İdare Hukuku
Onur KARAHANOĞULLARI
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZIII
İDARE HUKUKUNA GİRİŞ ve İDARİ İŞLEMLER
İDARE HUKUKUNUN NİTELİĞİ.1
İDARE HUKUKU BAĞLAMI DEVLETİN
HUKUKSAL KURULUŞUDUR1
Toplumsal yaşamın hukuksal kurgusu1
Devletin hukuksal kuruluşu diğer toplumsal öznelerin ilişkilerinin
hukuksal kuruluşundan farklıdır.2
Devletin hukuksal kurgusunda kamu yararı kavramına başvurulur.2
Devletin hukuk öznesine dönüşmesi3
İdare hukuku statü hukukudur5
İdare hukukunun haklara dayanan temeli.5
İdari yargı düzenin yarattığı özgünlük6
Özel hukukta kişi genel ehliyetlidir, idare hukukunda idare genel yetkisiz.6
Zorunluluktan yetki türemez.7
İdare hukuku bilgisi, idare hukukunu geliştirir.7
Özel hukuk, kamu hukuku ile dönüştürüldüğü oranda idare
hukukunun parçasıdır8
İdare özel hukuk biçimlerini kullanarak kendi hukukunu yaratamaz.9
Çoklu hukuksal biçim.9
Düzgün idare – hukuka uygun idare – yerindelik.9
İdare hukuku şiddetin değil, işlevin hukukudur: Kamu Hizmeti (+ Kolluk)10
İDARE HUKUKU YÖNETSEL NİTELİK KAZANAN HUKUKSAL
İLİŞKİLERİ DÜZENLER11
Üçlü ölçüt: Özne, işlev ve araç etkileşimi12
İdare ile toplumun ilişkisi çoklu ve karmadır.13
Yasal ya da yönetsel adlandırma ile yetinilmez, gerçek nitelik araştırılır.13
Organik ölçüte ilişkin belirlenimler13
Kamu hizmeti alanındaki özel girişimciler.14
Yasama ve yargıda iç idare.15
Hükümet tasarrufu16
İşlevsel ve biçimsel ölçüte ilişkin belirlenimler.17
Mülkiyet ve sözleşme ilişkilerini düzenleyen/sınırlayan idari işlemler.18
VI • İDARE HUKUKU
İdarenin sözleşmelerini düzenleyen idare hukuku kuralları. 19
İdarenin kamu düzeni teknikleri karşısında bireylerle eşitliği 19
YASALLIK İLKESİ. 19
Hukuk devleti 19
Varoluşunun yasal dayanağı olmayan idare hukuk dışıdır. 20
Uygulayıcı, kendisine en yakın kurala bakar 21
Kuralkoyucu işlemlerin yasallık ihlali normlar hiyerarşisiyle bağlantılıdır. 21
Anayasada yasallık düzeneği 21
Vergilendirmede yasallık 22
Bütçede yasallık 22
Yasa hükmü, meclis ile yürütmenin kural koyma yetkisi arasında
işbölümü yapamaz 22
Yasallık ilkesinin gerçekleşme biçimleri 23
Yasallık İlkesine Aykırılık. 23
Yasama yetkisi ile idarenin kural koyma yetkisi arasındaki ilişki. 23
Açık Yasal Dayanak. 24
İdare yasada olmayan yeni kural koyamaz 25
İdare kendi koyduğu kurallardan kendisi için kural koyma
yetkisi türetemez 25
Sonradan yasal dayanak kazanılamaz 25
Yasal dayanağın ortadan kalkması. 25
Yasaya Aykırılık. 25
Çatışma – aykırılık. 25
Yasa tekeline aykırılık (münhasır yasallık) 26
Yasayı Uygulama Yükümlülüğüne Aykırılık. 27
Eksik düzenleme 28
İdarenin istemlere yanıt vermemesi yasayı uygulamama
sonucu doğurur. 28
Düzenleyici işlemin ihmal edilerek yasanın uygulanması. 28
Yasama yetkisinin devredilmezliği 29
Yasal düzenleme idarenin yargısal denetimine engel olmayacak
yoğunlukta olmalı 30
İdarenin koyduğu kuralın iki yönlü incelenmesi. 30
Yasa hükümlerine idari işlemle istisna getirme yetkisi verilmesi yasama
yetkisinin devridir 30
Yasa – Hukuk. 31
a) Yasallık Kümesinin Parçası Olarak Anayasa 31
İDARE HUKUKU • VII
Anayasaya dayanarak idari işlem yapılabilecek durumlar. 33
b) Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri (Yasamsı) 33
Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin anayasal yapısı. 35
Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Alan Sınırı ve Çatışmayı
Çözme Kuralları 35
Temel haklar, kişi hak ve ödevleri ve siyasi hak ve ödevleri
cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenemez 36
Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konular
cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlemez 36
Yasayla açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı
kararnamesi çıkarılamaz. 36
Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler
bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır 36
Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması
durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir. 36
TBMM’nin yasamasına kapatılmış konular. 36
c) Uluslararası anlaşmalar. 37
İdarenin Türk hukuk düzenine aktarılmış uluslararası anlaşma
kurallarına uyması gerekir 37
d) Kamu görevlilerinin toplu sözleşmeleri 38
e) Yasallıktan hukuksallığa. 38
Hukukun genel ilkeleri. 39
İdare yasanın, mahkeme tarafından yorumlanmış anlamıyla bağlıdır:
İçtihat 39
İDARİ İŞLEMLER VE İDARİ EYLEMLER. 40
İDARI EYLEM. 40
İdari eylemlerden doğan zararların dava yoluyla istenebilmesi için önkarar
alma zorunludur. 41
İşlemler toplamı olarak idari eylem. 42
İDARI İŞLEM. 42
İdari İşlemin Irası: İcrailik (Etkililik) 43
Hukuka uygunluk karinesi. 45
Re’sen İcra Yetkisi (Doğrudan Uygulama Yetkisi) 46
Resen icra, idari işlem yapma yetkisine içkin değildir 47
İdarenin alacakları örneği 47
Kolluk yetkileri genellikle doğrudan uygulama yetkilerini de içerir 48
Resen icra ölçülülük ilkesine bağlıdır. 49
VIII • İDARE HUKUKU
Doğrudan uygulama yetkisi, işlemin hukuksal etkisinin koşulu değildir 49
İdare edilenin onamı idare için doğrudan uygulama yetkisi yaratmaz 49
Kolluk genel resen icra aygıtı değildir. 50
Özel güvenlik uygulamasının resen icra etkisi 50
İdari para cezası resen icra aracıdır. 51
İDARİ İŞLEM TÜRLERİ ve SINIFLANDIRILMASI 51
Tek yanlı idari işlemler – iki yanlı idari işlemler. 51
Basit, kolektif, karma, zincir işlemler. 52
Danışmalı işlemler. 52
Sübjektif işlemler, şart işlemler 52
Yararlandırıcı işlemler, yükümlendirici işlemler. 53
Birel işlemler 53
Genel idari karar 54
Zaman sınırlamaları kuralları tekilleştirmez 54
Kuralkoyucu işlemler. 55
a) Anayasanın Düzenlediği Kuralkoyucu İşlem: Yönetmelik 55
Yönetmelikte kişi bakımından yetki. 56
Yönetmelikte konu öğesi 56
Yönetmelikte biçim öğesi. 56
Yasanın yönetmelik çıkarılması öngörmesi 57
Yönetmelik yerine uygulayıcı kural çıkarılamaz 58
b) Adsız düzenleyici işlemler (Uygulayıcı kurallar). 59
Tüm idarenin kuralkoyucuya dönüşmesi 59
Uygulayıcı kuralların ortaya çıkış biçimleri. 60
Uygulayıcı kuralların duyurulması ve bilinebilirliği 61
Uygulayıcı kurallar yasalara ve yönetmeliklere uygun olmalıdır. 61
c) Kuralkoyucu İşlemler Arasında Hiyerarşi ve Çatışma. 61
Uygulayıcı kurallar yönetmeliklerin altındadır 62
Çatışmayı çözmede ilkeler 62
Yasanın kuralkoyucu işlemler arasında hiyerarşi oluşturması 63
İdari Sözleşmeler. 63
İdareye özgü sözleşme hukuku 63
İdarenin tüm sözleşmeleri nedenlidir. 64
Sözleşme Biçimi ile Hak Biçimi 64
İdare sözleşme içeriğini belirlemede özgür değildir 65
İdarenin sözleşme ehliyeti, yasasındaki hizmet konularıyla sınırlıdır. 66
Sözleşme iradesinin kurallı oluşma zorunluluğu. 66
İDARE HUKUKU • IX
İdareler arasındaki sözleşme biçimli düzenleyici işlemler: Protokoller 66
Sivil toplum örgütleriyle yapılan anlaşmalar. 66
Sözleşme iradesini oluşturma yöntemi: İhale 67
İdarenin sözleşme iradesinin oluşumundaki sakatlık sözleşmeyi
hukuka aykırı hale getirir. 68
İdari sözleşme, idarenin özel hukuk sözleşmesi 68
İdari sözleşmenin belirleyici ölçütleri 69
Sözleşmenin hukuksal rejimi yalnızca sözleşme metnindeki
kurallarla belirlenmez 70
İdari sözleşmelerde tipleştirme 70
Yasayla Nitelendirme Olanağı. 71
Nitelik değiştirme ancak özel hükümle ve nedenli olabilir 71
İhale Mevzuatına Dayanan Sözleşmeler 72
Sözleşmeleri idari işlemler önceler 73
Özel hukuk sözleşmelerinde idari nitelikteki hükümler yer alabilir 73
Sözleşme ilişkisine karışma olanağı 74
İdari sözleşmelere ve hükümlerine karşı iptal davası açılabilir. 74
Mali hükümlere etki eden kararlar da idari işlemdir 75
İDARİ İŞLEMİN ÖĞELERİ 75
İşlemdeki hukuka aykırılık görevlinin irade sakatlıklarını aşar
kapsama sahiptir 76
Hukuka aykırılık ve dava edilebilirlik farklıdır. 76
Hukuka aykırılık – Suç 77
Çok yönlü hukuka aykırılık değerlendirmesi 77
YETKİ ÖĞESİ. 77
Kamu hukukunun yetki kuralları kişilerin irade özerkliğinin
kapsamında değildir. 77
Yetki sakatlığı sonradan tamamlanamaz 78
İdare yetkisini kullanmaktan kaçınamaz 78
Yorumla yetki yaratılmaz. 78
a) Yetki Kategorileri (Konu, Kişi, Yer ve Zaman) 78
Konu Yönünden Yetki (Yetkide Konu Kategorisi). 79
Kişi Yönünden Yetki (Yetkide Kişi Kategorisi) 79
Yer Yönünden Yetki (Yetkide Yer Kategorisi) 81
Zaman Yönünden Yetki (Yetkide Zaman Kategorisi). 82
b) Yetki Düzeni (Yetki Devri, İmza Devri, Yetki Paralelliği,
Kanunsuz Emir) 83
X • İDARE HUKUKU
Yetki ve İmza Devri 83
Yetki kullanma ve imzalama. 83
Devir için açık yasal dayanak gerekir. 84
Sınırlı konuda devir yapılabilir. 84
Devirde sorumluluk 84
Devredenin yetkileri. 85
Yetki devri yapan yöneticinin değişmesi 85
Düzenleme yetkisinin devri 85
Yetki Paralelliği 85
Yetki paralelliği yetki yaratmaz 86
Yöntem paralelliği 86
Kanunsuz Emir. 86
c) Yetki Aşımı. 87
Fonksiyon gaspı – yetki aşımı 87
Sakatlığın yaptırımı iptaldir 87
Yetki Gaspı ve Yetki Tecavüzü. 88
İşlev gaspı (fonksiyon gaspı, görev gaspı). 88
Yargı aleyhine işlev gaspı. 89
BİÇİM ÖĞESİ. 89
Yöntem. 91
Biçim (yöntem) kuralı aynı zamanda bir yetki kuralı olabilir. 91
Yöntem ve biçim paralelliği. 91
Avrupa Konseyi Tavsiye Kararı. 91
Savunma hakkı (dinlenilme hakkı) 92
Gerekçe ilkesi. 92
İşlem metninde işleme karşı başvuru yollarının bildirilmesi. 93
İdarenin başvuru yolu ve süresine ilişkin hatalı bilgi vermesi. 93
Özel dava açma sürelerini işlem metninde gösterilmesi 94
Yargısal denetimi güçleştirecek ya da engelleyecek
biçim/yöntem izlenemez 94
a) İşlemi Sakatlayan Temel Biçim Eksiklikleri 94
Kurulların çalışmasını düzenleyen kurallara uyulmaması temel
biçim eksikliği doğurabilir 94
Yönetilenlerin haklarını korumaya yönelik yöntem kurallarına
uyulmaması asli biçim sakatlığı yaratır 95
Uyulmaması temel biçim eksikliği yaratan süreler 95
İlanı gereken işlemlerin ilan edilmemiş olması. 96
İDARE HUKUKU • XI
Birel işlemlerde bildirim geçerlilik değil uygulama koşuludur. 96
Biçim sakatlığının giderilmesi. 97
b) Örtük işlemler: Zımni Ret ve Zımni Kabul 97
İşlem yaratmayan zımni ret 98
Hak istemleri. 98
İdarenin yanıt verme yükümlülüğü. 99
İstem hakkında karar verilmesinin yöntemli olduğu durumlar. 99
İdarenin zımni redde engel olma yöntemleri 100
Zımni Kabul 100
Yanıt süresi belli işlemlerde süreye uyulmaması zımni işlem
yaratmaz 101
İdareye verilmiş sürenin zımni ret süresinden farklı olması. 101
c) Gerekçe. 101
İstemli işlemlerde gerekçe zorunluluğu 102
Gerekçesiz yazım işlemi sakatlayabilir 102
İşlemin gerekçesiz yazılması hizmet kusuru olabilir 103
İşlemdeki gerekçe eksikliği, neden öğesi eksikliğinin belirtisidir103
NEDEN ÖĞESİ 103
İşlem yargılandığında nedeni mahkeme sunma zorunluluğu. 104
Nedenin Değiştirilmesi (sebep ikamesi) 104
Gerekçenin düzeltilmesi ile neden öğesinin değiştirilmesi
karıştırılmamalıdır 104
Yasal dayanak neden öğesi değil yetki öğesine ilişkindir 105
a) Neden Öğesi Verileri. 105
İdarenin her tür işlemi nedenlidir. 105
İşlemin nedeni verileriyle birlikte sunulmalıdır. 105
Yasada neden düzenlenmemiş olsa da idari işlemler nedenli
olmak zorundadır 105
Neden öğesinde yasallık. 105
Neden öğesi verilerini araştırma zorunluluğu. 106
Neden öğesi verilerini araştırmadan işlem yapmak
hizmet kusurudur 106
İstemli işlemlerde kişinin istemi işlemin neden öğesini oluşturur106
Neden öğesi verilerinin idarenin işlemleriyle oluşturulması 107
Neden öğesindeki sakatlık sonradan tamamlanarak giderilemez. 107
b) Verilerin Değerlendirilmesi 107
Nedenin gerçek ve hukuka uygun olması gerekir. 107
XII • İDARE HUKUKU
Yasal tipin idarece yorumlanması. 108
Olayın teknik ve hukuksal nitelemesi. 108
Nedenin amaca uygunluğu. 108
Neden öğesinin anayasada korunan değerlerle belirlenmesi 108
Nedenler arasında seçim. 109
Değerlendirme zamanı 109
AMAÇ ÖĞESİ 109
Özel Amaç (Özgül Amaç).110
Özel amaçta yöntem saptırması110
Üstün kamu yararı.110
Amacın belirginleştirilmesi ve denetlenmesi111
Neden ve amaç bağlantısı.111
Konu ve amaç bağlantısı.111
Yöntem kurallarına uyulmamış olması amaç sakatlığı yaratabilir.111
Kamu hizmetinde salt ticari amaç güdülemez112
Yetki saptırması.112
Gerekçede amacın belirtilmesi112
Düzenleyici işlemlerde amaç denetimi.112
Amaç öğesindeki sakatlık sonradan giderilemez113
KONU ÖĞESİ113
Hukuka ve tekniğe uygun konu113
Konu yönünden yetki – konu öğesi ayrımı ve geçişkenliği113
Neden – konu bağlantısı114
Yasak konular114
Olanaksız konular.115
Konu öğesindeki sakatlık sonradan yapılan işlemle giderilemez.115
TAKDİRİ YETKİ, BAĞLI YETKİ VE YERİNDELİK.116
Takdiri Yetki.116
Takdir yetkisi yasallık ilkesinin istisnası değildir.117
Takdiri yetki ve işlem yapma zorunluluğu117
Bağlı yetki, takdiri yetki ve yerindelik.117
Bağlı yetkide nedenler oluşunca işlem yapmama hizmet kusurudur119
Yetkinin bağlı olması, yetki sakatlığını gidermez.119
Takdir yetkisinin bağlanması119
Yetkinin takdiri nitelik kazanma durumları ve yorum119
Yorum ile takdir yetkisi karıştırılmamalıdır. 120
Takdiri yetkinin azalması, bağlı yetkiye dönüşmesi 120
İDARE HUKUKU • XIII
Takdiri Yetki Kullanılan İşlemlerin Yargısal Denetimi 121
Yerindelik - Hukuksallık 121
Danıştay’ın Takdir Yetkisini Denetleme İlkeleri 123
İşlemin nedeni idarenin salt iradesi olamaz. 124
Takdiri yetki eksik değerlendirme yapma serbestliği tanımaz. 124
Takdiri yetkide neden – amaç bağlantısı 124
Takdiri yetkide yöntemsel güvenceler. 125
III.İDARİ İŞLEMLERİN ZAMAN İÇİNDE ETKİSİ 125
Temel değerler. 125
Zaman içine sabitlenme. 126
Statü kazanılmış hak oluşturmaz. 126
Geçiş hükümleri. 127
GEÇMIŞI DÜZENLEME YASAĞI VE OLANAĞI. 127
Sabitlenmiş statünün yeni kuralla değiştirilmesi hukuka aykırıdır 128
Sürmekte olan statüler 129
Kural değişikliklerinin sürmekte olan statüye etkisi 129
Kuruluşu yinelenen statü, sonuçları yinelenerek doğan statü 129
Ayni hakka etki eden statülerin kurucu koşulları. 130
Kamu hizmetinden yararlanma koşullarında değişiklik 130
İzinden Yararlanma 131
Kazanılmış hak (sabitlenmiş statü) 131
Mali kazanılmış hak. 132
GERİ ALMA – KALDIRMA. 133
Geri almada süre sınırı. 134
Korunan hukuka aykırılıklar 134
İdarenin hatası nedeniyle oluşan lehe hukuka aykırılık. 135
Açık hata nedeniyle oluşan lehe hukuka aykırılık korunmaz 135
Hile ile oluşturulan lehe hukuka aykırılık korunmaz. 135
Hukuka aykırı statüden hukuka uygun statüye
geçilmiş olması korunur. 136
Dava açma süresi geçen lehe hukuka aykırılık 136
Geri almada makul süre. 136
Geri almada korunmayan statü, korunan parasal hak
(mali kazanılmış hak). 137
İzine dayanan etkinliklerde hukuka aykırılık korunmaz 137
Geri alma ve kaldırmada geçiş düzenlemesi gerekir 137
Geri alma ve kaldırmanın doğurduğu zarar. 137
XIV • İDARE HUKUKU
Disiplin cezaları geri alınamaz/kaldırılamaz 138
Geri alma yükümlülüğü – geri aldırma hakkı. 138
YARGI KARARLARININ İDARİ İŞLEME ZAMAN ETKİSİ 138
Statüyü oluşturan kural iptalinin etkisi 138
Kural iptalinin karar tarihinden sonraya etkisi 139
Kural iptalinin izinlere etkisi 139
Kural iptalinin çekişmeli hukuksal ilişki ve statülere etkisi. 140
Yürürlüğü ertelenmiş iptal kararının etkisi. 141
Kuralın iptalinden sonra yeni çekişme yaratma olanağı. 141
Neden öğesi işlemlerinin iptalinin statüye etkisi 141
Yürürlükten kaldıran kuralların iptali. 142
Kural değişikliğinin etkisi. 142
KAMU HİZMETİNİN ÖRGÜTLENMESİ: İDARİ TEŞKİLAT
KAVRAMLAR VE ANAYASAL İLKELER 145
İDARI ÖRGÜTLENMENIN ANAYASAL İLKELERI. 152
GENEL İDARENIN (MERKEZI İDARENIN) ANAYASAL İLKELERI. 155
YEREL YÖNETIMLERIN ANAYASAL İLKELERI 156
GENEL (MERKEZI) İDARE ÖRGÜTLENMESI. 164
CUMHURBAŞKANLIĞI ÖRGÜTÜ. 165
Cumhurbaşkanı 165
Cumhurbaşkanlığı Merkez (Başkent) Teşkilatı 166
a) Cumhurbaşkanı Özel Kalem Müdürlüğü 167
b) Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı 168
c) Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulları 171
Cumhurbaşkanlığı Yürütme Örgütü. 173
a) Bakanlıklar 174
Bakanlıkların temel kuruluşları ve hiyerarşik kademeler 176
Bağlı kuruluş, ilgili kuruluş ve ilişkili kuruluş 178
b) Cumhurbaşkanlığı Ofisleri 178
c) Cumhurbaşkanlığına Bağlı Kurum Ve Kuruluşlar 179
GENEL İDARENIN ÜLKESEL ÖRGÜTÜ. 181
İl. 181
a) Vali .182
İçtihadi hareket 184
Valinin kolluk yetkileri 184
Kamu düzenini sağlamakta askerlerden yararlanılması. 185
Valinin sınır ötesi operasyon yetkisi. 186
İDARE HUKUKU • XV
b) İl idare şube başkanları. 186
Valinin il idare şubeleri üzerindeki yetkileri. 187
c) İl kurulları. 188
İl altı bölüntü: İlçe 189
Kaymakamların hukuki durumları, görev ve yetkileri. 191
İlçe idare kurulları 191
Kamu düzenini sağlamakta askerlerden yararlanılması. 193
İl üstü bölüntü 193
DIN KAMU HIZMETLERININ ÖRGÜTLENMESI:
DIYANET İŞLERI BAŞKANLIĞI 194
Diyanet İşleri Başkanlığının görevleri. 194
Diyanet İşleri Başkanlığının idari örgütlenmedeki yeri. 197
Diyanet İşleri Başkanlığı Başkent ve Taşra Örgütlenmesi. 199
Diyanet İşleri Başkanlığı personeli: Din görevlileri 204
III.YEREL YÖNETIMLER. 206
KÖY. 206
Köyün hukuksal varlığı 206
Köyün karşılaması gereken yerel ortak gereksinimler ve
Köylünün uyması gereken kurallar (Köyün İşleri) 207
Köylere hizmet götürme birlikleri. 212
Köyün Organları 213
a) Köy derneği 213
b) İhtiyar meclisi. 213
c) Köy muhtarı 214
Vesayet denetimi 215
Köy kolluğu. 216
İL ÖZEL İDARESI 216
İl Özel İdaresinin Görevleri. 217
İl Özel İdaresinin Organları. 218
a) İl genel meclisi 220
(1) Meclis kararlarının vesayet denetimi 222
(2) İl genel meclisi üyeliğinin sona ermesi 223
(3) İl genel meclisinin feshi 223
(4) İl genel meclisi görevinin encümenin memur üyeleri
tarafından yürütülmesi 223
b) İl encümeni. 224
c) Vali 225
XVI • İDARE HUKUKU
BELEDIYE VE BÜYÜKŞEHIR BELEDIYESI. 226
Temel Kavramlar. 226
a) Kuruluş kararı. 228
b) Mahalle. 229
c) Hemşeri Statüsü 229
d) Belediyenin görevleri 230
Yapar veya yaptırır 232
Belediyenin ve Büyükşehir Belediyesinin Görevleri. 233
Belediyenin Organları 243
a) Organların oluşumu 243
b) Organların görevleri ve organlar arasındaki ilişkiler 246
(1) Belediye başkanı. 246
(2) Encümen. 247
(3) Meclisin çalışma yöntemi, başkan ve komisyonlar 251
(a) İhtisas Komisyonlarında görüşülme zorunluluğu. 252
(b) Belediye başkanının ve mülki amirin meclisin karar alma
sürecindeki yeri. 253
(4) Belediye meclisinin denetleme yetkisi. 255
(5). Büyükşehir Belediyesinin sınırlarındaki ilçe belediye meclisleri
üzerindeki vesayet yetkisi. 256
Belediyenin Hizmet Örgütü (belediye teşkilatı) 257
a) Belediye zabıtası (belediye kolluğu) ve itfaiye 258
b) Altyapı ve Ulaşım Koordinasyon Merkezleri. 259
c) Kent Konseyi 261
d) Belediye işletme ve şirketleri 261
Belediye personeli 263
Belediyelerin gelirleri. 264
Belediye Kamu malları 268
Belediye organlarının ve üyelerinin görevinin sona ermesi 268
a) Belediye meclis üyeliğinin sona ermesi. 268
b) Belediye Meclisinin sona ermesi 269
(1) Meclisin Feshi. 269
(2) Meclisin boşalması. 269
(3) Belediye başkanlığının sona ermesi 270
(4) Meclisin Belediye Başkanını düşürme olanağı. 270
(5) Meclisin Belediye Başkanı Seçmesi. 271
(6) Belediye organ ve üyelerinin merkezi idarece
İDARE HUKUKU • XVII
geçici görevden uzaklaştırılması. 271
(7) Merkezi İdarenin Belediye Başkanı Görevlendirmesi 272
(8) Terör nedeniyle başkan ya da meclis üyesi görevlendirme 273
(9) Hizmetlerde aksama durumunda merkezi idarenin yerine geçme
yetkisi 274
Belediyelerin Denetimi 275
İDARİ İŞLEV: KAMU HİZMETİ
TANIM 278
Mal ve hizmet. 278
Kamu hizmeti yalnızca yasakoyucu tarafından oluşturulmaz 279
Kamu hizmeti bir üretimdir 279
Piyasanın işleyiş kurallarından bağışık kılınma bütünüyle
ya da kısmi olabilir 280
Kamu hizmetlerini kamu yararı oluşturmaz. 280
Devletin üstlenme iradesinde açıklayıcılar. 281
Devletin üstlenme iradesi ile toplumsal belirleyiciler arasındaki çelişki. 281
KAMU HIZMETLERI ALANI. 282
Düzenlenmiş piyasa 283
Anayasa ile üstlenilen kamu hizmeti 285
Kamu hizmeti ile ticari hizmet sınırına örnek: Sağlık kamu hizmeti. 286
Düzen sağlayıcı kamu hizmeti: Kolluk. 289
KAMU HIZMETININ ÜRETILMESINDE EMANET YÖNTEMI VE
PIYASA İLE İLIŞKIYE GEÇME YÖNTEMLERI 290
Seçiş ilkesi. 291
Birinci Tip: Emanet 293
İkinci Tip: İmtiyaz yöntemi. 294
İdarenin Tek Yanlı İşlemiyle Ortaya Çıkan Biçim:
Ruhsat (lisans, izin) 295
Sözleşmeyle Ortaya Çıkan Biçim: İmtiyaz Sözleşmesi ve
Kamu Hizmeti Gördürme Sözleşmeleri. 296
İmtiyaz yönteminin Anayasal rejimi 299
Yasal yapının genel çerçevesi 301
Yap – işlet – devret yöntemi imtiyazın bir türüdür 302
Üçüncü Tip: Kamu Hizmetinin Üretilmesi İçin Gerekli Olan Mal ve
Hizmetlerin Piyasadan Karşılaması 308
İhale sözleşmeleri. 310
Dördüncü Tip: Eksik İmtiyaz (Kamu – Özel Ortaklığı) 312
XVIII • İDARE HUKUKU
Sağlık Kamu Hizmetinde Kamu özel ortaklığı
ya da eksik imtiyaz yöntemi 315
Sağlık eksik imtiyazında tahkim 316
İhtilafın esasına Türk hukukunun uygulaması. 318
KAMU HIZMETINI ÖZEL GIRIŞIMCILERE GÖRDÜRME
SÖZLEŞMELERININ FESHI. 320
Yaptırım Feshi, Kamu Yararına Fesih 320
Geçici elkoyma 321
İmtiyazın düşürülmesi (yaptırım feshi) 321
İmtiyazın geri alınması (kamu yararına fesih). 321
Sağlık eksik imtiyazının idarece sona erdirilmesinin yasal yapısı. 322
İmtiyazın Sona Erdirilmesinde Tazminat. 324
Sağlık eksik imtiyazının feshinde tazminat. 325
Yasal yapı. 325
Tazminatta piyasacı ilkeler 326
Yapılmamış hizmete para ödemek haklı değildir. 329
III. KAMU HIZMETININ HUKUKSAL REJIMI. 330
İLKE HUKUK: KAMU HUKUKU. 330
Hukuki rejimin özelleştirilmesi. Sınai ve ticari kamu hizmetleri ve
özel yürütüm. 331
Kamu hizmetinden yararlanma sözleşmeleri 332
PIYASA ILE SÖZLEŞME ILIŞKISINDE ILKE: İDARI SÖZLEŞME 334
Kamu hizmetlerinin özel girişimcilere gördürülmesinde
temel biçim sözleşmedir. 335
Anayasal Biçimi İdari Sözleşmedir ve Yasayla
Özel Hukuk Sözleşmesi Olarak Nitelendirme Olanağı Bulunmaktadır. 336
İhale Mevzuatına Dayanan Sözleşmelerin Hukuksal Rejimi. 337
İdari ya da değil, sözleşmeleri önceleyen aşamalar idari
işlemlerden oluşur. 341
İdarenin özel hukuk sözleşmelerinde ayıklama 342
İdari sözleşmeler, konusu olan kamu hizmetine yönelik sonuçlarıyla
hizmetten yararlanan ve etkilenen kişilerin hukuksal müdahalesine açıktır. 342
İdari sözleşmeler ve bunlardan doğan uyuşmazlıklar
idari yargıda denetlenir. 343
KAMU HİZMETİ İLKELERİ. 345
SÜREKLILIK İLKESI 346
EŞITLIK İLKESI (YANSIZLIK VE LAIKLIK). 348
İDARE HUKUKU • XIX
Eşitlikte iki ilişki düzeyi 349
Yasak konular. 350
Kamu Hizmetleri Aracılığıyla Eşitlik. Olumlu ayrımcılık. 351
Yansızlık. 351
Laiklik 352
Diyanet Laikliği: Din kamu hizmetleri 353
Laikleşme – laiklik. 354
Eşitliğin Aracı Olarak Dışlama 359
UYUM (DEĞIŞKENLIK) İLKESI. 361
MECCANILIK İLKESI. KAMU HIZMETINDE BEDEL SORUNU. 364
Kamu hizmetlerinin maliyeti ile kullanıcıların ödeyecekleri
para arasındaki bağlantı Anayasanın 73. maddesi ile kesilmiştir. 365
Kamu hizmeti müşterisi değil, kamu hizmeti kullanıcısı. 367
Alacağın tahsili için hizmetin kesilmesi zorunlu olmayabilir 368
Kamu hizmetlerinin ücretsiz sunulmasının yasaklanması anayasaya
aykırıdır. 368
Ücretlendirmede Seçiş ilkesi 369
DÜZEN SAĞLAYICI KAMU HİZMETİ: KOLLUK
I.KOLLUK (ZABITA, POLİS) KAVRAMI. 371
Düzen sağlayıcı kamu hizmeti 371
Kolluk idarenin hizmet üretme aracı değildir. 373
Zabıta, Polis ve Kolluk. 373
Polis Devleti 374
DEVLETÇE KORUNAN DÜZENLER. 385
Ulusal Güvenlik Düzeni (Milli Savunma) 386
Devlet düzeni 388
Ceza düzeni. 389
Kabahatler düzeni. 393
Disiplin Düzeni. 395
Mesleki (Etik) düzen. 396
III. KAMU DÜZENİ 398
KAMU DÜZENI KAVRAMI 398
Kamu düzeni – kolluk anayasal kurumlardır 398
Kamu düzeni anayasal bir değerdir. 398
Kamu düzeni, dış düzendir. 400
KAMU DÜZENININ ÖĞELERI.402
Fransız Üçlüsü: Tranquillité, Sécurité, Salubrité 403
XX • İDARE HUKUKU
Kamu düzeninin öğelerinin belirlenmesinde de
yasallık ilkesi geçerlidir 404
Güvenlik, dirlik/esenlik ve sağlık. 404
Kamu düzeni, toplumsal çatışmalarla bağlantılı içeriklendirilir. 407
Kamu düzeninin öğeleri, çok anlamlı ve çok işlevlidir 409
İmar kolluğu . 409
Muamele emniyetinin bir boyutu olarak ekonomik düzen,
piyasaların düzeni. 409
İnsanlık onuru. 410
İnsanın kendine karşı korunması.411
Kamu düzeni, temel hakların sınırıdır.411
Kamu düzeni, özel mülkiyet ve girişim özgürlüğünün
(kapitalist üretim biçiminin) sınırıdır 412
Kamu düzeni mülkiyet hakkının sınırıdır. 412
Özel girişim özgürlüğü, kamu düzenini bozacak nitelikte olamaz,
olursa idarece engellenir. 413
Kamu düzeni, tüzelkişililerin etkinliğinin de sınırıdır 414
Kamu düzeni, idarenin uyacağı yöntem kurallarına sınırlama
getirilmesini gerektirebilir. 414
Kamu düzeni özel hukukun sınırıdır. 415
KOLLUK ÖRGÜTLENMESİ ve YETKİLERİ. 418
KOLLUK İLKELERİ 418
Serbestlik, bildirim ve izin 418
Yasallık, ölçülülük, öze dokunamazlık. 418
Amacı dışında kolluk yetkisi kullanılamaz. 419
Kolluk hizmetinden yararlanma para ödeme koşuluna bağlanamaz 420
Kolluk yetkilerinin zaman ve yer sınırlamaları 420
Kolluk yetkilerinin yarışması ve çatışması. 421
KOLLUK YETKILERI 421
İdari kolluk ve adli kolluk yetkileri. 421
Kamuya açık dinlenme ve eğlence yerlerini denetlemek 423
Konuta ve İşyerlerine girme 424
Üniversiteye girme 424
Bilgi toplama, İletişimin ve Veri trafiğinin izlenmesi 425
Zor ve silah kullanma 426
İfade alma yetkisi 429
İşkence ve zor kullanmada sınırın aşılması. 429
İDARE HUKUKU • XXI
Adli kolluk sınırındaki yetkiler. 429
Kimlik sorma. 430
GBT. 430
Parmak izi ve fotoğraf alınması. 431
Önleme araması. 432
Yakalama, Gözaltı ve Yargıç Güvencesi (Habeas Corpus) 434
Yakalama. 435
Gözaltı. 436
İdari gözaltı (CMK, m.91/4) 437
İdari yaptırım uygulama yetkisi. 438
KOLLUK ÖRGÜTLERI 440
Genel İdari Kolluk – Adli Kolluk Örgütü 441
Jandarma 442
Sahil Güvenlik Komutanlığı 443
Köy korucuları ve güvenlik korucuları 444
Bekçiler 445
Özel Güvenlik 447
Polis. 449
Adli kolluk örgütü ve savcı ilişkisi 450
Adli kollukta denetim, giderim sorumluluğu ve ceza sorumluluğu 453
Kanunsuz emir. 454
Özel idari kolluk (hizmet kolluğu) 454
KAMU HİZMETİNİN İŞGÜCÜ: KAMU PERSONELİ
ÇALIŞMA HAKKI – KAMU HİZMETİNE GİRME HAKKI. 457
İŞGÜCÜNÜN KAMU HİZMETİNE BAĞLANMA BİÇİMLERİ 463
STATÜ İLIŞKISI - SÖZLEŞME İLIŞKISI 463
Anayasal sınıflandırma yasal sınıflandırma ile karıştırılmamalıdır. 467
Anayasada kullanılan adlandırmalar. 467
Farklı hukuk dalları ve ilişkiler için kullanılan farklı adlandırmalar 469
Türler Arası Dağılım (Seçiş) Ölçütü: İşçi – Memur Ayrımı 469
Genel idare esasları 471
Asli ve sürekli görev 472
KAMU HİZMETİNE BAĞLANMADA ÖZEL HUKUK BAĞI:
KAMU İŞÇİSİ. 473
Kamu işçileri. 473
İş sözleşmesinin tipleri 476
İş sözleşmesiyle çalışma biçimleri 476
XXII • İDARE HUKUKU
İş sözleşmelerinin feshi. 478
Kapsam Dışı Personel 479
KAMU HIZMETINDE DOLAYLI ÇALIŞANLAR: TAŞERON İŞÇILERI. 479
Kamu İhale Kanunu hizmet parçalanmasına yasal dayanak oluşturmaz. 480
Devlet Memurları Kanunu’nun hizmet sınıflarının parçalama aracı olarak
kullanılması. 481
İdare ile dolaylı çalıştırdığı şirket işçileri arasındaki ilişkiye
İş Kanunu uygulanabilir 482
III.KAMU GÖREVLİLERİ STATÜSÜNÜN TEMEL ÖĞELERİ:
MEMURLUK REJİMİ ÖRNEĞİ. 485
KAMU GÖREVLİSİ TÜRLERİ. 485
Sözleşmeli Personel 485
Kadro Karşılığı Sözleşmeli Personel 488
Memurluk. 489
Devlet Memurları Kanunu 489
GÖREVE GİRİŞ, STATÜNÜN KURULUŞU 491
Memurluğa giriş 491
Duyuru ve Sınav zorunluluğu. 492
Engelli personel çalıştırma yükümlülüğü. 492
İstisnai memurluk. 492
Sınavın yöntemi 494
Mülakat ve sözlü sınav. 495
Giriş koşulları. 497
Atama 500
Aday memur. 501
Asli memur. 501
Kadro ve atamalarda Cumhurbaşkanının anayasaya aykırı yetkileri. 502
Üst kademe yöneticileri ve anayasaya aykırılık. 504
Özlük dosyası 512
Liyakat, kariyer ve sınıflar 512
Sınıflar. 513
Sınıflar dışı uzmanlık statüsü 514
Memurlarının Yetiştirilmesi 515
Yurtiçi ve yurtdışında devlet memurluğuna eleman yetiştirilmesi. 515
İş güvencesi 516
İşe başlama 517
Memurluktan çekilme (istifa). 517
İDARE HUKUKU • XXIII
Çekilmiş sayılma 519
Görevden uzaklaştırma. 519
Ceza kovuşturmasında izin güvencesi 521
GÖREVDEKİ HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER.526
Çalışma haftası ve işgünü. 526
Yıllık izin 526
Mazeret izni ve doğuma, evlenmeye, ölüme bağlı izinler 527
Hastalık ve refakat izni. 528
Aylıksız izin 528
Memurların görev yerlerinin değiştirilmesi 529
İkinci görev yasağı ve olanağı 530
Vekalet ve vekaleten atama. 531
Geçici görevlendirme 531
Aylık (maaş) 532
Göstergeler ve katsayılar 532
Zam ve tazminatlar. 533
Başarı değerlendirmesine dayalı ödül. 534
Sosyal güvenlik (sigorta ) ve diğer sosyal haklar 535
Yasaklar 536
Kamu hizmetlerinin sürekliliğini bozacak etkinlikte bulunma yasakları:
Toplu çekilme ve grev 536
Toplu çekilme yasağı 536
Grev yasağı ve hakkı 537
Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı. 537
Hediye alma, menfaat sağlama yasağı ve gizli bilgileri açıklama yasağı. 538
Giderim sorumluluğu 539
Görevlinin idareye verdiği zarardan sorumluluğu 539
İdarenin kişilere verdiği zararda görevlinin sorumluluğu 539
Hiyerarşik düzen (Üst – ast ilişkisi) ve kanunsuz emir denetimi. 539
Anayasa ve yasalara sadakat. 542
KAMU HİZMETLERİNDEN DOĞAN ZARARIN GİDERİMİ:
İDARENİN SORUMLULUĞU
I.SORUMLULUĞUN NITELIĞI 545
İDARI SORUMLULUK545
İdarenin sorumluluğunu öngören yasal düzenlemeler de bulunabilir. 548
İdarenin sorumluluğuna ilişkin anayasa kuralları doğrudan uygulanır 548
Tazmin eden devlet, hukuka uygun ve düzgün işleyen devletin
alternatifi değildir 548
İdarenin sorumluluğu adam çalıştıranın sorumluluğu değildir. 549
XXIV • İDARE HUKUKU
İdarenin sorumluluğu, yarışan nitelikte ya da ikincil nitelikte değildir 549
Sorumluluk – dava edilebilirlik 550
Sorumlulukta yargı yolu. 550
Önkarar başvurusunun “zorunlu sulh” başvurusuna dönüşmesi 551
Mahkeme kararlarından doğan zararlardan devletin sorumluluğu. 552
ÇOKLU SORUMLULUK. 553
MADDI ÖĞE: DAVRANIŞ, SONUÇ VE NEDENSELLIK 555
Davranış: Eylem ve İşlemler Toplamı Etkinlik 555
Kamu hizmetin üretiminde özel kişinin etkinliği idareye bağlanabilir557
Nedensellik bağı. 558
İdari örgütün etkinliğinde nedensellik: Örgütsel nedensellik 558
Kusurun nedenselliği oluşturması 560
Denetim görevini yapmamaktan kaynaklanan
sonuçlardan sorumluluk. 562
Üçüncü kişinin eylemi ve kolluk hizmetinde nedensellik bağı. 563
Zarar görenin ya da üçüncü kişinin eyleminin
nedensellik bağını kesmesi 567
Üçüncü kişinin eylemi idarenin eylemi ile birlikte olabilir. 570
Üçüncü kişinin eyleminin nedenselliğe engel olmadığı durumlar. 570
SORUMLULUK TÜRLERI VE İLKELERI.572
HIZMET KUSURUNDAN SORUMLULUK. 572
Hizmet kusuru. 572
Kusurun nesnel niteliği. 573
İdareye Davranış Kalıbı: Düzgün idare 574
Yargı kararlarıyla hizmet normlarının oluşturulması 576
Devletin ekonomik kaynaklarıyla sınırlı ölçüler 578
Kusurun ağırlığı sorumluluğun koşulu değildir 579
Ağır hizmet kusuru giderimi ağırlaştırır. 581
Kusurun Oranlı Dağılımı 582
Kusurun sekiz üzerinden bölüştürülmesi ve çoklu neden. 583
Kusur kategorileri: Hizmetin hiç, geç ya da kötü işlemesi 585
Hizmetin Hiç İşlememesi. 585
Hizmetin geç işlemesi 586
Hizmetin kötü işlemesi 587
Kamu hizmetinin ilkelerine uyulmaması hizmetin kötü işlemesidir 587
Hizmetin kötü işleyip işlemediğini yargılamak zorunlu yerindelik
denetimidir. 587
Hizmetin kötü işlemesi genellikle hizmetin teknik kurallarına
İDARE HUKUKU • XXV
uyulmamasından doğar 587
Hukuka Aykırı İşlem 590
Hak ihlali yaratan hukuka aykırılıklar hizmet kusurdur 594
Kişisel Kusur ve Görevliden İsteme (rücu). 595
a) Hizmet Kusuru – Salt Kişisel Kusur. 595
İdare, görevlisinin hizmete bütünüyle yabancılaşmış
kusurundan sorumlu değildir 596
Görevlinin eyleminin aynı zamanda suç oluşturması hizmet
kusuruna engel değildir. 598
İşkence bir suçtur ancak görevlinin hizmete yabancılaşmış kişisel
kusuru değildir 600
Suç, hizmetin düzgün işleyişinin ihlali olabilir. 602
Hizmet Kusuru – salt kişisel kusur ayrımının yarattığı
yargılama yöntemi sonuçları. 602
b) Rücu (Görevliden İsteme). 604
Rücu sorumluluğunda özel yasal düzenleme . 606
İdari yargı kararında idarenin görevliye rücu etmesine
karar verilmesi 607
KUSURSUZ SORUMLULUK. 608
Hizmet kusuru ve kusursuz sorumluluk ilkesi aynı anda kullanılamaz 610
Tehlike İlkesi.611
Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi 612
Kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesine tipik örnek 613
Yükün genelleşmemiş olması gerekir 614
Tehlike ilkesi – kamu külfetler karsında eşitlik ilkesi. 614
Görevlinin görevi sırasında uğradıkları zararlar 615
Sosyal Risk İlkesi. 615
Tipik toplumsal tehlike: Terör 616
Zarar idarenin eyleminden kaynaklanıyorsa
sosyal risk ilkesi kullanılamaz. 616
Hizmet kusuru araştırmadan sosyal riskin uygulanması yanlıştır 617
III. GIDERIM 618
MADDI GIDERIM. 618
Zararın gerçekleşmiş olması gerekir. Olası zarar karşılanmaz. 620
Malvarlığında oluşan eksilmenin başka kaynaktan ödünlenmiş olması,
giderim sorumluluğunu ortadan kaldırmaz ya da azaltmaz 622
Zararın oluşumunda zarar gören kişinin de kusuru varsa giderimden indirim
yapılması gerekir. 623
Kanıt yükü yoktur. Zarar görenin kusuru mahkeme tarafından
XXVI • İDARE HUKUKU
resen araştırılmalıdır. 624
MANEVI GIDERIM 624
Manevi zararın niteliği 624
Tüzelkişiler de manevi zarar görebilir 625
Maddi zarar doğurmayan bir eylem manevi zarar doğurabilir. 626
Manevi giderimin ölçüsü 627
EGEMENLİĞİN ALANI VE KAMU HİZMETLERİNİN EŞYASI:
KAMU MALLARI
DERECELI SAHIPLIK İLIŞKISI 630
SAHIPLIĞIN TEK BIÇIMI MÜLKIYET DEĞILDIR. 632
Devletin hüküm ve tasarrufu altında olma 636
KAMU MALLARI SAHIPLIK DERECELERI637
Kamu mallarında mülkiyet biçimli sahiplik. 639
İdarenin mülkiyetindeki mal da kamu malıdır 640
İdarenin özel mülkiyet biçiminde sahip olduğu mallar üzerindeki hak ve
yetkileri mal üzerindeki yüklerle sınırlıdır. 640
Medeni Kanunun mülkiyete ilişkin kuralları kamu sahiplik ilişkisinin
özellikleri dikkate alınarak kullanılabilir. 641
İdarenin sahipliğindeki malın tapu kütüğüne kayıtlı olması
mülkiyeti gösterir. 642
Kamu mallarında mülkiyet dışı sahiplik 644
Kıyılar 646
Ormanlar 647
Doğal Servetler 650
Madenler 650
Petrol 651
Jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sular 651
Yeraltı suları. 652
Su ürünleri üretmeye elverişli su sahaları. 652
Yabani zeytinlikler. 653
Mera, Yaylak ve Kışlaklar. 653
İDARENIN MALLARINI YÖNETMESI KAMU HIZMETIDIR 654
KAMU MALLARI REJIMININ OSMANLI KÖKLERI 657
MAL ÜZERINDE YÜKLER VE
YASAL TANIMLI KAMU MALI TÜRLERI. 666
Kadastro Kanunu’na göre kamu mallarının üç grubu:. 668
Kamu hizmeti yükü: Hizmet malları 668
İDARE HUKUKU • XXVII
Kolektif kullanım yükü: Orta malları. 670
Mülkiyet rejimi dışında olma 671
Kamu hizmetine tahsis (özgüleme) 672
Tahsis kamu malı olmanın bir koşulu değildir 672
Kamu hizmetine tahsisli olmak ile sahiplik biçimi
arasında bağlantı yoktur 673
Tahsisin kaldırılması sahiplik biçimini değiştirmez. 674
Kamulaştırma ve tahsis. 675
İdareler arasında tahsis (mal kullandırma). 675
Kamu hizmetine tahsis edilmiş olma, mal üzerinde bir yüktür 676
Tahsis, idarenin mal ile sahiplik ilişkisini değiştirmez. 678
Malın Doğal, Tarihsel ve Kültürel Niteliğinden kaynaklanan yükler. 679
Egemenlik göstergesi olan tarihi yük. 680
Toplumsal tarihsel yük 681
Kültür ve tabiat yükü 681
Yüklerin çözülmesi. 685
III. KAMU MALLARI REJIMININ İLKELERI. 686
Kamu malları tapuya tescil edilmez, tespit edilir. 687
Kamu malı devredilemez (devir ve ferağ yasağı). 687
Kamu malları zamanaşımı ile mülk edinilemez. 688
Sınırlı ayni hak ya da şahsi hak doğuran işlemlere konu edilemez 689
Kamu malları haczedilemez. 691
Kamu malları kamulaştırılamaz 693
Kamu malları özel koruma altındadır. 693
KAMU MALLARINDAN YARARLANMA. 697
Kamu mallarından yararlanma mübadele rejiminden bağışıktır. 697
Kamu malından gereksinim karşılamak doğrudan yararlanma,
kamu malını ticaretin aracı yapmak dolaylı yararlanmadır 697
Hizmet dolasıyla yararlanma 698
Ortak yararlanma 699
Kamu mallarından özel yararlanma. Dışlayıcı yararlanma 700
Kamu mallarından özel yararlanma ücretli, izinli ve geçicidir. 700
Ortak yararlanmadan özel yararlanmaya geçiş. 701
Malın niteliği ile uyumlu – malın niteliği ile çelişen özel yararlanma. 702
İdarelerin kamu mallarından yararlanması. 703
Dışlayıcı (özel) yararlanmanın biçimleri 704
İzinsiz kullanıma yaptırımının (ecrimisil) kullanım yöntemine dönüşmesi. 706
KAVRAM ENDEKSİ.708
