Av. Didem TOMBUL
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER .7
KISALTMALAR 11
GİRİŞ .13
CAYDIRICI ETKİ KAVRAMININ ANLAMI, DOĞUŞU
VE İLGİLİ DİĞER KAVRAMLARLA İLİŞKİSİ 19
GÜNÜMÜZ DEMOKRASİLERİNDE İFADE
ÖZGÜRLÜĞÜNÜN ANLAMI VE CAYDIRICI ETKİ.20
Günümüz Demokrasilerinde İfade Özgürlüğünün
Anlamı .23
Devlet ve İfade Özgürlüğü İlişkisi27
Birey ve İfade Özgürlüğü İlişkisi .30
Toplum ve İfade Özgürlüğü İlişkisi32
Caydırıcı Etki Doktrini 34
Caydırıcı Etki Kavramının Anlamı.34
Çeviri Sorunu40
İlgili Diğer Kavramlarla İlişkisi44
Otosansür 44
Ceza Hukuku Bağlamında Caydırıcılık 51
iii. SLAPP.54
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NDE CAYDIRICI
ETKİ DOKTRİNİNİN DOĞUŞU VE İLK
UYGULAMALARI 60
İki Dünya Savaşı Arası Dönemde Siyasi Atmosfer ve
Amerikan Federal Yüksek Mahkemesi’nin İfade
Özgürlüğü Yaklaşımı.60
Dönemin Siyasi Atmosferi: Birinci Dünya Savaşı
ve I. Kızıl Korku.62
8
Özgürlüğü Yaklaşımı65
İkinci Dünya Savaşı Döneminde Siyasi Atmosfer ve
Yüksek Mahkeme’nin İfade Özgürlüğü Yaklaşımı .70
Dönemin Siyasi Atmosferi: II. Kızıl Korku ve
McCarthycilik.70
II. Kızıl Korku ve Alınan Önlemler70
McCarthycilik .73
Amerikan Federal Yüksek Mahkemesi’nin Değişen
İfade Özgürlüğü Yaklaşımı ve Caydırıcı Etki
Doktrini.76
Mahkemenin Uyguladığı İfade Özgürlüğü
Doktrinleri.77
Caydırıcı Etki Doktrini .79
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ VE TÜRK
ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINDA
CAYDIRICI ETKİ DOKTRİNİ 85
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ VE
CAYDIRICI ETKİ DOKTRİNİNİN GENEL
GÖRÜNÜMÜ87
Caydırıcı Etki Doktrinin Kapsamı .87
Caydırıcı Etki Doktrininin Ortaya Çıkışı ve İlk
Uygulamaları 87
Caydırıcı Etki Doktrininin Uygulanmasına
Dair Genel Tespitler89
Caydırıcı Etki Doktrininin Uygulanmasında
Ortaya Çıkan Tutarsızlıklar.92
Caydırıcı Etki Doktrininin Uygulandığı Diğer Hak
ve Özgürlükler 94
Özel Hayata Saygı Hakkı 95
Mahkemeye Başvuru Hakkı 96
9
iii. Din ve Vicdan Özgürlüğü98
Haklara Getirilecek Kısıtlamaların Sınırlanması .98
Yasalardan Kaynaklanan Caydırıcı Etki ve Norm
Denetimi Kararlarında Caydırıcı Etki Doktrininin
Yetersiz Kullanımı100
Yasalardan Kaynaklanan Caydırıcı Etki .101
Lafzı ve Uygulama Kapsamı
İtibarıyla Belirsiz Yasalar101
Yeknesak Düzenleme Yokluğunun
Sebep Olduğu Belirsizlik.104
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
Kararlarında Yasalardan Kaynaklanan
Caydırıcı Etkinin Değerlendirilmesi .105
iii. Norm Denetimi Kararlarında Caydırıcı
Etki Doktrininin Yetersiz Kullanımı .109
Kabul Edilebilirlik Kriterlerinde Caydırıcı Etki 114
Mağdurluk Statüsü ve Caydırıcı Etki116
Doğrudan Mağdurluk117
Potansiyel Mağdurluk .119
Önemli Zarar Ölçütü ve Caydırıcı Etki.121
TÜRK HUKUKUNDA CAYDIRICI ETKİ
DOKTRİNİNİN GÖRÜNÜMÜ 123
İfade Özgürlüğünde Caydırıcı Etki125
Basın Özgürlüğü ve Caydırıcı Etki.125
Basın Özgürlüğü ve İnsan Hakları
Raporlarında Basın Özgürlüğünün Genel
Durumu .127
Mahkeme Kararlarında Basın Özgürlüğü ve
Caydırıcı Etki130
Gazetecilerin Fiziki Bütünlüğünün
Korunması .131
Gazeteciler Hakkında Yürütülen Cezai
Süreçler ve Caydırıcı Etki .133
10
Özel Hukuk Yaptırımları ve Caydırıcı
Etki 137
Haber Kaynağını Açıklamaya Zorlama.138
Akademik İfade Özgürlüğü ve Caydırıcı Etki 143
İnsan Hakları Raporlarında Türkiye’de
Akademik İfade Özgürlüğü.145
Mahkeme Kararlarında Akademik
Özgürlükler ve Caydırıcı Etki.148
Yargılama Öznelerinin İfade Özgürlüğü ve
Caydırıcı Etki153
Avukatların İfade Özgürlüğü 153
Avukatların İfade Özgürlüğünün Genel
Görünümü153
Mahkeme Kararlarında Avukatların İfade
Özgürlüğü156
Hâkim ve Savcıların İfade Özgürlüğü 160
Toplu Eylem Özgürlüklerinde Caydırıcı Etki164
Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü ve
Caydırıcı Etki165
İnsan Hakları Raporlarında Toplantı ve
Gösteri Yürüyüşü Özgürlüğü 166
Hak Kullanımına Yönelik Müdahaleler ve
Caydırıcı Etki168
iii. Sendikal Haklar ve Caydırıcı Etki 172
Sivil Toplum Örgütleri ve Caydırıcı Etki .174
İnsan Hakları Raporlarında Sivil Toplumun
Genel Durumu.177
Mahkeme Kararlarında Sivil Toplum ve
Caydırıcı Etki179
SONUÇ 181
KAYNAKÇA.187
