Anonim Ortaklıklarda Organ Yokluğu

ANONİM ORTAKLIKLARDA ORGAN YOKLUĞU



İsmail Cem SOYKAN



Birinci Bölüm

TÜZEL KİŞİLERDE ORGAN KAVRAMI VE

ANONİM ORTAKLIĞIN ORGANLARI

I. TÜZEL KİŞİLERDE ORGAN KAVRAMI, İŞLEVİ,

TÜRLERİ VE TANIMI.................................................................................5

A. İŞLEVİ..........................................................................................................5

B. TÜRLERİ....................................................................................................5

C. TANIMI.......................................................................................................8

II. ORGANIN TESPİTİNDE BAŞVURULACAK KISTASLAR

VE OLGU ORGAN.........................................................................................9

A. GENEL OLARAK....................................................................................9

B. ŞEKLÎ KISTAS...........................................................................................9

1. Zorunlu Organ.....................................................................................9

2. İhtiyari Organ.....................................................................................10

3. Mahkeme veya Resmî Makam Kararıyla Atanan Organ.........11

C. MADDİ KISTAS VE OLGU ORGAN..............................................13

İÇİNDEKİLER

XII

III. TÜZEL KİŞİYLE ORGAN ARASINDAKİ İLİŞKİ............................16

IV. ANONİM ORTAKLIĞIN ORGANLARI..............................................19

A. ANONİM ORTAKLIĞIN ZORUNLU ORGANLARI...............19

1. Yönetim Kurulu.................................................................................21

a. Yönetim Kurulunun Organ Niteliği......................................21

b. Yönetim Kurulu Üyeleriyle Ortaklık Arasındaki

İlişki...............................................................................................21

c. Yönetim Kurulu Üyesi Sıfatının Kazanılması.................... 23

(1) Genel Kurul Tarafından Seçilme.................................... 23

(2) Kuruluşta Esas Sözleşme ile Atanma............................. 23

(3) Yönetim Kurulunun Açılan Üyelikleri Doldurması.. 23

(4) Kamu Tüzel Kişilerinin Üye Ataması........................... 24

d. Yönetim Kurulu Üyesi Seçilme Ehliyeti.............................. 25

(1) Gerçek Kişi Olmak............................................................. 25

(2) Pay Sahipliği.........................................................................27

(3) Tam Ehliyet...........................................................................31

(4) KomY'de Aranan Nitelikler..............................................32

(5) Esas Sözleşmeyle Aranabilecek Nitelikler.....................33

e. Yönetim Kurulu Üye Sayısı..................................................... 34

f. Yönetim Kurulu Üyelerinin Görev Süresi........................... 38

g. Yönetim Kurulu Üyelerinin Görevlerinin Sona

Ermesi ...........................................................................................39

2. Denetçiler............................................................................................42

a. Denetçilerin Organ Niteliği.....................................................42

b. Denetçilerle Ortaklık Arasındaki İlişki................................43

c. Denetçi Sıfatının Kazanılması............................................... 44

(1) Genel Kurul Tarafından Seçilme.................................... 44

(2) Kuruluşta Esas Sözleşme ile Atanma............................. 44

(3) Denetçilerin Açılan Üyeliği Doldurması ve

Mahkemece Atanma.......................................................... 44

(4) Kamu Tüzel Kişilerinin Denetçi Ataması.....................45

XIII

d. Denetçi Seçilme Ehliyeti..........................................................45

(1) Pay Sahipliği.........................................................................45

(2) Vatandaşlık........................................................................... 46

(3) Gerçek Kişi Olmak..............................................................47

(4) KomY'de Aranan Nitelikler............................................. 49

(5) Esas Sözleşmeyle Aranabilecek Nitelikler.................... 49

(6) Denetçi Seçilme Engelleri................................................ 50

e. Denetçi Sayısı..............................................................................52

f. Denetçilerin Görev Süresi....................................................... 54

g. Denetçilik Görevinin Sona Ermesi........................................55

3. Genel Kurul........................................................................................55

B. ANONİM ORTAKLIĞIN İHTİYARİ ORGANLARI................57

1. Anonim Ortaklıkta İhtiyari Organ Oluşturulması...................57

2. İhtiyari Organın Yokluğunun Ortaklığın Feshine

Neden Olup Olmayacağının Değerlendirilmesi........................59

İkinci Bölüm

ANONİM ORTAKLIKTA ORGAN YOKLUĞU

KAVRAMI VE ÖZEL GÖRÜNÜMLERİ

I. ANONİM ORTAKLIKTA ORGAN YOKLUĞU KAVRAMI......... 63

A. GENEL OLARAK................................................................................. 63

B. ORGAN YOKLUĞUNUN ANLAMI.............................................. 63

1. Organın Mevcut Olmaması........................................................... 63

2. Şeklen Mevcut Olan Organın Faaliyette Bulunamaması....... 64

a. Organ Yokluğunu Organın Şeklen Mevcut

Olmamasına İnhisar Ettiren Görüş.......................................65

b. Organ Yokluğunu Geniş Yorumlayan Görüş.......................67

c. Görüşümüz..................................................................................71

II. ORGAN YOKLUĞUNUN ÖZEL GÖRÜNÜMLERİ........................76

XIV

A. GERÇEK ANLAMDA YOKLUK HÂLLERİNİN

SINIRLANDIRILMASI.......................................................................76

1. Organın Üye Sayısının Kanun veya Esas Sözleşmede

Aranan ya da Genel Kurulun Seçim Kararında

Belirlenen Sayının Altına Düşmesi...............................................76

2. Organın Görev Süresinin Dolması.............................................. 77

3. Organın Seçimine İlişkin Genel Kurul Kararının

Yokluğunun veya Butlanının Tespiti yahut İptali..................... 77

4. Organ Üyelerinin veya Paysahiplerinin Kuruluşta Esas

Sözleşmede Gösterilmemesi...........................................................78

5. Genel Kurul Bakımından Ortaya Çıkan Bir Ara Sonuç.......... 83

B. YÖNETİM KURULUNUN YOKLUĞU........................................ 84

1. Yönetim Kurulunun Gerçek Anlamda Yokluğu........................ 84

a. Üyelik Açılması Nedeniyle Yönetim Kurulu Üye

Sayısının Kanun, Esas Sözleşme veya Genel Kurul

Kararında Belirlenen Sayının Altına Düşmesi....................85

(1) Öğretideki Görüşler............................................................85

(2) Görüşümüz.......................................................................... 90

(3) Açılan Üyeliklerin Yönetim Kurulunca

Doldurulması..................................................................... 100

i. TK m. 315/I'in Niteliği............................................ 100

ii. TK m. 315/I'in Uygulanması.................................. 104

iii. Yönetim Kurulunca Seçilebilecek Azami Üye

Sayısı............................................................................. 113

b. Yönetim Kurulunun Kanun, Esas Sözleşme veya

Genel Kurul Kararıyla Belirlenen Görev Süresinin

Dolması...................................................................................... 120

(1) Genel Olarak...................................................................... 120

(2) Öğretideki Görüşler......................................................... 121

(3) Yargıtay Uygulaması........................................................ 131

(4) Görüşümüz.........................................................................141

XV

c. Yönetim Kurulunun Seçimine İlişkin Genel Kurul

Kararının Yokluğunun veya Butlanın Tespiti yahut

İptal Edilmesi........................................................................... 149

(1) Genel Kurulun Seçim Kararının Yokluğunun veya

Butlanının Tespiti............................................................. 151

(2) Genel Kurulun Seçim Kararının İptali ve Bir İptal

Sebebi Olarak Seçilen Üyelerin Esas Sözleşmede

Aranan Sayı veya Nitelikte Olmamasının Organ

Yokluğu ile İlişkisi............................................................ 152

(3) Mahkeme Kararının Kesinleşmesi................................161

2. Yönetim Kurulunun İşlevsizliği ve Kilitlenmesi..................... 165

a. Genel Olarak............................................................................. 165

b. Yönetim Kurulunun Toplantıya Davet Edilmemesi

Nedeniyle Toplanamaması.................................................... 166

(1) Yönetim Kurulu Toplantıya Davete Yetkili Kişiler.. 166

(2) Davetin Şekli...................................................................... 169

(3) Davetin Zamanı.................................................................170

(4) Yönetim Kurulunun Toplantıya Davet Edilmemesi

Sebebiyle İşlevsiz Hale Gelmesinin Sonucu...............171

c. Toplantı ve Karar Yetersayılarının Oluşmaması...............175

(1) TK m. 330'a Göre Toplantı Yetersayısı.........................176

i. Nitelikli Çoğunluk Görüşü..................................... 177

ii. Mutlak Çoğunluk Görüşü....................................... 180

iii. Yargıtay'ın Görüşü..................................................... 185

iv. Görüşümüz................................................................. 186

(2) Toplantı Yetersayısının Esas Sözleşme ile

Düzenlenmesi.................................................................... 187

i. Genel Olarak............................................................... 187

ii. Esas Sözleşme ile Toplantı Yetersayısının

Ağırlaştırılması.......................................................... 187

iii. Esas Sözleşme ile Toplantı Yetersayısının

Hafifletilmesi............................................................. 188

XVI

(3) Karar Yetersayısının Oluşmaması ve Oylarda Eşitlik

Durumu...............................................................................191

d. Yönetim Kurulunun İşlevsizliği ve Kilitlenmesi

Açısından Bir Ara Sonuç........................................................ 193

C. DENETÇİLERİN YOKLUĞU......................................................... 195

1. Denetçilerin Gerçek Anlamda Yokluğu.................................... 195

a. Genel Olarak............................................................................. 195

b. Açılan Denetçiliklerin Doldurulması................................. 196

(1) Diğer Denetçiler Tarafından Seçilme.......................... 196

(2) Mahkemece Atanma........................................................204

2. Denetçilerin İşlevsizliği ve Kilitlenmesi...................................206

a. Genel Olarak.............................................................................206

b. Denetim Organının İşlevsizlik ya da Kilitlenme

Olasılığı......................................................................................208

(1) Denetçilerin Çalışma Biçimi.........................................208

(2) Görüşümüz........................................................................ 215

D. GENEL KURULUN YOKLUĞU.....................................................216

1. Genel Kurulun Gerçek Anlamda Yokluğu................................216

a. Genel Olarak..............................................................................216

b. Genel Kurulun Mevcut Olmamasının ve Bu Sebeple

Ortaklığın Feshinin Mümkün Olup Olmadığı.................217

2. Genel Kurulun İşlevsizliği ve Kilitlenmesi..............................226

a. Genel Olarak.............................................................................226

b. Genel Kurulun Toplantıya Davet Edilmemesi

Sebebiyle Toplanamaması..................................................... 229

(1) Genel Kurulu Toplantıya Davete Yetkili Organ ve

Kişiler.................................................................................. 229

(2) Davetin Şekli ve Zamanı.................................................230

(3) Genel Kurulun Toplantıya Davet Edilmemesi

Sebebiyle Toplanamaması ve Davet Merasimine

Aykırı Olarak Gerçekleşen Toplantıların Fesih Sonucu

Açısından Durumu........................................................... 231

XVII

c. Genel Kurul Toplantı ve Karar Yetersayılarının

Oluşmaması..............................................................................236

(1) Genel Kurulun Toplantı Yetersayıları.......................... 237

(2) Genel Kurulun Toplantı Yetersayısının Esas Sözleşme

ile Düzenlenmesi.............................................................. 241

i. Genel Olarak............................................................... 241

ii. Esas Sözleşme ile Toplantı Yetersayısının

Ağırlaştırılması..........................................................242

iii. Esas Sözleşme ile Toplantı Yetersayısının

Hafifletilmesi.............................................................246

(3) Karar Yetersayısının Oluşmaması ve Oylarda Eşitlik

Durumu..............................................................................247

d. Genel Kurulun İşlevsizliği ve Kilitlenmesi

Açısından Bir Ara Sonuç........................................................ 252

Üçüncü Bölüm

ANONİM ORTAKLIĞIN ORGAN YOKLUĞU

SEBEBİYLE FESHİ

I. GENEL OLARAK...................................................................................... 255

II. FESİH DAVASININ TARAFLARI, DAVADA ORTAKLIĞIN

TEMSİLİ, DAVANIN NİTELİĞİ, YETKİLİ VE GÖREVLİ

MAHKEME..................................................................................................256

A. DAVANIN TARAFLARI VE DAVADA ORTAKLIĞIN

TEMSİLİ.................................................................................................256

1. Davanın Tarafları...........................................................................256

2. Davada Ortaklığın Temsili..........................................................258

B. DAVANIN NİTELİĞİ.........................................................................262

C. YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME..........................................263

III. DAVA SÜRECİNDE ALINABİLECEK TEDBİRLER VE

ÖZELLİKLE ORTAKLIĞA KAYYIM ATANMASI.......................264

XVIII

1. Dava Sürecinde Alınabilecek Tedbirler.....................................264

2. Ortaklığa Kayyım Atanması.......................................................265

a. Genel Olarak.............................................................................265

b. Yönetim Kurulunun Yokluğu...............................................265

c. Ortaklığın Yönetiminin Başka Bir Yoldan

Sağlanamaması.........................................................................267

d. Ortaklığa Kayyım Atanmasında Görevli Mahkeme....... 271

e. Yalnızca Ortaklığa Kayyım Atanması Talebinin

Fesih Talebini de İçerip İçermeyeceği Sorunu................. 276

f. Fesih Davası Kapsamında Atanan Kayyımın

Yetkileri...................................................................................... 278

IV. FESHE KARAR VERİLEBİLMESİ İÇİN GEREKLİ

ŞARTLAR..................................................................................................... 281

1. Genel Olarak.................................................................................... 281

2. Organ Yokluğunun Tespit Edilmesi........................................... 281

a. Organ Yokluğunun Sürekli Olması.....................................282

b. İşlevsizlik veya Kilitlenme Bakımından Tamlık

Şartı............................................................................................. 295

3. Ortaklığa Mahkemece Süre Verilmesi......................................300

4. Mahkemece Verilen Süre İçerisinde Organ Yokluğunun

Giderilememesi...............................................................................306

Dördüncü Bölüm

6102 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNU

DÜZENLEMELERİNİN ORGAN YOKLUĞU

AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

I. GENEL OLARAK.......................................................................................311

II. YTK'YA GÖRE ANONİM ORTAKLIĞIN ZORUNLU

ORGANLARI VE YTK'DA DENETÇİNİN ANONİM

ORTAKLIĞIN BİR ORGANI OLUP OLMADIĞI SORUNU...... 312

XIX

III. YTK m. 531 KARŞISINDA FESİH SONUCU

BAKIMINDAN ORGAN YOKLUĞUNUN HAKLI

SEBEPTEN AYRILMASI..........................................................................319

A. TK'DAKİ DURUM ..............................................................................319

B. YTK m. 531 VE ORGAN YOKLUĞU İLİŞKİSİ.......................... 320

SONUÇ................................................................................................................. 331

KAYNAKÇA....................................................................................................... 341