Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Denetimi Türk Hukuku ve Avrupa Birliği Direktifleri Uyarınca
Türk Hukuku Ve Avrupa Birliği Direktifleri Uyarınca Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Denetiminin Temel Esasları
Türk Hukuku Ve Avrupa Birliği Direktifleri Uyarınca Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Kurulma, Faliyete Geçme, Faliyette Bulunma Ve Sona Ermesinde Denetimi
Türk Hukuku Ve Avrupa Birliği Direktifleri Uyarınca Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Denetim Esaslarının Uyumlaştırılması
Dr. İREM ARAL
TÜRK HUKUKU VE
AVRUPA BİRLİĞİ DİREKTİFLERİ UYARINCA
HAYAT DIŞI
SİGORTA ŞİRKETLERİNİN
DENETİMİ
ÖNSÖZ .................................................................................................................. v ii
İÇİNDEKİLER......................................................................................................ix
K ISA LTM A LA R...............................................................................................x v ii
BİBLİYOGRAFYA..............................................................................................x xi
GİRİŞ.........................................................................................................................1
Birinci Bölüm
TÜRK HUKUKU VE AVRUPA BİRLİĞİ
DİREKTİFLERİ UYARINCA HAYAT DIŞI
SİGORTA ŞİRKETLERİNİN DENETİMİNİN
TEMEL ESASLARI
I. TÜRK HUKUKUNDA HAYAT DIŞI SİGORTA
ŞİRKETLERİNİN DENETİMİNİN TEMEL ESASLARI...............5
1. DENETİM KAVRAMI ..........................................................................5
2. DENETİMİN AMACI............................................................................8
A. Sigortalıları Korumak .......................................................................8
B. Türk Sigorta Endüstrisini Korumak..............................................9
3. DENETİM SİSTEMLERİ ...................................................................10
İÇİNDEKİLERx
A. Aleniyet Sistemi................................................................................10
B. Normatif Sistem................................................................................11
C. Maddi (Materiel) Denetim Sistemi .............................................12
4. DENETİM ŞEKİLLERİ.......................................................................15
A. Konusu Bakımından........................................................................15
a. Hukuki Denetim........................................................................15
b. Teknik Denetim.........................................................................15
B. Yapılış Biçimi Bakımından ............................................................16
a. Belge Üzerinde Denetim..........................................................16
b. Yerinde Denetim........................................................................16
c. Raporların İlanı..........................................................................16
5. DENETİM MEVZUATI......................................................................17
A. Kanunlar.............................................................................................17
B. Yönetmelikler....................................................................................18
6. DENETİM MAKAMI......................................................................... 23
A. Hazine Müsteşarlığı ve Onun Bağlı Bulunduğu
Bakanlık............................................................................................. 23
B. Sigorta Denetleme Kurulu............................................................. 25
a. Yapısı............................................................................................ 26
b. Görev ve Yetkileri ..................................................................... 26
c. Sorumluluğu.............................................................................. 28
C. Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü................29
7. DENETİME YARDIMCI KURULUŞLAR................................... 30
A. Bağımsız Dış Denetim Kuruluşları............................................. 30
a. Yapısı.............................................................................................33
b. Görev ve Yetkileri ......................................................................33
c. Sorumluluğu...............................................................................35
B. Sigorta İhtisas Komiteleri...............................................................37
a. Yapısı.............................................................................................37
b. Görev ve Çalışma Usulleri...................................................... 38
C. Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği.........................39xi
a. Yapısı.............................................................................................41
b. Görev ve Yetkileri ..................................................................... 49
c. Sorumluluğu.............................................................................. 50
D. Sigorta Eksperleri İcra Komitesi ...................................................52
a. Yapısı.............................................................................................52
b. Görev ve Yetkileri ......................................................................53
c. Sorumluluğu.............................................................................. 56
E. Sigorta Acenteleri İcra Komitesi ...................................................57
a. Yapısı.............................................................................................57
b. Görev ve Yetkileri ......................................................................58
c. Sorumluluğu...............................................................................61
II. AVRUPA BİRLİĞİ DİREKTİFLERİ UYARINCA HAYAT
DIŞI SİGORTA ŞİRKETLERİNİN DENETİMİNİN
TEMEL ESASLARI......................................................................................62
1. AVRUPA BİRLİĞİ SİGORTA DENETİM MEVZUATI...........62
A. Birincil Mevzuat...............................................................................65
B. İkincil Mevzuat................................................................................ 66
a. Tüzük ve Kararlar..................................................................... 66
b. Direktifler................................................................................... 68
aa. Hayat Dışı Sigortaya İlişkin Direktifler........................70
bb. Finansal Şirket Gruplarına İlişkin Direktif..................74
cc. Sigorta Gruplarının Ek Denetimine İlişkin Direktif .75
dd. Tasfiye ve Yeniden Yapılandırmaya İlişkin Direktif...76
2. AVRUPA BİRLİĞİ SİGORTA SEKTÖRÜNDE
DENETİM................................................................................................76
A. DEVLET DENETİMİ....................................................................76
a. Avrupa Birliği Tek Sigorta Pazarı...........................................78
aa. Tanımı...................................................................................78
bb. Amaçları............................................................................... 80
cc. Kapsamı ................................................................................81
aaa. Yerleşme Serbestisi.................................................... 82
bbb.Hizmet Sunma Serbestisi ........................................ 82xii
b. Tek Pasaport İlkesi ................................................................... 83
B. BAĞIMSIZ DENETİM..................................................................85
a. AB Bağımsız Denetim Mevzuatı ...........................................85
b. AB' de Sigortacılık Bağımsız Denetim
Standartlarını Düzenleyen Kuruluşlar................................ 86
aa. Avrupa Komisyonu İç Pazar Genel Müdürlüğü ......... 87
bb. Denetim Düzenleme Komitesi....................................... 88
İkinci Bölüm
TÜRK HUKUKU VE AVRUPA BİRLİĞİ
DİREKTİFLERİ UYARINCA HAYAT DIŞI
SİGORTA ŞİRKETLERİNİN KURULMA,
FAALİYETE GEÇME, FAALİYETTE BULUNMA
VE SONA ERMESİNDE DENETİMİ
I. HAYAT DIŞI SİGORTA ŞİRKETLERİNİN KURULMA VE
FAALİYETE GEÇME AŞAMASINDA DENETİMİ.........................89
1. HAYAT DIŞI SİGORTA ŞİRKETLERİNİN
KURULMASINDA DENETİMİ.......................................................89
A. SİGORTA ŞİRKETLERİNİN KURULMASI........................93
B. SİGORTA ŞİRKETLERİNİN FAALİYET ALANI............. 96
C. SİGORTA ŞİRKETLERİNİN YAPISI................................... 103
a. Organları .................................................................................. 104
aa. Genel Kurul....................................................................... 106
bb. Yönetim Kurulu ............................................................... 107
cc. Genel Müdür ve Yardımcıları ........................................110
dd. Denetçiler.......................................................................... 112
ee. İç Denetim Birimi.............................................................114
b. Hizmet ve Teknik Birimler ...................................................118
c. Bölge Müdürlükleri ve Şubeler.............................................119
2. HAYAT DIŞI SİGORTA ŞİRKETLERİNİN FAALİYETE
GEÇMESİNDE DENETİMİ...........................................................120xiii
A. Ruhsat Kavramı ve Hukuki Niteliği .........................................124
B. Ruhsat Verilmesinin Şartları ......................................................126
a. Yerli Sigorta Şirketleri Açısından........................................ 127
aa. İlk Kez Yapılan Ruhsat Başvurularında ..................... 127
bb. Müteakip Ruhsat Başvurularında ............................... 131
b. Yabancı Sigorta Şirketleri Açısından.................................. 132
C. Ruhsat Verilmesi Prosedürü ....................................................... 135
D. Ruhsat Talebinin Reddi............................................................... 137
II. HAYAT DIŞI SİGORTA ŞİRKETLERİNİN FAALİYETTE
BULUNMASINDA DENETİMİ............................................................141
1. SİGORTA ŞİRKETLERİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ ............141
A. Teminatların Ayrılması.................................................................141
a. Teminatların Tesisi ve Miktarı ........................................... 142
b. Teminat Olarak Kabul Edilebilecek Kıymetler ............. 149
c. Teminatların Değerlemesi ................................................... 150
d. Teminatların Serbest Bırakılması ve Kullanılması ........ 151
B. Teknik Karşılıkların Ayrılması .................................................. 153
a. Teknik Karşılık Türleri ......................................................... 155
aa. Kazanılmamış Prim Karşılığı....................................... 155
bb. Devam Eden Riskler Karşılığı...................................... 156
cc. Muallak Tazminat Karşılığı .......................................... 157
dd. Dengeleme Karşılığı.........................................................161
ee. İkramiye ve İndirimler Karşılığı.................................. 162
b. Teknik Karşılıkları Karşılayan Varlıklar .......................... 163
aa. Kapsamı ............................................................................. 163
bb. Hesaplanması ................................................................... 168
cc. Saklanması .........................................................................170
C. Aktif Azaltıcı İşlemler Yasağına Uyulması...............................171
D. Ana Sözleşme Değişikliklerinin ve Hisse Devirlerinin
Bildirilmesi ..................................................................................... 173
a. Ana Sözleşme Değişikliklerinin Bildirilmesi.................. 173
b. Hisse Devirlerinin Bildirilmesi............................................174xiv
E. Kamunun Aydınlatılması ............................................................178
a. Finansal Tabloların İlanı .......................................................178
aa. Yükümlülüğe Konu Belgeler Ve İçerikleri ................. 179
bb. Bildirim ve İlan Usulü .................................................... 183
b. Sigortacılık Faaliyetlerinin Bildirilmesi ........................... 187
F. Tüketici Haklarına Saygılı Olunması....................................... 189
2. DENETİM MAKAMININ YETKİLERİ .................................... 193
A. Sigortacılık Faaliyetlerini Denetleme....................................... 193
B. Düzeltme Tedbirleri Alma .......................................................... 197
a. Düzeltme Tedbirleri Almayı Gerektiren Haller.............. 198
b. Düzeltme Tedbirleri...............................................................202
C. Tarife / Genel Şartların Denetimi.............................................208
a. Tarifelerin Denetimi..............................................................208
b. Genel Şartların Denetimi.....................................................209
D. Zorunlu Sigortaların Denetimi.................................................. 213
E. Sigortacılık Eğitim ve Organizasyonlarının Denetimi .........216
III. HAYAT DIŞI SİGORTA ŞİRKETLERİNİN SONA
ERMESİNDE DENETİMİ..................................................................... 218
1. SİGORTA ŞİRKETİNİN BİRLEŞME VE DEVRİNDE
DENETİM............................................................................................. 219
2. PORTFÖY DEVRİNDE DENETİM............................................. 221
3. RUHSAT İPTALİNDE DENETİM...............................................226
4. İFLASTA DENETİM.........................................................................230
5. TASFİYEDE DENETİM...................................................................234xv
Üçüncü Bölüm
TÜRK HUKUKU VE AVRUPA BİRLİĞİ
DİREKTİFLERİ UYARINCA HAYAT DIŞI
SİGORTA ŞİRKETLERİNİN DENETİM
ESASLARININ UYUMLAŞTIRILMASI
I. UYUMLAŞTIRMA .................................................................................. 239
1. AVRUPA BİRLİĞİ TÜRKİYE İLİŞKİLERİ..............................240
A. Türkiye' nin AB Müktesebatına Uyumlaştırma Süreci .......240
B. Türkiye' nin AB Müktesebatına Uyumlaştırmanın
Yasal Dayanakları ..........................................................................242
a. 2003/5930 sayılı ve 23.06.2003 tarihli Avrupa
Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Ulusal
Program ....................................................................................244
b. 2003 Tarihli AB İlerleme Raporu.......................................245
c. 2004 Tarihli AB İlerleme Raporu.......................................246
d. 2005 Tarihli AB İlerleme Raporu.......................................247
e. 2006 Tarihli AB İlerleme Raporu.......................................249
f. 17 Nisan 2007 Tarihli Türkiye'nin AB
Müktesebatına Uyum Programı.........................................250
g. 2007 Tarihli AB İlerleme Raporu....................................... 251
2. SİGORTACILIK KANUNU VE AVRUPA BİRLİĞİ
SİGORTA MEVZUATININ UYUMLAŞTIRILMASI...........254
SONUÇ VE ÖNERİLER............................................................................... 259
