İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Ve Etkili Başvuru Hakkı
İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ VE ETKİLİ BAŞVURU HAKKI
Dr. Sezgin TANRIKULU
- Hukuk Devleti
- İnsan Hakları
- Hakların Hukuk Yoluyla Korunması
- Etkili Hukuk Yolları
- Oluşturulan Örnek Hukuk Yolları
İçindekiler
Sunuş 5
Kısaltmalar 11
Giriş
- AMAÇ 13
- YÖNTEM 14
- KAPSAM 14
- PLAN 15
Birinci Bölüm HUKUK DCVLCTİ
1992 GENEL OLARAK 17
1993 KAVRAMSAL ÇERÇEVE 19
1994 HUKUK DEVLETİ VE DEMOKRASİ 22
1995 HUKUK DEVLETİ VE İNSAN HAKLARI 25
1996 TARİHSEL GELİŞİM 28
a) Batı'daki Tarihsel Gelişim 28
1) Mülk Devlet 28
2) Polis Devleti 29
3) Hazine Teorisi 30
4) Hukuk Devleti 31
b) Türkiye'de Hukuk Devletinin Gelişimi 35
1997 HUKUK DEVLETİNİN GEREKLERİ 40
1.1982 Anayasasının Genel Karakteri Karşısında Hukuk Devleti 41
1) Hukuk Devletinin Temel Gerekleri 43
a) Temel Hak ve Özgürlüklerin Güvence Altına Alınması 43
aa. Temel Hak ve Özgürlüklerin Kamu Otoritesi'ne Karşı Güvence Altına Alınması 44
bb. Temel Hak ve Özgürlüklerin Kişi ve Gruplara Karşı Güvence Altına Alınması 48
b) Yönetimin Yargısal Denetimi 52
c) Yasama İşlemlerinin Yargısal Denetimi 55
d) Yargı Bağımsızlığı ve Yargıçlık Güvencesi 61
2) Kanuni İdare (Yasal Yönetim) İlkesi 65
a. Kanuna Saygı İlkesi 67
- İdarenin Kuruluş ve Teşkilatlanmasında Asli Yetkinin Yasama Organına Ait Olması 67
- Kanuni Dayanak İlkesi 68
- Devlet Faaliyetlerinin Belirliliği İlkesi 70
- Kanunların Geriye Yürümezliği ve Alenilik İlkesi 71
- Kazanılmış Haklara Saygı İlkesi 73
- Kanuni Hâkim Güvencesi, Suç ve Cezaların Kanuniliği 74
- Doğal Yargıç İlkesi 77
L İdarenin Mali Sorumluluğu 77
- Erklerin Ayırımı 78
j. Hukukun Evrensel İlkelerine Saygı 79
G. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜ VE ETKİLİ BAŞVURU HAKKININ HUKUK DEVLETİ
BAKIMINDAN TAŞIDIĞI ANLAM VE İŞLEV 81
İkinci Bölüm €TKİLİ BAŞVURU HAKKI
1992 GENEL OLARAK 89
1993 ETKİLİ BAŞVURU HAKKININ KAYNAKLARI 89
t. Evrensel Nitelikteki Belgeler 89
a) Birleşmiş Milletler İnsan Haklan Evrensel Beyannamesi 89
b) Birlemiş Milletler Medeni ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi 90
2. Bölgesel Nitelikli Belgeler 91
1) İnsan Hakları Amerika Sözleşmesi .. 91
2) Afrika İnsan Hakları ve Halkların Hakları Sözleşmesi 91
3) İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi 92
1994 ETKİLİ BAŞVURU HAKKINI KORUYAN ORGANLAR 93
1) Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi 93
2) Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Savunucuları Özel Temsilcisi 94
3) Hâkim ve Avukatların Bağımsızlığı Hakkındaki Birleşmiş Milletler Özel Raportörü 95
4.1503 Prosedürü 95
a) Amerikan İnsan Hakları Komisyonu 96
b) Afrika İnsan Hakları ve Halkların Hakları Komisyonu 97
c) İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi 98
1995 İNSAN HAKLARI AVRUPA SÖZLEŞMESİ NDE ETKİLİ BAŞVURU HAKKI 98
1. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'nin 13. Maddesi 98
1) 13. Maddenin Kökeni 99
2) 13. Maddenin Amacı 100
3) Sözleşme'nin Hazırlık Çalışmalarında 13. Madde 105
4) 13. Maddenin Varlık Nedeni 106
5) 13. Madde, Devletin Pozitif Yükümlülüğü ve Sözleşme'nin Yatay Etkisi 108
- Sözleşme'nin Bir Başka Maddesinin İhlali Sorunu 112
- 13. Maddenin Özerk Bir Hak Olup Olmadığı Sorunu 113
- Sözleşme'nin İç Hukuka Dahil Edilmesi Sorunu 117
ı. Sınırları 122
1992 Uygulanabilirlik Kriteri 125
a) Savunulabilirlik 125
b) Resmi Görevlilerin Eylemi 137
1993 Etkililik Unsurları 139
1) Kurumsal Etkililik 139
aa. Ulusal Makam 139
bb. Yeterli Bağımsızlık 142
cc. Yetkiler ve Usul Güvenceleri 144
2) Esas/Öz Bakımından Etkililik 147
3) Çare Bulmaya Yönelik / Remidial Etkililik 157
4) Maddi Etkililik 164
5) Hukuk Yollarının Toplamına Dayanan Etkililik 165
6) Başvurudan Sonra Oluşturulan İç Hukuk Yollarının Etkililiği 167
aa. Zarar Tespit Komisyonlarının Etkililiği 170
bb. Taşınmaz Mal Komisyonunun Etkililiği 173
4.13. Maddenin Maddi Haklarla Olan İlişkisi 176
1) Sözleşme'nin 2. ve 3. Maddeleri ile İlişkisi 176
aa. Etkili Bir Resmi Soruşturma Yapma Yükümlülüğü 177
bb. Soruşturmanın Olaya Katılan Kişi ve Kurumlardan Bağımsız Olarak Gerçekleştirilmesi
Yükümlülüğü 178
cc. Soruşturmanın Sorumluların Tespiti ve Cezalandırılmasına Yönelik Yapılması Yükümlülüğü 178
dd. Soruşturmanın Hızlı ve Makul Bir Aciliyet İçerisinde Gerçekleştirilmesi Yükümlülüğü 179
ee. Soruşturmanın Kamuoyunun İncelenmesine ve Mağdur Tarafın Katılımına Açık Olması
Yükümlülüğü 179
ff. Klasik Bakış Açısı 179
gg. Klasik Bakış Açısının İstisnaları 180
2) Sözleşme'nin 8. Maddesi ile İlişkisi 193
3) Sözleşme'nin 9. Maddesinin İlişkisi 200
4) Sözleşme'nin 11. Maddesi ile İlişkisi 201
5) Sözleşme'ye Ek 1 No.lu Protokol'ün 1. Maddesi ile İlişkisi 203
5. 13. Maddenin Usuli Haklarla Olan İlişkisi 204
a) Sözleşme'nin 5/4 Maddesi ile İlişkisi 204
b) Sözleşme'nin 35. Maddesi ile İlişkisi 206
c) Sözleşme'nin 6. Maddesi ile İlişkisi 208
Üçüncü Bölüm SÖZICŞMCNİN 13. MflDDCSİ V€ TÜRKİVC
1) İÇ HUKUK YOLLARININ TÜKETİLMESİ SORUNU BAKIMINDAN TÜRKİYE 219
2) ETKİLİ HUKUK YOLLARI BAKIMINDAN TÜRKİYE 226
- İHAM KARARLARININ ETKİLİ İÇ HUKUK YOLLARI BAKIMINDAN MEVZUATIMIZA DÖNÜŞTÜRÜCÜ ETKİLERİ 231
1992 Mevzuatımızda Oluşturulan İç Hukuk Yolları 232
a) İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları 232
b) Ceza İnfaz Kurumlan ve Tutukevleri İzleme Kuralları 239
c) İnfaz Hâkimliği 242
d) Zarar Tespit Komisyonlan 243
1993 Mevzuatımızda Oluşturulması Öngörülen İç Hukuk Yolları 247
1) Türkiye j$j$n Hakları Kurumu 247
2) Ayrancılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurulu... 252
3) Kamtı Denetçiliği (Ombudsman) 258
4) Anayasa Şikâyeti 262
1) AVRUPA KONSEYİ PARLAMENTERLER MECLİSİ VE BAKANLAR KOMİTESİNİN KARARLARINDA İÇ HUKUK YOLLARININ ETKİNLİĞİNE İLİŞKİN ÖNERİLERİ 268
a) Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi 268
b) Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi 269
Sonuç 271
Bibliyografya
Dizin 283
