Dijital Devlet Yönetişiminin Teorik ve Hukuki Temelleri

Prof. Dr. Islambek RUSAMBEKOV
Prof. Dr. Said GULYAMOV
Prof. Dr. Hayri BOZGEYİK
Dr. Hilola SHARIPOVA

 

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR5

ÖNSÖZ 7

İÇİNDEKİLER 9

KISALTMALAR LİSTESİ 25

KAVRAMLAR27

GİRİŞ .35

Araştırmanın Önemi 35

Araştırmanın Amaç ve Hedefleri 35

III. Araştırmanın Boşluğu 36

Sonraki Araştırmalar İçin Fırsatlar 38

Araştırmanın Metodolojisi .39

Veri Toplama ve Sentez 39

Karşılaştırmalı ve Tümevarımsal Yaklaşım . 40

Tahmine Dayalı Analiz 41

Literatür Araştırması 41

BİRİNCİ BÖLÜM

DİJİTAL YÖNETİŞİMDE SİBER GÜVENLİK TEHDİTLERİ

VE VERİ GİZLİLİĞİ KAYGILARI

1.1. Siber Güvenlik Tehditleri ve Veri Gizliliği Endişeleri 43

1.2. Gelişmekte Olan Ülkelerde Dijital Uçurumlar ve Teknolojiye Erişim

Eşitsizliği50

1.3. Değişime Direnç ve Dijital Beceri Boşlukları58

1.4. Yapay Zeka Sistemlerinin Yönetişimdeki Yasal ve Etik Sonuçları .65

1.5. Dijital Yönetişimde Sınırlı Kamu Gözetimi ve Vatandaşların Katılımı .74

Birinci Bölümün Sonuç ve Önerileri 82

 

10 İçindekiler

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

DİJİTAL DEVLET YÖNETİŞİMİNİN KLASİK/MODERN VE BEKLENEN

TEORİK YÖNLERİ 85

2.1. E-Devlet Teorileri ve Modelleri.85

2.1.1. Klasik Bürokrasi ve Yönetim Teorileri 86

2.1.2. Yeni Kamu Yönetimi Teorileri .87

2.1.3. Modernizasyon Teorileri: Teknoloji, Gelişme ve Yayılma .89

2.1.4. Aşama Modelleri: Doğrusal İlerlemeler ve Sınırlar .90

2.1.5. Kurumsalcı Teoriler: Yol Bağımlılıkları ve Rutinler 91

2.1.6. Eleştirel Perspektifler: Güç, Katılım ve Kontrol.92

2.1.7. Çağdaş Perspektifler: Katılım, Yenilik ve Kamu Değeri .93

2.1.8. Disiplinlerarası Perspektifler.94

2.1.9. Küresel Yayılım ve Karşılaştırmalı Değerlendirmeler 95

2.1.10. Devam Eden Öncelikler ve Yörüngeler .97

2.2. Dijital Çağ Yönetişiminin İlkeleri: Temeller, Bağlamlar ve Gelişen

Sınırlar.98

2.3. Blockchain, Yapay Zeka, Büyük Veri Analitiği gibi Gelişen Teknolojiler 105

2.4. Kamu Sektörünün Dijital Dönüşümüne Yaklaşımlar 116

2.5. E-Yönetişim Sistemlerine Yönelik Tasarım ve Değerlendirme

Metodolojileri132

İkinci Bölümün Sonuç ve Önerileri140

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

 

KAMU YÖNETİMİNİN DİJİTAL ETKİLEŞİMLİ PLATFORMUNA İLİŞKİN TEORİLER

3.1. Temel İlke ve Hedefler .143

3.1.1. Evrensel Erişim ve Katılım.143

3.1.2. Hak Temelli Yaklaşım 144

3.1.3. Katılım, Ortak Tasarım ve Kullanıcı Kontrolü 145

3.1.4. Şeffaflık ve Açıklanabilirlik 146

3.1.5. Güvenlik, Gizlilik ve Gözetim Kaygıları 147

3.1.6. Kamusal Değerler ve Etik 147

3.1.7. Politika, Yasal Çerçeveler ve Kurumsal Gözetim.148

3.1.8. Sürdürülebilirlik, Dayanıklılık ve Başvuru149

3.1.9. Teknolojik Kapasite ve Entegrasyon .150

 

İçindekiler 11

3.1.10. Katılımın ve Birlikte Yönetişimin Kurumsallaştırılması. 150

3.2. Önerilen Yapı ve Özellikleri  151

3.2.1. Birlikte Çalışabilir Mimari. 152

3.2.2. Çekirdek Yapı Taşları  153

3.2.3. Etkileşimli ve Konuşmaya Dayalı Arayüzler 155

3.2.4. Akıllı Otomasyon  156

3.2.5. Uygulamalı Yapay Zeka  156

3.2.6. Güvenlik ve İzleme . 158

3.2.7. Şeffaflık ve Gözetim . 158

3.2.8. Katılım ve Erişilebilirlik . 159

3.3. Kamu Yönetiminin Dijital İnteraktif Platformu: Yapay Zeka, Blockchain

Gelişen Teknolojilerden Yararlanmak . 160

3.3.1. Vatandaş Etkileşimleri için Doğal Dil İşleme  160

3.3.2. İşlem İzleme için Bilgisayarlı Görme. 161

3.3.3. Konuşmaya Dayalı Yapay Zeka Asistanları ve Sohbet Robotları. 162

3.3.4. Görüntü, Video ve Konuşma ile Multimedya İş Akışları. 163

3.3.5. Bozulmaya Karşı Korumalı Kayıtlar için Dağınık Defterler 164

3.3.6. Otomatik Uygulama için Akıllı Sözleşmeler 165

3.3.7. Kamu Yönetimini Geliştirmek İçin Algoritmik Karar Verme . 165

3.3.8. Vatandaş Biyometrik Kimlik Doğrulaması  166

3.3.9. Nesnelerin interneti Sensör Verilerinden Gerçek Zamanlı Genel

Uyarı. 167

3.3.10. Kamu Hizmeti Robotiğinin Riskleri Azaltma Etkisi 168

3.3.11. Toplu Taşıma ve Teslimat için Otonom Mobilite Pilotları  169

3.3.12. Kamu İstişareleri için Artırılmış Gerçeklik Simülasyonları  170

3.3.13. Açık Hükümet Verilerinin Dijital Platformlara Entegrasyonu. 171

3.3.14. Kamu Varlıklarını Takip Etmek İçin Nesnelerin İnterneti . 172

3.3.15. Yönetişim için Yapay Zeka Etik Danışma Konseyleri. 172

3.3.16. Otomatik Kararları Açıklamak için Algoritmik Şeffaflık  173

3.3.17. Politika Etkilerini Öngörmeye Yönelik Senaryolar ve Tahminler 174

3.3.18. Gelişen Teknolojileri Güvenle Denemek için Test Ortamları . 175

3.3.19. Katılım ve Destek için Yardımcı Robotik. 176

3.3.20. Gelişmiş Erişilebilirlik için Beyin-Bilgisayar Arayüzleri 177

3.3.21. Kanıta Dayalı Politika için Nesnelerin İnterneti ve Uydu

Verilerinin Birleştirilmesi 177

 

12 İçindekiler

3.3.22. Çevresel İzleme için Drone Araştırmaları178

3.3.23. Protez ve Dayanıklı Altyapı için 3D Baskı 179

3.3.24. Sınırlı Eğitim Veri Kümelerini Genişletmek İçin Sentetik Veriler.179

3.3.25. Güvenli Veri Paylaşımı için Dağınık Defterler180

3.3.26. Yerelleştirilmiş Dijital Hizmetler için Uç Bilgi İşlem.180

3.3.27. Sesli Kullanıcı Arayüzleri ve Çok Dilli Chatbotlar.181

3.3.28. Etiği Yazılıma Yerleştirmek için Yapay Zeka Araçları .182

3.3.29. İnsan-Makine Hibrit Karar Verme.182

3.3.30. Kamu Çıkarına Yönelik İşbirlikçi Teknoloji Tasarımı 183

3.4. Kamu Yönetimi için Dijital İnteraktif Platform: Eski Sistemlerle

Entegrasyon ve Uygulama Yöntemleri 184

3.4.1. Test ve İyileştirme için Aşamalı Modüler Kullanıma Sunma .185

3.4.2. İş Akışlarını Optimize Etmek İçin Süreç Analizi .186

3.4.3. Test için Geçici Sunucularda Çoğaltma .186

3.4.4. Sistemler Arası API Entegrasyonu.187

3.4.5. Entegrasyonu Kolaylaştıracak Ara Yazılım Araçları .188

3.4.6. Veri Standardizasyonu ve Temizleme.189

3.4.7. Sistem Yönetiminde Yönetici Eğitimi 189

3.4.8. Kesinti Süresini En Aza İndirmek İçin Planlı Değişiklik Aralıkları .190

3.4.9. Departman Personeli Tarafından Kullanıcı Testi.191

3.4.10. Seçilmiş Sistemlerle Aşamalı Entegrasyon191

3.4.11. Geçiş Sırasında Paralel İşlemler 192

3.4.12. Taşınabilirlik için Konteynerleştirme Uygulamaları 192

3.4.13. Geçiş Sırasında Talep Üzerine Teknik Yardım .193

3.4.14. Fonksiyonlar Arası Entegrasyon Ekipleri.193

3.4.15. Kurs Ortasında İyileştirmeye İzin Veren Kademeli Uygulama.194

3.4.16. Eski Sistemlerin Eşzamanlı Modernizasyonu 195

3.4.17. Hizmet Odaklı Mimari Kullanan Gevşek Bağlı Arayüzler.195

3.4.18. Güvenilirlik ve Ölçeklenebilirlik için Bulut Altyapısından

Yararlanma196

3.4.19. Acil Durum Yönetimi için Geri Dönüş Yetenekleri 196

3.4.20. Arızalardan Sonra Kararlı Yapılandırmaları Geri Yüklemek için

Geri Alma 197

3.4.21. Uygulama Sonrası Sistem Sağlığının Sürekli Takibi .197

3.4.22. Acil Durum Kurtarma için Güçlü Mekanizmalar198

 

İçindekiler 13

3.4.23. Lansman Öncesi Simüle Edilen En Yüksek Yüklerde Stres Testi . 199

3.4.24. Kritik İşlevselliğin Sürdürülmesine Yönelik Kademeli Acil Durum

Planları . 199

3.4.25. Uygulama Sonrası Tehditlere Karşı Siber Güvenlik Farkındalığı. 200

3.4.26. Günlük Veri Yedekleme, Felaket Kurtarma ve Yük Devretme

Sunucuları  201

3.4.27. Altyapı Modernizasyonu Maliyet ve Risklerin Dengelenmesi 201

3.4.28. Uygulama Sonrası Sürekli İyileştirmelerin Kurumsallaşması 202

3.4.29. Bütçe ve Program Aşımlar, Gecikmeler ve Karmaşıklığın

Değerlendirilmesi. 203

3.4.30. Değişim Yönetimi Paydaşları Dönüşüme Hazırlamak. 203

3.5. Kamu Yönetimi İçin Dijital İnteraktif Platform: Değişim Yönetimi ve

Kapasite Geliştirme Stratejileri. 204

3.5.1. Etkilenen Personele Yönelik İletişim Planları ve Eğitim

Programları  205

3.5.2. Değişimin Faydalarını Vurgulayan Liderlik Vizyonu ve

Motivasyonu  205

3.5.3. Akran Öğrenimi için Merkezi Olmayan Uygulama Toplulukları . 206

3.5.4. Eğitim İhtiyaç Analizi ve Beceri Eksikliği Değerlendirmesi . 206

3.5.5. Etkililik Konusunda Sürekli Geri Bildirim Veren Aşamalı Eğitim . 207

3.5.6. Puan ve Benimsenmeye Yönelik Tanınma Gibi Oyunlaştırma

Yöntemleri 207

3.5.6. Eski ve Yeni Sistemlerde Çapraz Beceri Geliştirmeye Yönelik İş

Rotasyonları . 208

3.5.7. Bakım ve Yeniliği Dengeleyen Karma Ekipler . 208

3.5.8. Geçiş Sırasında Yardımlar ve Yedeklemeler Gibi Geçici Çözümler . 209

3.5.9. Geçiş Odağı için Geçici İş Yükünün Azaltılması. 209

3.5.10. Geçiş Yeteneği Geliştirme için Dış Uzmanlar 210

3.5.11. Sürdürülebilir Gelişim için Eğiticilerin Eğitimi Programları  210

3.5.12. Psikolojik Danışmanlık ve Destek Hizmetleri . 211

3.5.13. Benimsemeyi Teşvik Etmek ve Sorunları Çözmek için Ekipler

İçinde Değişim Temsilcileri. 211

3.5.14. Tasarım Atölyeleri Gibi Personelin Birlikte Oluşturma Katılımı 212

3.5.15. Personel Fikirlerinden Yeniliklerin Test Edilmesi ve Seçilmesi. 212

3.5.16. İşe Yerleştirme Yardımı Gibi Geçiş Destek Programları . 212

3.5.17. Uygulama Başarısını Kutlamak ve Katkıyı Takdir Etmek. 213

 

14 İçindekiler

3.5.18. Performansa Bağlı Ücret Gibi Finansal Uyum Teşvikleri.213

3.5.19. Gerekli Yetkinliklerin İşe Alınmasına Yönelik Yeni Yetenek

Girişimleri .214

3.5.20. Uzmanlaşmış Değişim Yönetimi Birimleri .214

3.5.21. Çalışanlarla Sürekli Çok Kanallı Geri Bildirim Döngüleri215

3.5.22. Teknoloji Kullanımında Tabandan Yeniliğin Teşvik Edilmesi.215

3.5.23. Değişim Yönetimi Araştırmalarını Örgütsel Psikoloji, Tasarım ve

Ötesine Entegre Etmek .216

3.5.24. Gelişen Teknolojilere Sürekli Uyum için Kurumsallaşma

Mekanizmaları 216

3.5.25. Erken Faydaları Göstermeye Yönelik Hızlı Kazanan Prototip

Girişimleri .217

3.5.26. Sürekli Uzmanlık için Bilgi Transferi Lisanslaması .217

3.5.27. Dış Deneyimden Yararlanan Kamu-Özel Ortaklıkları 218

3.5.28. Kamu Görevlileri İçin Tasarım Odaklı Düşünme Gibi

Disiplinlerarası Beceri Geliştirme218

Üçüncü Bölümün Sonuç ve Önerileri 219

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

 

ÖZBEKİSTAN’DA YAPAY ZEKAYA DAYALI DİJİTAL İNTERAKTİF KAMU

YÖNETİMİ PLATFORMUNUN GELİŞTİRİLMESİ KONSEPTİ

 

4.1. Hazırlık Durumunun ve Zorlukların Değerlendirilmesi.221

4.1.1. Özbekistan’da E-Yönetişimin Mevcut Durumu.221

4.1.2. İlgili Hükümet Politikaları ve Kurumsal Kapasite 223

4.1.3. Dijital Altyapı ve Kamu Erişimi 224

4.1.4. İşgücü Dijital Becerileri .226

4.1.5. Tipik Kullanıcı İhtiyaçları ve Sorunlu Noktalar.226

4.1.6. Bütçe ve Mali Kısıtlamalar 228

4.1.7. Siber Güvenlik ve Kamuoyu Güveni228

4.1.8. Yasal ve Düzenleyici Çerçeveler229

4.1.9. Kültürel ve Sosyal Faktörler 230

4.1.10. Sonuç olarak .231

4.2. Özbekistan’da Dijital İnteraktif Kamu Yönetimi Platformu: Yapay

Zekaya Dayalı Önerilen Bir Konsept231

4.2.1. Vizyon, Hedefler, İlkeler ve Öncelikler232

4.2.2. Önerilen Mimari, Yetenekler ve Beklenen Faydalar .233

 

İçindekiler 15

4.2.3. Yasal, Düzenleyici ve Kamu Politikası Çerçeveleri 234

4.2.4. Değişim Yönetimi Yol Haritası ve Aşamalı Kullanıma Sunma . 236

4.2.5. Bütçe Planlama ve Finansman Modelleri. 237

4.2.6. Kurumsal Roller, Koordinasyon ve Sorumluluk Mekanizmaları . 238

4.2.7. Dijital Katılım ve Eşitlik Girişimleri . 238

4.2.8. Gizliliğin Korunması, Etik ve Güvenlik Önlemleri . 239

4.2.9. Birlikte Çalışabilirlik Standartları ve Mimari İlkeleri . 241

4.2.10. Entegre ve Modüler Platform Dağıtım Modelleri  242

4.2.11. Kullanıcı Geri Bildirim Mekanizmaları ve Demokratik Sorumluluk. 243

4.2.12. Sorumlu Yeni Teknoloji Entegrasyonu İlkeleri 244

4.2.13. Kontrollü Deneylere Yönelik Pilot Projeler  245

4.2.14. Etki Değerlendirmeleri, Denetimler ve Risk Yönetimi 245

4.2.15. Çevik Gelişim ve Sürekli İyileştirmeler . 247

4.2.16. Eski Sistem Entegrasyon Yaklaşımı. 247

4.2.17. Dijital Platform için Bulut ve Şirket İçi Altyapı 248

4.2.18. Hesap Verebilirliği Desteklemeye Yönelik Şeffaflık Hükümleri  249

4.2.19. Sürdürülebilirlik Modelleri ve Uzun Vadeli Platform Yönetimi  250

4.2.20. Elektronik İşlemlerin, Kimliklerin ve Kayıtların Yasal

Geçerliliğinin Tanınması. 250

4.2.21. Politikaları, Süreçleri ve Mevzuatı Vatandaşlarla Birlikte

Oluşturmak  251

4.2.22. Belirli Otomatik Kararlarda İnsan Takdirinin Korunması 252

4.2.23. Kitlesel Kaynak Kullanımı Yoluyla Yerel İnovasyonun Teşvik

Edilmesi 253

4.2.24. Açık Hükümet Veri Entegrasyonu Yoluyla Girişimcilik Fırsatları. 253

4.2.25. Halk Eğitimi ve İşgücü Eğitimi  254

4.2.26. Değişim Yönetimi, İletişim ve Paydaş Katılımı 255

4.2.27. Etik Kurullar, Algoritmik Denetimler ve Yapay Zeka Gözetim

Mekanizmaları . 255

4.2.28. Bürokratik ve Kurumsal Direnci Aşmak İçin Değişim Yönetimi  256

4.2.29. Mevcut ve Gelecekteki Dijitalleşmeye Uygun Hizmet Tipolojisi  257

4.2.30. Temel Dijital Kamu Altyapı Platformlarına Öncelik Verme  258

4.2.31. Sonuç olarak. 258

4.3. Platformun Test Edilmesi ve İyileştirilmesine Yönelik Projeler  259

4.3.1. Bilgi Portalları Gibi Daha Düşük Riskli Uygulamalarla Başlamak  259

 

16 İçindekiler

4.3.2. Sınırlı Bölgeleri Kapsayan Coğrafi Pilotlar .259

4.3.3. Minimum Karmaşıklıkla Düşük Öncelikli Vatandaş Hizmetleri .260

4.3.4. Lisans Başvuruları Gibi Dijitalleştirilmesi En Kolay Kağıt İşlemleri 260

4.3.5. Teknoloji Meraklısı Gençler Gibi Benimsenmeye En Açık

Kullanıcı Segmenti.261

4.3.6. Tam Uygulamaya Kadar Ölçeklenebilirlik Sırasında Tasarım

İyileştirmeleri262

4.3.7. Benimseme, Kullanım Kalıpları ve Demografiye İlişkin Veri

Analizi .262

4.3.8. Geri Alma Gerektiren Arızaların Belirlenmesi İçin Sürekli Risk

İzleme .263

4.3.9. Hataları En Aza İndirmek İçin Test Sonrası Artımlı Özellik Ekleme .263

4.3.10. Geçiş Sırasında Paralel Yeni Dijital ve Eski Manuel Süreç

Çalışmaları 264

4.3.11. Arka Uç İş Akışı Otomasyonunu Entegre Etmeden Önce Ön Uç

Arayüzlerle Başlamak264

4.3.12. Pilot Ölçek, Amaç ve Sınırlamalara İlişkin Şeffaf Kamusal İletişim265

4.3.13. Üçüncü Taraf Yeniliklerine Olanak Sağlayacak Veri Paylaşımı 265

4.3.14. Pilot Kullanımına Yardımcı Olacak Katılım Destek Mekanizmaları266

4.3.15. Altyapının Lansman Öncesi Yük Testi .266

4.3.16. Güvenlik Açığı Taraması Gibi Sürekli Güvenlik Test

Mekanizmaları 267

4.3.17. Sınırlı Kapsamlı Pilot İşlemlerin Hukuki Geçerliliğinin

Doğrulanması267

4.3.18. Pilotların Teknik Sorunlarla veya Halkın Tepkisiyle Karşılaşması

Durumunda Sorun Çözüm Protokolleri.268

4.3.19. Pilot Bütçenin İstenilen Ölçek ve Süreye Uygunluğu 268

4.3.20. Paydaş Katılımlı Pilot Gözetim Komiteleri.269

4.3.21. Bağımsız Uzmanlar Tarafından Pilot Uygulama Sonrası Etki

Değerlendirmeleri.269

4.3.22. Tedavi ve Kontrol Gruplu Kontrollü Deney Tasarımları 270

4.3.23. Devletin Dijitalleşme Pilot Uygulamalarına Yönelik Uluslararası

Lider Uygulamaların İncelenmesi270

4.3.24. Pilot Sistemlerde Zorluk Çeken Kullanıcılara Yönelik Değişim

Yönetimi Desteği.271

4.3.25. Pilot Yeniliklere Katılan Departman Personeline Yönelik

Teşvikler271

 

İçindekiler 17

4.3.26. Personelin Teknoloji Algısı Üzerindeki Etkileri İzlemek İçin

Organizasyon Kültürünün İncelenmesi  272

4.3.27. Pilot Süre, Ölçeklendirme ve Kullanıma Sunma Planlarını

Sonuçlara Göre Revize Etme Esnekliğinin Korunması 272

4.3.28. Pilot Raporların, Verilerin, Öğrenimlerin ve Sonraki Adımların

Kamuyla Paylaşılmasına Yönelik İletişim Planı . 273

4.3.29. Sürekli Teknoloji Testi için Periyodik Pilot Projelerin

Kurumsallaştırılması. 273

4.3.30. Sonuç olarak. 273

4.4. Değişimi Yönetmek ve Özbekistan’da Kamu Yönetimi için Yapay Zekaya

Dayalı Dijital İnteraktif Platform Geliştirme Stratejisinin İletişimi . 274

4.4.1. Dijital Devlet Vizyonu ve Liderliği. 274

4.4.2. İşgücünün Eğitimi ve Becerilerinin Artırılması . 276

4.4.3. Süreç Yeniden Yapılanması ve Kullanıcı Odaklı Tasarım  277

4.4.4. Organizasyon Kültürü Değişimi  278

4.4.5. İletişim, Paydaş ve Vatandaş Katılımı. 278

4.4.6. Aşamalı ve Pilot Uygulamalar. 279

4.4.7. Uygulama Sonrası İncelemeler ve Uyarlamalar . 280

4.4.8. İnovasyon Laboratuvarları, Ortaklıklar ve Yetenek Yetiştirme. 281

4.4.9. Teşvik, Tanınma ve Değişim Ağları. 282

4.4.10. Çok Paydaşlı İşbirliği ve Katılımcı Yönetişim. 283

4.4.11. Sorumlu Yapay Zeka Uygulamalarının Kurumsallaştırılması  284

4.4.12. Sonuç olarak. 285

4.5. Özbekistan’da Kamu Yönetimine Yönelik Yapay Zeka Tabanlı Dijital

İnteraktif Platform Geliştirilmesine Yönelik Mevzuat ve Düzenleyici

Değişiklik Önerileri. 285

4.5.1. Veri Koruma, Gizlilik ve Siber Güvenlik Yasaları. 286

4.5.2. Elektronik İşlemler Kanunları . 287

4.5.3. İdari Yük Azaltma Reformları . 287

4.5.4. Bulut Bilişim Düzenlemeleri . 288

4.5.5. Birlikte Çalışabilirlik ve Açık Standartlar. 289

4.5.6. Yasal Erişim Protokolleri  290

4.5.7. Dijital Erişilebilirlik Standartları 291

4.5.8. İnternet Erişim Hakkı 291

4.5.9. Şeffaflık ve Açıklama Kanunları 292

4.5.10. Açık Veri Politikaları . 293

 

18 İçindekiler

4.5.11. Rekabet Politikası Reformları294

4.5.12. Yeni Teknolojilerin Mevzuatı 294

4.5.13. Fikri Mülkiyet Rejimleri.295

4.5.14. Kamu İhale Reformları 296

4.5.15. Sorumluluk Rejimleri 297

4.5.16. Katılımcı Politika Yapımı297

4.5.17. Sektör Düzenleyicilerinin Güçlendirilmesi 298

4.5.18. Kamu Yönetimi Reformu.299

4.5.19. Yasama veya Uzman Organlar 300

4.5.20. Otomatik Sistemlere İlişkin İdare Hukuku 300

4.5.21. Teknolojiye Özel Düzenlemeler 301

4.5.22. Uluslararası Veri Yönetişim Rejimleri302

4.5.23. Kamu Maliyesi Kuralları 303

4.5.24. Kamusal Değerlere Önem Vermek .304

4.5.25. Tüketicilerin Korunması305

4.5.26. Ceza Adaleti Reformları 306

4.5.27. Otomatik Kararların Açıklanması Hakkı 307

4.5.28. Sektörel Kanunlarda Değişiklik Yapılması .308

4.5.29. Mevzuat İncelemeleri .308

4.5.30. Sonuç olarak .309

Dördüncü Bölümün Sonuç ve Önerileri.310

 

BEŞİNCİ BÖLÜM

 

ÖZBEKİSTAN CUMHURİYETİ “DEVLET YÖNETİŞİMİNİN DİJİTAL İNTERAKTİF

PLATFORMU HAKKINDA KANUN” TASLAĞININ KAVRAMI, İLKELERİ VE YAPISI

5.1. Temel Tanımlar ve Koşullar 313

5.1.1. Kişiselleştirme ve Özelleştirme .313

5.1.2. Hizmet Sunum Modelleri314

5.1.3. Hayat Hizmetleri .315

5.1.4. Kapsayıcı Dijital Altyapı.316

5.1.5. Kamu İhaleleri ve Ortaklıklar 317

5.1.6. Açık Devlet Verileri .318

5.1.7. Mevzuat Esasları .319

5.1.8. İdari ve Yargı Reformları .320

 

İçindekiler 19

5.1.9. Birlikte Çalışabilirlik Standartları  320

5.1.10. Artımlı Geçiş Planları 321

5.1.11. Kamu İstişareleri  322

5.1.12. Geçici Hükümler. 323

5.1.13. Düzeltme Mekanizmaları . 324

5.1.14. Gelişen Teknolojilerin Stratejik ve Etik Kullanımı. 325

5.1.15. Teknoloji Sürdürülebilirliğinin Sağlanması . 325

5.1.16. Ulusal Güvenlik ve Kanun Uygulama Korumaları. 326

5.1.17. Çok Paydaşlı Modeller 327

5.1.18. Benchmarking Süreci . 328

5.1.19. Uluslararası işbirliği  328

5.1.20. Risk Yönetim Sistemleri 329

5.1.21. Uyumluluk Altyapıları. 330

5.1.22. Uluslararası İşbirliği 331

5.1.23. Kapasite Geliştirme  331

5.1.24. Akıllı Şehir Mimarileri. 332

5.1.25. Kırsal Kalkınma Platformları. 333

5.1.26. Ulusal Kapasite Desteği 334

5.1.27. Değişim Yönetimi . 334

5.1.28. Uluslararası İşbirliği 335

5.1.29. Küresel Olarak Karşılaştırmalı, Yerel Olarak Bağlamlandırılmış . 336

5.2. Paydaşların Hakları Görev ve Sorumlulukları  337

5.2.1 Dijital Yönetişim Platformunda Paydaşların Hak, Görev ve

Sorumlulukları 337

5.2.2. Vatandaşların Erişim ve Katılım Hakları . 337

5.2.4. Kamu-Özel Ortaklıklarında Hak ve Görevler  338

5.2.5. Erişim Haklarını Makul Sınırlarla Dengelemek . 339

5.2.6. Platform Geliştiricisinin Güvenlik, Güvenilirlik ve Erişilebilirlik

Görevleri  339

5.2.7. Kamu Veri Yönetişiminde Denetleyici Sorumluluğu  339

5.2.8. Uyuşmazlık Çözümü İlkeleri . 340

5.2.9. Algoritmik Sorumluluk ve Şeffaflık. 340

5.2.10. İnsan Gözetimi ve Takdir Hakkı 340

5.2.11. Organizasyonel Kontroller ve Korumalar . 341

 

20 İçindekiler

5.2.12. Kamu Görevlilerinin Temel Hak ve İlkeleri341

5.2.13. Gönüllü Evlat Edinmeye İlişkin Makul Kısıtlamalar .342

5.2.14. Kamu-Özel Sorumluluk Paylaşımında Orantılılık.342

5.2.15. Platformda Geçerli Anayasal Hak ve Görevler343

5.2.16. Üçüncü Tarafın Dahil Edilmesine İlişkin Kriterler343

5.2.17. Standart Kullanıcı Sözleşmeleri.343

5.2.18. Mali Kontrol, Denetim ve Bütçeleme .344

5.2.19. Yasal Soruşturma, Gözetim veya Erişim Reddi Gerekçeleri 344

5.2.20. Denetlenebilirlik için Kod Şeffaflığı .345

5.2.21. Hizmet Kalitesi ve Altyapı Standartları345

5.2.22. Yasaklanmış Eylemler .346

5.2.23. Yaşamı Etkileyen Algoritmik Kararlarda İnsan Gözetiminin

Korunması.346

5.2.24. Verimlilikten ziyade Kamu Değerine Önem Vermek.347

5.2.25. Deneysel Tasarım İlkeleri347

5.2.26. Anayasal ve Yasal Temeller.347

5.2.27. Sonuç olarak .348

5.3. Veri Güvenliği Gizlilik ve Etik Korumalar .348

5.3.1. Sorumlu Veri Kullanımı İçin Güçlü Korumaların Önemi 348

5.3.2. Anonimleştirme, Toplama ve Şifreleme .349

5.3.3. Yapay Zeka Sistemleri için Etik İnceleme Kurulları350

5.3.4. İstismarcı Mikro Hedeflemeye Karşı Korumalar .350

5.3.5. Aydınlatılmış Onam Gereksinimleri 351

5.3.6. Veri Saklama Sınırları 351

5.3.7. Yapay Zeka Eğitim Verilerinde Şeffaflık 352

5.3.8. Kişisel Verilere Erişim, Düzeltme ve Silme Hakları352

5.3.9. Hassas Verilere İlişkin Kısıtlamalar353

5.3.10. Veri Güvenliği Gereksinimleri .353

5.3.11. Veri İhlallerini Önleme ve Raporlama.354

5.3.12. Gizlilik Etki Değerlendirmeleri.354

5.3.13. Savunmasız Gruplara Yönelik Korumalar355

5.3.14. Kullanıcı Güveni İçin Şeffaflık355

5.3.15. Kaynak Kodu Şeffaflığı 356

5.3.16. Algoritmik Önyargı Değerlendirmesi 356

 

İçindekiler 21

5.3.17. Yüksek Riskli Yapay Zekanın İnsan Gözetimi  357

5.3.18. Veri Kalitesi Standartları  357

5.3.20. Şeffaflık İçin Açık Kaynak Yazılım 359

5.3.21. Üçüncü Taraf Yapay Zeka Güvenlik İncelemeleri . 359

5.3.22. Etik Yapay Zeka Tasarım İlkeleri. 360

5.3.23. Kullanıcı Verilerinin Pazarlamasına İlişkin Kısıtlamalar  360

5.3.24. Teknik Erişim Kontrolleri ve Faaliyet Denetimleri 361

5.3.25. Devlet Veri Taleplerine İlişkin Şeffaflık Raporları. 361

5.3.26. Kamu Denetiminin Etkinleştirilmesi. 362

5.3.27. Dağıtım Öncesi Hedefleri, Kullanım Durumlarını ve Metrikleri

Tanımlama . 362

5.3.28. Kritik Yapay Zeka için Minimum Performans Standartları . 363

5.3.29. Kamu Sektörü Yapay Zeka Operatörleri İçin Mesleki Etik 363

5.4. Sorumluluk ve Şikayet Giderme Mekanizmaları 364

5.4.1. Sağlam Şikayet ve Çözüm Mekanizmalarına Olan İhtiyaç 364

5.4.2. Uzmanlaşmış Şikayet Portalları ve Ombudsmanlar . 364

5.4.3. Düzeltme Mekanizmalarında Adil Olma İlkeleri. 364

5.4.4. Şeffaflık Eksikliği Durumunda Sorumluluk . 365

5.4.5. Tazmin Edilebilir Zararlar . 365

5.4.6. İyi Niyetli Şikayetlere İlişkin Yasal Tedbirler. 366

5.4.7. Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Düzenlemeleri. 366

5.4.8. Tatmin Edici Olmayan Çözüme Karşı İtiraz Hakkı. 367

5.4.9. Şikayetlerin Ele Alınması İçin Zamanındalık Standartları . 367

5.4.10. Erişilebilir ve Görünür Şikayet Portalları  367

5.4.11. Hizmet Kesintilerine İlişkin Tazminat Politikası 368

5.4.12. Toplu Dava ve Grup Davası Şikayetlerinin Etkinleştirilmesi . 368

5.4.13. Geleneksel Sorumluluk Modellerinin Uygulanabilirliği 369

5.4.14. Algoritmik Sorumluluk için Açıklama Gereksinimleri . 369

5.4.15. Algoritmik Kararlara İtiraz ve İtiraz Hakkı. 370

5.4.16. Tartışmalı Algoritmik Kararlarda İnsan Gözetimi . 370

5.4.17. Çoklu Aktörler için Yeni Sorumluluk Modelleri  370

5.4.18. Ortaklar için Risk Yönetimi Hükümleri . 371

5.4.19. Devlette Orantılılık ve Üçüncü Tarafın Sorumluluğu 371

5.4.20. Geliştirici Sorumluluğunun Ölçütü Olarak Eğitim Standartları. 372

 

22 İçindekiler

5.4.21. Platform Kötüye Kullanımları için Özel Soruşturma Birimleri.372

5.4.22. Ciddi Olmayan Şikayetlere Karşı Tedbirler372

5.4.23. Şikayet Kalıplarına İlişkin Kamu Raporlaması373

5.4.24. Düzeltme Sistemi Etkinliğinin İç Denetimi 373

5.4.25. Güvenilirlik Standartları ve Cezaları374

5.4.26. Kullanıcı Geri Bildirimleriyle Bilgilendirilmiş Duyarlı Yeniden

Tasarım .374

5.4.27. Kapsamlı Durum Gözetiminde Yasal Süreç Sınırları374

5.4.28. Elektronik İşlemlerin Sınır Ötesi Tanınması 375

5.4.29. Dijital Haklar ve Görevlerin Anayasal Temeli375

5.5. Dijital Kamu Yönetimine İlişkin Kurumsal Çerçeve ve Prosedürler .376

5.5.1. Koordineli Kurumsal Mimariye Olan İhtiyaç .376

5.5.2. Dijital Hizmetlere İlişkin Ulusal Düzenleme Kurumu 377

5.5.3. Devlet Kurumlarındaki Baş Dijital Yetkililer 377

5.5.4. Merkezi Teknoloji Altyapısı.377

5.5.5. Merkezi Dijital Geliştirme Birimleri.378

5.5.6. Bölümler Arası Koordinasyon Mekanizmaları.378

5.5.7. Mevzuat ve Politikaya Yön Veren Uzman Komiteler 379

5.5.8. Kamu Görevlilerinin Dürüstlük Yükümlülükleri.379

5.5.9. Uzmanlaşmış Gözetim Kuruluşları 380

5.5.10. Önemli Kararlara İlişkin Şeffaf Prosedürler.380

5.5.11. Dış Danışma Konseyleri.380

5.5.12. İstişari Politika Oluşturma.381

5.5.13. Aşamalı Kullanıma Sunma Prosedürleri381

5.5.14. Bütünleşik Strateji, Bütçeler ve Yol Haritaları.382

5.5.15. İşgücünün Sürekli Yeniden Eğitimi382

5.5.16. Etki Değerlendirme Çerçeveleri 382

5.5.17. Ortaklık Yönetişimi383

5.5.18. Özel Çözüm Kurumları 383

5.5.19. Kontrollü Deney Ortamları .383

5.5.20. Modüler Mimari Yönetişim.384

5.5.21. Üretim Sistemleri İçin Erişim Kontrolleri 384

5.5.22. Şeffaflık Standartları .385

5.5.23. Açık Standartlar ve Birlikte Çalışabilirlik .385

 

İçindekiler 23

5.5.24. İç Bilgi Yönetim Sistemleri 385

5.5.25. Yasal Gözetim ve Erişim Sınırlaması. 386

5.5.26. Dış Bağımsız Denetimler  386

5.5.27. Finansal Yönetim Prosedürleri . 387

5.5.28. Uyarlanabilir Politika Oluşturma Süreçleri. 387

5.5.29. Kriz Yönetimi Protokolleri  387

5.5.30. Standart çalışma prosedürleri 388

5.5.31. Mevzuat Etki Değerlendirmeleri  388

5.6. Kapasite Geliştirme ve Farkındalık Programı  389

5.7. Yol Haritasının Yürütülmesi ve Bütçe Tahsisi  396

5.8. İzleme Değerlendirme ve Güncelleme Mekanizmaları  405

5.9. Mevcut Kanunlarda Değişiklik Teklifi 411

5.10. 1- 4 Arası Bölümler ile Sinerji Analizi  421

Beşinci Bölümün Sonuç ve Önerileri. 425

Sonuç  431

KAYNAKLAR. 435

 

UYGULAMA 1

 

Özbekistan Cumhuriyeti’nin “Devlet Yönetişiminin Dijital İnteraktif Platformu

Hakkında Kanun” Teklif Taslağının Yapısı . 483

 

Uygulama 2

 

Özbekistan Cumhuriyeti’nin “Devlet Yönetişiminin Dijital İnteraktif Platformu

Hakkında Kanun” Teklifi Taslağı 491

YAZARLAR HAKKINDA 531