İngiltere ve Türk Hukukunda Karşılaştırmalı Çocukların Cezai Sorumluluğu

Öğr. Gör. Av. Murat Alper GÜVEN

İÇİNDEKİLER

ÖZET.5

ABSTRACT6

İÇİNDEKİLER.7

KISALTMALAR13

GİRİŞ.15

BİRİNCİ BÖLÜM

ÇOCUK VE ÇOCUK HUKUKU KAVRAMI VE ÇOCUK

KAVRAMI İLE ÇOCUK HUKUKUNUN ULUSAL VE

İNGİLİZ HUKUKUNDAKİ YERİ VE ULUSLARARASI

HUKUKTA ÇOCUK HAKLARI

ÇOCUK VE ÇOCUK HUKUKU KAVRAMINA

GENEL BAKIŞ 17

ÇOCUK KAVRAMI18

2.1. Hukukta Çocuk Kavramı.19

2.2. Tarihsel Süreçte Çocuk Kavramı.21

2.3. Uluslararası Sözleşmelerde ve Belgelerde Çocuk

Kavramı 25

2.4. Çocuk Hukuku ve Çocuk Hakları Kavramı.32

2.4.1. Çocuk Hukuku Kavramı.32

2.4.2. Çocuk Hukukunun Özellikleri .34

Çocuğun Yararının Üstünlüğü .34

Kamusallık .35

Düzenleme Serbestisinin Bulunmaması ve Şekilcilik35

Güçsüzlerin Korunması35

Ayrımcılık Yasağı 36

2.4.3. Çocuk Hakları Kavramı ve Önemi.36

İçindekiler

8

2.4.4. Çocuk Haklarının Ulusal ve Uluslararası

Mevzuattaki Gelişimi.37

Çocuk Haklarının Uluslararası Mevzuattaki Gelişimi.37

Çocuk Haklarının Ulusal Mevzuattaki Gelişimi39

ULUSAL MEVZUATTAKİ VE İNGİLİZ

HUKUKUNDAKİ ÇOCUK KAVRAMI .42

3.1. Ulusal Mevzuatta Çocuk Kavramı 42

3.1.1. Türk Ceza Hukukunda Çocuk Kavramı.42

3.1.2. Anayasada Çocuk Kavramı46

3.1.3. Türk Medeni Kanununda Çocuk Kavramı.49

3.2. İngiliz Hukukunda Çocuk Kavramı 52

3.2.1. İngiliz Hukukunda Çocuk Kavramının Tarihsel

Gelişimi52

3.2.2. İngiliz Hukukunda Çocuk Kavramı .57

ULUSLARARASI HUKUKTA VE MEVZUATLARDA

ÇOCUK HAKLARI.62

4.1. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeler.62

4.2. Çocuk Haklarına Dair Birleşmiş Milletler

Sözleşmesinin Genel İlkeleri67

4.2.1. Genel Olarak 67

4.2.2. Ayrımcılık Yasağı68

4.2.3. Çocuğun Yaşama ve Gelişme Hakkı .69

4.2.4. Çocuğun Yüksek Yararına Öncelik Tanınması .72

4.2.5. Çocuğun Görüşlerinin Dikkate Alınması ve Katılım

Hakkı74

İçindekiler

9

İKİNCİ BÖLÜM

ÇOCUK SUÇLULUĞU VE NEDENLERİ İLE CEZA

ADALET SİSTEMİ YAKLAŞIMLARININ TÜRK VE

İNGİLİZ HUKUKUNDAKİ GÖRÜNÜMÜ

ÇOCUK SUÇLULUĞU.81

1.1. Çocuk Suçlu Kavramı81

1.2. Çocuk Suçluluğu Özellikleri .86

1.2.1. Türkiye’de Çocuk Suçluluğunun Özellikleri .86

1.2.2. İngiliz hukukunda çocuk suçluluğunun özellikleri 91

ÇOCUK SUÇLULUĞU ADALET SİSTEMLERİ .94

2.1. Suçlu Çocuklar Özel Statüsünün Dayanakları.98

2.2. Çocuk Adalet Sistemindeki Yaklaşımlar.101

2.2.1. Suç Kontrol Modeli (Geleneksel Yaklaşım) 103

2.2.2. Rehabilitasyon Modeli (Refah Yaklaşımı).103

2.2.3. Adil Yargılanma Modeli (Adalet Yaklaşımı).104

2.3. Onarıcı Adalet (Restorative Justice)104

2.3.1. Onarıcı Adalet Uygulamaları .107

Uzlaştırma “Victim-Offender Mediation” .107

Aile/Toplum Grup Müzakereleri “Family/Community

Group Conferencing” .108

Cezalandırıcı Halka “Sentencing Circles” .109

Yargı Dışına Yönlendirme “Diversion”.110

2.4. Türk Hukukunda Çocuk Adalet Sistemi112

2.4.1. Türk Hukukunda Çocuk Mahkemelerinin Gelişimi.115

Mahkemelerin Niteliği .117

Mahkemelerin Görevi 120

2.4.2. Ceza Sorumluluğu Bulunan Çocuklara Yönelik

Yaptırımlar .122

İçindekiler

10

Türk Ceza Yasasında Yaptırımlar127

Kısa Süreli Hapis Cezasının Başka Yaptırımlara

Çevrilmesi 130

Hapis Cezasının Ertelenmesi .133

Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma.134

2.4.3. Türk Ceza Hukukunda Çocuklara Özgü Güvenlik

Tedbirleri135

Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri Muhakemesi.139

İnfaz Hukukunda Çocuklara Özgü Hükümler .141

2.5. İngiliz Hukukunda Çocuk Adalet Sistemi.143

2.5.1. İngiliz Ceza Hukukunda Çocuk Suçlular

Muhakemesinin Tarihsel Gelişimi.144

2.5.2. İngiliz Ceza Hukukunda Suçlu Çocuklar Ceza

Sistemi Yaklaşımı ve Çocuk-Polis İlişkisi.151

2.5.3. İngiliz Ceza Hukukunda Gençlik Adalet Sistemi ve

Yargı Örgütü 155

2.5.4. İngiliz Ceza Hukukunda Çocuk Suçlulara

Uygulanan Güvenlik Tedbirleri .158

2.5.5. İngiliz Ceza Hukukunda Adalet Sisteminde Yer

Alan Hizmetler ve Teşkilatlar159

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

CEZA SORUMLULUK YAŞI VE YAŞ KÜÇÜKLÜĞÜ

CEZA SORUMLULUĞU BELİRLENMESİNDE YAŞ

KÜÇÜKLÜĞÜ VE ÖNEMİ165

1.1. Genel Olarak165

1.2. Türk Ceza Hukukunda Yaş Küçüklüğü.167

1.2.1. 765 sayılı Türk ceza kanununda yaş küçüklüğü 168

1.2.2. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Yaş Küçüklüğü

Dönemleri.169

İçindekiler

11

12 Yaşını Doldurmamış Olan Çocuklar.170

12 Yaşını Doldurmamış Olup da 15 Yaşını

Doldurmamış Çocuklar 170

15 Yaşını Doldurmuş Olup, 18 Yaşını Doldurmamış

Olan Çocuklar 172

1.3. Yaş Küçüklüğünde Sosyal İnceleme Raporlarının Kusur

Tespitinde Önemi .173

1.4. İngiliz Ceza Hukukunda Yaş Küçüklüğü 176

1.4.1. İngiliz Hukukundaki Ceza Sorumluluk Yaşı .176

1.4.2. İngiliz Hukukunda Çocukların Ceza Sorumluluğu

Tespitinde “Doli Incapax” Karinesi .178

1.4.3. İngiliz Hukukundaki Ceza Sorumluluk Yaşına

Getirilen Eleştiriler.180

1.4.4. “James Bulger” davası ve etkileri 188

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İLE

TÜRKİYE VE İNGİLTERE HUKUKUNDA MAHKEME

KARARLARINDA YAŞ KÜÇÜKLÜĞÜ VE ÇOCUK

HAKLARI.190

2.1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları .191

2.1.1. S.C. v. United Kingdom [2005] 40 E.H.R.R. 10191

2.1.2. X. / Almanya Federal Cumhuriyeti, 8819 / 79, DR

24, 158 ….193

2.1.3. McCann and others v. the United Kingdom -

Judgment 27.9.1995 [GC]193

2.1.4. Bouamar / Belçika, 9106 / 80, 29 Şubat 1988 50.194

2.1.5. T. / İngiltere [BD], 24724 / 94, 16 Aralık 1999 .195

2.2. İngiltere Hukukunda Mahkeme Kararları196

2.2.1. JM v Runeckles (1984) 79 Cr App R 255196

2.2.2. R (Castle & Ors) v Commissioner of Police for the

Metropolis [2011] EWHC 2317.197

İçindekiler

12

2.3. Türk Hukukunda Mahkeme Kararları .197

2.3.1. Yargıtay 2.CD, 25.2.2015, E.2015/2423,

K.2015/3710.197

2.3.2. Yargıtay 2.CD, 04.04.2013, E.2012/22302,

K.2013/7106.198

SONUÇ199

REFERANSLAR205