Karşılaştırmalı Hukuk Perspektifinden Platform Çalışanlarının Hukuki Statüsü

Av. Simge ARSLANTAŞ

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 

5

İÇİNDEKİLER 

7

ŞEKİLLER LİSTESİ 

10

KISALTMALAR LİSTESİ 

11

GİRİŞ 

13

İKİNCİ BÖLÜM

ATİPİK İSTİHDAM BİÇİMLERİ

2.1. Atipik/Esnek İstihdam 

17

2.2. Atipik/Esnek İstihdam Biçimleri 

19

2.2.1. Kısmi Süreli Çalışma 

19

2.2.2. Çağrı Üzerine Çalışma 

21

2.2.3. Uzaktan Çalışma 

22

2.2.4. Geçici (Ödünç) İş İlişkisi 

25

2.2.5. Mevsimlik İş 

30

2.2.6. Taşeronluk (Alt İşverenlik) 

30

2.2.7. Pazarlamacılık 

32

2.2.8. Platform Çalışması 

33

2.2.8.1. Benzer Özellikler Taşıyan Diğer Atipik İstihdam

Biçimleriyle Kıyaslama 

35

2.2.8.1.1. Platform Çalışanı Ev Hizmetlerinde Çalışan

Kabul Edilebilir Mi? 

36

2.2.8.1.2. Platform Çalışanı Tele Çalışma Yapan İşçi

Statüsünde Kabul Edilebilir Mi? 

37

2.2.8.1.3. Platform Sağlayıcılar Özel İstihdam Bürosu

Olarak Kabul Edilebilir Mi? 

39

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

PLATFORM ÇALIŞMASI KAVRAMI

3.1. Platform Ekonomisi 

43

3.2. Dijital Platformlar 

48

3.2.1. Dijital Platformların Türleri 

49

3.2.1.1. Varlık Paylaşımı Platformları 

49

3.2.1.2. Dijital Emek Platformları 

50

3.3. Platform Çalışması 

51

3.3.1. Platform Çalışmasının Türleri 

53

3.3.1.1. Web Tabanlı (Sanal) Çalışma 

55

3.3.1.1.1. Freelance (Serbest Çalışma) 

57

3.3.1.1.2. Mikro Görevli Kitlesel Çalışma 

58

3.3.1.1.3. Rekabete Dayalı Kitlesel Çalışma 

60

3.3.1.2. Konum Tabanlı (Mekâna Dayalı) Dijital Çalışma 

60

3.3.2. Platform Çalışmasının Yapısı ve İç İlişkiler 

62

3.3.2.1. Çalışan ile Platform Arasındaki İlişki 

63

3.3.2.2. Çalışan ile Müşteri Arasındaki İlişki 

64

3.3.2.3. Platform ile Müşteri Arasındaki İlişki 

65

3.3.3. Platform Çalışmasının Avantajları ve Dezavantajları 

66

3.3.3.1 Platform Çalışmasının Avantajları 

66

3.3.3.1.1. Platform Sağlayıcısı Açısından Avantajları 

66

3.3.3.1.2. Müşteri Açısından Avantajları 

67

3.3.3.1.3. Çalışan Açısından Avantajları 

68

3.3.3.2 Platform Çalışmasının Dezavantajları 

69

3.4. Platform Çalışanı Kavramı 

73

3.4.1. Tanımı ve İncelenmesi 

73

3.4.2. Sahip Oldukları Haklara İlişkin İnceleme 

74

3.4.2.1. Sosyal Güvenlik 

74

3.4.2.1.1. Platform Çalışanlarının Sosyal Güvenliği 

75

3.4.2.1.2. Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sosyal Güvenliği 

78

3.4.2.1.3. Kadın Çalışanların Sosyal Güvenliği 

79

3.4.2.2. İş Güvencesi 

82

3.4.2.2.1. Platform Çalışanlarının İş Güvencesi 

83

3.4.2.2.1.1. Gelir Güvencesinin Olmaması 

84

3.4.2.2.1.1.1. Düzensiz Gelir 

85

3.4.2.2.1.1.2. Yetersiz Gelir 

86

3.4.2.2.1.1.3. Asgari Ücret vb. Bir

Düzenlemenin

Eksikliği 

88

3.4.2.2.1.2. İlişkinin Kolaylıkla Sona

Erdirilebilmesi/ Feshe Karşı

Koruma Hakkının Olmaması 

89

3.4.2.2.1.3. Çalışanın Katlanmak Zorunda

Olduğu Maliyet 

90

3.4.2.2.1.4. Ayrımcılık 

92

3.4.2.2.1.5. Örgütlenme ve Temsil Sorunu 

93

3.4.2.3. İş Sağlığı ve Güvenliği 

96

3.4.2.3.1. Platform Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği 

97

3.4.2.3.1.1. Olumsuz Çalışma Koşulları 

98

3.4.2.3.1.1.1. Fiziksel Çalışma

Koşulları 

98

3.4.2.3.1.1.2. Derecelendirme ve

İtibar Sistemi 

100

3.4.2.3.1.1.3. Sosyal İzolasyon 

101

3.4.2.3.1.2. Kaza ve Yaralanma Riski 

102

3.4.2.4. Taraflar Arasındaki Sözleşmenin Genel İşlem Koşulları

Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi 

103

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

PLATFORM ÇALIŞANLARININ HUKUKİ STATÜSÜ

4.1. Karşılaştırmalı Hukukta Platform Çalışanlarının Hukuki Statüsü 

107

4.1.1. ABD 

108

4.1.2. Birleşik Krallık 

116

4.1.3. Fransa 

120

4.1.4. İspanya 

122

4.1.5. İtalya 

127

4.1.6. Almanya 

131

4.1.7. AB Direktifleri ve İçtihatları 

137

4.1.8. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 

143

4.2. Türk Hukukunda Platform Çalışanlarının Hukuki Statüsü 

147

4.2.1. Hukuki Statünün Belirlenmesi 

148

4.2.1.1. Bağımsız Çalışan 

149

4.2.1.2. İşçi 

153

4.2.1.2.1. İş Sözleşmesinin Unsurları 

154

4.2.1.2.1.1. Ücret 

154

4.2.1.2.1.2. İş Görme 

155

4.2.1.2.1.3. Bağımlılık 

156

4.2.1.2.1.3.1. Türk Yargı Kararları

Işığında Bağımlılık

Unsuru 

161

4.2.1.2.1.3.2. Platform

Çalışmasında

Bağımlılık Unsuru 

164

4.2.1.2.2 Platform Çalışanı İşçi Statüsünde Kabul

Edilebilir mi? 

167

4.2.1.3. Üçüncü Kategori/ İşçi Benzeri Kişi 

169

4.2.1.4. Diğer Çözüm Önerileri 

174

SONUÇ 

179

KAYNAKÇA 

187