İhmali Suçlarda İştirak

Dr. Özge BOZKURT

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. 5

İÇİNDEKİLER  11

KISALTMALAR . 17

GİRİŞ . 19

BİRİNCİ BÖLÜM

CEZA HUKUKUNDA İHMAL KAVRAMI VE

SUÇ TEORİSİ İÇİNDEKİ YERİ

CEZA HUKUKUNDA İHMAL KAVRAMI . 25

Genel Olarak 25

Sözlüklerde ve Normatif Metinlerde İhmal Kavramı. 27

İhmali Hareketin Niteliği ve Suç Teorisi İçindeki Yeri 29

Hareket Teorilerinin İhmale Bakış Açısı 30

Ontolojik Teoriler. 32

Normativist Teoriler. 50

Değerlendirme. 56

Hareket-İhmal İlişkisi Ekseninde Ortak Üst Terim Arayışı. 62

Değerlendirme 64

İHMALİ HAREKETİN İCRAİ HAREKETTEN AYRIMI 65

İcra ve İhmal Ayrımının Sorun Teşkil Ettiği Örnek Olaylar. 65

İcra-İhmal Ayrımında Farklı Görüşler 70

Vücut Hareketi Ölçütü 71

Enerji Kullanımı Ölçütü . 72

Nedensellik Ölçütü . 76

Nedensellik Ölçütü ile Enerji Kullanımı Ölçütünün Birlikte

Kullanılması Yönündeki Karma Görüş. 78

Sosyal Mana Ölçütü 78

Ağırlık Noktası Ölçütü . 79

İcraya Ağırlık Veren Görüş 81

Hukuki Değerlere Saygı Gösterilmesini Talep Etme Hakkına İlişkin

Kriter. 83

12 İçindekiler

Karma Görüşler . 83

İcra-İhmal Ayrımını Sorunlu veya Olanaklı Bulmayan Görüşler 86

Değerlendirme. 87

İcra Suretiyle İhmal 93

III. İHMALİ SUÇLAR .96

Genel Olarak 96

İhmali Suçların Türleri Arasında Yapılan Ayrımın Kriterleri 100

Maddi Kriter 100

Şekli Kriter. 103

Davranış Normlarının Niteliği Kriteri. 105

Garantörlük Kriteri 107

İcraya Eşitlik Kriteri 108

Hukuki Yükümlülüğün Niteliği Kriteri 108

Değerlendirme 109

İhmali Suçların Yapısı . 110

Gerçek İhmali Suçlar ve Tipiklik Unsurları. 110

Gerçek Olmayan İhmali Suçlar 112

Genel Olarak. 112

Gerçek Olmayan İhmali Suçların Unsurları. 113

Tipikliğin Maddi Unsurları 119

Emredilen Hareketin Yapılmaması 119

Neticenin Meydana Gelmesi . 120

Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet 120

Neticenin Önlenmesi Yükümlülüğünün Bulunması

(Garantörlük) . 126

(a) Genel Olarak . 126

(b) Garantörlüğün Kaynakları. 127

İhmali Hareketin İcrai Harekete Eşdeğerliği 138

Tipikliğin Manevi Unsurları. 139

Hukuka Aykırılık Unsuru . 142

İhmali Suçlarda Kusur. 143

İHMALİ SUÇLARIN BAZI CEZA HUKUKU KAVRAMLARIYLA İLİŞKİSİ 144

Özgü Suç ve Yükümlülük Suçu Kavramları ve Aralarındaki İlişki 144

İhmali Suç ve Özgü Suç İlişkisi 150

Bizzat İşlenebilen Suç Kavramı ve İhmali Suçlarla İlişkisi . 151

İçindekiler 13

İKİNCİ BÖLÜM

İHMALİ SUÇLAR İLE ÖZGÜ VE BİZZAT İŞLENEBİLEN SUÇLARDA

FAİLLİK VE ŞERİKLİK AYRIMI

SUÇA İŞTİRAKTE FAİLLİK VE ŞERİKLİK AYRIMI 157

Genel Hatlarıyla İştirak Kurumu 157

Suça İştirakte Cezalandırmaya İlişkin Sistemler 158

Suça İştirakte Faillik ve Şeriklik Ayrımı 164

Genel Açıklamalar. 164

Subjektif Teori ve Normatif Kombinasyon Teorisi 166

Şekli Objektif Teori . 171

Maddi Objektif Teori ve Geliştirilmiş Hali Olarak Fiil Hakimiyeti

Teorisi . 172

Fiil Hakimiyeti Teorisine Yakın Diğer Teoriler ve Bağımsız Teoriler 177

Türk Hukuku Bakımından Durum . 178

ÖZGÜ SUÇLARDA FAİLLİK VE ŞERİKLİK AYRIMI 180

Ayrım Konusunda İleri Sürülen Görüşler. 180

Türk Ceza Kanunu’nun Benimsediği İlke ve Buna Yönelik Eleştiriler. 185

Suç Teşkil Eden Hareketin Yalnız Extraneus Tarafından İşlenmesi

Halinde Suça Katılanların Ceza Sorumluluğunun Belirlenmesi Sorunu . 189

Extraneus’un Özgü Suçun Faili Olarak Sorumlu Tutulup Tutulamayacağı

Sorunu. 197

III. BİZZAT İŞLENEBİLEN SUÇLARDA FAİLLİK VE ŞERİKLİK AYRIMI. 205

İHMALİ SUÇLARDA FAİLLİK VE ŞERİKLİK AYRIMI 210

Genel Açıklamalar . 210

İcrai Suçlarda Faillik ve Şeriklik Ayrımına İlişkin Görüşlerin İhmali Suçlar

Alanında da Uygulanmasına İlişkin Yaklaşımlar. 211

Subjektif Teori ve Bu Bağlamda Fail İradesi ile Kişisel Çıkar

Kavramlarının Kullanımı 211

Şeriklik Teorisi. 211

Yükümlülük Durumuna Odaklanan Teoriler 213

Yükümlülük Suçları Teorisi (Pflihtdeliktslehre) . 213

Yükümlülüğün İçeriğine Göre Yapılan Ayrım 215

Objektif-Normatif Fiil Hakimiyeti Teorileri 217

Genel Olarak. 217

Potansiyel Fiil Hakimiyeti Teorisi 218

Neticeyi Önleme Gücü Işığında Normatif Fiil Hakimiyeti Teorisi 220

Bağımsız Kombinasyonel Teoriler . 223

14 İçindekiler

Türk Hukukunda İleri Sürülen Görüşler . 226

Değerlendirme. 227

İHMALİ SUÇLARDAŞERİKLERİNCEZALANDIRILABİLMESİNİNESASI (BAĞLILIK

KURALI) VE NİTELİKLİ HALLERİN SUÇ ORTAKLARINA SİRAYETİ231

Genel Hatlarıyla Şerikliğin Temeli ve Bağlılık Kuralı. 231

Nitelikli Hal ve Özel Kişisel Unsur İlişkisi Bağlamında Garantörsel

Yükümlülüğün Şeriklerin Ceza Sorumluluğuna Etkisi. 239

İhmal Alanında Şeriklerin Cezalandırılabilirliğinin Esası ve Özel

Yükümlülük Şartının Şerikin Sorumluluğu Bakımından Gerekli Olup

Olmadığı Meselesi . 248

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İHMALİ SUÇLARDA İŞTİRAKİN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ

İHMALİ HAREKETLE İŞTİRAK .253

Genel Olarak 253

Faillik 253

Müşterek Faillik. 253

Genel Olarak. 253

İhmali Hareketle Müşterek Faillik 258

Dolaylı Faillik . 260

Genel Olarak. 260

İhmali Hareketle Dolaylı Faillik . 273

Şeriklik . 283

Azmettirme . 283

Genel Olarak. 283

İhmali Hareketle Azmettirme. 288

Yardım Etme 292

Genel Olarak. 292

İhmali Hareketle Yardım Etme . 296

İHMALİ SUÇA İŞTİRAK 301

Genel Olarak 301

Faillik 302

Müşterek Faillik. 302

Dolaylı Faillik . 309

Şeriklik . 313

Azmettirme . 313

Yardım Etme 316

İçindekiler 15

III. DOĞAL AFETLER VE İŞLETMESEL FAALİYETLER ÇERÇEVESİNDE MEYDANA

GELEN ZARARLARIN İHMALİ SUÇLARDA İŞTİRAKE İLİŞKİN İLKELER

BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ. 319

Doğal Afetlerin Bir Örneği Olarak Depremin Meydana Getirdiği Zararlar

ve İştirak Meselesi. 319

İşletmesel Faaliyetler Çerçevesinde Meydana Gelen Zararlardan

Sorumluluğun İştirake İlişkin İlkeler Bağlamında Değerlendirilmesi . 328

Ekskurs: Deprem Sonucu Meydana Gelen Neticelerden Sorumluluk . 335

İCRAİ VE İHMALİ HAREKETLE İŞTİRAK KONUSUNA İLİŞKİN ORTAK

SORUNLAR  340

Genel Olarak 340

Dolaylı Faillikte Hata Halleri 340

Failin Hatası, Sapma ve Sınırı Aşımı Hallerinde Suç Ortaklarının

Sorumluluğu  343

Neticesi Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda İştirak 347

SONUÇ  351

KAYNAKÇA