Sermaye Piyasası Hukukunda Çağrı Yoluyla Hisse Senedi Toplanması
SERMAYE PİYASASI HUKUKUNDA ÇAĞRI YOLUYLA HİSSE SENEDİ TOPLANMASI
İlhan DİNÇ
- Anonim Ortaklıklarda Pay, Hisse Senedi Kavramları Ve Sermaye Piyasası Aracı Olarak Hisse Senetleri
- Çağrı Yoluyla Hisse Senedi Toplanması, Hukuki Niteliği, Unsurları Ve Bu Müesseseye Hakim Prensipler
- Çağrı Yoluyla Hisse Senedi Toplanması İşleminin İşleyiş Prosedürü
- Çağrıda Bulunma Yükümlülüğü
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
KISALTMALAR
GİRİŞ
I. SUNUŞ
II. TARİHÇE
III. KONUNUN İLGİLİ OLDUĞU HUKUK DALLARI
IV. ÇALIŞMANIN AMACI VE İNCELEME PLANI
BİRİNCİ BÖLÜM
ANONİM ORTAKLIKLARDA PAY, HİSSE SENEDİ KAVRAMLARI VE SERMAYE PİYASASI ARACI OLARAK HİSSE SENETLERİ
§ 1. ANONİM ORTAKLIKTA PAY KAVRAMI
I. GENEL OLARAK
II. ANONİM ORTAKLIKTA PAY
III. ANONİM ORTAKLIKTA PAYIN ÇEŞİTLİ ANLAMLARI
A. Esas Sermayenin Bir Parçası Olarak Pay
B. Hisse Senedi Anlamında Pay
C. Pay Sahipliği Mevkii Olarak Pay
D. Pay Sahibinin Hak ve Borçlarının Kaynağı Olarak Pay
§ 2. ANONİM ORTAKLIKTA HİSSE (PAY) SENEDİ KAVRAMI
I. GENEL OLARAK HİSSE SENETLERİ
A. Hisse Senedi Kavramı
B. Hisse Senedinin Sahibine Bahşettiği Haklar
C. Hisse Senedi Çeşitleri
II. HİSSE SENEDİNDE DEĞER KAVRAMI
A. Hisse Senedinin İtibarî (Nominal) Değeri (Par Value)
B. Defter Değeri (Book Value)
C. Tasfiye Değeri (Liquidation Value)
D. Piyasa (Borsa) Değeri (Market Value)
§ 3. SERMAYE PİYASASI ARACI OLARAK HİSSE SENETLERİ
I. SERMAYE PİYASASI ARACI KAVRAMI
A. Menkul Kıymetler
B. Diğer Sermaye Piyasası Araçları
II. HİSSE SENETLERİNİN MENKUL KIYMET NİTELİĞİ
III. HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIKLARDA HİSSE SENEDİ
A. Halka Açık Anonim Ortaklık Kavramı
B. Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Hisse Senedinin Özellikleri
1. Payların Senede Bağlanma Zorunluluğu
2. Hisse Senedi Bedellerinin Tam Olarak Nakden Ödenmesi Zorunluluğu
İKİNCİ BÖLÜM
ÇAĞRI YOLUYLA HİSSE SENEDİ TOPLANMASI, HUKUKİ NİTELİĞİ, UNSURLARI VE BU MÜESSESEYE HÂKİM PRENSİPLER
§ 4. ÇAĞRI YOLUYLA HİSSE SENEDİ TOPLANMASINA İLİŞKİN GENEL BİLGİ
I. GENEL OLARAK
II. TERMİNOLOJİ
III. KONU İLE İLGİLİ POZİTİF HUKUK DÜZENLEMELERİ
A. Sermaye Piyasası Hukukuna İlişkin Mevzuat
1. Sermaye Piyasası Kanunu
2. Sermaye Piyasası Kurulu Tebliğleri
a. Seri IV No: 8 Sayılı Tebliğ
b. Özel Durumların Kamuya Açıklanmasına İlişkin Esaslar Tebliği
c. Diğer Tebliğler
B. Türk Ticaret Kanunu
C. Rekabet Hukukuna İlişkin Mevzuat
D. Türk Parasının Kıymetini Koruma Mevzuatı
E. Pay Sahipliği Değişikliği Açısından İzin Sistemi Getiren Düzenlemeler
IV. ÇAĞRI YOLUYLA HİSSE SENEDİ TOPLANMASI ŞEKİLLERİ
A. Yöntem Açısından
1. “Any-and-All Cash Offer” Yöntemi ile Çağrıda Bulunma
2. İki Aşamalı Teklif Yöntemi ile Çağrıda Bulunma (Front-End Loaded, Two-Tiered Tender Offers)
a. İki Aşamalı Teklif Yönteminin Gelişimi
b. İki Aşamalı Teklif Yönteminin İşleyişi
c. İki Aşamalı Teklif Yönteminin Faydaları
(1). Düşük Maliyet Avantajı
(2). Savunma Önlemlerini Bertaraf Fonksiyonu
3. Alternatif Fiyat ile Çağrıda Bulunma
B. Kullanılan Finansman Kaynakları Açısından
1. Dış Kaynak Finansmanı ile Çağrıda Bulunma (Leveraged Buyouts)
a. Genel Olarak
b. Risk Sermayesi Yatırım Ortaklıkları
2. Borçlanma Senedi Finansmanı (Junk Bond) ile Çağrıda Bulunma
C. Teklif Sahibinin Davranışı Açısından
1. Hedef Ortaklık Yönetimi ile Uzlaşmadan Çağrıda Bulunma Yöntemi (Hostile/Aggressive/Unwelcomed Takeover Bids)
2. Hedef Ortaklık Yönetimi ile Uzlaşarak Çağrıda Bulunma (Friendly/ Agreed Takeover Bids)
D. Yöneticilerin Görevini Sürdürdükleri Ortaklık Payları İçin Çağrıda Bulunması (Management Buyouts-MBOs)
E. Zorunluluk – İhtiyarilik Açısından
1. İhtiyarî Olarak Çağrıda Bulunma (Voluntary Tender Offers)
2. Zorunlu Olarak Çağrıda Bulunma (Mandatory Tender Offers)
§ 5. ÇAĞRI YOLUYLA HİSSE SENEDİ TOPLANMASI MÜESSESESİNİN DOĞUŞU VE HUKUKİ NİTELİĞİ
I. GENEL OLARAK
II. GÜÇ BOŞLUĞU
A. Kavram
B. Pay Sahiplerinin Toplantıya Katılmamasının Sonuçları
III. ÇAĞRI YOLU İLE HİSSE SENEDİ TOPLANMASINA İLİŞKİN TEORİLER
A. Genel Olarak Müesseseyi İzaha Çalışan Teoriler
1. Ortaklık Kontrolünün Pazarı Teorisi (Theory of the Market for Corporate Control)
2. Ortak Güç Kazancı Teorisi (Theory of Synergy Gains)
3. İnhisar Yetkisi Teorisi (Theory of Monopoly Benefits)
4. Yönetimsel Menfaatler Teorisi (Theory of Managerial Benefits)
5. Hedef Ortaklığın “Yağmalanması” Teorisi (Theory of Looting the Target Company)
B. Müessesenin Lehindeki ve Aleyhindeki Görüşler
1. Lehteki Görüşler
a. Etkin Çalışan Piyasa Görüşü
b. Ortak Güç Kazancı Görüşü
c. Çağrının Ortaklık Yönetimi Üzerindeki Disiplin Unsuru Görüşü
2. Aleyhteki Görüşler
a. Ortaklığın Bağımsız Kalma Hakkı Görüşü
b. Yönetimsel Menfaatler Görüşü
C. Teorilerin Değerlendirilmesi
IV. ÇAĞRIDA BULUNMA İŞLEMİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
A. Genel Olarak
B. Çağrıda Bulunma İşleminde İcap ve Kabul
1. İcap
2. Çağrıda Bulunma Beyanının Alenî İcap Niteliği
3. Teklifin Geri Alınması
4. Kabul Beyanı
C. Akit Öncesi Kusurlu Davranış (Culpa in Contrahendo) Sorumluluğu
§ 6. ÇAĞRI YOLUYLA HİSSE SENEDİ TOPLANMASININ UNSULARI
I. GENEL OLARAK
II. TEKLİF/ÇAĞRI (OFFER/BID)
A. Genel Olarak
B. Klasik Teklifler (Conventional=Traditional Tender Offers)
C. Klasik Tekliflere Nazaran Genişletilmiş Teklifler
III. TEKLİF SAHİBİ (BIDDER/OFFEROR)
A. Münferit Teklif Sahibi
B. Birlikte Hareket Eden Kişilerden Oluşan Teklif Grubu
1. Genel Olarak
2. Mukayeseli Hukuktaki Durum
a. ABD Sistemi
b. İngiliz Sistemi
c. Alman Sistemi
d. AB Sistemi
3. Seri IV No: 8 Sayılı Tebliğ Sistemi
IV. HEDEF ORTAKLIK (TARGET/OFFEREE COMPANY)
A. Halka Açık Anonim Ortaklıklar
B. Hisse Senetleri Borsada İşlem Gören Bankalar
V. BEDEL (PREMIUM/CONSIDERATION)
A. Genel Olarak
B. Teklif Edilecek Bedelin Tespiti
C. Bedel Türleri
1. Nakit Karşılığı Çağrıda Bulunma (Cash Tender Offers)
2. Trampa Karşılığı Çağrıda Bulunma (Exchange Tender Offers)
VI. TEKLİF SÜRESİ (OFFER PERIOD)
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÇAĞRI YOLUYLA HİSSE SENEDİ TOPLANMASI İŞLEMİNİN İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ
§ 7. ÇAĞRI YOLUYLA HİSSE SENEDİ TOPLANMASINDA KAMUYU AYDINLATMA VE BİLGİ VERME
I. İLKE OLARAK KAMUNUN AYDINLATILMASI
A. Genel Olarak
B. Tanım ve İlkenin Amacı
II. ÇAĞRIDA BULUNMA İŞLEMİNDE KAMUYU AYDINLATMA
A. Çağrıda Bulunma İşleminde Kamuyu Aydınlatmanın Gerekliliği
B. Kamunun Aydınlatılmasına İlişkin Teoriler
1. Fiyat Teorisi (Price-Only Disclosure Theory)
2. Yeni İhraç Edilmiş Pay Teorisi (New-Security Theory)
3. Zorunlu Kamuyu Aydınlatmanın Başarısızlığı Teorisi (Failure-of-Mandated-Disclosure)
4. Dürüstlük ve Yatırımcı Güveni Teorisi (Fairness/Investor Confidence Theory)
III. SERİ IV NO: 8 SAYILI TEBLİĞ HÜKÜMLERİNDE KAMUYU AYDINLATMA VE BİLGİ VERME
A. Genel Olarak
B. Çağrıda Bulunma İşleminde Teklife İlişkin Aşamalar
1. Teklif Metni ve Bilgi Formunun Hazırlanması
a. Zorunlu Bilgi Formunda Bulunması Gerekli Hususlar
(1). Hisseleri Toplanması Amaçlanan Ortaklığa İlişkin Bilgiler
(2). Çağrıda Bulunanın Hisse Senetleri Toplanması Amaçlanan Şirket ile Mevcut Sermaye, Yönetim ve Ticari İlişkisi
(3). Toplanacak Hisse Senetlerinin Özellikleri
(4). Birim Hisse Senedi İçin Teklif Edilen Fiyat
(5). Çağrıda Bulunanın Çağrıya Konu Olan Hisse Senedinden Elinde Mevcut Olup Olmadığı Varsa Adet ve Nominal Değeri
(6). Hisse Senetlerinin Alımında Kullananılacak Fona İlişkin Bilgiler
(7). Yönetimin İktisap Edilmesi Halinde Gelecekte Yapılması Planlanan Tasarruflar ve Yöneticilere Sağlanacak Hak ve Menfaatler Hakkında Bilgi
(8). Satınalmaya Aracılık Edecek Kuruluş ve Adresi
(9). Satın Almanın Başlangıç ve Bitiş Tarihleri
(10). Kurul Tarafından İstenilen Sair Bilgiler
b. Zorunlu Bilgi Formunun Nitelikleri
2. Bilgi Formu ve Teklif Metninin Kurula Sunulması
3. Kurul Kararı ve Teklifin Duyurulması
4. Çağrının Açık Kalacağı Süre
5. Hedef Ortaklığın Çağrı Sonrası Durumu Hakkında Bilgi
§ 8. ÇAĞRI YOLUYA HİSSE SENEDİ TOPLANMASINDA ARACILIK SÖZLEŞMESİ
I. SERMAYE PİYASASINDA ARACILIK FAALİYETİ
A. Genel Olarak Aracılık Faaliyeti
B. Sermaye Piyasası Araçlarıyla İlgili İşlemlerde Aracılık
C. Aracılık Faaliyetlerinin Hukuki Niteliği
II. ÇAĞRIDA BULUNMA İŞLEMİNDE ARACILIK SÖZLEŞMESİ
A. Genel Olarak
B. Çağrıda Bulunma İşleminde Aracılık Sözleşmesinin Tarafları
C. Çağrıda Bulunma İşleminde Aracılık Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
D. Çağrıda Bulunma İşleminde Aracılık Sözleşmesinde Bulunması Gerekli Hususlar
1. Alınacak Ücret, Komisyon ya da Diğer Menfaatler
2. Çağrıda Bulunanlarca Alım İçin Banka ya da Aracı Kuruma Tevdi Edilecek Para Tutarı ve Paranın Yetersiz Kalması Halinde Uygulanacak Prosedüre İlişkin Bilgi, Bu Konuda Banka ya da Aracı Kurumun Yükümlülükleri
3. İlan, Duyuru ve Reklamlar ile Kurul’a Sunulacak Bilgilere İlişkin Sorumluluk Esasları
§ 9. ÇAĞRIYA KARŞILIK VERİLMESİ VEYA ÇAĞRIYA KARŞI SAVUNMA ÖNLEMLERİ ALINMASI
I. PAY SAHİPLERİNİN ÇAĞRIYA KARŞILIK VERMESİ
A. Genel Olarak
B. Çağrıya Katılma Esasları
C. Hisse Senetlerinin Genel Hükümler Doğrultusunda Satılması
II. ÇAĞRIYA KARŞI SAVUNMA ÖNLEMLERİ ALINMASI
A. Genel Olarak Savunma Önlemi ve Savunma Önleminin Niteliği
B. Mukayeseli Hukukta Savunma Önlemleri
1. Teklif Öncesi Savunma Önlemleri (Pre-Bid/Pre-Offer Defences)
a. Ortaklık Statüsü ile Kabul Edilen Önlemler (Shark Repellant)
b. Hak İhdası Sureti ile Alınacak Önlemler (Poison Pills)
2. Teklifin Yapılmasından Sonra Alınacak Önlemler (Post-bid/Post-Offer Defences)
a. Hedef Ortaklık Tarafından Potansiyel Adaylara Payların Satışı Sureti ile Alınabilecek Savunma Önlemi (White Knight)
b. Üçüncü Şahıslara Alım Hakkı Tanınması Sureti ile Alınabilecek Savunma Önlemleri (Lockup Options)
c. Hedef Ortaklıkta Yapısal Değişiklikler Sureti ile Alınabilecek Savunma Önlemleri
d. Teklif Sahibine Karşı Teklif Yapılması (Pac-Man Defense)
e. Diğer Savunma Önlemleri
C. Türk Hukukunda Savunma Önlemleri
1. Teklif Öncesi Savunma Önlemleri (Pre-bid Defences)
a. Bağlı Nama Yazılı Hisse Senedi İhracı
b. İmtiyazlı Pay İhracı
c. Pay Sahiplerine Yeni Pay Alma ve Payı Borçlanma Senediyle Trampa Etme Hakkı Tanınması
d. Diğer Savunma Önlemleri
2. Teklifin Yapılmasından Sonra Alınacak Önlemler (Post-bid Defences)
a. Sermaye Artırımı
b. Üçüncü Şahıslara Alım Hakkı Tanınması Suretiyle Savunma Önlemleri Alınması
c. Hedef Ortaklık Tarafından Ortak Hareket Eden Potansiyel Adaylara Payların Satışı Suretiyle Alınabilecek Savunma Önlemleri
d. Diğer Savunma Yöntemleri
§ 10. ÇAĞRIDA BULUNMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
I. GENEL OLARAK
II. ZORUNLU ÇAĞRIYA İLİŞKİN HÜKÜMLERİ HAKLI KILAN TEMEL GEREKÇELER
A. Ortaklık Kontrolünü İktisap Etmek İçin Ödenen Primin Geniş Yatırımcı Gruplarına Dağıtılması
B. Azınlıkta Kalan Pay Sahiplerinin Menfaatlerinin Korunması
C. Ortaklıktaki Önemli Yapısal Değişiklikler
III. SERİ IV NO: 8 SAYILI TEBLİĞ HÜKÜMLERİNDE ÇAĞRIDA BULUNMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
A. Çağrıda Bulunma Yükümlülüğüne İlişkin Hükümlerin Niteliği
1. Anonim Ortaklıklar Hukuku Açısından Tek Borç İlkesinin İstisnası
2. Sözleşmeler Hukuku Açısından Sözleşme Özgürlüğü İlkesinin İstisnası
3. Çağrı Zorunluluğuna İlişkin Hükümlerin Dar Yorumlanması
B. Çağrıda Bulunma Zorunluluğu Doğuran Pay İktisapları
1. Doğrudan veya Dolaylı Olarak Bir Ortaklığın Sermayesinin ve Oy Haklarının % 25’i veya Daha Fazlasının ya da bu Orana Bağlı Olmaksızın Yönetim Kontrolünü Sağlayan Payların İktisap Edilmesi
a. Ortaklık Sermayesinin ve Oy Haklarının % 25’inin İktisabı
b. Yönetim Kontrolünü Sağlayan Payların İktisabı
c. Tebliğ’de Öngörülen Kontrol Oranlarının Aşılması
(1). Blok ya da Münferit Alımlar
(2). İhtiyari Çağrıda Bulunma
(3). Hisse Alım Sözleşmesi
(4). Birleşmede Dolaylı İştirak İlişkisi
(5). Sermaye Artırımı Neticesinde Oluşan Yeni Payların İktisabı
(6). Payların Yeni Kurulan Ortaklığa Ayni Sermaye Olarak Konulması
d. Kontrol Oranlarının Doğrudan ya da Dolaylı Olarak Aşılması
2. % 25 ile % 50 Oranındaki Ortaklık Sermaye ve Oy Hakkının Herhangi Bir 12 Aylık Süre İçerisinde % 10 ya da Daha Fazla Arttırılması
C. Zorunlu Çağrıda Pay Sahiplerine Teklif Edilecek Fiyata İlişkin Esaslar
1. Çağrı Fiyatının Tespitinde Asgari Sınırlar
a. İhtiyari Çağrıda Bulunma İşlemiyle Gerçekleşen İktisaplar
b. Blok Alım İşlemiyle Gerçekleşen İktisaplar
c. Diğer Yöntemlerle Gerçekleşen İktisaplar
2. Teklif Edilecek Bedelin Niteliği
IV. ÇAĞRI YÜKÜMLÜLÜĞÜDEN MUAFİYET
A. Genel Olarak
B. Çağrı Yükümlülüğünden Muafiyet Kararı Verilebilecek Haller
1. Ortaklığın Hisse Senetlerinin ve Oy Haklarının İktisabının, Ortaklığın Mali Yapısının Güçlendirilmesi Bakımından Zorunlu Olan Bir Sermaye Veya Yönetim Yapısı Değişikliği Gereğince Gerçekleştirilmesi
2. Ortaklığın Hisse Senetlerinin ve Oy Haklarının İktisabının, TTK’nın 388. Maddesinin İkinci Fıkrasının Birinci Cümlesindeki Yetersayı ile Toplanan Ortaklık Genel Kurulunda Onaylanması
3. Ortaklığın Hisse Senetlerinin ve Oy Haklarının İktisabına Rağmen Ortaklığın Sermaye Dağılımı Gereğince Yönetim Hâkimiyetinde Hiç Bir Değişiklik Olmaması
4. Ortaklığın Hisse Senetlerinin ve Oy Haklarının Yasal Zorunluluklar Sonucunda İktisap Edilmesi veya Oranların İstenmeden Aşılması Hallerinde Çağrı Yapma Zorunluluğunu Gerektiren Kısmın Kurul’ca Belirlenecek Asgari Sürede Elden Çıkarılacağının Taahhüt Edilmesi
5. Özelleştirme Kapsamındaki Ortaklıklarda Kamu Paylarının Satışında Çağrı Yükümlülüğü Doğduğu Takdirde, Özelleştirme Uygulamalarının Amacı Dikkate Alınarak Getirilecek Muafiyet Kararı
C. Muafiyet İçin Kurul Kararı
V. ÇAĞRI YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ
A. Genel Olarak
B. Çağrı Yükümlülüğünü Yerine Getirmemenin Müeyyideleri
1. SerPK 47/A Hükmü Uyarınca İdari Para Cezası Uygulanması
2. B.K. m. 101 vd. Hükümleri Uyarınca Aynen İfa Davası
a. Aynen İfa Davasının Şartları
(1). Çağrı Zorunluluğunun Doğmuş Olması
(2). Çağrıda Bulunulmamış Olması
b. Aynen İfa Davasının Sonuçları
3. Oy Hakkının Askıya Alınması
SONUÇ
KAYNAKÇA
