İdare Hukukunda Mücbir Sebep
Av. Arb. Dilara YEKEBAŞ DEĞİRMENCİ
İÇİNDEKİLER
ÖZET.5
ABSTRACT6
İÇİNDEKİLER.7
KISALTMALAR CETVELİ.15
GİRİŞ.19
BİRİNCİ BÖLÜM
İDARE HUKUKUNDA MÜCBİR SEBEP KAVRAMI VE
ŞARTLARI
MÜCBİR SEBEP KAVRAMI VE ŞARTLARI.23
Kavram ve Tanım23
Özel Hukuk Bakımından Mücbir Sebep Kavramı,
Tanımı ve Teoriler23
Kavram ve Tanım23
Teoriler25
Subjektif Teori .26
Objektif Teori27
iii. Tehlike Teorisi.28
Kamu Hukuku Bakımından Mücbir Sebep Kavramı ve
Tanımı.29
İdare Hukukunda Mücbir Sebep Kavramı ve Tanımı.29
Vergi Hukukunda Mücbir Sebep Kavramı ve Tanımı30
Ceza Hukukunda Mücbir Sebep Kavramı ve Tanımı .30
İdare Hukukunda Mücbir Sebebin Şartları 32
Dışsallık (Haricilik) 32
Öngörülemezlik 35
Olayın Sıklıkla Meydana Gelmemesi .36
İçindekiler
8
Olayın Yeri ve Zamanı Bakımından Belirlenebilir
Nitelikte Bulunmaması .36
Olayın Yoğunluğu ve Süresi Bakımından Olağanüstü
Olması.37
ç. Olaya İdarenin Davranışının Sebebiyet Vermemiş
Olması.38
Önlenemezlik39
İdarenin Faaliyet Yeri Konusundaki Seçimi.40
İdarenin Gereken Uyarı ve Düzenlemeleri Yapması41
İdarenin Tesis, Araç ve Gereçlerinin Etkinliği .41
İLLİYET BAĞI KAVRAMI VE TEORİLER.43
Kavram ve Tanım43
İlliyet Bağı Teorileri 44
Şart Teorisi .44
Uygun İlliyet Bağı Teorisi45
İlliyet Bağının Kesilmesi.46
Zarar Görenin Kusuru.47
Üçüncü Kişinin Davranışı 48
Beklenmeyen Hal .51
Mücbir Sebep52
III. MÜCBİR SEBEP İLE BEKLENMEYEN HAL
KAVRAMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI.52
Beklenmeyen Hal Kavramı .52
Beklenmeyen Halin Şartları.52
İdarenin Faaliyetinin İçinden Kaynaklanıyor Olması 52
Öngörülemezlik 53
Önlenemezlik53
İçindekiler
9
Mücbir Sebep İle Karşılaştırılması 53
İKİNCİ BÖLÜM
HUKUKİ DÜZENLEMELERDE MÜCBİR SEBEP KABUL
EDİLEN HALLER
ÖZEL HUKUK MEVZUATINDA YER ALAN
MÜCBİR SEBEP HALLERİ57
Karayolları Trafik Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali 57
Türk Borçlar Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali.61
Türk Ticaret Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali .70
KAMU HUKUKU MEVZUATINDA YER ALAN
MÜCBİR SEBEP HALLERİ74
Vergi Usul Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali74
Mücbir Sebep Kabul Edilen Haller.75
Ağır Kaza, Ağır Hastalık ve Tutukluluk Hali .75
Ağır Kaza Hali .76
Ağır Hastalık Hali.77
iii. Tutukluluk Hali80
Yangın, Yer Sarsıntısı ve Su Basması Gibi Afetler82
Yangın83
Yer Sarsıntısı (Deprem)85
iii. Su Basması.86
Kişinin İradesi Dışında Meydana Gelen Mecburi
Gaybubetler.87
ç. Sahibinin İradesi Dışında Defter ve Belgelerin
Elinden Çıkması88
Mücbir Sebepten Faydalanabilecekler89
Mücbir Sebebin Sonuçları 89
Sürelere Etkisi .89
İçindekiler
10
İdari Sürelere Etkisi .89
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun Kapsamında Sürelere Etkisi 91
iii. Dava Açma Süresine Etkisi .91
Vergi Cezasına Etkisi .94
Harçlar Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali .95
Kabahatler Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali96
Ç. Nüfus Hizmetleri Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali .97
Siyasi Partiler Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali.98
Anayasaya Göre Mücbir Sebep Hali .99
Kurumlar Vergisi Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali .100
Özel Tüketim Vergisi Kanununa Göre Mücbir Sebep
Hali.101
Ğ. Katma Değer Vergisi Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali.101
Gelir Vergisi Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali 102
Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı
Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanuna Göre
Mücbir Sebep Hali .103
III. KARMA HUKUK MEVZUATINDA YER ALAN
MÜCBİR SEBEP HALLERİ104
Maden Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali104
Doğal Gaz Piyasası Kanunu ve Lisans Yönetmeliğine
Göre Mücbir Sebep Hali 107
Elektrik Piyasası Kanunu ve Lisans Yönetmeliğine Göre
Mücbir Sebep Hali .109
Ç. Petrol Kanunu ve Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğine
Göre Mücbir Sebep Hali 113
Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliğine Göre
Mücbir Sebep Hali .115
İçindekiler
11
Enerji Verimliliği Kanunu ve Enerji Kaynaklarının ve
Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair
Yönetmeliğe Göre Mücbir Sebep Hali.124
İş Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali .126
İDARE HUKUKU MEVZUATINDA YER ALAN
MÜCBİR SEBEP HALLERİ132
Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa Göre Mücbir Sebep
Hali .132
Kamu İhale Sözleşmelerinde Açıkça Mücbir Sebep
Sayılan Haller .132
Doğal Afetler.132
Kanuni Grev133
Genel Salgın Hastalık133
ç. Kısmi veya Genel Seferberlik İlanı.134
Mücbir Sebebin Kabulü İçin Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanunu m. 10/f. 2 de Aranan Şartlar134
Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa Göre Mücbir
Sebep Sayılabilecek Haller.136
Kamu İhale Sözleşmelerinde Mücbir Sebebin Sonuçları .139
İdare ve Yüklenicinin Sözleşmeyi Genel Fesih
Sebepleri .139
Mücbir Sebep Nedeniyle Sözleşmenin Feshi veya
Süre Uzatımı .140
İhalelere Katılmaktan Yasaklanmaya Etkisi .144
Kamu İhale Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali.145
Devlet İhale Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali147
Ç. Çevre Kanunu ve Çevresel Etki Değerlendirmesi
Yönetmeliğine Göre Mücbir Sebep Hali150
Yükseköğretim Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali.153
İçindekiler
12
Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu
Ve Uygulama Yönetmeliğine Göre Mücbir Sebep Hali 154
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği İle Odalar ve Borsalar
Kanununa Göre Mücbir Sebep Hali.156
Organize Sanayi Bölgeleri Kanununa Göre Mücbir Sebep
Hali.157
Ğ. Limanlar Kanunu ve Limanlar Yönetmeliğine Göre
Mücbir Sebep Hali .158
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YARGI KARARLARINDA MÜCBİR SEBEP KABUL
EDİLEN VE EDİLMEYEN HALLER, MÜCBİR SEBEBİN
İSPATI VE MEYDANA GETİRDİĞİ SONUÇLAR
YARGI KARARLARINDA KABUL EDİLEN MÜCBİR
SEBEP HALLERİ159
İmkânsızlık Hali 159
Trafik Kazası .160
Yurtdışındaki Firmanın Ekonomik Kriz ve Ödeme
Güçlüğü İçinde Bulunması.161
Ç. Başka İdarelerin İşlemleri162
Dava Açma Süresinin İşlemeyeceği163
Aşırı Yağış.164
Çocukların Küçük ve Ebeveyn Bakımından Mahrum
Olması 165
YARGI KARARLARINDA MÜCBİR SEBEP KABUL
EDİLMEYEN HALLER.166
Ağır Nitelikte Olmayan Hastalık Hali.166
Terör Eylemleri168
Şirket Müdürünün Tutuklu Olması .169
Ç. İşçi Ücretlerindeki Artış 169
İçindekiler
13
Sık Sık Meydana Gelen Sel Olayı .170
İnşaat Sektöründe Yaşanan Malzeme Fiyatlarındaki Artış171
Devalüasyon.174
III. MÜCBİR SEBEBİN İSPATI175
Genel Olarak İspat.175
İspat Yükü176
Mücbir Sebep Halinin Başlangıç ve Bitiş Zamanının
Belirlenmesi178
MÜCBİR SEBEBİN MEYDANA GETİRDİĞİ
SONUÇLAR .178
Sorumluluk Alanında Doğurduğu Sonuçlar 178
İdarenin Kusur Sorumluluğu Bakımından179
İdarenin Kusursuz Sorumluluğu Bakımından 181
Sözleşme Alanında Doğurduğu Sonuçlar183
SONUÇ187
KAYNAKLAR193
