HUKUK DEVLETİNİN HUKUKİ BELİRLİLİK İLKESİ ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ Selda ÇAĞLAR - Hukuk Devletinin Tarihsel ve Teorik Arka Planı - Uluslararası Hukuk Devleti Anlayışına Doğru - Hukuk Devletini Ölçme Girişimi: OECD Ülkeleri Üzerinden Değerlendirme - Hukuki Belirlilik: Kapsam. Sınırlılıklar, Etkileyen Faktörler İÇİNDEKİLER KISALTMALAR..............IX GİRİŞ..................1 BİRİNCİ BÖLÜM Hukuk Devletinin Tarihsel ve Teorik Arka Planı I. HUKUK DEVLETİNİN TARİHSEL GELİŞİMİNE KISA BAKIŞ .....7 II. HUKUK DEVLETİ TEORİLERİ..........12 A. Şekli Hukuk Anlayışının Hukuk Devleti Modeli......13 1. Hukuki Pozitivizm............14 2. Due Process Güvenceleri...........26 B. Maddi Unsurlar Bütünü Olarak Hukuk Devleti ......30 1. Liberal Hukuk Devletinden Sosyal Hukuk Devletine Dönüşüm..............32 2. Sosyal Devlet ve Hukuk Devletini Ayrı Kurumlar Olarak Düşünmek............41 İKİNCİ BÖLÜM Uluslararası Hukuk Devleti Anlayışına Doğru I. BM Örgütünün Hukuk Devleti Modeli ..........48 II. Avrupa Ortak Hukuk Sisteminin Hukuk Devleti Modeli ......57 A. Avrupa Konseyi Hukukunda Kurucu İlke: Hukukun Üstünlüğü ...............58 1. Hukuk Devletinin Kurumsal Yapısı.........59 2. Kurumsal Faaliyetlerin Hukuk Devleti ve Hukuki Belirlilik İlkesinin Gelişimine Etkisi..........64IV 3. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nin Hukuk Devleti ve Hukuki Belirlilik Analizi...........71 B. Avrupa Birliği’nde Hukuk Devleti ve Hukuki Belirlilik.......82 1. Avrupa Adalet Divanı İçtihatlarında Hukuki Belirlilik ......85 2. Topluluk Mevzuatında Hukuki Belirlilik.......94 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Hukuk Devletini Ölçme Girişimi: OECD Ülkeleri Üzerinden Değerlendirme I. Araştırmaların Yöntem ve Kapsamı Hakkında Bilgi.......110 II. Seçili Ülkelerde Hukuk Devletinin Düzeyi ve Değerlendirilmesi .......113 A. Almanya .............114 B. Fransa ...............125 C. İngiltere..............129 D. Avustralya .............134 E. Türkiye...............142 1. 1982 Anayasası’nın Hukuk Devleti Modeli ve Güvenceleri ......143 a. Yasamaya Karşı Hukuk Devleti Güvenceleri......144 b. Yürütme ve İdareye Karşı Hukuk Devleti Güvenceleri.......152 c. Yargıya İlişkin Hukuk Devleti Güvenceleri......156 d. Yönetilenlere İlişkin Hukuk Devleti Güvenceleri.......161 2. Anayasa Mahkemesi Kararlarında Hukuk Devleti ve Hukuki Belirlilik...............164 a. Unsurlar Üzerinden Hukuk Devleti Tanımı......166 b. İşlevleri Açısından Hukuk Devleti.........171 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Hukuki Belirlilik: Kapsam, Sınırlılıklar, Etkileyen Faktörler I. Tarihsel ve Teorik Gelişim Süreci...........176 A. Genel Çerçeve............176V B. Belirlilik ya da Belirsizlik: Karşıtlık Üzerinden Değerlendirme....181 II. Hukuki Belirlilik - Hukuki Güvenlik İlişkisi........187 III. Unsurları Bakımından Hukuki Belirlilik........190 A. Erişebilirlik..............191 B. Kesinlik..............194 IV. Hukuki Belirliliği Etkileyen Faktörler: Türk Hukuk Düzeni Üzerinden Değerlendirme.............196 A. Yasanın Tür ve Niteliği.............197 1. Kod Yasa - Temel Yasa...........198 2. Çerçeve Yasa............206 3. Torba Yasa.............213 B. Yasa Kuralının Türü ve Yapısı...........216 1. Ek Madde.............216 2. Geçici Madde.............219 C. Yasaların Dili ve Sistematiği ...........222 D. Takdir Yetkisi .............227 E. Kural Çatışmaları.............236 DEĞERLENDİRME ve SONUÇ...........239 KAYNAKÇA..............249
