İcra Hukukunda Ölçülülük İlkesi
Dr. Alican TÜRKAY
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ. 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR DİZİNİ. 13
GİRİŞ . 15
ÇALIŞMANIN AMACI VE ÖNEMİ 17
KAPSAM 18
BİRİNCİ BÖLÜM
HAKKIN SINIRLANDIRILMASININ SINIRI:
ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ
1.1. ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER 21
1.1.1. Terminoloji ve Kavram 21
1.1.2. İlkenin Hukuki Dayanağı ve Niteliği 23
1.1.3. İlkenin Uygulama Alanı. 29
1.1.4. İlkenin Unsurları . 33
1.1.4.1. Elverişlilik İlkesi . 35
1.1.4.2. Gereklilik İlkesi 39
1.1.4.3. Orantılılık İlkesi . 44
1.2. ÖLÇÜLÜLÜK DENETİMİ VE MUKAYESELİ HUKUKTAKİ DURUM 48
1.2.1. Ölçülülük Denetiminin Çerçevesi 48
1.2.2. Ön Denetim 49
1.2.2.1. Kanunilik Denetimi 50
1.2.2.2. Aracın ve Amacın Meşruluğu Denetimi 51
1.2.3. Esas Denetim (Ölçülülük Denetimi) 54
1.2.4. Mukayeseli Hukukta Ölçülülük Denetimi . 59
1.2.4.1. Alman Modeli . 61
1.2.4.2. Kanada Modeli 65
1.2.4.3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Uygulaması 68
1.2.5. Ölçülülük İlkesine Aykırılığın Yaptırımı . 70
10 İçindekiler
İKİNCİ BÖLÜM
İCRA HUKUKU BAKIMINDAN ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ
2.1. İCRA HUKUKUNDA ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN HUKUKİ ZEMİNİ 73
2.1.1. İlkenin İcra Hukukunda Uygulanabilirliği. 73
2.1.2. İcra Hukukunda Ölçülülük İlkesinin Hukuki Dayanağı . 77
2.2. İCRA HUKUKUNDA ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN AMACI, ÖNEMİ VE KAPSAMI .81
2.2.1. İcra Hukukunda Ölçülülük İlkesinin Amacı 81
2.2.2. İcra Hukukunda Ölçülülük İlkesinin Önemi . 83
2.2.3. İcra Hukukunda Ölçülülük İlkesinin Kapsamı 85
2.3. ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN İCRA HUKUKUNDAKİ YERİ.90
2.3.1. Genel Olarak . 90
2.3.2. İcra Hukukunda Amaç - Araç İlişkisi 91
2.3.3. Elverişlilik İlkesinin İcra Hukukundaki Görünümü. 94
2.3.4. Gereklilik İlkesinin İcra Hukukundaki Görünümü 98
2.3.5. Orantılılık İlkesinin İcra Hukukundaki Görünümü . 103
2.4. İCRA TAKİP AŞAMALARINDA ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ 108
2.4.1. Takip Talebinde Ölçülülük İlkesi 108
2.4.2. Ödeme/İcra Emrinde Ölçülülük İlkesi . 110
2.4.3. Hacizde Ölçülülük İlkesi. 113
2.4.4. Satışta Ölçülülük İlkesi 121
2.4.5. Paranın Paylaştırılması/Ödenmesinde Ölçülülük İlkesi. 125
2.5. ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN İCRA HUKUKU İLKELERİYLE İLİŞKİSİ126
2.5.1. Genel Olarak . 126
2.5.2. Kanunilik İlkesi 127
2.5.3. Menfaat Dengesi İlkesi 130
2.5.4. Hacizde Tertip İlkesi 135
2.5.5. Takip Ekonomisi İlkesi . 139
2.5.6. Diğer İlkeler. 144
2.6. İCRA HUKUKU KURALLARININ YORUMLANMASINDA ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ146
İçindekiler 11
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İCRA HUKUKUNDA ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNİN UYGULANMASI
3.1. İCRA HUKUKU BAKIMINDAN ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİNE UYMA
YÜKÜMLÜLÜĞÜ OLANLAR. 155
3.1.1. Genel Olarak. 155
3.1.2. Kanun Koyucunun Ölçülülük İlkesine Riayet Etme Zorunluluğu. 156
3.1.2.1. Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında İİK m. 278/3-1
Hükmünün Ölçülülük İlkesi Kapsamında İncelenmesi 158
3.1.2.2. Cebri İcranın Etkinliğinin ve Erişilebilirliğinin Sağlanması . 160
3.1.2.3. Para Cezası, Tazminatlar ve Oranlarda Adil Dengenin
Sağlanması 163
3.1.2.4. Kanun Koyucu Haczedilemezlik Özelinde Her Konuda
Ölçülülüğü Gözetmelidir . 167
3.1.3. Hâkimin Ölçülülük İlkesine Riayet Etme Zorunluluğu. 170
3.1.3.1. İcra Mahkemesinde Görülen Dava ve İşlerde Ölçülülük
İlkesi 172
3.1.3.1.1. Şikâyet incelemesinde ölçülülük ilkesi . 172
3.1.3.1.2. Konutta haciz kararının icra mahkemesince
onaylanmasına ilişkin İİK m. 79/a hükmünde
yer alan yeni düzenlemenin ölçülülük ilkesi
çerçevesinde eleştirisi 174
3.1.3.1.3. Diğer dava ve işlerde ölçülülük ilkesi 179
3.1.3.2. Genel Mahkemelerde İcra Hukukuna Özgü Görülen Dava
ve İşlerde Ölçülülük İlkesi . 183
3.1.3.3. Tedbir Kararlarında Ölçülülük İlkesi 185
3.1.4. İcra Müdürünün Ölçülülük İlkesine Riayet Etme Zorunluluğu 189
3.1.4.1. İcra Müdürünün Ölçülülük İlkesine Uygun Hareket Etme
Yükümlülüğü. 189
3.1.4.2. İcra Müdürünün Ölçülülük İlkesini Bir Denetim Aracı
Olarak Kullanma Yükümlülüğü 191
3.1.4.3. İcra Müdürünün Takdir Yetkisinde Ölçülülük İlkesi 193
3.1.4.4. İcra Müdürünün Zor Kullanma Yetkisinde Ölçülülük İlkesi . 197
3.1.5. Tarafların Ölçülülük İlkesine Riayet Etme Zorunluluğu. 201
3.1.5.1. Alacaklı Bakımından 204
3.1.5.2. Borçlu Bakımından 206
3.1.5.3 Ölçülülük İlkesinin Üçüncü Kişilere Etkisi 207
12 İçindekiler
3.2. İLKEYE AYKIRILIĞIN DENETİMİ210
3.2.1. Genel Olarak . 210
3.2.2. Ölçülülük Denetiminde Usul . 211
3.2.3. Menfaat Çatışmasında Üstün Tutulması Gereken Taraf . 213
3.2.4. İcra Hukukunda Ölçülülük Denetimi . 219
3.2.4.1. Genel Olarak 219
3.2.4.2. İlk İnceleme (Ön Denetim) 220
3.2.4.3. İcra Hukukunda Ölçülülük Denetimi (Esas Denetim). 223
3.2.4.3.1. Elverişlilik denetimi. 224
3.2.4.3.2. Gereklilik (zorunluluk) denetimi . 225
3.2.4.3.3. Orantılılık denetimi. 228
3.2.5. Kanun Koyucunun Ölçülülük İlkesine Aykırı Davranması ve Denetim
Yolları 230
3.2.5.1. Somut norm denetimi . 231
3.2.5.2. Soyut norm denetimi 232
3.2.5.3. Bireysel başvuru yoluyla denetim . 234
3.2.6. Hâkimin Ölçülülük İlkesine Aykırı Davranması ve Denetim Yolları 237
3.2.7. İcra Müdürünün Ölçülülük İlkesine Aykırı Davranması ve Denetim
Yolları 239
3.2.8. Alacaklı, Borçlu ve Üçüncü Kişilerin Ölçülülük İlkesine Aykırı
Davranması ve Denetim Yolları. 241
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 245
KAYNAKÇA.255
