İşçinin El Kitabı

Av. Ahmet ÖNAL

 

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 5

TEŞEKKÜR. 9

İÇİNDEKİLER.11

Temel Kavramlar.25

İşçi kimdir? . 25

İşveren kimdir?. 26

Alt işveren kimdir? . 26

Belirli - Belirsiz Süreli İş Sözleşmeleri .29

İş sözleşmesinin belirli veya belirsiz süreli olması

ne demek? 29

Neden belirli süreli sözleşme yapılır?. 29

Belirli süreli sözleşmede süre sınırı var mıdır? . 30

Sürenin belirlenebilir olması ne demek? 31

Her iş için belirli süreli sözleşme yapılabilir mi? . 32

Peş peşe belirli süreli sözleşme yapılabilir mi?. 32

Belirli süreli sözleşmelerde deneme süresi

konulabilir mi? 33

İşveren sözleşmeyi süresinden önce feshederse

ne olur?  33

 

12 İçindekiler

İşçi sözleşmeyi süresinden önce feshederse

ne olur?.35

Belirli süreli sözleşmelerde erken fesih

durumunda ceza ödenmesine karar verilebilir mi? 35

Belirli süreli sözleşmelerde işçi kıdem tazminatına

hak kazanabilir mi? .36

Belirli süreli sözleşmelerde işçi ihbar tazminatına

hak kazanabilir mi? .36

Belirli süreli sözleşme ile çalışan işçilerin yıllık izin

hakkı var mıdır? 37

İş sözleşmeleri yazılı olmak zorunda mıdır?37

Belirsiz süreli sözleşme nedir? 38

İşçi için hangi sözleşme türü daha lehedir? 38

III. Deneme Süresi . 39

Deneme süresi nedir?.39

Deneme süresi zorunlu mudur? .39

Deneme süresi en fazla ne kadar olabilir?39

Deneme süresindeki işçinin statüsü nedir? 40

Deneme süresinde sigorta yapılır mı? 40

Deneme süresinde maaş ödenir mi? 41

Deneme süresi kıdem tazminatı süresine

dahil midir?.41

Her iş ve işçi için deneme süresi konulabilir mi? 42

Deneme süresi boyunca stajyer olarak mı kabul

ediliyorum?.43

 

İçindekiler 13

İş Sözleşmesinin Feshi .45

İş sözleşmeleri ancak fesihle mi sona erer? . 45

İş sözleşmesi anlaşarak nasıl sona erer? 45

İşçi ölürse ne olur? . 46

İşveren ölürse ne olur?. 46

İşveren Açısından İş Sözleşmesinin Feshi. 47

İşveren iş sözleşmesini nasıl feshedebilir? . 47

Hangi işçiler iş güvencesi kapsamındadır? . 49

İş güvencesi kapsamında olmayan işçinin

sözleşmesi nasıl feshedilir?  49

İş güvencesi kapsamında olan işçinin sözleşmesi

nasıl feshedilir?  50

Hangi nedenler geçerli nedendir? 51

Derhal fesih nedenleri nelerdir? 51

Sağlık nedenleri ile fesih nedir? 52

Hamilelik ve hastalık nedeni ile fesih nedir? 53

Zorlayıcı sebeplerle fesih nedir?. 54

İşçinin gözaltına alınması nedeni ile fesih nedir? . 55

İşverenin haklı nedenle (tazminatsız) fesih

nedenleri nelerdir?. 55

İşçinin işvereni yanıltması nedeni ile fesih nedir? 57

İşçinin, şeref ve namusa yönelik sözleri veya

davranışları nedeni ile fesih nedir?  58

İşçinin sataşması nedeni ile fesih nedir? 59

İşçinin diğer işçilere tacizde bulunması nedeni ile

fesih nedir?. 59

 

14 İçindekiler

İşçinin işe sarhoş gelmesi yahut uyuşturucu

kullanması nedeni ile fesih nedir? 60

İşçinin güven ilişkisine aykırı davranışı nedeni ile

fesih nedir? .61

İşçinin iş yerinde suç işlemesi nedeni ile fesih

nedir?62

İşçinin devamsızlığı nedeni ile fesih nedir?.62

İşçinin görevini yerine getirmemesi nedeni ile

fesih nedir? .64

İşçinin iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi nedeni

ile fesih nedir? 64

İşçinin işverenin malına zarar vermesi nedeni ile

fesih nasıl olur?.65

İşveren haklı fesih hakkını ne kadar zamanda

kullanabilir? 66

İşçi Açısından İş Sözleşmesinin Feshi67

İşçinin fesih hakkı nasıldır? .67

İşin işçi için tehlikeli olması nedeni ile fesih

nasıl olur? .68

İşverenin yahut diğer işçilerin hastalığa tutulması

nedeni ile fesih nasıl olur? 69

İşverenin işçiyi yanıltması nedeni ile fesih nasıl

olur?70

İşverenin, işçinin veya aile üyelerinin şeref ve

namusuna dokunacak sözleri yahut davranışları

nedeni ile fesih nasıl olur? 71

İşverenin işçiyi taciz etmesi nedeni ile fesih

nasıl olur? .71

 

İçindekiler 15

İşverenin işçiye sataşması nedeni ile fesih nasıl

olur? . 72

İşverenin işçiyi kanuna aykırı davranışa

sürüklemesi nedeni ile fesih nasıl olur? . 72

İşverenin işçiye yahut aile üyelerine karşı suç

işlemesi nedeni ile fesih nasıl olur? 73

İşverenin, cinsel tacize uğrayan işçi için gerekli

önlemleri almaması nedeni ile fesih nasıl olur?. 73

İşverenin, işçinin ücretini ödememesi nedeni ile

fesih nasıl olur?  74

İşverenin çalışma şartlarına uymaması nedeni ile

fesih nasıl olur?  75

İş yerinin (deprem, sel, hastalık vs. nedeni ile)

kapanması halinde fesih nasıl olur? . 77

Psikolojik şiddeti (mobbing) nedeni ile fesih

nasıl olur?. 78

İşçi haklı fesih hakkını ne kadar zamanda

kullanabilir? 79

 

Kıdem Tazminatı .81

Kıdem tazminatı nedir? 81

Kıdem tazminatına hak kazanmak için ne kadar

çalışmak gerekir? 82

Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? 82

Artık çalışma yılı hesaba dahil edilir mi? 84

Kıdem tazminatı tavanı nedir? . 84

Kıdem tazminatı alan işçi aynı iş yerinde tekrar

çalışmaya başlarsa ne olur? 85

 

16 İçindekiler

İşçi çalışırken kıdem tazminatı alırsa ne olur? 86

Kimler kıdem tazminatı alabilir? .87

Evlilik nedeni ile işten ayrılma nasıl olur? .88

Askerlik nedeni ile işten ayrılma nasıl olur?90

Emeklilik nedeni ile işten ayrılma nasıl olur?91

Ölüm halinde kıdem tazminatının durumu ne olur? 92

Belirli süreli sözleşme ile çalışanların durumu

nedir?93

İhbar Tazminatı ve Yeni İş Arama İzni 95

İhbar süresi nedir? 95

İhbar süresi ne kadardır? 95

Sürelere uyulmazsa ne olur? 96

Haklı nedenle fesihte de ihbar süresine uyulmalı

mıdır?97

Haklı nedene dayanarak istifa eden işçi ihbar

tazminatı alabilir mi? 97

Askere gideceği için istifa eden işçinin ihbar

sürelerine uyması gerekir mi? 98

İşten çıkarıldıktan hemen sonra yeni iş bulan

işçi ihbar tazminatı alabilir mi? .98

Belirli süreli sözleşme ile çalışanlar da ihbar

tazminatı alabilir mi? 98

Yeni iş arama izni nedir? .99

İşveren yeni iş arama izni vermek zorunda mıdır? .99

İş arama iznimi günün hangi saatinde

kullanabilirim? Bölüp birleştirebilir miyim?100

 

İçindekiler 17

Yeni iş aramayan yahut zaten bulmuş olan işçinin

iş arama izni sona erer mi?. 101

İstifa eden işçiye de yeni iş arama izni verilir mi? 101

VII. Kötü Niyet Tazminatı.103

Kötü niyet tazminatı nedir? 103

Kötü niyetle fesih nedir? 103

İstifa eden işçi kötü niyet tazminatı alabilir mi?. 104

İş güvencesine tabi işçi kötü niyet tazminatı

alabilir mi? 105

Kötü niyet tazminatı ne kadardır? 105

VIII. Cezai Şart ve Eğitim Giderleri.107

Cezai şart nedir?. 107

Cezai şart sözleşmede mi yazar? 107

Cezai şartın karşılıklı olması ne demek?. 107

Ceza miktarının farklı olması cezai şartı iptal

eder mi? . 108

Ceza miktarı önceden belli olmak zorunda mıdır? . 109

Ceza miktarı döviz cinsinden belirlenebilir mi? 110

Ceza miktarının bir sınırı yok mudur? 110

Cezai şart için bir süre sınırı olmak zorunda mıdır? 111

Çalışmam gereken sürenin bitmesine çok az kaldı,

istifa edersem cezanın tamamını mı öderim? 112

İşverenim aldığım eğitim sonrası belirli bir süre

çalışma zorunluluğu getiren ceza koşulu

sözleşmesi imzalattı. Bu koşul karşılıklı

olmadığına göre geçersiz midir?  112

 

18 İçindekiler

İşverenim benden eğitim giderlerini talep

edebilir mi?.113

Eğitim giderlerinin iadesinde takdiri indirim

yapılabilir mi? .114

Her türlü eğitimin giderleri talep edilebilir mi? 115

Eğitimden sonra çalışılması gereken süre

ne kadardır?115

Eğitim ücretine neler dahildir? .116

İşten ayrıldıktan sonra işverene rakip olmam

halinde ceza ödeyeceğime ilişkin sözleşme

imzaladım. Geçerliliği nedir? 116

Rekabet Yasağı . 117

İşveren ile rekabet etmek ne demektir?.117

Aynı anda iki işte çalışsam rekabet etmiş mi

olurum? 117

İş ilişkisi bitince rekabet yasağı da biter mi?.118

Her iş ve işçi için rekabet yasağı var mıdır? 119

Rekabet yasağı sözleşmesi nedir?.120

Rekabet yasağının yer yönünden sınırı var mıdır?120

Rekabet yasağının iş türü yönünden sınırı

var mıdır?121

Rekabet yasağının zaman yönünden sınırı

var mıdır?121

Rekabet yasağına ek olarak ceza koşulu

konulabilir mi? 122

İşveren rekabet yasağına aykırı durumun

ortadan kaldırılmasını isteyebilir mi?123

 

İçindekiler 19

Bu sınırlara uymayan anlaşmalar

hafifletilebilir mi? . 123

Rekabet yasağı ne zaman sona erer? . 124

Fazla Mesai .125

Fazla mesai nedir? 125

Olağan çalışma süresi nedir? Ne kadardır? 125

45 saate neler dahildir? 125

Öğle araları çalışma süresine dahil midir? 127

45 saat çalışmak zorunlu mudur?. 128

Çalışma süresi 45 saatin altında olan iş yerlerinde

fazla mesai nasıl olur?  128

45 saatlik çalışma her güne eşit mi bölünmelidir? . 129

11 saatten fazla çalışma yasağı nedir? . 130

Denkleştirme uygulaması nedir? 131

Fazla mesainin bir sınırı yok mu? . 132

Fazla mesai ücreti almıyorum, bu yasal mı?. 133

Fazla çalışma yapmak zorunda mıyım? 135

Kendi kararım ile fazla çalışırsam zamlı ücret alır

mıyım? 136

Telafi çalışması nedir? 136

Üst düzey yöneticiler fazla çalışma ücreti

alabilir mi? 137

Fazla çalışma ücreti ne kadardır? . 138

Fazla mesai ücreti verilmeyip izin kullandırılıyor.

Bu yasal mı? . 139

 

20 İçindekiler

Fazla çalışma ücretini ne zaman talep edebilirim?

Zamanaşımı ne kadardır? .139

Hafta Sonu - Bayramlar - Tatiller. 141

Hafta sonu tatili zorunlu mudur?141

Hafta tatili ne şekilde düzenlenmiştir? .141

Hafta tatili bölünerek kullandırılabilir mi? 141

Hafta tatilinde çalışmaya zorlanmak işçi için fesih

sebebi midir? 142

Hafta tatili ücreti nasıl hesaplanır?.142

Bayram ve tatil günleri hangi günlerdir? 143

Bu bayram ve tatil günlerinde çalışma yapılır mı?144

Bu günlerde çalışılırsa ücret ne şekilde ödenir? .144

Bu ücretlere ilişkin zamanaşımı süresi nedir?.145

XII. Ücretli İzinler ve Yıllık İzin. 147

Ücretli - ücretsiz izin farkı nedir? 147

Yıllık ücretli izin nedir?147

Yıllık iznimde hafta sonuna gelen günlerin

durumu nedir?148

İlk yılımda gelecek yılın izninden kullanamaz

mıyım? 149

İzinlerimi biriktirebilir miyim? Kullanmadığım

izinlerim yanar mı? .150

İşveren izin vermek yerine para verebilir mi?.150

Yıllık izne çıkmadan avans alabilir miyim? 150

Yıllık izne ek yol izni nedir? .151

 

İçindekiler 21

İzin süresinde hastalandım, bu günleri iznime

ekleyebilir miyim?  151

Yıllık iznimi bölerek kullanabilir miyim? . 152

Yıllık iznimi dilediğim zamanda kullanabilir

miyim? 152

Diğer ücretli izin türleri nelerdir? . 153

XIII. İş Güvencesi 155

İş güvencesi nedir?. 155

Kimler iş güvencesinden faydalanır? 155

Altı aylık kıdem nasıl hesaplanır? . 156

Otuz işçi hesabına hangi işçiler dahildir? 157

İşveren vekili ne demektir? Hangi işveren

vekilleri iş güvencesinden faydalanamaz? . 157

İş güvencesi kapsamındaki işçinin sözleşmesi

nasıl feshedilir?  158

İşçinin savunmasının alınması zorunlu mudur? . 159

İşçinin yetersizliğinden kaynaklanan geçerli

fesih nedenleri nelerdir?  160

İşçinin davranışlarından kaynaklanan geçerli

fesih nedenleri nelerdir?  163

İşletmeden kaynaklanan geçerli nedenler

nelerdir?. 165

İş şartlarındaki değişikliği kabul etmemek

geçerli neden midir?  167

İş güvencesine tabi olup sözleşmesi geçerli

neden olmadan feshedilen işçi ne yapmalıdır? 168

İşe iade davası nedir?. 168

 

22 İçindekiler

İşçinin açtığı işe iade davası kabul edilirse ne olur?169

İşçi ne kadar sürede işverene başvurmalıdır?

Süreyi kaçırırsa ne olur?170

İşveren işçiyi ne kadar sürede işe başlatmak

zorundadır? İşe başlatmak için hangi koşulları

öne sürebilir?170

İşveren yasal zorunluluğa rağmen işe

başlatmazsa ne olur? 171

İşe iade edilen işçi aldığı kıdem tazminatını iade

eder mi?171

İşçi bu sırada başka bir iş yerinde çalışabilir mi? 172

İşçinin açtığı işe iade davası reddedilirse ne olur?173

XIV. Hamile İşçilerin Hakları. 175

Hamile olduğumu işverene bildirmeli miyim? 175

Hamilelik döneminde düzenli olarak kontrole

gitmem gerekiyor. Bunun için izin alabilir miyim?175

Ne sıklıkla kontrole gidebilirim? .176

Kaçıncı kontrolden itibaren ücret kesintisi yapılır?.176

Hamileyken çalışma şartlarımda değişiklik

olur mu?176

Doktorum ağır işlerde çalışmamam gerektiğini

söyledi. İşveren bunu dikkate almalı mı?177

Doğum iznim ne zaman başlar?177

Erken doğum yaptım, doğum öncesi izinlerim

ne olacak?.178

Doğum iznim ne zaman biter?178

 

İçindekiler 23

Doğumdan önce en fazla ne zamana kadar

çalışabilirim?. 179

Doğum iznimde maaş almaya devam edecek

miyim? 180

Doğum iznimi uzatmam mümkün mü? 180

Doğumdan sonra yarı zamanlı çalışmam

mümkün mü? . 180

Bu süreler sağlık nedenleri ile artırılabilir mi? 181

Süt izni nedir?. 181

Süt izni kullanılırken maaş kesintisi yapılır mı? 182

Süt izinlerimi birleştirerek kullanabilir miyim?. 182

Süt iznimden vazgeçip bu sürelerde ek ücret

alabilir miyim? 183

Doğum yaptığımda tazminatımı alarak istifa

edebilir miyim?. 183

Babaların izni yok mu? . 183

Arabuluculuk Süreci 185

Arabulucu kimdir? 185

Arabulucuya başvurmak zorunda mıyım? 185

Arabulucuyu nasıl seçeceğim? . 185

Arabuluculuk görüşmesi nasıl olur? . 186

Son kararı arabulucu mu verir? 186

Görüşmeye avukatım ile katılabilir miyim? 186

Görüşmeye katılmazsam ne olur? 187

Arabuluculuk süreci ne kadar sürer? 187

Arabulucu ücretini kim öder?. 187

 

24 İçindekiler

Arabuluculuk sürecindeki sözlerim davada

aleyhime kullanılır mı?188

Arabulucuda anlaşamazsak ne olur? 189

Arabulucuda anlaşırsak ne olur?.189

XVI. Diğer Sorular  191

İş Davaları Hakkında Sorular.191

Davalarımı avukatla takip etmek zorunda mıyım? .191

Davayı nerede açmam gerekir? 191

Davalar ne kadar sürer?192

Avukatlık ücreti ne kadardır?193

Davayı kazanırsak avukatlık ücretini karşı

taraf mı öder? .193

1. Sendikal Haklar Hakkında Sorular 194
2. Sendikaya nasıl üye olurum? 194
3. Sendikaya üye olduğumu işveren öğrenir mi?194
4. Sendika üyeliğimi sonlandırabilir miyim? .194
5. Sendikaya üye olmalı mıyım? .194
6. Sendikaya üye olduğum için işten çıkarılır mıyım? .195