İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 7 İÇİNDEKİLER. 9 KISALTMALAR 15 GİRİŞ 17 BİRİNCİ BÖLÜM HİDÂNE KAVRAMI VE İLİŞKİLİ KURUMLAR I. HİDÂNE KAVRAMI 19 A. HİDÂNENİN TANIMI 19 B. HİDÂNENİN MAHİYETİ 21 1. Hidânenin Hükmü 21 2. Bir Hak Olarak Hidâne 21 3. Bir Sorumluluk Olarak Hidâne 22 4. Annenin Hidâneye Mecburiyeti 24 C. HİDÂNE EHLİYETİ VE ŞARTLARI 26 1. Mahdunda (Hidâne Altına Alınacak Kişide) Bulunması Gereken Şartlar 26 a. Çocukluk Dönemleri 27 i. Cenin Devresi 27 ii. Çocukluk Devresi (Gayri Mümeyyiz Çocuk) 29 iii. Temyiz Devresi 30 iv. Buluğ (Ergenlik) Devresi 32 b. Akıl Hastalığı ve Akıl Zayıflığı Durumu 33 i. Cünûn (Akıl Hastalığı) 34 ii. Ateh (Akıl Zayıflığı, Bunaklık) 35 2. Hidâne Hakkına Sahip Olanlarda Aranan Şartlar 35 a. Kadın ve Erkekte Ortak Olarak Aranan Şartlar 35
i. Akıl 36 ii. Baliğ Olmak 36 iii. Hidâne Altında Bulunanı Terbiye Edebilmeye Güç Yetirebilme (Kudret) 37 iv. Güvenilir Olmak 39 v. Müslüman Olmak 41 vi. Hür Olmak 45 b. Yalnızca Kadında Aranan Şartlar 47 c. Yalnızca Erkekte Aranan Şartlar 51 D. HİDÂNE HAKKININ DÜŞMESİ 52 E. HİDÂNE HAKKININ AVDETİ (YENİDEN KAZANILMASI). 54 F. HİDÂNE HAKKI SAHİPLERİ 56 1. Hanefilere Göre Hidâne Hakkı Sahipleri 57 a. Kadın Olan Hak Sahipleri 57 b. Asabe Olan Erkek Hak Sahipleri 63 c. Zevi’l-Erham Olan Hak Sahipleri 65 2. Malikilere Göre Hidâne Hakkı Sahipleri 65 3. Şafilere Göre Hidâne Hakkı Sahipleri 67 4. Hanbelilere Göre Hidâne Hakkı Sahipleri 68 II. HÎDANE İLE İLİŞKİLİ KURUMLAR 69 A. VELAYET-VESAYET-HİDÂNE İLİŞKİSİ 69 B. EVLAT EDİNME HİDÂNE İLİŞKİSİ 73 C. VELAYET 76 1. Velayetin Tanımı 76 2. Velayet Hakkı Kazandıran Sebepler 76 3. Velayet Çeşitleri 78 a. Temsil ve Himaye Alanı İtibariyle Velayet 78 i. Velayet-i Amme 78 ii. Velayet-i Hassa 79 b. Veli Tasarrufunun Konusu İtibariyle Velayet 80 i. Şahıs Üzerinde Velayet (Velayet ale’n-nefs) ve Evlendirme Velayeti 80 ii. Mal Üzerinde Velayet (Velayet ale’l-mal) 85
4. Velide Bulunması Gereken Nitelikler 87 a. Tam Ehliyetli Olmak 88 b. Hür Olmak 88 c. Rüşd 89 d. Adaletli Olmak 89 e. Muktedir Olmak (İktidarsız Omamak) 90 f. Erkek Olmak 90 g. İhramda Bulunmamak 90 h. Mefkud Olmamak 91 ı. Din Birliği 91 5. Velayet Altına Alınacak Kişiyle (Mevli Aleyh) Alakalı Şartlar 92 6. Velayetin Başlangıcı 93 7. Velayetin Sona Ermesi. 94 İKİNCİ BÖLÜM HİDÂNE HAKKININ KULLANIMI I. HİDÂNEDE ÇOCUĞUN İKÂMETGÂHI 95 A. EVLİLİK BİRLİĞİ İÇİNDE HİDÂNEDE ÇOCUĞUN İKÂMETGÂHI 95 B. EVLİLİK BİRLİĞİ SONA ERDİKTEN SONRA HİDÂNEDE ÇOCUĞUN İKÂMETGÂHI 96 1. İkâmetgâhını Değiştiren Anne veya Onun Gibi Bir Kadın İse 96 2. İkâmetgâhını Değiştiren Baba veya Baba Gibi Bir Veli İse 99 C. ÇOCUĞU GÖRME HAKKI 100 II. HİDÂNENİN SÜRESİ 104 A. ERKEK ÇOCUKLAR İÇİN HİDÂNE SÜRESİ 105 B. KIZ ÇOCUKLAR İÇİN HİDÂNE SÜRESİ 107 III. HİDÂNE SONRASI ÇOCUĞUN DURUMU 109 A. BULUĞ ÇAĞINDAN ÖNCE ÇOCUĞUN DURUMU 109 B. BULUĞ ÇAĞINDAN SONRA ÇOCUĞUN DURUMU 115 1. Erkek Çocuk İçin 115 2. Kız Çocuk İçin 116 IV. HİDÂNE SÜRESİ İÇERİSİNDE ÇOCUĞUN HAKLARI VE ANNE-BABANIN GÖREVLERİ 117 A. İSİM VERME 118
B. EZAN, KAMET VE TAHNİK 120 C. SÜNNET (HİTAN) 121 D. AKİKA KURBANI VE SAÇ TIRAŞI 123 E. EMZİRME 124 1. Emzirmenin Anneye Faydaları 125 2. Emzirmenin Bebeğe Faydaları 126 3. Emzirme Hidâne İlişkisi 127 4. Annenin Süt Emzirmeye Cebredilmesi 127 5. Annenin Süt Emzirme Ücreti Hakkı 130 6. Süt Emzirmenin ve Ücrete Hak Kazanmanın Süresi 131 7. Annenin Bedelsiz Süt Emziren İle Kıyası 131 8. Süt Emzirmede Sorumlu Kişi 132 F. TEDİB, EĞİTİM VE TERBİYE 133 1. Tedib 133 2. Küçük Çocukların Tedibinde Sınırın Aşılmasının Cezai Boyutu 135 3. Hidâne Zamanında Eğitim ve Tedib Yetkisi Kimdedir? 136 4. Küçük Çocuğun Eğitiminde Disiplin-Sevgi Dengesi 138 5. Çocuğun Terbiyesi ve Eğitimi 140 6. İlk Yaşlardaki Eğitimin Önemi ve Yöntemi 142 7. İlk Yaşlardaki Eğitimde Çocuğa Neler Verilmeli 143 V. HİDÂNE ÜCRETİ 145 A. BAKIM ÜCRETİ 148 B. MESKEN KİRASI 151 C. HİZMETÇİ ÜCRETİ 152 VI. HİDÂNE UYGULAMASINDA NAFAKA 152 A. NAFAKADA SORUMLULUK SIRALAMASI 153 1. Çocuğun Zengin Olması Durumu 154 2. Babanın Hayatta ve Zengin Olması Durumu 154 3. Babanın Fakir Olması Durumu 154 4. Babanın Çalışma Gücünü Temelli Olarak Kaybetmesi 156 5. Babanın Gaib Olması Durumu 156 6. Babanın Ölmesi Durumu 157 B. NAFAKADA MECBURİYET 158
C. EVLENDİRME NAFAKA İLİŞKİSİ 159 D. NAFAKA MİKTARI 159 E. ÇOCUĞA NAFAKANIN ŞARTLARI 161 1. Babanın Nafakayı Karşılamaya Gücünün Yetmesi 161 2. Çocuğun Malının Olmaması ve Kazanma İmkanından Mahrum Olması 162 3. Din Ayrılığının Bulunmaması 165 VII. MUHALAA DURUMUNDA HİDÂNE UYGULAMASI 166 VIII. HİDÂNEDE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI 172 SONUÇ 175 KAYNAKLAR 179 EK 1: KADRİ PAŞA’NIN AHVAL-İ ŞAHSİYE KANUNU’NUN HİDANE BAHSİ 193 EK 2: BAHÂEDDİN EFENDİ’NİN EN-NECÂH Fİ AHKÂMİ’N-NİKÂH ESERİNİN HİDANE BÖLÜMÜ 199
