Hukuksal ve Finansal Açıdan Forfaiting

Vefa TOROSLU

BİRİNCİ BÖLÜM

GENEL OLARAK FORFAITING

1. 1. FORFAITING'İN TANIMI-1

1. 2. FORFAITING'İN TARİHÇESİ-8

1. 3. FORFAITING SİSTEMİNDE TARAFLAR-12

1. 3. 1. Forfaitist (Alacak Hakkını Satan - İhracatçı)-12

1. 3. 2. Forfaiter (Alacak Hakkını Satınalan)-13

1. 3. 3. İthalatçı-13

1. 3. 4. Garantör-14

1. 4. FORFAITING SİSTEMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ-14

1. 5. FORFAITING SİSTEMİNİN FONKSİYONLARI-18

1. 5. 1. Finansman (Kredi) Fonksiyonu-19

1. 5. 2. Hizmet (İş Görme) Fonksiyonu-19

1. 5. 3. Teminat Fonksiyonu-20

1. 6. FORFAITING SİSTEMİNDE KULLANILAN KIYMETLİEVRAKLAR-21

1. 6. 1. Poliçe-22

1. 6. 1. 1. Poliçenin Tanımı-23

1. 6. 1. 2. Poliçenin Tarafları-24

1. 6. 1. 2. 1. Keşideci-25

1. 6. 1. 2. 2. Muhatap-25

1. 6. 1. 2. 3. Lehtar-25

1. 6. 1. 2. 4. Ciranta-25

1. 6. 1. 2. 5. Hamil-25

1. 6. 1. 2. 5. Avalist-25

1. 6. 1. 3. Poliçenin Unsurları-26

1. 6. 1. 4. Açık Poliçe-27

1. 6. 1. 5. İkametgahlı ve Adresli Poliçeler-27

1. 6. 1. 6. Poliçede İmzaların Bağımsızlığı İlkesi-28

1. 6. 1. 7. Poliçede Kabul-28

1. 6. 1. 8. Poliçede Aval-30

1. 6. 1. 9. Poliçede Vade-31

1. 6. 1. 9. 1. Görüldüğünde Ödemeli Poliçeler-31

1. 6. 1. 9. 2. Görüldüğünden Belli Bir Süre Sonra Ödemeli Poliçeler-31

1. 6. 1. 9. 3. Keşide Tarihinden Belli Bir Süre Sonra Ödemeli Poliçeler-31

1. 6. 1. 9. 4. Belirli Bir Tarihte Ödemeli Poliçeler-32

1. 6. 1. 10. Poliçenin Devri-32

1. 6. 1. 11. Poliçede Ödeme-32

1. 6. 1. 12. Poliçede Araya Girme-33

1. 6. 2. Bono (Emre Yazılı Senet)-33

1. 6. 2. 1. Bononun Tanımı-34

1. 6. 2. 2. Bononun Unsurları-35

1. 6. 2. 3. Bonoyu Düzenleyenin Sorumluluğu-36

1. 6. 2. 4. Bonoda Hak Sahibi-36

1. 6. 2. 5. Bonoya Uygulanacak Poliçe Hükümleri-37

1. 6. 3. Diğer Ödeme Araçları-37

1. 6. 3. 1. Teminat Mektubu-38

1. 6. 3. 1. 1. Teminat Mektubunun Tanımı-38

1. 6. 3. 1. 2. Teminat Mektubunun Tarafları-39

1. 6. 3. 1. 3. Teminat Mektubunun Çeşitleri-39

1. 6. 3. 1. 3. 1. Biçimine Göre Teminat Mektupları-39

1. 6. 3. 1. 3. 1. 1. Geçici Teminat Mektupları-39

1. 6. 3. 1. 3. 1. 2. Kesin Teminat Mektupları-40

1. 6. 3. 1. 3. 1. 3. Avans Teminat Mektupları-41

1. 6. 3. 1. 3. 1. 4. Serbest Konulu Teminat Mektupları-41

1. 6. 3. 1. 3. 2. Süresine Göre Teminat Mektupları-41

1. 6. 3. 1. 3. 2. 1. Süresiz Teminat Mektupları-41

1. 6. 3. 1. 3. 2. 2. Süreli Teminat Mektupları-42

1. 6. 3. 1. 3. 3. Dış Ticaretle İlgili Teminat Mektupları-42

1. 6. 3. 1. 3. 3. 1. İhracatla İlgili Olarak Yurt Dışına Verilen Teminat Mektupları-42

1. 6. 3. 1. 3. 3. 2. İthalatla İlgili Olan Teminat Mektupları-43

1. 6. 3. 1. 4. Teminat Mektubunun Özel Hukuktaki Yeri-44

1. 6. 3. 1. 5. Teminat Mektuplarının Tazmini-45

1. 6. 3. 2. Vadeli Akreditif-46

1. 6. 3. 2. 1. Akreditifin Tanımı-47

1. 6. 3. 2. 2. Akreditifte Taraflar-48

1. 6. 3. 2. 2. 1. Akreditif Amiri (Applicant, Principal)-48

1. 6. 3. 2. 2. 2. Akreditif Lehtarı -49

1. 6. 3. 2. 2. 3. Amir Banka -49

1. 6. 3. 2. 2. 4. Aracı Banka -50

1. 6. 3. 2. 3. Akreditifte Süreler-51

1. 6. 3. 2. 3. 1. Akreditif Vadesi -51

1. 6. 3. 2. 3. 2. Yükleme Vadesi -51

1. 6. 3. 2. 3. 3. İbraz Süresi -51

1. 6. 3. 2. 3. 4. Ödeme Vadesi -51

1. 6. 3. 2. 4. Akreditif Türleri-52

1. 6. 3. 2. 4. 1. Akreditiften Dönme Hakkına Göre-52

1. 6. 3. 2. 4. 1. 1. Dönülemez Akreditif -52

1. 6. 3. 2. 4. 1. 2. Dönülebilir Akreditif -52

1. 6. 3. 2. 4. 2. Teyit Durumuna Göre-53

1. 6. 3. 2. 4. 2. 1. Teyitli Akreditif -53

1. 6. 3. 2. 4. 2. 2. Teyitsiz Akreditif -54

1. 6. 3. 2. 4. 3. Ödeme Biçimine Göre-54

1. 6. 3. 2. 4. 3. 1. İbrazında Ödemeli Akreditif -54

1. 6. 3. 2. 4. 3. 2. Vadeli Akreditif -55

1. 6. 3. 2. 4. 3. 3. Kabul Kredili Akreditif -55

1. 6. 3. 3. İthalatçı Firmanın Direkt Garantisi-56

1. 7. FORFAITING SİSTEMİNDE KULLANILAN GARANTİYÖNTEMLERİ-56

1. 7. 1. Aval-57

1. 7. 2. Garanti Mektubu-59

1. 7. 3. Vadeli Akreditif-61

1. 8. FORFAITING SİSTEMİNİN GENEL UNSURLARI-62

1. 8. 1. Döviz Cinsi-62

1. 8. 2. Geri Ödeme-63

1. 8. 3. İskonto-63

1. 8. 4. Ödeme Araçları-64

1. 8. 5. Banka Garantisi-65

1. 8. 6. Rücu Etmeme (Without Recourse) Klozu-65

1. 9. FORFAITING SİSTEMİNİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ-66

1. 9. 1. Forfaiter'a Verilecek Bilgiler-66

1. 9. 2. Kıymetli Evrakın Şekli-68

1. 9. 3. Kredi Analizi-68

1. 9. 4. Verilen Garantinin Şekli-69

1. 9. 5. Belgelerin İncelenmesi ve İmzaların Kontrolü-69

1. 10. FORFAITING SİSTEMİNDE SÜRELER-70

1. 10. 1. Opsiyon Süresi-70

1. 10. 2. Taahhüt Süresi-71

1. 10. 3. Tahsil Süresi (Grace Period)-72

1. 11. FORFAITING SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ-72

1. 11. 1. İhracattan Sonra Yapılan Forfaiting -73

1. 11. 2. İhracattan Önce Yapılan Forfaiting-77

1. 12. FORFAITING SİSTEMİNİN YARARLARI-79

1. 12. 1. Forfaiting'in Forfaitist Açısından Yararları-80

1. 12. 2. Forfaiting'in Forfaiter Açısından Yararları-81

1. 12. 3. Forfaiting'in İthalatçı Açısından Yararları-82

1. 12. 4. Forfaiting'in Garantör Açısından Yararları-83

1. 12. 5. Forfaitingin İhracatçı Ülke Ekonomisi AçısındanYararları-83

1. 13. FORFAITING SİSTEMİNİN SAKINCALARI-84

1. 13. 1. Forfaiting'in Forfaitist Açısından Sakıncaları-84

1. 13. 2. Forfaiting'in Forfaiter Açısından Sakıncaları-85

1. 13. 3. Forfaiting'in İthalatçı Açısından Sakıncaları-85

1. 13. 4. Forfaiting'in Garantör Açısından Sakıncaları-86

1. 14. FORFAITING SİSTEMİNDE RİSKLER-86

1. 14. 1. Politik Risk-86

1. 14. 2. Transfer Riski-87

1. 14. 3. Kur Riski-87

1. 14. 4. Ticari Risk-87

1. 14. 5. Faiz Riski-87

1. 15. FORFAITING TARAFLARININ RİSKLERİ-87

1. 15. 1. Forfaitist'in Riski-87

1. 15. 2. Forfaiter'ın Riski-88

1. 15. 3. İthalatçı'nın Riski-89

1. 15. 4. Garantör'ün Riski-89

1. 16. FORFAITING ŞİRKETİNİN RİSK ANALİZİ-90

1. 16. 1. Risk Analizinin Amacı-90

1. 16. 2. Risk Analizinin Unsurları-90

1. 16. 2. 1. Opsiyon Süresi-91

1. 16. 2. 2. Taahhüt Süresi-91

1. 16. 2. 3. İskonto Tarihi-91

1. 16. 2. 4. Senetleri Elde Tutma Süresi-92

1. 16. 2. 5. Senetlerin Ödeme Tarihleri-92

1. 16. 2. 6. Grace Period-92

1. 16. 2. 7. Faiz Oranı Riski-92

1. 16. 2. 8. Garantörün Kredi Riski-93

1. 16. 2. 9. Ülke Riski-93

1. 16. 2. 10. Hatalı Belge Riski-93

1. 16. 2. 11. İhracatçı Riski-94

1. 16. 2. 12. Forfaiting Şirketinin İçinde Barındırdığı İş Riski-94

1. 17. FORFAITING SİSTEMİNDE MALİYETLER-95

1. 17. 1. İhracatçı Açısından Maliyet-95

1. 17. 1. 1. İskonto Oranı-95

1. 17. 1. 2. Taahhüt Ücreti-96

1. 17. 1. 3. Opsiyon Ücreti-96

1. 17. 1. 4. Bekleme Süresi Komisyonu-96

1. 17. 2. İthalatçı Açısından Maliyet-97

1. 18. FORFAITING SİSTEMİNDE FAİZ VE İSKONTOHESAPLARI-97

1. 18. 1. Faiz Hesapları-97

1. 18. 1. 1. Basit Faiz-97

1. 18. 1. 2. Bileşik Faiz-98

1. 18. 1. 3. Taksitlerle Ödeme-99

1. 18. 2. İskonto Hesapları-102

1. 18. 2. 1. Ticari İskonto-102

1. 18. 2. 1. 1. İç İskonto-102

1. 18. 2. 1. 2. Dış İskonto-103

1. 18. 2. 2. Ortalama Ömür Yöntemi-104

1. 19. FORFAITING SİSTEMİNDE İKİNCİL PİYASA-105

1. 20. FORFAITING VE FİNANSAL SİSTEM-109

1. 20. 1. Forfaiting ve Diğer Finansal Teknikler-109

1. 20. 1. 1. Forfaiting ve Factoring-109

1. 20. 1. 2. Forfaiting ve Ticari Kredi-111

1. 20. 1. 3. Forfaiting ve Senet Karşılığı Kredi-111

1. 20. 1. 4. Forfaiting ve Poliçe İskonto İşlemleri-112

1. 20. 1. 5. Forfaitingin Diğer Finansal Teknikler ile Karşılaştırma Tablosu-113

1. 20. 2. Bankaların Forfaiting Alanındaki Rolü-114

İKİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYE'DE FORFAITING

2. 1. TÜRKİYE'DE FORFAITING SİSTEMİNİN GELİŞİMİ-117

2. 2. FORFAITING SİSTEMİNİN HUKUKSAL BOYUTU-120

2. 2. 1. Genel Açıklama-120

2. 2. 2. Ödünç Para Verme İşleri Hakkında 90 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname-121

2. 2. 3. Borçlar Kanunu -121

2. 2. 4. Türk Ticaret Kanunu -122

2. 2. 5. Bankacılık Kanunu -122

2. 2. 6. Kambiyo Mevzuatı -123

2. 3. FORFAITING SİSTEMİNİN VERGİSEL BOYUTU-124

2. 3. 1. Gelir Vergisi-124

2. 3. 1. 1. Genel Olarak Gelir Vergisi-124

2. 3. 1. 1. 1. Genel Açıklama-124

2. 3. 1. 1. 2. Gelir Vergisinin Konusu-126

2. 3. 1. 1. 3. Gelir Vergisinin Mükellefleri-127

2. 3. 1. 1. 4. Gelir Vergisinin Tarhı-128

2. 3. 1. 1. 5. Gelir Vergisinde Muaflık ve İstisnalar-128

2. 3. 1. 1. 6. Gelirin Toplanması-128

2. 3. 1. 1. 7. Gelir Vergisinin Beyan ve Ödeme Dönemleri-130

2. 3. 1. 2. Gelir Vergisinin Forfaiting ile İlgisi-130

2. 3. 2. Kurumlar Vergisi-131

2. 3. 2. 1. Genel Olarak Kurumlar Vergisi-131

2. 3. 2. 1. 1. Genel Açıklama-131

2. 3. 2. 1. 2. Kurumlar Vergisinin Konusu-132

2. 3. 2. 1. 3. Kurumlar Vergisinin Mükellefleri-132

2. 3. 2. 1. 3. Kurumlar Vergisinde Mükellefiyet Çeşitleri-134

2. 3. 2. 1. 4. Kurumlar Vergisinde Muafiyet ve İstisnalar-134

2. 3. 2. 1. 5. Kurumlar Vergisinde Matrahın Belirlenmesi-135

2. 3. 2. 1. 6. Kurumlar Vergisinde Zarar Mahsubu-135

2. 3. 2. 1. 7. Kurumlar Vergisinde Beyan-137

2. 3. 2. 1. 8. Kurumlar Vergisinin Ödenmesi-138

2. 3. 2. 1. 9. Kurumlar Vergisinin Oranı-138

2. 3. 2. 1. 10. Kurumlar Vergisinde Kar Dağıtım Stopajı-139

2. 3. 2. 2. Kurumlar Vergisinin Forfaiting ile İlgisi-139

2. 3. 3. Katma Değer Vergisi-140

2. 3. 3. 1. Genel Olarak Katma Değer Vergisi-140

2. 3. 3. 1. 1. Genel Açıklama-140

2. 3. 3. 1. 2. Katma Değer Vergisinin Konusu-141

2. 3. 3. 1. 3. Katma Değer Vergisinin Mükellefi veSorumlusu-142

2. 3. 3. 1. 4. Katma Değer Vergisinde Matrah-143

2. 3. 3. 1. 5. Katma Değer Vergisinin Oranı-143

2. 3. 3. 1. 6. Katma Değer Vergisinde İstisnalar-144

2. 3. 3. 2. Katma Değer Vergisinin Forfaiting ile İlgisi-144

2. 3. 4. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi-145

2. 3. 4. 1. Genel Olarak Banka ve Sigorta MuameleleriVergisi-145

2. 3. 4. 1. 1. Genel Açıklama-145

2. 3. 4. 1. 2. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin Konusu-146

2. 3. 4. 1. 3. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin Mükellefleri-146

2. 3. 4. 1. 4. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinde İstisnalar-147

2. 3. 4. 1. 5. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin Matrahı-149

2. 3. 4. 1. 6. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin Oranı-149

2. 3. 4. 2. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinin Forfaiting ile İlgisi-151

2. 3. 5. Damga Vergisi-151

2. 3. 5. 1. Genel Olarak Damga Vergisi-151

2. 3. 5. 1. 1. Genel Açıklama-151

2. 3. 5. 1. 2. Damga Vergisinin Konusu-151

2. 3. 5. 1. 3. Damga Vergisinin Mükellefleri-153

2. 3. 5. 1. 4. Damga Vergisinde Matrah-153

2. 3. 5. 1. 5. Damga Vergisinin Oranı-154

2. 3. 5. 1. 6. Damga Vergisinde Ödeme Şekilleri-155

2. 3. 5. 1. 6. 1. Basılı Damga Konularak Ödeme-155

2. 3. 5. 1. 6. 2. Makbuz Karşılığı Ödeme-155

2. 3. 5. 1. 6. 3. İstihkaktan Kesinti Yapılarak Ödeme-155

2. 3. 5. 1. 7. Damga Vergisinde İstisnalar-156

2. 3. 5. 2. Damga Vergisinin Forfaiting ile İlgisi-156

2. 3. 6. Vergi Usul Kanunu-156

2. 3. 6. 1. Genel Açıklama-156

2. 3. 6. 2. Vergi Usul Kanununun Forfaiting ile İlgisi-157

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

FORFAITING İŞLEMLERİNİNMUHASEBELEŞTİRİLMESİ

3. 1. TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI-159

3. 2. FORFAITER AÇISINDAN MUHASEBE İŞLEMLERİ-163

3. 2. 1. Tekdüzen Muhasebe Sistemi-163

3. 2. 2. İşlemlerin Muhasebeleştirilmesi-165

3. 2. 2. 1. Kıymetli Evrakların Alınması-165

3. 2. 2. 2. Kıymetli Evrakların İskonto Edilmesi-166

3. 2. 2. 3. Dönem Sonlarında Gelir Tahakkuku Yapılması-167

3. 2. 2. 4. Kıymetli Evrakın Tahsil Edilmesi-168

3. 2. 2. 5. Nazım Hesaplarının Kapanması-169

3. 3. İHRACATÇI AÇISINDAN MUHASEBE İŞLEMLERİ-169

3. 3. 1. Tekdüzen Muhasebe Sistemi-169

3. 3. 2. İşlemlerin Muhasebeleştirilmesi-170

3. 3. 2. 1. İhracat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi-170

3. 3. 2. 1. 1. Vadeli İhracat Yapılması-170

3. 3. 2. 1. 2. Müşteriden Kıymetli Evrak Alınması-174

3. 3. 2. 1. 3. Dönem Sonu İşlemleri-176

3. 3. 2. 1. 3. 1. Faiz Tutarlarının Gelir Hesabına Kaydedilmesi-176

3. 3. 2. 1. 3. 2. Uzun Vadeli Hesapların Kısa Vadeli Hesaplara Devri-177

3. 3. 2. 2. Kıymetli Evrakların Forfaiting Şirketine Satılmasıİşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi-178

3. 3. 2. 2. 1. Kıymetli Evrakların Forfaiting ŞirketineDevredilmesi-178

3. 3. 2. 2. 2. Forfaiting Şirketinden Tahsilat Yapılması-178

3. 3. 2. 2. 3. Dönem Sonu İşlemleri-181

3. 3. 2. 2. 3. 1. Faiz Tutarlarının Gider HesabınaKaydedilmesi-181

3. 3. 2. 2. 3. 2. Uzun Vadeli Hesapların Kısa Vadeli Hesaplara Devri -182

KAYNAKÇA-183