Para, Banka Kredisi ve Ekonomik Çevrimler
Yazar:
Jesus Huerta DE SOTO
Çeviren:
Bilge Öztürk GÖKTUNA
Jesús Huerta de Soto’nun bir çok dile çevrilen “Money, Bank Credit and Economic Cycles” isimli kitabının Türkçe çevirisi olan bu çalışmada, Parasal Usulsüz Tevdi Sözleşmesinin Hukuki Niteliği, Parasal Usulsüz Tevdi Sözleşmesine Egemen Olan Hukuki İlkelere Yönelik Tarihi İhlaller, Kısmi Rezerv Bankacılığını Yasallaştırma Girişimleri, Kredi Genişleme Süreci, Kredi Genişlemesi ve İktisadi Sistem Üzerine Etkileri, İş Çevrimleri Teorisi Üzerine Ek Değerlendirmeler, Monetarist ve Keynesyen Teorilerin Eleştirisi, Merkez Bankacılığı ve Serbest Bankacılık Teorisi, Bankacılık Reformu Önerisi: %100 Rezerv Koşulu Teorisi konuları incelenmiştir.
İçindekiler
İçindekiler 3
Takdim 17
Önsöz 19
Giriş 31
Parasal Usulsüz Tevdi Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
1
Terimlere İlişkin Açıklamalar: Ödünç Sözleşmeleri (Mutuum (Tüketim Ödüncü Karz) Ve Commodatum (Kullanım Ödüncü Ariyet)) Ve Mevduat Sözleşmeleri 39
Kullanım Ödüncü (Ariyet-Commodatum) Sözleşmesi 39
Tüketim Ödüncü (Karz-Mutuum) Sözleşmesi 40
Saklama (Vedia) Sözleşmesi 41
Misli Malların Tevdii Veya “Usulsüz” Tevdii Sözleşmesi 42
2
Usulsüz Tevdiin Ekonomik Ve Sosyal Fonksiyonları 43
Parasal Usulsüz Tevdi Sözleşmesinde Temel Unsur 44
Usulsüz Tevdide Asli Edim Yükümlülüğüne Aykırılığın Sonuçları 46
Parasal Usulsüz Tevdi Sözleşmesinin Temel Unsurlarını (Yüzde 100 Karşılık Koşulu) Teyit Eden Mahkeme Kararları 48
3
Usulsüz Tevdi Sözleşmesi Ve Para Ödüncü Sözleşmesi Arasındaki Temel Farklar 49
Her Bir Sözleşmede Mülkiyet Hakları Ne Ölçüde Devredilmektedir? 49
İki Sözleşme Arasındaki Temel İktisadi Farklar 50
İki Sözleşme Arasındaki Temel Hukuki Farklar 53
4
Roma Hukuku Uzmanları Tarafından Parasal Usulsüz Tevdi Sözleşmesine İlişkin Genel Hukuki İlkelerin Bulunması 56
Menger, Hayek Ve Leonı’ye Göre Geleneksel Hukuk İlkelerinin Ortaya Çıkışı 56
Roma İçtihadı 59
Roma Hukukunda Usulsüz Tevdi Sözleşmesi 62
Parasal Usulsüz Tevdi Sözleşmesine Egemen Olan
Hukuki İlkelere Yönelik Tarihi İhlaller
1
Giriş 71
2
Yunanistan Ve Roma’da Bankacılık 74
Trapazıteı Veya Yunan Bankacılar 75
Helenistik Dünyada Bankacılık 83
Roma’da Bankacılık 85
Hristiyan Callistus Bankasının Batışı 86
Socıetates Argentarıae 87
3
Geç Dönem Ortaçağ’da Bankacılar 90
Mevduat Bankacılığının Akdeniz Avrupası’nda Yeniden Doğuşu 92
Tefeciliğin Kilise Hukukunca Yasağı Ve “Deposıtum Confessatum” 94
On Dördüncü Yüzyılda Floransa’da Bankacılık 100
Medıcı Bankası 101
On Dördüncü Ve On Beşinci Yüzyıllarda Katalonya’da Bankacılık: Taula De Canvı 104
4
V Charles İktidarında Bankacılık Ve Salamanca Okulu Öğretisi 106
Sevılla’da Bankacılığın Gelişmesi 107
Salamanca Okulu Ve Bankacılık İşi 111
5
Bankacılığı Meşrulaştırmak İçin Yeni Bir Teşebbüs: Amsterdam Bankası On Yedinci Ve On Sekizinci Yüzyıllarda Bankacılık 124
Amsterdam Bankası 124
Davıd Hume Ve Amsterdam Bankası 127
Sır James Steuart, Adam Smıth Ve Amsterdam Bankası 129
İsveç Ve İngiltere Bankaları 132
John Law Ve Fransa’da On Sekizinci Yüzyıl Bankacılığı 134
Rıchard Cantıllon Ve Usulsüz Tevdi Sözleşmesinin Hileli İhlali 136
Kısmi Rezerv Bankacılığını Yasallaştırma Girişimleri
1
Giriş 139
2
Usulsüz Tevdi Sözleşmesi İle Borç Veya Ödünç Sözleşmesini Denk Tutmak Neden Olanaksızdır 142
Karışıklığın Kökenleri 142
Anglo-Sakson Hukuk Sisteminin (Common Law) Hatalı Öğretisi 147
İspanyol Medeni Kanunu Ve Ticaret Kanunu’nun
Öğretisi 149
Parasal Usulsüz Tevdi Sözleşmesini Borç Veya Ödünç Sözleşmesiyle Denk Tutma Girişiminin Eleştirisi 154
Her Sözleşmenin Ayrı Nedeni Veya Amacı 155
Zımni Veya Örtülü Anlaşma Kavramı 159
3
Uygun Olmayan Bir Çözüm: Erişilebilirlik Kavramının Yeniden Tanımlanması 166
4
Parasal Usulsüz Tevdi, Geri Alım Anlaşmalı İşlemler Ve Hayat Sigortası Sözleşmeleri 173
Geri Alım Anlaşmalı İşlemler 175
Hayat Sigortası Sözleşmeleri Durumu 178
Kredi Genişleme Süreci
1
Giriş 183
2
Bankaların Ödünç Sözleşmesinde Gerçek Bir Aracı Olarak Rolleri 187
3
Bankanın Parasal Tevdi Sözleşmelerindeki Rolü 193
4
Bankacıların Vadesiz Mevduatları Kullanmalarının Yarattığı Etkiler: Bir Banka Vakası 197
Kıta Avrupası Muhasebe Sistemi 198
İngilizce Konuşan Ülkelerde Muhasebe Uygulamaları 206
Yalıtılmış Bir Bankanın Kredi Genişlemesi Ve Mevduat Yaratma Kapasitesi 212
Çok Küçük Banka Örneği 219
Tek Bir Tekelci Banka Tarafından Gerçekleştirilen Kredi Genişlemesi Ve Yoktan Yaratılan Mevduat 221
5
Kredi Genişlemesi Ve Bütün Bankacılık Sistemi Tarafından Yeni Mevduat Yaratılması 227
Küçük Bankaların Olduğu Bir Sistemde Borç Yaratılması 234
6
Bir Kaç Ek Zorluk 239
Genişleme Bütün Bankalar Tarafından Aynı Anda Başlatıldığı Zaman 239
Bankacılık Sisteminden Para Arzını Çıkarmak 245
Minumum Karşılığı Geçen Rezervlerin Tutulması………………248
Değişik Mevduat Türleri İçin Değişik Rezerv Koşulları 249
7
Mevduat Yaratma Ve Dayanağı Olmayan Kağıt Para Emisyonu Arasındaki Paralellikler 250
8
Krediyi Kısma Süreci 259
Kredi Genişlemesi Ve İktisadi Sistem Üzerine Etkileri
1
Sermaye Teorisinin Temelleri 268
Sübjektif Aşamalar Serisi Olarak İnsan Eylemi 268
Sermaye Ve Sermaye Malları 273
Faiz Oranı 283
Üretici Yapı 290
Bazı Ek Değerlendirmeler 294
Milli Gelir Hesabında Kullanılan Ölçülere Eleştiriler 302
2
İhtiyari Tasarruftaki Öncül Bir Artışa Bağlı Olarak Finanse Edilen Kredi Artışının Üretici Yapı Üzerinde Etkisi 308
İhtiyari Tasarruf Sürecinin Üç Farklı Göstergesi 308
Borçlara Yönlendirilen Tasarrufların Muhasebe Kayıtları 310
Tüketici Kredisi İhracı 311
İhtiyari Tasarrufun Üretici Yapıya Etkileri 311
Birinci: Değişik Üretici Aşamalar Arasındaki Yeni Kar Farklılığının Neden Olduğu Etki 313
İkinci: Faizdeki Düşüşün Sermaye Mallarının Piyasa Fiyatına Etkisi 318
Üçüncü: Ricardo Etkisi 321
Sonuç: Yeni, Daha Sermaye Yoğun Bir Üretici Yapının Ortaya Çıkışı 324
“Tasarruf Paradoksuna” Teorik Çözüm 331
Gerileyen Bir Ekonominin Durumu 335
3
Tasarruftaki Bir Artışla Desteklenmeyen Banka Kredi Genişlemesinin Etkileri: Avusturya Teorisi Veya İş Çevriminin Dolaşım Kredisi Teorisi 337
Kredi Genişlemesinin Üretici Yapıya Etkileri 337
Piyasanın Kredi Genişlemesine Doğal Tepkisi 347
4
Bankacılık, Kısmi Rezerv Oranları Ve Büyük Sayılar Kanunu 369
İş Çevrimleri Teorisi Üzerine Ek Değerlendirmeler
1
Neden Yeni Yatırımlar Reel Tasarruf İle Finanse Edildiğinde (Kredi Genişlemesi İle Yapılmadığında) Kriz Oluşmaz? 379
2
Krizin Patlamasını Erteleme İmkanı: Stagflasyon Sürecinin Teorik Açıklaması 381
3
Tüketici Kredisi Ve Çevrim Teorisi 386
4
Kredi Genişlemesinin Neden Olduğu Yapay Hızlı Büyümelerin Kendi Kendini Yok Eden Yapısı: “Zorunlu Tasarruf”
Teorisi 389
5
Sermayenin Boşa Harcanması, Atıl Kapasite Ve Üretken Kaynakların Yatırımlara Kötü Biçimde Dağıtılması 392
6
Büyük Çaplı İşsizliğin Nedeni Olarak Kredi Genişlemesi 396
7
Milli Gelir Hesabı İş Çevrimlerindeki Farklı Aşamaları Yansıtmada Yetersizdir 397
8
Girişimcilik Ve Çevrim Teorisi 399
9
Genel Fiyat Seviyesi Sabitleme Politikası Ve Ekonomi Üzerindeki Bozucu Etkisi 402
10
İş Çevrimlerinden Nasıl Sakınılır: Ekonomik Krizin Önlenmesi Ve Ekonomik Krizden Sonra Yeniden Toparlanma 408
11
Çevrim Ve Atıl Kaynaklar Teorisi: Patlamanın Başlangıç Aşamalarındaki Rolleri 415
12
Resesyon Sürecinde Gerekli Kredi Daralması: “İkincil Bunalım” Teorisinin Eleştirisi 418
13
“Manik Depresif” Ekonomi: Girişimcilik Ruhunun Kısıtlanması Ve Tekrarlayan İş Çevrimlerinin Piyasa Ekonomisine Yarattığı Diğer Negatif Etkiler 428
14
Ekonomik Dalgalanmaların Borsada Yarattığı Etki 430
15
İş Çevriminin Bankacılık Sektöründe Yarattığı Etkiler 436
16
Marx, Hayek Ve Ekonomik Krizlerin Piyasa Ekonomilerine Özgü Olduğu Görüşü 438
17
İki Ek Görüş 443
18
Çevrim Teorisi İçin Ampirik Kanıt 444
Sanayi Devriminden Önce İş Çevrimleri 447
Sanayi Devriminden Sonra İş Çevrimleri 449
Kükreyen Yirmiler Ve 1929 Büyük Bunalımı 453
1970’lerin Sonunda Ve 1980’lerin Başındaki Ekonomik
Resesyonlar 459
Avusturya İş Çevrimi Teorisinin Bazı Ampirik Testleri 463
Sonuç 466
Tablo Vı-1 Üzerine Notlar 470
Monetarist Ve Keynesyen Teorilerin Eleştirisi
1
Giriş 473
2
Monetarizmin Bir Eleştirisi 476
Hayali Sermaye Kavramı 476
Avusturyalıların Clark Ve Knıght Eleştirisi 480
Paranın Miktar Teorisinin Mekanik Monetarist Versiyonunun Bir Eleştirisi 484
Rasyonel Beklentiler Teorisi Üzerine Kısa Bir Not 494
3
Keynesyen İktisadın Eleştirisi 500
Say’ın Piyasalar Kanunu 502
Keynes’in Kredi Genişlemesiyle İlgili Üç Gerekçesi 503
Özel Bir Teori Olarak Keynesyen Analiz 509
Sermayenin Sözde Marjinal Etkinliği…………………510
Keynes’in Mises Ve Hayek Eleştirisi 512
Keynesyen Çarpanların Eleştirisi 513
“Hızlandıran” İlkesinin Eleştirisi 518
4
Marksist Gelenek Ve Avusturya Ekonomik Çevrimler Teorisi Neo-Ricardiyen Devrim Ve Tekniklerin Tersine Dönmesi Tartışması 523
5
Sonuç 527
6
Hayat Sigortası Şirketleri Ve Diğer Banka Olmayan Finansal Aracılar Üzerine Ek 535
Gerçek Finansal Aracılar Olarak Hayat Sigortası Şirketleri 536
Sigorta Tazminat Tutarı Ve Para Arzı 541
Geleneksel Hayat Sigortası İlkelerinin Yozlaştırılması 543
Diğer Gerçek Finansal Aracılar: Yatırım Fonları, Holdingler Ve Yatırım Şirketleri 545
Kredi Sigortası Hakkında Özel Değerlendirmeler 546
Merkez Bankacılığı Ve Serbest Bankacılık Teorisi
1
Bankacılık Okulunun Kritik Analizi 550
Bankacılık Ve Nakit Görüşleri Ve Salamanca Okulu 550
Banka Parası Üzerine Sunulan Bu Fikirlere İngilizce Konuşulan Ülkelerin Tepkisi 559
Nakit Okulu Ve Bankacılık Okulu Arasındaki Tartışma 569
2
Merkez Bankası Savunucuları İle Serbest Bankacılık Taraftarları Arasındaki Tartışma 575
Parnell’in Serbest Bankacılığı Destekleyen Savı Ve Mcculloch Ve Longfield’in Yanıtları 576
Merkez Bankacılığı Ve Serbest Bankacılık Arasındaki İhtilaf İçin Yanlış Bir Başlangıç 577
Merkez Bankası Kurulması Yönünde Savlar 579
Serbest Bankacılık Sistemini Savunan Nakit Okulu Teorisyenlerinin Konumu 582
3
“Sosyalizmin İmkansızlığı Teoremi” Ve Onun Merkez Bankasına Uygulanması 589
Kurumsal Baskı Veya Geleneksel Yasal İlkelerin İhlaline Dayanarak Toplumu Koordine Etmenin İmkansızlığı Teorisi 592
Sosyalizmin İmkansızlığı Teoreminin Merkez Bankası Ve Kısmi Rezerv Bankacılık Sistemine Uygulanışı 593
Sonuç: Bankacılık Mevzuatının Başarısızlığı 611
4
Çağdaş Kısmi Rezervli Serbest Bankacılık Okuluna Eleştirel Bir Bakış 614
Analizin Hatalı Dayanağı: Dışsal Değişken Olarak Görülen İtibari Araç Talebi 618
Kısmi Rezervli Serbest Bankacılık Sisteminin Tek Taraflı Olarak Kredi Genişlemesi Başlatabilme Olasılığı 623
Serbest Bankacılıktaki “Para Dengesi” Teorisi, Sadece Makroekonomik Analize Dayanmaktadır 625
Tasarruf Kavramı Ve Para Talebi Kavramı Arasındaki Karışıklık 631
Tarihteki Serbest Bankacılık Sistemi Örnekleriyle İlgili Problem 638
Hukuki Savların Göz Ardı Edilmesi 643
5
Sonuç: Merkez Bankacılığı Savunucuları Ve Kısmi Rezervli Serbest Bankacılık Savunucuları Arasındaki Yanlış Tartışma 649
Bankacılık Reformu Önerisi: %100 Rezerv Koşulu Teorisi
1
%100 Rezerv Koşulunu Destekleyen Modern Teorilerin Tarihi 651
Ludwig Von Mises’in Önerisi 652
Friedrich A Hayek Ve %100 Rezerv Koşulu…………………………657
Murray N Rothbard Ve %100 Rezerv Koşulunu İçeren Bir Salt Altın Standardı Önerisi 661
Maurıce Allaıs Ve Avrupa’nın %100 Rezerv Koşulunu Savunması 663
Chıcago Okulunun %100 Rezerv Koşulunu Destekleme Geleneği 665
2
Bankacılık Reformu İçin Bizim Önerimiz ………………………671
Tedavüldeki Parayı Seçme Özgürlüğü 670
Tam Bir Serbest Bankacılık Sistemi 673
Serbest Bankacılık Sisteminde Tüm Aktörlerin Geleneksel Hukuk Kural Ve İlkelerine, Özellikle De, Vadesiz Mevduatlar İçin %100 Rezerv Koşuluna Uyması Zorunluluğu 674
Tümüyle Serbest Bir Toplumun Finansal Ve Bankacılık Sistemi Nasıl Olacaktır? 675
3
Önerilen Sistemin Avantajlarının Analizi 677
4
Parasal Reform Önerimize Yönelik İtirazlara Cevaplarımız 690
5
Reform Süreci Ve Önerdiğimiz Para Ve Bankacılık Sistemine Geçiş Sürecinin Ekonomik Bir Analizi 714
Birkaç Temel Stratejik İlke 714
Finans Ve Bankacılık Sisteminin Reform Evreleri 715
Reformun Üçüncü Ve Sonraki Evrelerinin Önemi: Devlet Borcunun Veya Emeklilik Primlerinin Tamamen Ödenmesi İmkanı 719
Avrupa Para Birliğine Bankacılık Ve Finans Teorisinin Uygulanması Ve Eski Doğu Bloku Ekonomilerinde Finansal Sektörün İnşası 728
6
Sonuç: Serbest Bir Toplumun Bankacılık Sistemi 730
Bibliografi 737
