Roma Hukukunda Tahkim

ROMA HUKUKUNDA TAHKİM



İpek Sevda SÖĞÜT



- Tahkim Kavramı Ve Roma Hukukunda Tahkimin İlk Uygulamaları

- Ex Compromısso Tahkim Ve Tahkim Anlaşması

- Hakeme Tevdi ( Receptum Arbıtrı ), Hakem Yargılaması Ve Hakem Kararı



ÖNSÖZ ..........................................................................vii

İÇİNDEKİLER ..............................................................ix

KISALTMALAR ..........................................................xv

GİRİŞ ...............................................................................1

Birinci Bölüm

TAHKİM KAVRAMI VE ROMA

HUKUKUNDA TAHKİMİN İLK

UYGULAMALARI

§. 1. GENEL OLARAK TAHKİM

(COMPROMISSUM) KAVRAMI, KAPSAMI

VE TARİHSEL KÖKENİ.......................................................5

I. Tahkim Kavramı ve Kapsamı ........................................5

II. Tahkimin Tarihsel Kökeni ve Gelişimi.......................9

1. Genel Olarak ...............................................................9

2. Roma Hukukunda Tahkimin Tarihsel

Kökeni.........................................................................15

§. 2.ROMA HUKUKUNDA TAHKİMİN İLK

UYGULAMALAR I................................................................22

I. Bonus Vir Tarafından Yapılan Tahkim .....................22

1. Bonus Vir’ in Nitelikleri ........................................24

İÇİNDEKİLERx

2. Bonus Vir Tarafından Yapılan Tahkimde

İhtilaf Konuları ........................................................24

A. Tarımsal Faaliyetlerden Doğan

İhtilaflar ...............................................................24

B. Sınır İhtilafları....................................................27

C. Ailevi İhtilaflar...................................................27

D. Ticari Faaliyetlerden Doğan İhtilaflar..........28

3. Arbitrium Boni Viri.................................................31

4. Bonus Vir’ in Kararının İcrası...............................33

II. Hususi Hakim (Iudex veya Arbiter)

Tarafından Yapılan Tahkim .........................................34

1. Hususi Hakim Olarak Iudex ve Arbiter

Ayırımı .......................................................................39

2. Hususi Hakimin Özellikleri..................................42

3. Legis Actio Yargılama Usulünde Hususi

Hakim (Iudex veya Arbiter) Tarafından

Yapılan Tahkim ....................................................... 44

A. Legis Actio Sacramento....................................47

B. Iudicis Arbitrive Postulatio..............................51

4. Formula Yargılama Usulünde Hususi

Hakim (Iudex veya Arbiter) Tarafından

Yapılan Tahkim ........................................................57

A. Genel Olarak .......................................................57

B. Actiones Arbitrariae .........................................59

5. Arbitrium Liti(s) Aestimandae ............................67

6. Iudex Arbiterve.........................................................70xi

İkinci Bölüm

EX COMPROMISSO TAHKİM

VE TAHKİM ANLAŞMASI

(COMPROMISSUM)

§. 1. EX COMPROMISSO TAHKİM .......................................73

I. Ex Compromisso Tahkimde Taraf Ehliyeti..............79

1. Kadınlar......................................................................80

2. Küçükler ....................................................................83

3. Aile Evladı ( Filius Familias).................................85

4. Konuşma ve İşitme Engelliler, Akıl

Hastaları.....................................................................86

5. Müsrifler (Prodiga ls) ..............................................87

6. Köleler (Servus)........................................................88

7. Vekiller (Procurator)...............................................89

8. Yabancılar (Peregrinus)..........................................90

II. Ex Compromisso Tahkimde İhtilaf

Konuları ............................................................................91

1. Ex Compromisso Tahkime Konu

Olamayacak İhtilaflar.............................................93

A. Özgürlük Durumuna (Status

Libertatis) İlişkin İhtilaflar .............................93

B. Vesayete İlişkin İhtilaflar.................................95

C. Iudicium Publicum ve Delictum

Famosum Kapsamına Giren Fiillerden

Kaynaklanan İhtilaflar......................................95

D. Actiones Praetoriae Kapsamına Giren

İhtilaflar ...............................................................97

2. Ex Compromisso Tahkime Zaman

Bakımından Konu Olabilecek İhtilaflar ............98

3. Ex Compromisso Tahkime Sayı

Bakımından Konu Olabilecek İhtilaflar.............98xii

4. Ex Compromisso Tahkime Konu

Olabilecek İhtilafların Uygulamadaki

Çeşitleri .....................................................................99

A. Arazi İhtilafları...................................................99

B. Menkul Mallar ................................................ 100

C. Edimin İfa Edilmemesi ve Diğer

Sözleşme İhlalleri............................................ 102

D. Seçimler .............................................................103

§. 2.TAHKİM ANLAŞMASI

(COMPROMISSUM) ......................................................... 104

I. Tanımı ve Unsurları .................................................... 106

1. Stipulatio ile Yapılması Unsuru......................... 108

2. Cezai Şart (Stipulatio Poenae) Unsuru ............110

3. Hakemin (Arbiter Ex Compromisso)

Belirlenmesi Unsuru .............................................115

4. İhtilaf Konusunun Sınırlarının

Belirlenmesi Unsuru .............................................118

II. Tahkim Anlaşmasının Hükümleri ve Sona

Erme Sebepleri...............................................................119

1. Hükümleri ...............................................................119

2. Sona Erme Sebepleri............................................. 122

A. Sürenin Dolması.............................................. 122

B. Ölüm .................................................................. 123

C. İbra (Acceptilatio)........................................... 123

D. Tarafların Anlaşması (Pactum) .................. 124

E. Hakimin Kararı (Iudicium).......................... 124

F. İflas .................................................................... 125

G. İfa (Solutio)....................................................... 125xiii

Üçüncü Bölüm

HAKEME TEVDİ (RECEPTUM

ARBITRI), HAKEM YARGILAMASI

VE HAKEM KARARI

§. 1.HAKEME TEVDİ (RECEPTUM ARBITRI) ............ 127

I. Hakeme Tevdinin Unsurları ..................................... 129

1. Hakemin Ehliyeti.................................................. 129

A. Kadınlar ............................................................ 130

B. Köleler.................................................................131

C. Azatlılar ............................................................ 132

D. Küçükler............................................................ 133

E. Aile Evladı (Filius Familias)......................... 134

F. Hastalığı Olan Kimseler................................ 134

G. Şerefsizler (Infamous).................................... 135

H. Hakim (Iudex) ................................................. 135

I. Viator.................................................................. 136

2. Şekil.......................................................................... 136

II. Hakeme Tevdinin Hükümleri ve Sona

Erme Sebepleri.............................................................. 137

1. Hükümleri .............................................................. 137

2. Sona Erme Sebepleri............................................. 139

A. Anlaşma............................................................. 139

B. İfa ........................................................................ 139

C. Ölüm ve İmkansızlık ..................................... 139

D. Sürenin Dolması.............................................. 139

E. Azletme.............................................................. 140

§. 2.HAKEM YARGILAMASI..................................................141

I. Duruşma Hazırlıkları ..................................................142

1. Duruşma Zamanı...................................................142

2. Duruşmanın Yapılacağı Yer................................ 146

3. Tarafların Duruşmaya Davet Edilmesi.............147xiv

II. Yargılama Kuralları ......................................................149

§. 3.HAKEM KARARI VE İCRASI....................................... 156

I. Hakem Kararının Geçerlilik Şartları .......................157

1. Nihai Karar Olması ...............................................157

2. İhtilaflı Meselelerin Tamamını Halletmesi.....157

3. Kararın Açık ve Net Olması ............................... 159

4. Tarafların Mevcudiyetinde Verilmesi.............. 159

II. Hakem Kararının Şekli .............................................. 160

III. Hakem Kararının Etkileri...........................................162

1. Hakemin İbrası.......................................................162

2. Cezanın Hakem Kararına Dayanmaması........162

3. Üçüncü Kişiler Bakımından Etkisi....................165

IV. Temyiz ve Eski Duruma İade (In Integrum

Restitutio).......................................................................165

V. Hakem Kararının İcrası...............................................167

SONUÇ ........................................................................169

KAYNAKÇA ...............................................................173

YARARLANILAN DİĞER KAYNAKLAR............179