Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinde Teknik ve Diğer Karşılıkların Kurumlar Vergisi Açısından Değerlendirilmesi

HAYAT DIŞI SİGORTA ŞİRKETLERİNDE TEKNİK VE DİĞER KARŞILIKLARIN KURUMLAR VERGİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ



Dr. Cengiz ERTEN ( Yeminli Mali Müşavir )



SUNUM V

ÖNSÖZ VII

TABLO VE ŞEKİLLER LİSTESİ XXIII

KISALTMALAR LİSTESİ XXV

GİRİŞ 1



1. BÖLÜM - SİGORTA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 5

1.1. BAĞLAYICI KAYNAKLAR 5

1.1.1. Genel Açıklama 5

1.1.2. Anayasa 5

1.1.3. Uluslararası Anlaşmalar 6

1.1.4. Kanunlar 7

1.1.4.1. Genel Olarak 7

1.1.4.2. Türk Ticaret Kanunu 8

1.1.4.3.Borçlar Kanunu 8

1.1.4.4. Sigortacılık Kanunu 9

1.1.4.4.1. 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu 9

1.1.4.4.2. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu 10

1.1.4.4.2.1. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu Sistematiği 11

1.1.5. Bakanlar Kurulu Kararları 13

1.1.6. Düzenleyici İşlemler 15

1.1.6.1. Genel Açıklama 15

1.1.6.1.1. Anayasal Düzenleyici İşlemler 16

1.1.6.1.1.1. Yönetmelikler 16

1.1.6.1.2. Adsız Düzenleyici İşlemler 19

1.1.6.1.3. İdari İşlemlerde Yetki 20

1.1.6.1.4. Düzenleyici İşlemlerin Yargısal Denetimi 23

1.1.6.2. 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu ile Verilen Düzenleyici İşlem Yetkileri 25

1.1.6.2.1. Hazine Müsteşarlığı’nın Bağlı Olduğu Bakana Verilen Yetkiler 26

1.1.6.2.2. Hazine Müsteşarlığı’na Verilen Yetkiler 29

1.1.6.2.2.1. 5684 Sayılı Kanunla Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı’na Verilen ve Yönetmelikle Yapılması Gereken Düzenleme Yetkileri 29

1.1.6.2.2.2. Hazine Müsteşarlığı’nın Yönetmelikle Yaptığı Diğer Düzenlemeler 32

1.1.6.2.2.3. Hazine Müsteşarlığı’nın Diğer Yetkileri 33

1.1.7. Anayasa Mahkemesi Kararları 38

1.1.8. Yargıtay İçtihatları Birleştirme Kararları 39

1.1.9. Sigortacılık Tek Düzen Hesap Planı 39

1.1.10. Türkiye Muhasebe Standartları 41

1.2. YARDIMCI KAYNAKLAR 42

1.2.1. Genel Olarak 42

1.2.2. Yargıtay Kararları 42

1.2.3. Sigortacılık Tahkim Müessesesi 42

1.2.4. Hazine Müsteşarlığı’nın İdari İşlem Niteliğinde Olmayan Yorumları 44

2. BÖLÜM - KARŞILIKLAR 45

2.1. KARŞILIKLAR 45

2.1.1. Genel Olarak Karşılıklar 45

2.1.2. Türk Ticaret Kanunu Bakımından Karşılıklar 45

2.1.3. Sermaye Piyasası Kanunu Bakımından Karşılıklar 47

2.1.4. Türkiye Muhasebe Standartları Bakımından Karşılıklar 48

2.1.5. Vergi Usul Kanunu Bakımından Karşılıklar 49

2.1.6. Sigortacılık Kanunu Bakımından Karşılıklar 50

2.1.6.1. Genel Olarak 50

2.1.6.2. Kazanılmamış Primler Karşılığı 52

2.1.6.3. Devam Eden Riskler Karşılığı 53

2.1.6.4. Dengeleme Karşılığı 54

2.1.6.5. Muallâk Tazminat Karşılığı 55

2.1.6.6. İkramiye ve İndirimler Karşılığı 56

2.1.6.7. Teknik Karşılıklarda Reasürör Payı 56

2.1.6.7.1. Reasürans Türleri 59

2.1.6.7.1.1. İhtiyari Reasürans Metodu 59

2.1.6.7.1.1.1. Orantılı İhtiyari Reasürans Metodu 60

2.1.6.7.1.1.2. Orantısız İhtiyari Reasürans Metodu 60

2.1.6.7.1.2. Trete Reasürans Metodu 61

2.1.6.7.1.2.1. Orantılı (Bölüşmeli) Reasürans Metotları 61

2.1.6.7.1.2.2. Orantısız (Bölüşmesiz) Reasürans Metotları 63

2.1.6.7.1.3. Retrosesyon İşlemleri 65

2.1.6.7.2. Reasürans Anlaşmalarında Komisyon 65

2.1.6.7.3. Hesaplaşma Sistemi 66

2.1.6.7.4. Orantılı ve Orantısız Reasürans Metotlarının Karşılaştırılması 68

2.1.6.8. Teknik Karşılıklarda Düzenleme Yetkisi ve Usulü 72

2.1.7. Kurumlar Vergisi Kanunu Bakımından Karşılıklar 73

2.1.7.1. Genel Olarak 73

2.1.7.2. Muallâk Hasar ve Tazminat Karşılıkları 74

2.1.7.3. Kazanılmamış Prim Karşılıkları 77

2.1.7.4. Dengeleme Karşılığı 78

2.1.7.5. Ayrılan Karşılıkların Bir Sonraki Dönemde Kara İlave Edilmesi 78

2.1.8. 5684 Sayılı Kanun’da Yer Alan Sigorta Teknik Karşılıklarının Kurumlar Vergisi’nde Yer Alan Sigorta Teknik Karşılıkları ile Karşılaştırılması 80

2.2. SİGORTA ŞİRKETLERİNDE VERGİ ÖNCESİ VE VERGİ SONRASI KAR KAVRAMI 84

3. BÖLÜM - TEKNİK VE DİĞER KARŞILIKLARIN AVRUPA BİRLİĞİ UYGULAMALARI 91

3.1. AVRUPA BİRLİĞİ MÜKTESEBATININ YAPISI VE KAYNAKLARI 91

3.2. AVRUPA BİRLİĞİ TEK SİGORTA PİYASASI 92

3.2.1 Avrupa Birliği Tek Sigorta Piyasası’nın Tarihi Gelişimi 93

3.2.2. Avrupa Birliği Tek Sigorta Piyasası’nın Hukuki Yapısı 95

3.3. AVRUPA BİRLİĞİ TEK SİGORTA PİYASASI’NDA TEKNİK KARŞILIKLAR 100

3.4. 1991/674/EEC SAYILI DİREKTİFE GÖRE TEKNİK KARŞILIKLARIN GENEL TANIMLARI 104

3.4.1 Kazanılmamış Primler Karşılığı ve Devam Eden Riskler Karşılığı 105

3.4.1.1. Kazanılmamış Primler Karşılığı Reasürans Tutarı 109

3.4.2. Muallâk Hasar Karşılığı 109

3.4.2.1. Muallâk Hasar Karşılıkları Hesaplama Kuralları 112

3.4.2.1.1. Gerçekleşmiş ve Bilanço Tarihine Kadar Bildirilmiş Hasarlar 112

3.4.2.1.2. Gerçekleşmiş Ancak Bilanço Tarihi İtibarıyla Bildirilmemiş (IBNR) Hasarlar 113

3.4.2.1.2.1. Muallâk Karşılıkların Hesaplamasında Kullanılan Temel İstatistikî Metotlar 113

3.4.2.1.2.2. Bazı Avrupa Birliği Üyelerinde Genel Olarak Uygulanmakta Olan İstatistikî Yöntemler 115

3.4.2.2. Muallâk Hasarlardan Kesin Olarak Yapılacak Kesintiler 116

3.4.2.2.1. Beklenen (Tahmini) Rücu ve Sovtaj Gelirleri 116

3.4.2.2.2. İndirilmiş Muallâk Hasar Karşılığı 118

3.4.2.3. Muallâk Hasarlar Karşılığı Reasürans Tutarı 121

3.4.3. Dengeleme Karşılığı 122

3.4.4. Diğer Teknik Karşılıklar (Yaşlanma Karşılığı) 124

3.4.5. Avrupa Birliği’nde Teknik Karşılıkların Denetimi 124

4. BÖLÜM - ELEMENTER (HAYAT DIŞI) ŞİRKETLERCE AYRILAN TEKNİK KARŞILIKLAR 127

4.1. TEKNİK KARŞILIKLAR 127

4.1.1. Kazanılmamış Primler Karşılığı 127

4.1.1.1. Genel Olarak 127

4.1.1.2. Teknik Özellikleri 128

4.1.1.2.1. 1/24 Sistemi 128

4.1.1.2.2. 1/8 Sistemi 129

4.1.1.2.3. Gün Esaslı Sistem 129

4.1.1.2.4. Ortalama Yöntem (Götürü Sistem) 130

4.1.1.3. Hukuki Mahiyeti 130

4.1.1.3.1. Sigortacılık Kanunu’na Göre 130

4.1.1.3.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre 131

4.1.1.3.3. Düzenleyici İşlemler 132

4.1.1.3.3.1. 30.09.2010 Tarihinden Önce Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik 132

4.1.1.3.3.1.1. Teknik Karşılıklarla İlgili Mevzuatın Uygulanmasına İlişkin Sektör Duyurusu 133

4.1.1.3.3.2. 30.09.2010 Tarihinden İtibaren Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 133

4.1.1.4. Bir Önceki Dönemden Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı 134

4.1.1.5. Reasürör Payları 134

4.1.1.5.1. Bir Önceki Dönemden Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı Reasürör Payı 136

4.1.1.5.2. Bir Sonraki Döneme Devrolan Kazanılmamış Primler Karşılığı Reasürör Payı 136

4.1.1.6. Özellik Gösteren Uygulamalar 136

4.1.1.6.1. Belirli Bir Bitiş Tarihi Olmayan Sözleşmeler 136

4.1.1.6.2. Uzun Süreli Sözleşmeler 136

4.1.1.6.3. Tarım Sigortaları Havuzundan Alınan İşler 137

4.1.1.6.4. Türkiye Yeşil Kart Reasürans Poolu 137

4.1.1.6.5. Yurtdışı Alınan İşler 138

4.1.1.6.6. Alınan İhtiyari İşler 138

4.1.1.6.7. Alınan Fronting İşler 138

4.1.1.6.8. DASK Primleri 138

4.1.1.6.9. Koasürans İşleri 139

4.1.1.6.10. Tanzim ve Başlangıç Tarihi Farklı Olan Sözleşmeler 139

4.1.1.6.11 Prim Adı Altında Alınan Gelirler 140

4.1.1.6.12 Döviz Cinsinden TL Olarak Düzenlenen Poliçeler 140

4.1.1.7. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 141

4.1.2. Devam Eden Riskler Karşılığı 148

4.1.2.1. Genel Olarak 148

4.1.2.2. Teknik Özellikleri 149

4.1.2.3. Hukuki Mahiyeti 150

4.1.2.3.1. Sigortacılık Kanunu’na Göre 150

4.1.2.3.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre 150

4.1.2.3.3. Düzenleyici İşlemler 150

4.1.2.3.3.1. 30.09.2010 Tarihinden Önce Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik 150

4.1.2.3.3.1.1. Teknik Karşılıklarla İlgili Sorulara İlişkin Sektör Duyurusu 151

4.1.2.3.3.1.2. Teknik Karşılıklarla İlgili Mevzuatın Uygulanmasına İlişkin Sektör Duyurusu 151

4.1.2.3.3.1.3. 30.09.2010 Tarihinden İtibaren Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 151

4.1.2.3.3.1.4. Aktüeryal Zincirleme Merdiven Metoduna İlişkin Genelge 152

4.1.2.4. Bir Önceki Dönemden Devreden Devam Eden Riskler Karşılığı 153

4.1.2.5. Reasürör Payları 153

4.1.2.5.1. Bir Önceki Dönemden Devreden Devam Eden Riskler Karşılığı Reasürör Payı 153

4.1.2.5.2. Bir Sonraki Döneme Devrolan Devam Eden Riskler Karşılığı Reasürör Payı 153

4.1.2.6. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 154

4.1.3. Muallâk Tazminat Karşılığı 156

4.1.3.1. Genel Olarak 156

4.1.3.1.1. Muallâk Hasar ve Tazminat Kavramı 156

4.1.3.1.2. Muallâk Tazminat Karşılığı Kavramı 157

4.1.3.1.3. Teknik Özellikleri 157

4.1.3.1.4. Hukuki Mahiyeti 159

4.1.3.1.4.1. Sigortacılık Kanunu’na Göre 159

4.1.3.1.4.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre 160

4.1.3.1.5. Bir Önceki Dönemden Devreden Muallâk Tazminat Karşılığı 161

4.1.3.1.6. Reasürör Payları 161

4.1.3.1.6.1. Bir Önceki Dönemden Devreden Muallâk Tazminat Karşılığı Reasürör Payı 163

4.1.3.1.6.2. Bir Sonraki Döneme Devrolan Muallâk Tazminat Karşılığı Reasürör Payı 163

4.1.3.2. Dosya Muallâk Tazminat Karşılıkları 163

4.1.3.2.1. Genel Olarak 163

4.1.3.2.2. Teknik Özellikleri 164

4.1.3.2.3. Hukuki Mahiyeti 166

4.1.3.2.3.1. Düzenleyici İşlemler 166

4.1.3.2.3.1.1. 2010/12 ve 2010/14 Sayılı Genelgeler ile 2010/29 Sayılı Sektör Duyurusuna İlişkin İlave Açıklamalara İlişkin Genelge 166

4.1.3.2.3.1.2. 2011/23 Sayılı IBNR Hesaplamalarına İlişkin Açıklamalar Hakkında Genelge 166

4.1.3.2.4. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 168

4.1.3.3. Gerçekleşmiş Ancak Raporlanmamış Tazminat Karşılığı 171

4.1.3.3.1. Genel Olarak 171

4.1.3.3.2. Teknik Özellikleri 172

4.1.3.3.3. Hukuki Mahiyeti 174

4.1.3.3.3.1. Sigortacılık Kanunu’na Göre 174

4.1.3.3.3.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre 175

4.1.3.3.3.3. Düzenleyici İşlemler 175

4.1.3.3.3.3.1. 30.09.2010 Tarihine Kadar Yürürlükte Olan Şirketlerin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik 175

4.1.3.3.3.3.1.1. 27.03.2009 Tarih ve 2009/9 nolu Sektör Duyurusu 176

4.1.3.3.3.3.2. 30.09.2010 Tarihinden İtibaren Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 176

4.1.3.3.3.3.2.1. 18.10.2010 tarih ve 2010/16 Sayılı Genelge 177

4.1.3.3.4. Bir Önceki Dönemden Devreden IBNR Karşılığı 177

4.1.3.3.5. Reasürör Payları 178

4.1.3.3.5.1. Bir Önceki Dönemden Devreden IBNR Karşılığı Reasürör Payı 178

4.1.3.3.5.2. Bir Sonraki Döneme Devrolan IBNR Karşılığı Reasürör Payı 178

4.1.3.3.6. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 178

4.1.3.4. Yeterlilik Farkları 181

4.1.3.4.1. Genel Olarak 181

4.1.3.4.2. Teknik Özellikleri 182

4.1.3.4.2.1. Yeterlilik Testi Hesaplama Esası 183

4.1.3.4.2.1.1. Muallâk Yeterlilik Testi 184

4.1.3.4.2.1.2. IBNR Yeterlilik Testi 185

4.1.3.4.2.1.3. Toplam Muallâk Yeterlilik Tutarı 186

4.1.3.4.3. Hukuki Mahiyeti 186

4.1.3.4.3.1. Sigortacılık Kanunu’na Göre 186

4.1.3.4.3.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre 186

4.1.3.4.3.3. Düzenleyici İşlemler 187

4.1.3.4.3.3.1. 30.09.2010 Tarihine Kadar Yürürlükte Olan Şirketlerin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik 187

4.1.3.4.3.3.2. 30.09.2010 Tarihinden İtibaren Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 188

4.1.3.4.3.3.2.1. 2010/12 ve 2010/14 Sayılı Genelgeler ile 2010/29 Sayılı Sektör Duyurusuna İlişkin İlave Açıklamalar İlişkin Genelge 189

4.1.3.4.4. Bir Önceki Dönemden Devreden Yeterlilik Karşılığı 190

4.1.3.4.5. Reasürör Payları 190

4.1.3.4.5.1. Bir Önceki Dönemden Devreden Yeterlilik Karşılığı Reasürör Payı 190

4.1.3.4.5.2. Bir Sonraki Döneme Devrolan Yeterlilik Karşılığı Reasürör Payı 190

4.1.3.4.6. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 190

4.1.3.5. Aktüeryal Zincirleme Metodu ile Hesaplanan Muallâk Tazminat Karşılıkları 194

4.1.3.5.1. Genel Olarak 194

4.1.3.5.2. Teknik Özellikleri 195

4.1.3.5.2.1. A.Z.M.M. Hesaplama Yöntemleri: 196

4.1.3.5.2.1.1. Standart Zincir Yöntemi 196

4.1.3.5.2.1.2. Hasar Prim Yöntemi 197

4.1.3.5.2.1.3. Cape Cod Yöntemi 197

4.1.3.5.2.1.4. Frekans Şiddet Yöntemi 198

4.1.3.5.2.1.5. Munich Zincir Yöntemi 198

4.1.3.5.3. Hukuki Mahiyeti 198

4.1.3.5.3.1. Sigortacılık Kanunu’na Göre 198

4.1.3.5.3.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre 199

4.1.3.5.3.3. Düzenleyici İşlemler 200

4.1.3.5.3.3.1. 30.09.2010 Tarihinden Önce Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik 200

4.1.3.5.3.3.1.1. Aktüeryal Zincirleme Merdiven Metoduna ilişkin Genelge (2007/24) 200

4.1.3.5.3.3.1.2. 2007/24 Sayılı Aktüeryal Zincirleme Merdiven Metoduna ilişkin Genelgede Değişiklik Yapılmasına Dair Genelge (2009/11) 201

4.1.3.5.3.3.1.3. 2008/ 34 Sayılı Muallâk Tazminat ve Devam Eden Riskler Karşılığı ile Üretim Gider Paylarının Ertelenmesine İlişkin Sektör Duyurusu 201

4.1.3.5.3.3.1.4. 2007/24 ve 2009/11 Sayılı Aktüeryal Zincirleme Merdiven Metoduna ilişkin Genelgelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Genelge (2009/12) 202

4.1.3.5.3.3.2. 30.09.2010 Tarihinden İtibaren Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 202

4.1.3.5.3.3.1.1. (2010 /12) Sayılı Aktüeryal Zincirleme Merdiven Metoduna İlişkin Genelge 203

4.1.3.5.3.3.1.2. 2010/12 Sayılı Genelgeye İlişkin İlave Açıklamalara İlişkin Genelge 2010/16 Sayılı Genelge 205

4.1.3.5.3.3.1.3. (2011 /10) Sayılı 2010 ve 2011 Yıllarında A.Z.M.M. Sonuçlarının Aşamalı Olarak Uygulanması Hakkında Genelge 205

4.1.3.5.3.3.3. 30.06.2012 tarihinden itibaren yürürlükte olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 206

4.1.3.5.4. Bir Önceki Dönemden Devreden Aktüeryal Zincirleme Merdiven Metoduna Göre Ayrılan Karşılık 207

4.1.3.5.5. Reasürör Payları 207

4.1.3.5.5.1. Bir Önceki Dönemden Devreden Aktüeryal Zincirleme Merdiven Metoduna Göre Ayrılan Karşılığın Reasürör Payı 208

4.1.3.5.5.2. Bir Sonraki Döneme Devrolan Aktüeryal Zincirleme Merdiven Metoduna Göre Ayrılan Karşılığın Reasürör Payı 208

4.1.3.5.6. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 208

4.1.4. Dengeleme Karşılığı 212

4.1.4.1. Genel Olarak 212

4.1.4.2. Teknik Özellikleri 212

4.1.4.2.1. Genel Olarak 212

4.1.4.2.2. Dengeleme Karşılığı Hesaplama Esası 213

4.1.4.3. Hukuki Mahiyeti 214

4.1.4.3.1. Sigortacılık Kanunu’na Göre 214

4.1.4.3.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre 214

4.1.4.3.3. Hazine Müsteşarlığı Düzenleyici İşlemler 215

4.1.4.3.3.1. 30.09.2010 Tarihine Kadar Yürürlükte Olan Şirketlerin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik 215

4.1.4.3.3.1.1. 14.05.2008 Tarih ve 2008/24 Sayılı Sektör Duyurusu 215

4.1.4.3.3.2. 30.09.2010 Tarihinden İtibaren Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 216

4.1.4.3.3.2.1. 20.09.2010 Tarih ve 2010/29 Sayılı Sektör Duyurusu 217

4.1.4.4. Bir Önceki Dönemden Devreden Dengeleme Karşılığı 217

4.1.4.5. Reasürör Payları 218

4.1.4.6. Deprem ve Mühendislik Branş Sorunu 218

4.1.4.7. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 222

4.2. ÖDENEN TAZMİNATLAR 226

4.2.1.Genel Olarak 226

4.2.2. Hukuki Mahiyeti 227

4.2.2.1. Sigortacılık Kanunu’na Göre 227

4.2.2.2. Türk Ticaret Kanunu’na Göre 228

4.2.2.3. Sigorta Genel ve Özel Şartlarına Göre 230

4.2.3. Ödenen Tazminat Reasürör Payları 230

4.2.3.1. İhtiyari Reasürans Metodu Uygulamalarında Hasarın Paylaşımı 231

4.2.3.2. Trete Reasürans Metodu Uygulamalarında Hasarın Paylaşımı 231

4.2.3.3. Orantısız Reasürans Tretelerinde Hasarın Paylaşımı: 233

4.2.4. Özellik Gösteren Tazminat Ödemeleri 235

4.2.4.1. Sigorta Teminatı Kapsamındaki Tazminat Ödemeleri 235

4.2.4.1.1. Eksper Raporu Baz Alınarak Yapılan Ödemeler 235

4.2.4.1.2. Sigortalı Beyanı ile Yapılan Ödemeler 236

4.2.4.1.3. Anlaşmalı Kuruluşlara ve Servislere Yapılan Ödemeler 236

4.2.4.1.4. Dava Sonucu Yapılan Ödemeler 237

4.2.4.1.5. Sigorta Şirketleri Rücu Talepleri 237

4.2.4.1.6. Döviz Cinsinden Yapılan Ödemeler 239

4.2.4.1.7. Gider Payları Adı Altında Yapılan Ödemeler 239

4.2.4.1.8. Hasar Avans Ödemeleri 240

4.2.4.1.9. K.D.V. Ödemelerinin Hasar Maliyetine İlavesi 240

4.2.4.2. Sigorta Teminatı Kapsamına Girmeyen Tazminat Ödemeleri 242

4.2.4.2.1. Sahte Hasarlar Nedeniyle Yapılan Ödemeler 242

4.2.4.2.2. Ex-Gratia (Lütuf) Ödemeler 243

4.2.4.2.3. Muafiyet ve İndirimler Altında Kalan Ödemeler 244

4.2.4.2.4. Poliçe Primi Ödenmemiş Tazminat Ödemeleri 245

4.2.5. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 246

4.2.5.1. Sigorta Teminatı Kapsamındaki Tazminat Ödemeleri 246

4.2.5.2. Tazminat Ödemelerinin İçerisinde Yer Alan K.D.V.’nin Gider Yazılamayacağı Hususu 247

4.2.5.3. Sigorta Teminatı Kapsamına Girmeyen Tazminat Ödemeleri 248

4.2.5.4. Herhangi Bir Belgeye Dayanmayan Rücu Ödemeleri 249

5. DİĞER KARŞILIKLAR 253

5.1. TAHAKKUK EDEN RÜCU VE SOVTAJ GELİR KARŞILIKLARI 253

5.1.1. Genel Olarak 253

5.1.1.1. Rücu (Halefiyet) Kavramı 253

5.1.1.2. Sovtaj Karşılıkları 255

5.1.2. Hukuki Mahiyeti 255

5.1.2.1. Sigortacılık Kanunu’na Göre 255

5.1.2.1.1. 30.09.2010 Tarihinden Önce Yürürlükte Bulunan Düzenleyici İşlemler 256

5.1.2.1.1.1. Rücu Alacaklarının Muhasebeleştirilmesine İlişkin Hazine Müsteşarlığı Genelgesi 256

5.1.2.1.1.2. Rücu Alacaklarının Muhasebeleştirilmesine İlişkin Hazine Müsteşarlığı Duyurusu 256

5.1.2.1.1.3. Teknik Karşılıklarla İlgili Mevzuatın Uygulanmasına İlişkin Sektör Duyurusu 256

5.1.2.1.2. 30.09.2010 Tarihinden İtibaren Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 258

5.1.2.1.2.1. Rücu ve Sovtaj Gelirlerine İlişkin Genelge 258

5.1.2.1.2.2. Davalık Dosyalar ve Tahsil Edilemeyen Rücu ve Sovtaj Gelirlerinin Muhasebeleştirilmesiyle İlgili İlave Açıklamalara İlişkin Genelge 260

5.1.2.1.2.3. Kredi Branşında Tahsil Edilemeyen Rücu ve Sovtaj Gelirlerinin Muhasebeleştirilmesi ve Sorumluluk Branşlarında Muallâk Tazminat Karşılığının Ayrılması Hususlarında İlave Açıklamalara İlişkin Genelge 261

5.1.3. Bir Önceki Dönemden Devreden Tahakkuk Eden Rücu ve Sovtaj Gelirleri Karşılığı 263

5.1.4. Reasürör Payları 263

5.1.4.1. Bir Önceki Dönemden Devreden Tahakkuk Eden Rücu ve Sovtaj Gelirleri Karşılığı Reasürör Payı 264

5.1.4.2. Bir Sonraki Döneme Devrolan Tahakkuk Eden Rücu ve Sovtaj Gelirleri Karşılığı Reasürör Payı 264

5.1.5. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 264

5.2. İSTATİSTİKÎ RÜCU VE SOVTAJ KARŞILIKLARI 267

5.2.1. Genel Olarak 267

5.2.2. Hukuki Mahiyeti 268

5.2.2.1. Sigortacılık Kanunu’na Göre 268

5.2.2.2. Düzenleyici İşlemler 268

5.2.2.2.1. 30.09.2010 Tarihine Kadar Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik 268

5.2.2.2.1.1. Sermaye Yeterliliği, Teknik Karşılıklar ve Finansal Raporlamaya İlişkin Yönetmelikler İle İlgili Sorulara İlişkin Sektör Duyurusu 268

5.2.2.2.2. 30.09.2010 Tarihinden İtibaren Yürürlükte Olan Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 270

5.2.3. Bir Önceki Dönemden Devreden İstatistikî Rücu ve Sovtaj Gelirleri Karşılığı 270

5.2.4. Reasürör Payları 270

5.2.4.1. Bir Önceki Dönemden Devreden İstatistikî Rücu ve Sovtaj Gelirleri Karşılığı Reasürör Payı 270

5.2.4.2. Bir Sonraki Döneme Devrolan İstatistikî Rücu ve Sovtaj Gelirleri Karşılığı Reasürör Payı 271

5.2.5. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 271

5.3. GELECEK DÖNEMLERE AİT GELİR VE GİDER KARŞILIKLARI 272

5.3.1. Gelecek Dönemlere Ait Gelirler 272

5.3.1.1. Asistans (Destek) Hizmet Gelirleri 273

5.3.1.2. Poliçeye Bağlı Olarak Alınan Reasürans Komisyonları 273

5.3.1.3. Poliçeye Bağlı Olmaksızın Alınan Komisyonlar 274

5.3.2. Gelecek Dönemlere Ait Giderler 274

5.3.2.1. Asistans (Destek) Hizmet Gideri 274

5.3.2.2. Poliçeye Bağlı Olarak Verilen Acente Komisyonları 276

5.3.2.3. Poliçeye Bağlı Olmaksızın Verilen Acente Komisyonları 277

5.3.2.4. Bölüşmesiz Reasürans Anlaşmaları İçin Ödenen Giderler 277

5.3.2.5. Sosyal Güvenlik Kurumu’na Devredilen Primler 278

5.3.3. Kurumlar Vergisi Açısından Değerlendirilmesi 281

5.3.3.1. Asistans (Destek) Hizmet Gelirleri 283

5.3.3.2. Poliçeye Bağlı Olarak Alınan Reasürans Komisyonları 283

5.3.3.3. Poliçeye Bağlı Olmaksızın Alınan Komisyonlar 284

5.3.3.4. Asistans Hizmet Gideri 284

5.3.3.5. Poliçeye Bağlı Olarak Verilen Acente Komisyonları 285

5.3.3.6. Poliçeye Bağlı Olmaksızın Verilen Acente Komisyonları 286

5.3.3.7. Bölüşmesiz Reasürans Anlaşmaları İçin Ödenen Giderler 286

5.3.8.8. Sosyal Güvenlik Kurumuna Devredilen Primler 286

5.4. PORTFÖY ÇIKIŞ VE GİRİŞ KARŞILIKLARI 289

5.4.1. Genel Olarak 289

5.4.2. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 293

5.5. BORÇ VE ALACAK REESKONT KARŞILIKLARI 294

5.5.1. Genel Olarak 294

5.5.2. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 295

5.6. GEÇMIŞ DÖNEM GELIR VE GIDER KARŞILIKLARI 297

5.6.1. Genel Olarak 297

5.6.2. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 299

5.7. DAVALI HUKUK ALACAK KARŞILIĞI 303

5.7.1. Genel Olarak 303

5.7.2. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 304

5.8. GELIR VE GIDERLERIN TEKNIK BÖLÜME AKTARILMASI 306

5.8.1. Genel Olarak 306

5.8.1.1. Faaliyet Giderlerinin Teknik Bölüme Aktarılması 307

5.8.1.2. Yatırım Gelirlerinin Teknik Bölüme Aktarılması 308

5.8.2. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi 310

SONUÇ 311

KAYNAKÇA 341