^{İyi Regülasyon İlkeleri Çerçevesinde}Paya Dayalı Kitle Fonlaması

Dr. Onur OCAKLI 

 

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ. 5

İÇİNDEKİLER  7

KISALTMALAR LİSTESİ . 17

GİRİŞ .21

BİRİNCİ BÖLÜM

PAYA DAYALI KİTLE FONLAMASINA GİRİŞ

KİTLE FONLAMASI KAVRAMI . 23

Tanımı 23

İşleyişi. 24

Tarihsel Gelişimi . 25

Unsurları. 27

Fon Toplayan . 27

Destekçi. 28

Aracı 30

Tanımı 30

İşlevleri. 31

(1) Aracılık  31

(2) Bilgi Akışını Sağlama 32

(3) İnceleme ve Gözetleme  32

İnternet . 33

Diğer Unsurlar . 33

Türleri. 34

Yatırıma Dayalı Olmayan Kitle Fonlaması 34

Bağışa Dayalı 34

Ödüle Dayalı ve Ön-Satışa Dayalı . 35

Yatırıma Dayalı Kitle Fonlaması . 36

Krediye Dayalı Kitle Fonlaması (Peer-to-peer lending). 36

Sermaye Piyasası Aracına Dayalı Kitle Fonlaması (Securities

crowdfunding) 39

 

8 İçindekiler

PAYA DAYALI KİTLE FONLAMASI41

Tanımı. 41

İşlevleri . 42

Sermaye Birikimi Sağlaması (Capital Formation). 42

Finansmana Erişimi Kolaylaştırması. 44

Genel Olarak. 44

Banka Finansmanı. 44

Melek Yatırımcılar (Angel Investors). 45

Risk Sermayesi (Venture Capital) 46

Halka Arz (Initial Public Offering) 47

Değerlendirme 48

Piyasa Testi İşlevi . 49

Faydaları, Riskleri ve Risklere Karşı Barındırdığı Çözümler. 49

Faydaları. 49

Riskleri 51

Yatırımcılar Açısından . 51

Fon Toplayanlar Açısından 55

Kitle Fonlamasının Risklere Karşı Barındırdığı Çözümler 56

Kitlenin Bilgeliği 56

(1) Genel Olarak 56

(2) Kitlenin Bilgeliğinin Kitle Fonlamasında Uygulama Alanı 58

(3) Sürü Davranışı . 61

Dijital İtibar. 64

Geleneksel Sermaye Piyasası Hukuku Çerçevesinde Değerlendirilmesi. 66

III. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA PAYA DAYALI KİTLE FONLAMASININ

DÜZENLENMESİ.71

Düzenleme Yaklaşımlarına Genel Bakış 71

Çeşitli Ülkelerde Paya Dayalı Kitle Fonlamasına İlişkin Düzenlemeler 74

ABD Hukuku . 74

AB Hukuku . 79

Birleşik Krallık Hukuku 85

 

İçindekiler 9

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

İYİ REGÜLASYON VE SERMAYE PİYASASI DÜZENLEMELERİ

 

İYİ REGÜLASYON YAKLAŞIMI . 89

Regülasyon Kavramı. 89

İyi Regülasyon Kavramı 92

Tanım. 92

Bir İdealden Regülasyona: İyi Regülasyonun Kısa Tarihi 93

İyi Regülasyon İlkeleri ve Araçları. 100

İyi Regülasyon İlkeleri 100

Gereklilik (Necessity) 101

Amaca Uygunluk 102

Orantılılık (Proportionality) 103

Hesap Verirlik (Accountability). 103

Tutarlılık (Consistency) . 104

Şeffaflık (Transparency) . 104

Sadelik (Simplicity) . 105

Verimlilik (Efficiency) 105

(1) Doğrudan Maliyetler. 106

(2) Dolaylı Maliyetler 107

(3) Faydalar  108

(4) Verimlilik Analizi . 108

Etkili Yürütme (Effective Enforcement) 109

İyi Regülasyon Araçları 113

Düzenleme Alternatifleri 113

Etki Analizi 113

Ex Post Değerlendirme. 114

Paydaşlara Danışma . 115

Sadeleştirme 117

Geleceğe Dayanıklı Düzenleme (Future Proof Regulation) 118

Bütünleşik Devlet Yaklaşımı (Whole-of-government Approach) 120

İyi Regülasyonun Etkisinin Ölçülmesi Sorunu 121

SERMAYE PİYASALARINDA İYİ REGÜLASYON . 122

Genel Olarak 122

İyi Regülasyonun Temeli: Politika Amaçları ve Araçları 124

 

10 İçindekiler

Genel Piyasa Gözetimi ve Analiz 125

Genel Politika Amaçları 126

Özel Politika Amaçları 132

Politika Araçları 132

İyi Regülasyon İlkeleri ile IOSCO İlkeleri’nin Karşılaştırılması . 134

Genel Olarak 134

IOSCO İlkelerinde Gereklilik, Amaca Uygunluk ve Orantılılık. 136

IOSCO İlkelerinde Hesap Verirlik 137

IOSCO İlkelerinde Tutarlılık 138

IOSCO İlkelerinde Şeffaflık . 139

IOSCO İlkelerinde Sadelik. 140

IOSCO İlkelerinde Verimlilik . 141

IOSCO İlkelerinde Etkili Yürütme . 142

IOSCO İlkelerinde Yer Alan Diğer Önemli Hususlar 142

Bağımsızlık 142

Sistemik Risk . 143

Öz Düzenleyici Kuruluşlar . 143

Ulusal ve Uluslararası Düzenleyici Kurumlar Arasında İş Birliği 144

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

 

TÜRK HUKUKUNDA PAYA DAYALI KİTLE FONLAMASI DÜZENLEMESİ VE BU

DÜZENLEMENİN İYİ REGÜLASYON İLKELERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

HUKUKİ ÇERÇEVE 145

Genel Olarak . 145

Düzenlenme Biçimi. 147

Düzenlenme Amacı. 151

İyi Regülasyon İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirme 154

Düzenleme Sürecinde İyi Regülasyon Araçlarının Kullanılmaması. 155

Düzenlenme Amacı Bakımından 156

PLATFORM157

Tanımı. 157

Niteliği 158

Kuruluşu 159

Şirket Türü ve Sermayesi . 161

Payların Niteliği 163

Ticaret Unvanı ve İşletme Konusu . 163

 

İçindekiler 11

Kurucuların Tabi Olduğu Şartlar 164

Yönetim Kurulu Üye Sayısı. 164

Listeye Alınması 165

Kuruluş Şartlarının Kaybedilmemiş Olması 166

Ortaklar ve Yönetim Kurulu Üyeleri Bakımından Öngörülen

Kriterler . 166

Yatırım Komitesi Kurulması . 167

Tanımı ve İşlevi. 167

Oluşumu. 169

Niteliği 171

Görevleri 172

Yatırım Komitesinin Hukuki Sorumluluğu 175

İç Kontrol ve Risk Yönetim Sistemi ile Muhasebe ve Operasyon

Biriminin Oluşturulması ve Yeterli Sayıda Personel İstihdamı. 176

Gerekli Altyapının Faaliyete Geçmiş Olması 176

Çıkar Çatışması Politikasının Oluşturulması. 177

Listeye Alınmaksızın Faaliyet Göstermenin Yaptırımı 177

Yükümlülükleri . 179

Faaliyet Sınırlamalarına Uygun Davranma 180

İşletme Konusu Bakımından. 180

(1) Genel Olarak . 180

(2) Gayrimenkullere Dayalı Kitle Fonlaması . 181

(3) Diğer Şirketlere Yatırım Yapma Amacıyla Kitle Fonlaması 181

(4) Yatırım Tavsiyesi . 183

(5) Reklam Faaliyetleri . 186

(6) İkincil Piyasa İşlemlerine Aracılık  186

(7) Platformun Kitle Fonlamasıyla Fon Toplaması 187

(8) İlişkili Projelerin Kitle Fonlamasıyla Fon Temin Etmesine

Aracılık  187

(9) Platformun Girişim Şirketine Yatırım Yapması 188

(10) İnternet Üzerinden Hizmet Verme Zorunluluğu  189

Coğrafi Bakımdan. 189

Hizmet Alımı Bakımından. 190

Altyapı Kurma ve Kampanya Sayfası Oluşturma 191

Kamuyu Aydınlatma Yükümlülükleri . 192

Genel Olarak Kitle Fonlaması Faaliyetine İlişkin. 192

Platforma İlişkin . 193

 

12 İçindekiler

Kampanyaya İlişkin . 194

Kampanya Sonrasındaki Döneme İlişkin. 195

Diğer Tarafların Mevzuata Uygunluğunu Denetleme 195

Yatırımcının Hak ve Menfaatlerini Koruma 197

Adil ve Şeffaf Davranma. 200

Çıkar Çatışmasını Önleme 201

Gizlilik. 202

Belge Saklama 203

Sözleşme Yapma 204

Toplanan Fonların Muhafazasını Sağlamak . 206

MKK Nezdinde Payların Oluşturulması 207

Ortaklık Yapısındaki Değişiklikler 208

Listeden Çıkarılması ve Sonuçları 211

Yurt Dışında Kurulu Platformların Durumu. 214

İ. Platformun Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesinin Sonuçları 215

İyi Regülasyon İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirme 216

Tanımı ve Niteliği Bakımından . 216

Kuruluş İzni ve Listeye Alınma Başvuruları Bakımından. 216

İzin Sürecinin İki Basamaklı Hale Getirilmesi 216

SPK’nın Başvuruları İncelemesi. 218

Takdiri Bir Listeye Alınma Şartı: Sorumluluk Sigortası 219

Yatırım Komitesi Bakımından. 220

Platformun Yükümlülükleri Bakımından 223

III. YATIRIMCI.226

Yatırımcıların Sınıflandırılması 227

Tebliğ’de Yapılan Sınıflandırma 227

Sınıflandırmanın Amaçları 229

Yatırım Tutarının Sınırlandırılması 229

Nitelikli Yatırımcılara İlişkin Özel Hükümler 231

(1) İmtiyaz Yaratılabilmesi  231

(2) Hedeflenen Tutarın Bir Kısmının Nitelikli Yatırımcılarca

Karşılanması  231

Üyelik İşlemleri . 232

İyi Regülasyon İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirme 233

Yatırımcıların Tasnifi Bakımından. 233

Yatırım Tutarının Sınırlandırılması Bakımından 234

 

İçindekiler 13

FON TOPLAYABİLECEK KİŞİLER. 236

Kavramsal Çerçeve . 236

Girişimci. 237

Tanım . 237

Nitelikleri 238

(1) Türkiye’de Yerleşik Olması 238

(2) Projeye Sahip Olması  238

Girişimci Tarafından Kurulan Anonim Şirket 239

Girişim Şirketi 240

Tanım . 240

Nitelikleri 242

(1) Teknoloji veya Üretim Faaliyetinde Bulunması  242

(2) Belirli Finansal Eşikleri Aşmaması . 244

(3) İnternet Sitesinin Kurulmuş ve Aktif Olması . 246

(4) Türkiye’de Kurulu Olması 246

(5) Gelişme Potansiyeli Taşıması 246

(6) Kaynak İhtiyacı Olması 247

Diğer Nitelikler . 247

(1) Proje Dışında Bir Faaliyet Yürütmemesi 247

(2) Alacak ve Borçlarının Belirli Oransal Eşikleri Geçmemesi . 251

Ortaklık Yapısı İtibarıyla Öngörülen Kısıtlamalar 253

Fonlanan Şirket 254

Tanım . 254

Nitelikleri 254

(1) Anonim Şirket Olması . 254

(2) Fonlanan Şirketin Kapalı Şirket Sayılması . 255

(3) Fonlanan Şirket SPV Olabilir mi?. 256

Fonlanan Şirketin Genel Kurullarına İlişkin Kurallar. 257

Yükümlülükleri . 259

Girişimci ve Girişim Şirketinin Yükümlülükleri. 260

Bilgi Formuna İlişkin Yükümlülükler . 260

Tanıtım ve Reklamlara İlişkin İlkelere Uyma 261

Münhasıran Platform Üzerinden Fon Toplama 263

Kitle Fonlamasını Tamamlayan İşlemleri Yerine Getirme 263

 

14 İçindekiler

Pay Devir Kısıtlaması. 264

Fonlanan Şirketin Yükümlülükleri 265

Proje Haklarını Fonlanan Şirkete Devretme . 265

Fonu Amaca Uygun Kullanma. 267

Sürekli Kamuyu Aydınlatma 271

(1) Özel Durumların Kamuya Duyurulması . 271

(2) Finansal Tabloların Kamuya Duyurulması . 273

(3) Fon Kullanımına İlişkin Duyurular 274

Yükümlülüklere Aykırı Davranmanın Sonuçları 275

İyi Regülasyon İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirme 276

Terminoloji. 276

Kitle Fonlamasından Faydalanabilecek Girişim Şirketlerinin

Sınırlandırılması . 276

Mali Büyüklük, Ortaklık Yapısı ve Faaliyet Konusu Bakımından . 276

Gelişme Potansiyeli Taşıma ve Kaynak İhtiyacı Kriterleri

Bakımından. 279

SPV Yapısına İzin Verilmemesi Bakımından 279

Girişimci, Girişim Şirketi ve Fonlanan Şirketin Yükümlülükleri

Bakımından  280

Fonu Amaca Uygun Kullanma Yükümlülüğü Bakımından.280

Özel Durumların Açıklanması Yükümlülüğü Bakımından 280

Tanıtım ve Reklamlara İlişkin Yükümlülükler Bakımından 281

Sorumluluk Rejimi Bakımından. 283

FON TOPLAMA TALEBİ 283

Fon Tutarına İlişkin Koşullar 283

Genel Olarak 283

Miktar ve Kampanya Sınırlaması 284

Aynı Anda Birden Fazla Kampanya Yürütülememesi . 286

Nitelikli Yatırımcılara Yapılacak Asgari Tahsisat Oranı . 287

Paya İlişkin Koşullar 287

Genel Olarak 287

Türü ve Özellikleri 288

Türü 288

İmtiyazlı Pay 289

Tam ve Nakden Ödeme 290

 

İçindekiler 15

Oydan Yoksun Pay Mümkün Mü? 290

Bedava Pay Kampanyalarının Hukuki Analizi . 291

Pay Devrinin Sınırlandırılması 293

Fiyatın Tespiti 295

Bilgi Formu . 299

Tanımı ve Niteliği. 299

Bilgi Formunun İçeriği 301

Bilgi Formunun Onaylanması 302

Bilgi Formunda Değişiklik Yapılması 303

Bilgi Formundan Doğan Hukuki Sorumluluk 304

Sorumluluğun Esası 304

Sorumlu Kişilerin Tespiti. 306

(1) Girişimci ve Girişim Şirketinin Sorumluluğu 306

(2) Yatırım Komitesinin Sorumluluğu . 309

Fizibilite Raporu . 313

Fon Kullanım Raporu 314

Başvurunun Değerlendirilmesi. 314

Ön İnceleme 314

Yatırım Komitesi Tarafından Yapılacak Değerlendirme. 315

İyi Regülasyon İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirme . 317

Pay Fiyatının Tespiti Bakımından. 317

Girişimci veya Girişim Şirketi Tarafından Hazırlanacak Raporlar

Bakımından 317

Yatırım Komitesi Üyelerinin Bilgi Formundan Sorumluluğu

Bakımından 317

KAMPANYA 318

Hukuki Niteliği 320

Tabi Olduğu Koşullar 321

Kampanya Sayısının ve Toplanabilecek Fon Tutarının Sınırlı Olması. 321

Süresinin Sınırlı Olması 322

Münhasıran Platform Üzerinden Yürütülmesi 322

Şeffaf Yönetilmesi 322

Fon Sağlama . 323

Yöntemi . 323

Üyeliğin Tamamlanması. 323

 

16 İçindekiler

Bilgi Formunun Okunduğunun Tespiti 323

Fon Sağlama Talebi ve Ödeme Emri . 323

Emanet Yetkilisi 324

(1) Kavram ve İşlevi. 324

(2) Toplanan Fonların Diğer Risklere Karşı Korunması 326

Cayma Hakkı 328

Kampanyanın Sona Ermesi . 329

Sürenin Sona Ermesi 329

Sürenin Hitamından Önce Hedeflenen Fonun Toplanması 330

Platform Tarafından İptal Edilmesi 331

Girişimci veya Girişim Şirketi Tarafından İptal Edilmesi. 332

Platformun Listeden Çıkarılması 333

Kitle Fonlamasını Tamamlayan İşlemler . 333

Nemaların ve Fazla Toplanan Fonun Yatırımcılara İadesi 334

Girişimci Tarafından Yürütülen Kampanyalarda 334

Şirket Kuruluşu . 334

Projeye İlişkin Malvarlığı Unsurlarının Fonlanan Şirkete Devri. 335

Sermaye Artırımı. 335

Payların Kaydileştirilmesi 337

Girişim Şirketi Tarafından Yürütülen Kampanyalarda 338

Payların Yatırımcılara Teslimi. 340

Toplanan Fonun Fonlanan Şirkete Aktarılması 341

İyi Regülasyon İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirme 342

Kampanya Kavramı Bakımından 342

Fon Sağlamaya İlişkin Düzenlemeler Bakımından 343

Kitle Fonlamasını Tamamlayan İşlemler Bakımından 344

SONUÇ.345

KAYNAKÇA.351