİNCİ BÖLÜM

ELEKTRİK DAĞITIM HİZMETLERİNDE İDARİ DENETİM

DENETİM VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE . 126

İDARİ DENETİM: KAVRAM, TÜRLER, USUL VE KURUMLAR 131

Kavram Olarak İdari Denetim .132

Denetimi Yürüten Kurumun Statüsüne Göre İdari Denetim Türleri.133

Elektrik Enerjisi Sektöründe İç Denetim Sistematiği .134

Dış Denetim.136

İdari Denetim Usulleri 137

İsti’taf (İdari Başvuru ve İtiraz Mekanizması) 138

Hiyerarşik Denetim139

İdari Vesayet Denetimi141

Özel Statülü Kurulların İdari Denetimdeki Rolü.143

III. EPDK’NIN ELEKTRİK DAĞITIM HİZMETLERİNE YÖNELİK İDARİ DENETİM

YETKİSİNİN HUKUKİ ÇERÇEVESİ VE SINIRLARI . 143

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun Kurumsal Yapısı ve Düzenleyici

Rolü 151

Kurumun Kuruluş Amacı.151

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun Hukuki Niteliği, Örgütsel Yapısı ve

Faaliyet Mekanizması.154

Enerji Piyasası Faaliyet Türleri156

Elektrik Piyasası.157

Petrol Piyasası .159

Doğal Gaz Piyasası.160

LPG Piyasası.161

EPDK'nın İşlevsel Yetkileri 162

Lisans Verme Yetkisi164

Tarife Belirleme Yetkisi168

İçindekiler 9

Regülasyon Yetkisi .170

Piyasa İzleme Yetkisi174

İdari Yaptırım Uygulama Yetkisi.174

Kamulaştırma Yapma Yetkisi .177

Uyuşmazlık Çözme Yetkisi .178

Danışmanlık, Yönlendirme ve Görüş Bildirme Yetkisi179

Denetim Yetkisi179

Elektrik Piyasasında Yapılacak Denetimlerin Genel İlke ve Esasları179

Denetim Uygulama Esasları.182

Denetime Tabi Tüzel Kişilerin Yükümlülükleri .183

Denetim Görevlilerinin Yetki ve Sorumluluk Alanları 183

Denetleme Faaliyetinde Geçerli İlkeler .184

Denetleme Faaliyetlerinde Bilgilendirme ve Yazışma Usulleri184

Ön Araştırma ve Soruşturma Süreçlerine İlişkin Usul ve Esaslar 186

EPDK’nın Elektrik Dağıtım Şirketleri Üzerindeki Denetim Yetkisi ve Bunun

Kapsamı 190

ELEKTRİK PİYASALARINDA REGÜLASYON: KARŞILAŞTIRMALI UYGULAMALAR 191

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Uygulamaları .191

Birleşik Krallık Uygulamaları .195

Avrupa Birliği Uygulamaları 196

Güney Kore Uygulamaları.201

BAKANLIĞIN DENETİM YETKİSİ VE TEDAŞ’IN ROLÜ201

Elektrik Dağıtım Hizmetlerine İlişkin Denetim Yetkisinin Güncel

Düzenlemeler Işığında Değerlendirilmesi.203

Anayasa Mahkemesi Kararları Kapsamında Yetki Devrinin İncelenmesi 207

Elektrik Dağıtım Hizmetlerinin Denetiminde TEDAŞ’ın Fonksiyonu ve

Gözetim Rolü 211

Elektrik Piyasası Kanunu Çerçevesinde Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Hukuki

Yükümlülükleri ve Sorumlulukları.213

Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Denetiminde Uygulanacak Usul ve Esaslar 214

Elektrik Dağıtım Hizmetlerine İlişkin Denetim Raporlarının Hukuki Niteliği

ve Yargısal Denetimi .219

İKİNCİ BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ .221

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ELEKTRİK DAĞITIM ŞİRKETLERİNE UYGULANAN İDARİ YAPTIRIMLAR

VE YARGI DENETİMİ

GENEL OLARAK İDARİ YAPTIRIMLARIN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ VE HUKUKİ

NİTELİĞİ .223

İdari Yaptırım Kavramı, Tanımı ve Kapsamı 224

İdarî Yaptırımlara İlişkin Temel İlkeler 226

10 İçindekiler

İdari Yaptırımların Hukuki Dayanağı.228

İdare Tarafından Uygulanan Yaptırım Çeşitleri 231

İdari Para Cezaları .231

Diğer İdari Yaptırımlar .239

İdari Yaptırımlarda Görevli Yargı Yeri .240

İdarî Yaptırımların Ceza Hukukunun Temel İlkeleriyle Olan Bağlantısı.242

Masumiyet Karinesi.244

Gerekçelendirme Yükümlülüğü.246

Cezaların Şahsiliği İlkesi.250

Savunma Hakkı252

Kanunilik İlkesi.256

Ölçülülük İlkesi 261

Lehe Kanun Uygulaması 264

ELEKTRİK PİYASASI KANUNU'NA GÖRE DAĞITIM ŞİRKETLERİNE UYGULANAN

İDARİ YAPTIRIMLARIN HUKUKİ DAYANAKLARI VE TÜRLERİ  271

Yaptırım Türleri 273

İdari Para Cezası 273

Lisans İptali286

Yönetim Kuruluna Üye Atama ve Diğer Mali Yaptırımlar 291

Yasaklılık292

III. HUKUK DEVLETİ PERSPEKTİFİNDEN ENERJİ PİYASASINDA İDARÎ

YAPTIRIMLARIN YARGISAL DENETİMİ: ELEKTRİK DAĞITIM ŞİRKETLERİ ÖRNEĞİ  292

İlk İnceleme Konularına İlişkin Yargısal Denetim299

Görevli Yargı Yeri.302

Yetkili Mahkeme .307

İdari Merci Tecavüzü .309

Ehliyet .311

Kesin ve Yürütülmesi Zorunlu İşlemler315

Dava Açma Süresi317

Husumet319

İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 3. ve 5. Maddelerine Uygunluk321

Esasa İlişkin Konularda Yargısal Denetim .324

Yetki Yönünden .324

Şekil Yönünden328

Sebep Yönünden .329

Konu Yönünden.331

Amaç Yönünden 333

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DEĞERLENDİRMESİ. 334

SONUÇ . 337

KAYNAKLAR . 341