İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR VII
İÇİNDEKİLER VIII
KISALTMALAR XIII
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
İSİMSİZ ULUSLARARASI SÖZLEŞME KAVRAMI,
TÜRLERİ VE ÖZELLİKLERİ
I İSİMSİZ ULUSLARARASI SÖZLEŞME KAVRAMI7
A Genel Olarak İsimsiz Sözleşme Kavramı 7
B İsimsiz Sözleşmelerin Dogmatik Temelleri9
C İsimsiz Uluslararası Sözleşme Tanımı11
II İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN TÜRLERİ12
A Kendine Özgü Yapısı Olan (Sui Generis) Sözleşmeler 12
B Karma Sözleşmeler 13
1 Tanımı 13
2 Karma Sözleşmelerin Türleri 14
a Bileşik Edimli (Kombine) Sözleşmeler14
b Çift Tipli Sözleşmeler14
c Çeşitli Tiplere Ait Unsurların Birbirine Karıştığı
Sözleşmeler15
d Kendisine Yabancı Yan Edimleri İçeren Sözleşmeler15
C Bileşik Sözleşmeler15
III İSİMSİZ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERİN
ÖZELLİKLERİ16
A Kanunlarda Düzenlenmemiş Olması 16
B Genellikle Uzun Soluklu Olması (Long Term Duration) 19
C Sözleşme Konusu Projenin Teknik Nitelikte ve Yüksek
Hacimli Olması 20
D İhlal Olasılığı ve Belirsizlik 21
E İhlale Karşı Duyarlılık 23
F Sözleşmenin Karmaşık (Kompleks) Olması24
IX
G Sözleşmeye Fazla Sayıda Tarafın Dahil Olması26
H Tarafların Karşılıklı Bağımlılığı, İş birliği ve Dayanışma
İhtiyacı 26
İKİNCİ BÖLÜM
İSİMSİZ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERE
UYGULANACAK HUKUK VE TAHKİM
I İSİMSİZ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERE
UYGULANACAK HUKUK 30
A Sözleşmeye Uygulanacak Hukukun Önemi30
B Uygulanacak Hukukun Seçiminde Kuralları Yumuşatma
Eğilimi33
C İsimsiz Uluslararası Sözleşmeler ve Lex Mercatoria 36
D İSİMSİZ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERE
UYGULANACAK HUKUKUN KANUNLAR İHTİLAFI
KURALLARI UYARINCA BELİRLENMESİ 40
1 Uygulanacak Hukukun Taraflarca Belirlenmesi 40
2 Uygulanacak Kanunlar İhtilafı Kurallarının Hakemler
Tarafından Belirlenmesi43
3 Kanunlar İhtilafı Kuralları, Uygulanacak Maddi Hukuk
ve Tahkim Arasındaki İlişki44
4 Modern Esnek Kuralların Avantajları 46
a Esneklik 46
b Tahmin Edilebilirlik 47
5 Sonuç48
E 5718 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE
USUL HUKUKU HAKKINDA KANUN’UN 24’ÜNCÜ
MADDESİNİN (IPRG ART 187) UYGULANMASI49
1 Sorun 49
2 Hakemlerin MÖHUK’un 24’üncü (IPRG Art 187)
Maddesini Uygularken Uyacakları Ana Esaslar 52
a 24’üncü (IPRG Art 187) Maddenin Belirli Bir Tekniği
Değil, Sonucu Tanımlaması52
b Kanunlar İhtilafı Kurallarına Atıf (Voie Directe’nin
Dışlanması)53
c Kanuni Karinelere Dayanan Şekilci Yaklaşımın
Dışlanması 53
X
d Uyuşmazlığın Maddi Gerçekleri ve Tarafların
Beklentileri 55
3 En Yakın Bağlantı Kriterini Belirleyecek Yöntemler55
a İlgili Hukuk Sistemlerinin Kanunlar İhtilafı
Kurallarının Ortak (Kümülatif) Biçimde
Uygulanması56
b Kanunlar İhtilafının Genel İlkelerinin Uygulanması57
4 Sonuç59
II İSİMSİZ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE
ULUSLARARASI TAHKİM59
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SÖZLEŞMELERİN UYARLANMASI VE TAHKİM
HEYETİNİN UYARLAMA YETKİSİ
I SÖZLEŞMENİN UYARLANMASI
(VERTRAGANPASSUNG)67
A Temel Prensip Olarak Pacta Sunt Servanda (Ahde Vefa)68
B Uyarlama ve Sözleşmenin Tamamlanması Arasındaki İlişki
71
C Sözleşme Boşluklarının Nisbiliği Kavramı 74
D İsimsiz Uluslararası Sözleşmelerin Uyarlanması77
E İsimsiz Uluslararası Sözleşmelerin Uyarlanmasının
Ekonomik Etkileri78
1 Dürüstlük Kuralı ve Uyarlama 81
2 Üstün Risk Taşıyıcısı (Superior Risk Bearer)82
3 İsimsiz Uluslararası Sözleşmelerde Feshin Son Çare
Olması 83
F SÖZLEŞMEDEN DOĞAN (AKDİ) UYARLAMA
HÜKÜMLERİ84
1 Açık Uyarlama Hükümleri85
a Açık Olumlu Uyarlama Hükümleri 85
b Açık Olumsuz Uyarlama Hükümleri86
2 Örtülü Uyarlama Hükümleri 87
a Örtülü Olumlu Uyarlama Hükümleri 87
b Örtülü Olumsuz Uyarlama Hükümleri 87
3 İsimsiz Uluslararası Sözleşmelerde Tercih Edilen
Uyarlama Klozları 87
XI
a Edimin Tek Taraflı Olarak Belirlenmesi (Variation
and Change Orders by One of the Parties)
Klozları 89
b Otomatik Uyarlama Klozları (Automatic Adaptation
Clauses)90
c İstikrar Klozları (Stabilization Clauses) 92
d Yeniden Gözden Geçirme Klozları (Review Clauses)
ve Yeniden Müzakere Klozları (Renegotiation
Clauses) 93
4 Tarafları Akdi Sorumluluktan Kurtaran Klozlar: Mücbir
Sebep, Aşırı İfa Güçlüğü ve Özel Risk Klozları 95
a Tetikleyici Olayların (Trigger Events) Tanımı96
b Mücbir Sebep (Force Majeure) Klozları97
c Aşırı İfa Güçlüğü (Hardship) Klozları 98
d Özel Risk Klozları (Special Risk Clauses)100
e Mücbir Sebep, Aşırı İfa Güçlüğü ve Özel Risk
Klozlarının Unsurları100
i Öngörülemeyen veya Beklenmeyen Olaylar100
ii Haricilik Unsuru (Dışsallık) Unsuru 101
f İsimsiz Uluslararası Sözleşmelerde Mücbir Sebep,
Özel Risk ve Aşırı İfa Güçlüğü Klozlarının
Sonuçları101
G İSİMSİZ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE
YENİDEN MÜZAKERE YÜKÜMLÜLÜĞÜ
(Neuverhandlungspflicht)105
II HAKEM HEYETİNİN UYARLAMA YETKİSİ111
A İsimsiz Uluslararası Sözleşmelerin Uyarlanmasında
Hakemlerin Yetkisi 111
B Uyarlama Klozlarının Yokluğunda Sözleşmelerin Değişen
Koşullara Uyarlanmasında Uygulanacak Maddi Hukuk 114
1 Türk-İsviçre ve Alman Hukuku Uyarınca Sözleşmelerin
Uyarlanması 114
2 Alman Hukukundaki İşlem Temelinin Çökmesi (Wegfall
der Geschäftsgrundlage) ve Türk-İsviçre Hukukundaki
Clausula Rebus Sic Stantibus Doktrinleri 115
a Subjektif Teoriler116
b Objektif (Nesnel) Teoriler 118
3 Diğer Hukuk Sistemlerine Genel bir Bakış121
XII
a Fransız Hukukundaki Mücbir Sebep (Force Majeure)
Doktrini121
b İngiliz Hukukundaki (Common Law) Frustration
Doktrini122
c İtalyan Hukukundaki Aşırı Külfet (Eccessiva
onerosità) Doktrini 124
SONUÇ125
EK I129
YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE İCRASI
HAKKINDAKİ 10 HAZİRAN 1958 TARİHLİ NEW YORK
SÖZLEŞMESİ129
EK II135
RULES OF ARBITRATION OF THE INTERNATIONAL
CHAMBER OF COMMERCE135
BİBLİYOGRAFYA 189
